1, 2. (a) Jehova nĩ ngũrani atĩa na andũ arĩa makoragwo na ũnene? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ?

ANDŨ arĩa marĩ na ũnene nĩ “metũũgagĩria igũrũ rĩa” andũ arĩa angĩ, o na rĩngĩ makamaatha na gĩthũri. (Mat. 20:25; Koh. 8:9) No Jehova nĩ ngũrani mũno nao. O na gũtuĩka nĩwe Mwene-Hinya-Wothe, nĩ eciragia ũhoro wa andũ matarĩ akinyanĩru. Ningĩ nĩ arĩ tha. Nĩ aroraga ũrĩa tũraigua ngoro-inĩ na akamenya mabataro maitũ. Ndatwĩraga twĩke maũndũ marĩa tũtangĩhota tondũ “nĩaririkanaga atĩ ithuĩ tũrĩ o rũkũngũ.”—Thab. 103:13, 14.

² Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano nyingĩ cionanagia ũrĩa Jehova eciragia ndungata ciake. Reke twarĩrĩrie ithatũ. Ya mbere nĩ ũrĩa Ngai aateithirie Samueli arĩ mũnini akinyĩrie Eli, Mũthĩnjĩri-Ngai-Mũnene, ndũmĩrĩri ya ituĩro; ya kerĩ, nĩ ũrĩa Ngai onanirie ũkirĩrĩria rĩrĩa Musa aarutaga ciĩgwatio cia kũrega gũtongoria Aisiraeli; na ya gatatũ, nĩ ũrĩa Ngai aarutire Aisiraeli bũrũri-inĩ wa Misiri. Tũgĩthuthuria ngerekano icio, rekei tuone ũrĩa iratũruta igũrũ rĩgiĩ Jehova na maũndũ marĩa tũngĩhũthĩra.

3. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũtarĩ wa ndũire Samueli aaiguire ũtukũ ũmwe? Na ũndũ ũcio ũratũma twĩyũrie kĩũria kĩrĩkũ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

³ Samueli aambĩrĩirie ‘gũtungatĩra Jehova’ hema-inĩ ya gũtũnganwo arĩ mũnini mũno. (1 Sam. 3:1) Ũtukũ ũmwe arĩ toro, nĩ aaiguire ũndũ ũtarĩ wa ndũire. * (Thoma 1 Samueli 3:2-10.) Nĩ aaiguire mũgambo ũkĩmwĩta. Eeciririe nĩ Eli ũrĩa warĩ Mũthĩnjĩri-Ngai-Mũnene wamwĩta, na kwoguo agĩteng’era kũrĩ we akĩmwĩra: “Niĩ ũyũ haha tondũ nĩwanjĩta.” Eli akĩmwĩra ndamwĩtĩte. Rĩrĩa ũndũ ũcio wekĩkire maita mangĩ merĩ, Eli nĩ aamenyire atĩ nĩ Ngai wetaga Samueli. Kwoguo akĩmwĩra ũrĩa egũcokia, na Samueli agĩka guo. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jehova age kwĩra Samueli o kĩambĩrĩria atĩ nĩwe ũramwĩta? Bibilia ndiugĩte, no maũndũ marĩa maarũmĩrĩire maronania atĩ Jehova nĩ eeciririe Samueli. Na njĩra ĩrĩkũ?

4, 5. (a) Samueli aaiguire atĩa rĩrĩa eerirũo ũrĩa egwĩka nĩ Ngai? Na gwathire atĩa kĩroko gĩkĩ kĩngĩ? (b) Ũhoro ũcio ũratũruta atĩa igũrũ rĩgiĩ Jehova?

⁴ Thoma 1 Samueli 3:11-18. Watho wa Jehova werĩte ciana iheage andũ arĩa akũrũ gĩtĩo na makĩria mũtongoria. (Tham. 22:28; Alaw. 19:32) Hihi ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ Samueli gũũkĩra kĩroko athiĩ ahe Eli ndũmĩrĩri ya ituĩro? Aca! O na Bibilia ĩtwĩraga atĩ Samueli nĩ “[eetigagĩra] kũmenyithia Eli ũndũ ũcio onete.” O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ aarekire Eli amenye atĩ hatarĩ nganja nĩwe wetaga Samueli. Ũndũ ũcio watũmire Eli eere Samueli amwĩre ũrĩa Jehova oigĩte. Eli aamwĩrire ũũ: “[Ndũkahithe] ũndũ o na ũmwe wa maũndũ mothe marĩa arakwĩrire.” Samueli nĩ aathĩkire na “agĩkĩmwĩra maũndũ macio mothe.”

⁵ Eli ndangĩkorũo ndeerĩgagĩrĩra ndũmĩrĩri ta ĩyo eerirũo nĩ Samueli tondũ nĩ yaringanire na ĩrĩa aahetwo hau kabere nĩ “mũndũ wa Ngai” ũrĩa ũtagwetetwo rĩĩtwa. (1 Sam. 2:27-36) Ũhoro ũcio wĩgiĩ Samueli na Eli ũratuonia ũrĩa Jehova eciragia ũrĩa andũ maraigua na ũrĩa arĩ mũũgĩ.

6. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na ũrĩa Ngai aateithirie Samueli arĩ mũnini?

⁶ Angĩkorũo ũrĩ mũndũ mwĩthĩ, ũhoro ũcio wĩgiĩ Samueli ũronania atĩ Jehova nĩ amenyaga moritũ marĩa ũracemania namo na ũrĩa ũraigua. No gũkorũo nĩ ũiguaga thoni na ũkaigua ũkĩritũhĩrũo kũhunjĩria andũ agima kana gũikara ũrĩ ngũrani na andũ a riika rĩaku. Koragwo na ma atĩ Jehova nĩ endaga gũgũteithia. Kwoguo mũitũrũragĩre ngoro yaku kũgerera mahoya. (Thab. 62:8) Wĩcũranagie ngerekano iria irĩ Bibilia-inĩ cia andũ ethĩ ta Samueli. Ningĩ nĩ wega kwaranagĩria na Akristiano arĩa angĩ, marĩ ethĩ kana akũrũ, arĩa mangĩkorũo matooretie magerio ta marĩa ũragerera. No makwĩre mahinda monire ũteithio wa Jehova hihi na njĩra o na mateerĩgagĩrĩra.

7, 8. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Jehova onanirie atĩ nĩ eeciragia Musa mũno?

⁷ Musa arĩ na mĩaka 80, Jehova nĩ aamũheire wĩra wonekaga ũrĩ mũritũ. Aarĩ arute ciana cia Isiraeli kuuma ũkombo-inĩ Misiri. (Tham. 3:10) Tondũ aaikarĩte Midiani arĩ mũrĩithi mĩaka 40, hatarĩ nganja nĩ aamakire aaheo wĩra ũcio. Oririe ũũ: “Niĩ na niĩ ndĩ ũ wa gũthiĩ kũrĩ Firauni, nĩ getha ngoimagarie ciana cia Isiraeli ndĩcirute bũrũri wa Misiri?” Ngai aamũmĩrĩirie na ciugo ici: “Ti-itherũ niĩ mwene [nĩ ndĩkoragwo] hamwe nawe.” (Tham. 3:11, 12) Ningĩ nĩ aamwĩrire: Athuri a Isiraeli “[nĩmagathikĩrĩria] mũgambo waku.” O na kũrĩ ũguo,  Musa akiuga ũũ: “Andũ acio matikanjĩtĩkia.” (Tham. 3:18; 4:1) Musa akiuga ũguo nĩ gũkararia aakararagia Ngai. No Jehova nĩ aakirĩrĩirie. O na nĩ aaheire Musa hinya wa kũringa ciama, ũndũ ũrĩa watũmire atuĩke mũndũ wa mbere ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Bibilia warĩ na hinya ta ũcio.—Tham. 4:2-9, 21.

⁸ O na thutha wa Jehova kũmũteithia ũguo, Musa no aathire na mbere kũruta ciĩgwatio akiuga ndaahotaga kwaria wega. Ngai aamwĩrire ũũ: “Nĩngũikara hamwe na kanua gaku, ngũmenyithagie ũhoro ũrĩa ũrĩaragia.” Hihi Musa nĩ aaiganĩire erũo ũguo? Aca, tondũ eerire Ngai eenyihĩtie atĩ atũme mũndũ ũngĩ. O na gũtuĩka ũndũ ũcio nĩ watũmire Jehova arakare, nĩ eeciririe ũrĩa Musa aaiguaga na agĩthuura Haruni aragie handũ-inĩ hake.—Tham. 4:10-16.

9. Musa aateithĩkire atĩa nĩ ũndũ wa ũrĩa Jehova aamwĩciririe na akĩmũkirĩrĩria?

⁹ Ũhoro ũcio ũratũruta atĩa igũrũ rĩgiĩ Jehova? Tondũ nĩwe Mwene-Hinya-Wothe, nĩ angĩekire ũndũ wa gũtũma Musa amake nĩgetha eke ũrĩa aamwĩraga. No handũ ha ũguo, nĩ onanirie ũkirĩrĩria na tha na njĩra ya gwĩkĩra hinya ndungata ĩyo yake yarĩ na wĩnyihia. Hihi njĩra ĩyo aahũthĩrire yarĩ na moimĩrĩro mega? Ĩĩ, tondũ Musa aatuĩkire mũtongoria mwega mũno wekagĩra andũ maũndũ na njĩra ĩronania nĩ arameciria o ta ũrĩa Jehova aamwĩkĩire.—Ndar. 12:3.

10. Tũgunĩkaga atĩa rĩrĩa twegerekania na Jehova harĩ gwĩciria andũ arĩa angĩ?

¹⁰ Maũndũ marĩa tũngĩhũthĩra: Hihi ũrĩ na mũtumia, ũrĩ mũciari, kana ũrĩ mũthuri wa kĩũngano? Angĩkorũo nĩguo, ũrĩ na ũnene wa gĩkĩro kĩna. Na githĩ ndũkĩagĩrĩirũo kwĩgerekania na Jehova na njĩra ya gũkorũo ũgĩciria mũtumia waku, ciana ciaku, kana andũ thĩinĩ wa kĩũngano, ũkamaiguĩra tha, na ũkamakirĩrĩria! (Kol. 3:19-21; 1 Pet. 5:1-3) Werutanĩria kwĩgerekania na Jehova na Jesu Kristo arĩ we Musa Ũrĩa Mũnene, nĩ ũrĩkoragwo ũrĩ mũndũ ũkinyĩrĩkaga  na ũcanjamũraga andũ arĩa angĩ. (Mat. 11:28, 29) Ningĩ nĩ ũrĩigagĩra andũ arĩa angĩ kĩonereria kĩega.—Ahib. 13:7.

11, 12. Jehova agĩtongoria Aisiraeli kuuma Misiri eekire atĩa nĩgetha matigetigĩre?

¹¹ Rĩrĩa Aisiraeli moimire Misiri mwaka wa 1513 Mbere ya Mahinda Maitũ, kwahoteka maarĩ makĩria ma milioni ithatũ. Maarĩ njiaro ithatũ kana inya na gatagatĩ-inĩ kao kwarĩ na ciana, andũ akũrũ, na no mũhaka akorũo nĩ kwarĩ angĩ mataarĩ na hinya kana maarĩ na wathe wa mwĩrĩ. Gũtongoria kĩrĩndĩ kĩnene ũguo kuuma Misiri kwabataraga Mũtongoria ũrataũkĩrũo nĩ andũ na akameciria. Jehova nĩ onanirie kũgerera Musa atĩ nĩguo aatariĩ. Ũndũ ũcio nĩ watũmire Aisiraeli mage gwĩtigĩra makiuma kũrĩa moĩ atĩ nĩkuo mũciĩ.—Thab. 78:52, 53.

¹² Jehova eekire atĩa nĩgetha ndungata ciake ciage gwĩtigĩra? Ũndũ ũmwe nĩ atĩ aacitongoririe kuuma Misiri “ciĩohete indo ciacio kana ciĩbangĩte ta mbũtũ cia mbaara.” (Tham. 13:18) Gũkorũo Aisiraeli mebangĩte ũguo nĩ kwamateithirie makorũo na ma atĩ Ngai aarĩ hamwe nao. Ningĩ Jehova nĩ aatũmire mamenye atĩ arĩ hamwe nao tondũ aamatongoragia na ‘itu mũthenya, na ũtheri wa mwaki’ ũtukũ. (Thab. 78:14) Nĩ ta Jehova aameraga: “Mũtigetigĩre. Ndĩ hamwe na inyuĩ nĩguo ndĩmũtongorie na ndĩmũgitĩre.” Hatarĩ nganja, kũmĩrĩrio na njĩra ĩyo kwarĩ kwa bata nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa maarũmĩrĩire.

13, 14. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ Jehova eekĩire Aisiraeli marĩ Iria-inĩ Itune monanirie atĩ nĩ aameciragia? (b) Jehova onanirie atĩa atĩ aarĩ na hinya gũkĩra Amisiri?

¹³ Thoma Thama 14:19-22. Ta hũũra mbica muumĩtwo thutha nĩ mbũtũ ya Firauni na mbere yanyu nĩ Iria Itune rĩrĩ ho. No Ngai akoya ikinya. Gĩtugĩ gĩa itu gĩgacoka thutha wanyu nĩguo kĩhingĩrĩrie Amisiri na gĩgatũma mwena wao ũkorũo na nduma. O na kũrĩ ũguo, mwena wanyu ũrĩ na ũtheri. Ũgacoka ũkona Musa atambũrũkia guoko igũrũ rĩa iria, naruo rũhuho rũnene kuuma mwena wa irathĩro rũgathondeka njĩra njariĩ ĩtuĩkanĩtie nginya mwena ũrĩa ũngĩ. Mũrĩ na famĩlĩ yanyu, mahiũ manyu, o hamwe na andũ arĩa angĩ mũkagerera njĩra-inĩ ĩyo na mũbango mwega. No mwaingĩra njĩra ĩyo o ũguo ũkona ũndũ ũtekwĩrĩgĩrĩire. Ndĩrĩ na ndoro na ti ndenderũ, no nĩ niaru ũndũ ĩragereka. Ũndũ ũcio ũgatũma o na mũndũ ũrĩa ũtarahota kũhiũha ahote kũringa nginya mũrĩmo ũcio ũngĩ.

¹⁴ Thoma Thama 14:23, 26-30. Ihinda-inĩ o rĩu, Firauni nĩ ũndũ wa mwĩtĩo na ũrimũ, akaingĩra njĩra ĩyo mwagera amũteng’eretie. O rĩngĩ Musa agatambũrũkia guoko igũrũ rĩa iria. Thingo cia maĩ iria igwĩthondekete ikaringũka na iria rĩgacokana na nditi. Firauni na mbũtũ yake makaniinwo!—Thama 15:8-10.

15. Rũgano rũrũ rũrakũruta atĩa igũrũ rĩgiĩ Jehova?

¹⁵ Rũgano rũu rũratũteithia kuona atĩ Jehova nĩ Ngai ũrĩ mĩbango, ũndũ ũrĩa ũtũteithagia kũigua tũrĩ moko-inĩ mega na tũrĩ na ũgitĩri. (1 Kor. 14:33) Ningĩ Jehova nĩ aratuonia atĩ akoragwo arĩ mũrĩithi ũrĩ wendo ũrũmbũyagia andũ ake. Nĩ amagitagĩra kuuma kũrĩ thũ ciao. Githĩ o na ithuĩ ũhoro ũcio ndũratwĩkĩra hinya ihinda-inĩ rĩrĩ tũkuhĩrĩirie mũthia wa mũtabarĩre ũyũ!—Thim. 1:33.

16. Tũngĩgunĩka atĩa kuumana na kũrora ũrĩa Jehova aahonokirie Aisiraeli?

¹⁶ Mahinda-inĩ maya Jehova nĩ ararũmbũiya andũ ake kĩĩroho na kĩĩmwĩrĩ marĩ  gĩkundi. Nĩ aagathiĩ na mbere kũmarũmbũiya hĩndĩ ya thĩna mũnene ũrĩa ũkuhĩrĩirie mũno. (Kũg. 7:9, 10) Kwoguo hĩndĩ ĩyo andũ a Ngai matigetigĩra kana mamake, gũtekũmakania kana nĩ ethĩ kana nĩ akũrũ, o na kana marĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ kana marĩ na wathe. * Handũ ha ũguo, makaaririkana ciugo ici cia Jesu: “Rũgamai mwĩhandĩte na mũtiire ciongo cianyu, tondũ ũhonokio wanyu nĩ ũrakuhĩrĩria.” (Luk. 21:28) Magaakorũo na ũmĩrĩru ũcio o na magĩtharĩkĩrũo nĩ Gogu, ũrĩa nĩ ngwatanĩro ya mabũrũri ĩrĩa ĩgakorũo na hinya mũingĩ o na gũkĩra Firauni. (Ezek. 38:2, 14-16) Nĩ kĩĩ gĩgatũma andũ a Ngai makorũo na ũmĩrĩru? Nĩ kũmenya atĩ Jehova ndacenjagia. Nĩ akonania o rĩngĩ atĩ nĩ Mũhonokania wĩciragia andũ ake na akamarũmbũiya.—Isa. 26:3, 20.

17. (a) Ng’ano iria irĩ thĩinĩ wa Bibilia ciĩgiĩ ũrĩa Jehova arũmbũyagia andũ ake ingĩtũteithia atĩa? (b) Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire kĩarĩrĩirie ũndũ ũrĩkũ?

¹⁷ Ngerekano iria irĩ thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ imwe cia ngerekano nyingĩ iria cionanagia ũrĩa Jehova arũmbũyagia andũ ake, akamatongoria, na akamahonokia na njĩra ĩronania nĩ arĩ tha na nĩ ameciragia. Ũgĩĩcũrania ngerekano ta icio, geria kũrora tũmaũndũ tũrĩa ũtarĩ weciria ũhoro watuo mbere ĩyo, nĩguo wĩrute ũndũ mwerũ wĩgiĩ Jehova. Gwĩka ũguo nĩ gũgũtũma wende ngumo cia Jehova o na makĩria, na ũndũ ũcio ũtũme ũmwende mũno na ũkorũo na wĩtĩkio ũrĩ na hinya harĩ we. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ kĩarĩrĩirie ũrĩa tũngĩgerekania na Jehova harĩ kuonania atĩ nĩ tũreciria andũ arĩa angĩ famĩlĩ-inĩ, kĩũngano-inĩ, na ũtungata-inĩ.