1, 2. Nĩ maũndũ marĩkũ ndungata cia Jehova irũaga namo?

KUUMA hĩndĩ ya Habili ũrĩa warĩ mũndũ wa mbere gũkorũo arĩ mwĩhokeku, nginya mahinda-inĩ maya, athathaiya ehokeku nĩ marũĩrĩire wĩtĩkio wao. Mũtũmwo Paulo aandĩkĩire Akristiano Ahibirania atĩ nĩ “maakirĩrĩirie moritũ manene o hamwe na mĩnyamaro” nĩguo metĩkĩrĩke nĩ Jehova na magĩe na irathimo. (Ahib. 10:32-34) Paulo aaringithanirie mbaara ĩrĩa Akristiano maarũaga na mathako marĩa maacindanagwo nĩ athaki thĩinĩ wa Ngiriki ta gũteng’era na kũrũa. (Ahib. 12:1, 4) Mahinda-inĩ maya tũrĩ ihenya-inĩ rĩa muoyo na nĩ tũrĩ na thũ ingĩtũma tũhĩngĩcĩke, tũkue ngoro, na tũũrũo nĩ gĩkeno na irathimo cia mahinda mokĩte.

² Nĩ tũrũaga na Shaitani na thĩ yake njũru. (Ef. 6:12) Kwoguo nĩ ũndũ wa bata kwaga gwĩtĩkĩra gũthũkio nĩ “maũndũ marĩa mekĩrĩte mĩri mũno” ma thĩ ĩno. Maũndũ macio nĩ ta morutani mayo, ciĩko njũru ta ngomanio itagĩrĩire, kũhũthĩra  indo ta thigara, kũhũthĩra njohi ũũru, na kũhũthĩra ndawa cia kũrebia. Ningĩ no mũhaka tũthiĩ na mbere kũrũa na mĩerekera itũ mĩũru na gũkua ngoro.—2 Kor. 10:3-6; Kol. 3:5-9.

3. Ngai atũmenyeragia atĩa kũrũa na thũ citũ?

³ Hihi no tũhote gũtooria maũndũ macio? No tũhote, ĩndĩ nĩ tũrabatara kũrũa mbaara nene. Paulo akĩĩgerekania na mũthaki wa kũrũa na ngundi wa hĩndĩ ya tene, oigire ũũ: “Ndikagia ngundi ciakwa nĩguo ngũthe rĩera.” (1 Kor. 9:26) O ta mũthaki ũcio, o na ithuĩ no mũhaka tũrũe na thũ citũ. Jehova nĩ atũmenyeragia na agatũteithia tũkĩrũa. Nĩ atũheaga motaaro mangĩtũguna thĩinĩ wa Kiugo gĩake. Ningĩ nĩ atũteithagia kũgerera mabuku maitũ, mĩcemanio na igomano. Hihi nĩ wĩkaga kũringana na maũndũ marĩa wĩrutaga? Angĩkorũo ndwĩkaga ũguo, nĩ ta ‘kũgũtha ũgũthaga rĩera’ na ndũngĩhota gũtooria thũ yaku.

4. Tũngĩka atĩa nĩguo tũtigatoorio nĩ ũũru?

⁴ Thũ citũ no itũtharĩkĩre rĩrĩa tũtarerĩgĩrĩra kana rĩrĩa tũũrĩtwo nĩ hinya, kwoguo nĩ twagĩrĩirũo gũikaraga twĩiguĩte. Bibilia ĩtũheaga mũkaana ũyũ: “Ndũkanareke ũũru ũgũtoorie, ĩndĩ tooragia ũũru na njĩra ya gwĩkaga wega.” (Rom. 12:21) Ciugo “ndũkanareke ũũru ũgũtoorie” cionanagia atĩ no tũhote gũtooria ũũru. No tũhote gwĩka ũguo angĩkorũo nĩ tũgũthiĩ na mbere kũrũa naguo. No tũngĩaga gũikaraga twĩiguĩte kana tũtige kũrũa, no tũtorio nĩ Shaitani, thĩ yake na mĩerekera itũ mĩũru. Ndũkanareke Shaitani agwĩkĩre guoya nginya ũtige kũrũa.—1 Pet. 5:9.

5. (a) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũthiĩ na mbere kũrũa nĩguo tuone irathimo cia Ngai? (b) Nĩ andũ arĩkũ marĩ Bibilia-inĩ tũkwarĩrĩria?

⁵ Nĩguo arĩa mararũa mahootane, matiriganagĩrũo nĩ kĩrĩa kĩratũma marũe. Nĩguo twĩtĩkĩrĩke nĩ Ngai na tuone irathimo ciake, no mũhaka tũikarage tũkĩririkanaga ũndũ ũyũ tũthomaga thĩinĩ wa Ahibirania 11:6: “Mũndũ ũrĩa ũkuhagĩrĩria Ngai no mũhaka etĩkie atĩ arĩ kuo na atĩ nĩ arathimaga arĩa mamũcaragia na kĩyo.” Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũragwo ‘gũcaragia na kĩyo’ kĩonanagia kwĩrutanĩria biũ. (Atũm. 15:17) Maandĩko nĩ makoragwo na cionereria cia athuri na atumia arĩa meerutanagĩria biũ nĩguo mone irathimo cia Jehova. Jakubu, Rakeli, Jusufu, na Paulo nĩ maacemanirie na maũndũ maritũ mũno, no nĩ monanirie atĩ ũkirĩrĩria nĩ ũrehaga irathimo nyingĩ. Tũngĩhota atĩa kwĩgerekania nao?

6. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Jakubu gũkirĩrĩria, na aarathimirũo atĩa? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

⁶ Jakubu nĩ aarũire na agĩkirĩrĩria tondũ nĩ eendete Jehova, maũndũ ma kĩĩroho, na aarĩ na wĩtĩkio mũrũmu biũ harĩ kĩĩranĩro kĩa Jehova gĩa kũrathima rũciaro rwake. (Kĩam. 28:3, 4) Na nĩkĩo Jakubu arĩ na hakuhĩ mĩaka 100 nĩ eekire ũrĩa wothe angĩahotire nĩguo agĩe na irathimo cia Ngai, o na kũrĩ hĩndĩ aarũire na mũraika. (Thoma Kĩambĩrĩria 32:24-28.) Hihi Jakubu nĩ aarĩ na hinya na ũkirĩrĩria ũrĩa wabataranagia nĩguo arũe na mũraika ũcio? Aca. No nĩ aatuĩte itua rĩa kũrũa na akĩonania atĩ nĩ angĩerutanĩirie nĩguo agĩe na kĩrathimo. Na nĩ ũndũ wa ũkirĩrĩria wake nĩ aagĩire nakĩo. Nĩ aaheirũo rĩĩtwa Isiraeli (rĩrĩa riugĩte ‘kũgiana kana kũrũa na Ngai’). Jakubu nĩ aagĩire na kĩrathimo kĩnene kĩrĩa o na ithuĩ tũcaragia gĩa gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova na kũrathimwo nĩwe.

7. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũritũ Rakeli aacemanirie naguo? (b) Aahotire atĩa gũthiĩ na mbere kũrũa na ũndũ ũcio nginya akĩrathimwo?

 ⁷ Rakeli mũtumia wa Jakubu nĩ aatanyaga mũno kuona ũrĩa Jehova angĩkaahingia kĩĩranĩro kĩrĩa eerĩire mũthuriwe. No nĩ aarĩ na ũndũ mũritũ tondũ ndaagĩaga ciana. Matukũ-inĩ macio, mũndũ gũkorũo atarĩ na mwana kuonagwo kũrĩ ũndũ mũru mũno. Rakeli aahotire atĩa kũhiũrania na ũndũ ũcio wakĩrĩte ũhoti wake na wamũragaga ngoro? Ndaigana gũte mwĩhoko. No aathire na mbere kũrũa na ũndũ ũcio na njĩra ya kũhoya mũno. Jehova nĩ aaiguire mahoya macio ma kuuma ngoro ma Rakeli na akĩmũhe ciana. Nĩkĩo hĩndĩ ĩmwe Rakeli oigire ũũ: “Ngianĩte . . . na ngahootana.”—Kĩam. 30:8, 20-24.

8. Jusufu aacemanirie na ũndũ ũrĩkũ mũritũ kwa ihinda iraya, na aatũigĩire kĩonereria kĩrĩkũ kĩega?

⁸ Kĩonereria kĩu kĩega kĩa Jakubu na Rakeli no mũhaka akorũo nĩ gĩateithirie mũno mũriũ wao Jusufu, ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũrĩa angĩahiũranirie na magerio megiĩ wĩtĩkio wake. Rĩrĩa Jusufu aarĩ na mĩaka 17, ũtũũro wake nĩ wagarũrũkire biũ. Nĩ ũndũ wa ũiru, ariũ a ithe nĩ maamwendirie ũkombo-inĩ. Thutha ũcio nĩ aakirĩrĩirie mĩaka mĩingĩ njera arĩ Misiri, ohetwo hatarĩ kĩhooto. (Kĩam. 37:23-28; 39:7-9, 20, 21) Jusufu ndaigana gũkua ngoro kana agĩcaria ũrĩa ekwĩrĩhĩria. Handũ ha ũguo, ũndũ ũrĩa eeciragia mũno na akaũiga ngoro-inĩ nĩ ũrata wake na Jehova. (Alaw. 19:18; Rom. 12:17-21) Kĩonereria kĩu kĩa Jusufu kĩagĩrĩirũo gũtũteithia. Kwa ngerekano, angĩkorũo rĩrĩa twarĩ ciana nĩ twagereire maũndũ-inĩ maritũ kana angĩkorũo nĩ tuonaga ta tũtarĩ na mwĩhoko nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa tũracemania namo, twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kũrũa namo na gũkirĩrĩria. Tũngĩka ũguo, no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩtũrathimaga.—Thoma Kĩambĩrĩria 39:21-23.

9. O ta Jakubu, Rakeli, na Jusufu twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo twamũkĩre irathimo cia Jehova?

⁹ Ta wĩcirie ũndũ mũritũ ũracemania naguo. Kwahoteka nĩ gwĩkwo ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto, kũmenwo, kana kũnyũrũrio. Kana gũkorũo harĩ mũndũ ũkũigĩrĩire kĩgenyo hihi nĩ ũndũ wa ũiru. Handũ ha gũkua ngoro, ririkanaga kĩrĩa kĩahotithirie Jakubu, Rakeli, na Jusufu, gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova marĩ na gĩkeno. Ngai nĩ aamekĩrire hinya na akĩmarathima tondũ nĩ moyaga na ũritũ maũndũ ma kĩĩroho. Maathire na mbere na kũrũa na gwĩka kũringana na mahoya mao. Tũratũũra hakuhĩ na mũthia wa mũtabarĩre ũyũ mũũru wa maũndũ, kwoguo tũrĩ na gĩtũmi kĩega gĩa gũikara tũkĩririkanaga kĩĩranĩro kĩrĩa kĩrĩ mbere itũ. Nĩ wĩhaarĩirie kũrũa, ũguo nĩ kuuga, kwĩrutanĩria biũ nĩguo wĩtĩkĩrĩke nĩ Jehova?

10, 11. (a) Nĩ na njĩra irĩkũ tũngĩbatara kũrũĩrĩra irathimo cia Jehova? (b) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũtua matua mega na tũhote kũhiũrania na gũkua ngoro na maũndũ marĩa mangĩtũma twage gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire?

¹⁰ Nĩ maũndũ ta marĩkũ mangĩtũma twĩrutanĩrie kũrũĩrĩra kĩrathimo kĩa Ngai? Ũndũ ũmwe andũ aingĩ magianĩte naguo nĩ gũtooria merirĩria moru. Angĩ nao nĩ mabataraga kwĩrutanĩria nĩguo makorũo na muonere ũrĩa wagĩrĩire wĩgiĩ ũtungata. Kana akorũo nĩ ũrabatara gũthiĩ na mbere kũũmĩrĩria o na gũtuĩka nĩ ũrahiũrania na ndwari kana ihooru. Ningĩ tũtingĩriganĩrũo ũrĩa angĩ mabataraga kwĩrutanĩria nĩguo mohere mũndũ ũmahĩtĩirie. Gũtekũmakania tũtungatĩire Jehova ihinda rĩigana atĩa, ithuothe no mũhaka tũthiĩ na  mbere na kũrũa na maũndũ marĩa mangĩtũma tũremwo nĩ gũtungatĩra Ngai, ũrĩa ũrathimaga arĩa ehokeku.

¹¹ Nĩ ma, ti ũndũ mũhũthũ gũtua matua magĩrĩru na gũthingata mũtũũrĩre wa Gĩkristiano. Ũndũ ũcio ũritũhaga makĩria tondũ ngoro itũ no ĩtũhĩtithie. (Jer. 17:9) Ũngĩona atĩ nĩ ũhutĩtio nĩ maũndũ macio na gĩkĩro kĩna, hoya Jehova akũhe roho wake. Mahoya na roho mũtheru no igũteithie gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire na nĩ ũkũrathimwo nĩ Jehova. Ĩka kũringana na mahoya maku. Geragia gũthoma gĩcunjĩ kĩa Bibilia o mũthenya, na wethe mahinda ma gũkoragwo na wĩruti waku na Ũthathaiya wa Famĩlĩ ũtaratĩrĩrio.—Thoma Thaburi 119:32.

12, 13. Nĩ na njĩra irĩkũ Akristiano erĩ maateithirio kũrũa na merirĩria moru?

¹² Nĩ kũrĩ ngerekano nyingĩ cionanagia ũrĩa Kiugo kĩa Ngai, roho wake mũtheru na mabuku maitũ ma Gĩkristiano mateithĩtie Akristiano kũrũa na merirĩria moru. Tinĩnja ũmwe aathomire gĩcunjĩ kĩarĩ na kĩongo, “Unawezaje Kushinda Tamaa Mbaya?” ngathĩti-inĩ ya Amkeni! ya Dicemba 8, 2003. Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Oigire ũũ: “Nĩ ndũaga na mwerekera wa gwĩciria maũndũ moru. Rĩrĩa ndathomire gĩcunjĩ-inĩ kĩu atĩ andũ aingĩ nĩ makoragwo makĩrũa na ũndũ ũcio, ngĩmenya ndikoragwo ndĩ wiki.” Mwanake ũcio ningĩ nĩ aagunĩkire nĩ gĩcunjĩ, “Je, Mungu Anakubali Ngono Isiyo ya Asili?” ngathĩti-inĩ ya Amkeni! ya  Oktomba 8, 2003. Ngathĩti ĩyo yagwetete atĩ harĩ andũ amwe ũndũ ũcio ũkoragwo ũrĩ “mũigua thĩinĩ wa mwĩrĩ.” (2 Kor. 12:7) O magĩthiaga na mbere kwĩrutanĩria nĩguo matũũrie mũthiĩre mwega, no makorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩega kĩa mahinda mokĩte. Mwanake ũcio oigire ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio, o ũrĩa thikũ irathiĩ, nyonaga no hote gũikara ndĩ mwĩhokeku. Nĩ njokagĩria Jehova ngatho mũno nĩ ũndũ wa kũhũthĩra ithondeka rĩake gũtũteithia o mũthenya mũtabarĩre-inĩ ũyũ mũũru.”

¹³ Ta wĩcirie ngerekano ĩngĩ ya mwarĩ wa Ithe witũ kuuma Amerika (US). Aandĩkire ũũ: “Ndĩrenda gũcokia ngatho tondũ hĩndĩ ciothe nĩ tũheagwo kĩrĩa tũrabatara ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire. Kaingĩ nyonaga ũhoro ũrĩa ũkoragwo ngathĩti-inĩ citũ ta arĩ niĩ ngoragwo nyandĩkĩirũo. Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ nĩ ngoretwo ngĩrũa na merirĩria ma gwĩka ũndũ Jehova athũire. Rĩmwe njiguaga nginyĩte mũico. Nĩ njũĩ atĩ Jehova nĩ arĩ tha na nĩ ohanagĩra, no tondũ thĩinĩ wa ngoro yakwa ndikoragwo thũire ũndũ ũcio mũũru, nyonaga ta itangĩteithĩka. Ũndũ ũcio nĩ ũhutĩtie mũtũũrĩre wakwa wothe. . . . Thutha wa gũthoma gĩcunjĩ kĩoragia ‘Hihi Wee Nĩ Ũrĩ “Ngoro ya Kũmenya” Jehova?’ ngathĩti-inĩ ya Mũrangĩri ya Machi 15, 2013, itarĩ na nganja nĩ ndonire atĩ Jehova nĩ endaga mũno kũndeithia.”

14. (a) Paulo aaiguaga atĩa nĩ ũndũ wa mĩerekera mĩũru ĩrĩa aarĩ nayo? (b) Tũngĩhota atĩa gũtooria mĩerekera itũ mĩũru?

¹⁴ Thoma Aroma 7:21-25. Paulo nĩ aamenyaga ũrĩa ũrĩ ũndũ mũritũ kũrũa na merirĩria ma mwĩrĩ ũtarĩ mũkinyanĩru. No aarĩ na ma biũ atĩ nĩ angĩahootanire mbaara ĩyo arũaga kũgerera kwĩhoka Jehova na njĩra ya mahoya, na gũkorũo na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu. Ĩ ithuĩ na ithuĩ? No tũtoorie tũngĩthiĩ na mbere kũrũa na merirĩria maitũ moru. Na njĩra ĩrĩkũ? Na njĩra ya kwĩgerekania na Paulo, kwĩhoka Jehova biũ, na gũkorũo na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri.

15. Nĩkĩ mahoya no matũteithie gũtũũra tũrĩ ehokeku na gũkirĩrĩria magerio?

¹⁵ Rĩmwe Jehova no arekererie ũndũ nĩguo tuonanie ũrĩa tũngĩhiũrania naguo. Kwa ngerekano, ĩ angĩkorũo ithuĩ (kana mũndũ wa famĩlĩ) tũrĩ na mũrimũ mũnene kana nĩ twĩkĩtwo ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto? Tũngĩonania atĩ nĩ twĩhokete Jehova biũ na njĩra ya kũmũhoyaga atũhe hinya wa gũthiĩ na mbere gũkorũo tũrĩ ehokeku, tũrĩ na gĩkeno, na ningĩ tũhote kũrũmbũiya maũndũ ma kĩĩroho. (Afil. 4:13) Maũndũ marĩa andũ aingĩ meeyoneire mahinda-inĩ ma Paulo o na mahinda-inĩ maya maitũ, nĩ monanagia atĩ mahoya no matwĩkĩre hinya na matũteithie kũgĩa na ũmĩrĩru nĩguo tũthiĩ na mbere gũkirĩrĩria.

16, 17. Itua rĩaku nĩ rĩrĩkũ?

¹⁶ Mũcukani no akene mũno ũngĩkua ngoro na ũregerie moko maku. Tua itua rĩa ‘kũrũmagia maũndũ marĩa mega.’ (1 Thes. 5:21) Korũo na ma biũ atĩ no ũhote gũtooria Shaitani, thĩ yake njũru na mĩerekera yothe ya mehia. No ũhote gwĩka ũguo ũngĩĩhoka Jehova biũ agwĩkĩre hinya.—2 Kor. 4:7-9; Gal. 6:9.

¹⁷ Thiĩ na mbere kũrũa, na gũkirĩrĩria. Korũo na ma biũ atĩ Jehova nĩ ‘arĩgũikũrũkagĩria kĩrathimo kĩingĩ, o nginya wage handũ kĩngĩiganĩra nĩ ũndũ wa ũrĩa kĩingĩhĩte.’—Mal. 3:10.