1. “Thayũ wa Ngai” nĩ kĩĩ, na tũgunĩkaga atĩa twagĩa naguo? (Afilipi 4:6, 7)

 KŨRĨ thayũ andũ a gũkũ thĩ matoĩ ũhoro waguo o na hanini. Nĩ “thayũ wa Ngai,” kana ũrĩa mũndũ aiguaga ahooreire nĩ ũndũ wa gũkorũo na ũrata mwega hamwe na Ithe witũ wa igũrũ. Rĩrĩa twagĩa na thayũ wa Ngai, nĩ tũiguaga tũrĩ agitĩre. (Thoma Afilipi 4:6, 7.) Nĩ tũkenagĩra ũrata wa hakuhĩ hamwe na arĩa mamwendete. Na tũgakenera ũrata wa hakuhĩ hamwe na “Ngai wa thayũ.” (1 Thes. 5:23) Rĩrĩa twamenya Ithe witũ wa igũrũ, twamwĩhoka, na twamwathĩkĩra, thayũ wa Ngai no ũhoorerie ngoro itũ rĩrĩa tũracemania na moritũ.

2. Nĩkĩ no tũkorũo na ma atĩ no kũhoteke tũgĩe na thayũ wa Ngai?

² Hihi no kũhoteke tũgĩe na thayũ wa Ngai rĩrĩa tũrahiũrania na moritũ ta gũtuthũka kwa mũrimũ, gĩcanjama, mbaara, kana o na kũnyarirũo? Maũndũ macio maritũ no matũme tũiyũrũo nĩ guoya. O na kũrĩ ũguo, Jesu aataarire arũmĩrĩri ake ũũ: “Mũtikareke ngoro cianyu itangĩke o na kana itoorio nĩ guoya.” (Joh. 14:27) Ũndũ wa gĩkeno nĩ atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ marũmĩrĩire ũtaaro ũcio wa Jesu. Jehova nĩ amateithagia kũgĩa na thayũ rĩrĩa marahiũrania na magerio maritũ.

3. Mũtuthũko wa mũrimũ ũngĩthũkia atĩa thayũ witũ?

³ Rĩrĩa gwatuthũka mũrimũ mũũru wa kũgwatanio, hakuhĩ maũndũ mothe ma ũtũũro no macenjie na gĩkĩro kĩnene. Ta wĩcirie ũrĩa andũ aingĩ maahutirio nĩ mũrimũ wa Korona. Ũthuthuria ũmwe woonanirie atĩ makĩria ma nuthu ya andũ arĩa maahoetwo ũhoro, maaugire nĩ maakoragwo na thĩna wa kuona toro hĩndĩ ĩyo ya kĩngʼũki. Mũtuthũko wa mũrimũ wa Korona nĩ watũmire andũ aingĩ mongerere mĩtangĩko, magĩe  mũrimũ wa gũthuthĩka ngoro, manyue njohi gũkĩria gĩthimi na ndawa cia kũrebia, magĩe na mbaara cia mĩciĩ, na magerie kwĩyũraga. Angĩkorũo nĩ gũtuthũkĩte mũrimũ mũũru kũrĩa ũikaraga-rĩ, ũngĩhota atĩa kwaga gũtangĩka makĩria na ũkenere thayũ wa Ngai?

4. Kũmenya ũrathi wa Jesu wĩgiĩ matukũ ma kũrigĩrĩria gũtũheaga thayũ atĩa?

⁴ Jesu aarathĩte atĩ matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria, nĩ kũngĩkagĩa na mĩrimũ mĩũru ĩngĩgaatherema “kũndũ na kũndũ.” (Luk. 21:11) Kũmenya ũguo kũngĩtũma tũgĩe na thayũ atĩa? Tũtimakaga rĩrĩa gwatuthũka mĩrimũ. Nĩ tũtaũkagĩrũo atĩ maũndũ macio marekĩka o ta ũrĩa Jesu aaugĩte mangĩgeekĩka. Kwoguo nĩ tũkoragwo na gĩtũmi gĩa kũrũmĩrĩra ũtaaro ũrĩa Jesu aaheire arĩa mangĩgaatũũra matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria. Aaugire ũũ: “Mũtikanetigĩre.”—Mat. 24:6.

5. (a) Kũringana na rĩandĩko rĩa Afilipi 4:8, 9, nĩ kĩĩ tũngĩhoya igũrũ rĩakĩo rĩrĩa gwatuthũka mũrimũ? (b) Gũthikĩrĩria ũthomi wa Bibilia ũrĩa ũrekondetwo kũngĩgũteithia atĩa?

⁵ Rĩrĩa mũrimũ mũũru watuthũka, no tũigue tũmakĩte na tũrĩ na mĩtangĩko. Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Desi nĩ aakorirũo nĩ ũndũ ta ũcio. b Thutha wa mama wao, cousin yake, na ndagĩtarĩ ũrĩa wamũthondekaga kũũragwo nĩ mũrimũ wa Korona, nĩ eetigagĩra mũno ndakanyitwo nĩguo na agwatie mami wao ũrĩa waikangĩtie mĩaka. Nĩ aamakaga akona ta ekũrũo nĩ wĩra wake nĩ ũndũ wa kĩngʼũki, na kwoguo aremwo nĩ kũgũra irio na kũrĩha nyũmba. Mĩtangĩko ĩyo nĩ yaingĩhire mũno, nginya nĩ ooragwo nĩ toro ũtukũ. No Desi nĩ aacokereirũo nĩ thayũ wake. Nĩ kĩĩ kĩamũteithirie? Nĩ aahoire Jehova amũteithie ahoorere na akorũo na muonere ũrĩa wagĩrĩire. (Thoma Afilipi 4:8, 9.) Nĩ aathikagĩrĩria Jehova akĩmwarĩria kũgerera ũthomi wa Bibilia ũrĩa ũrekondetwo. Aaugire ũũ: “Mĩgambo mĩega ya arĩa maathomaga nĩ yatũmaga ndige gũtangĩka, na ĩkandirikania igũrũ rĩgiĩ tha nyingĩ cia Jehova.”—Thab. 94:19.

6. Wĩruti waku kĩũmbe na gũthiĩ mĩcemanio kũngĩgũteithia atĩa?

⁶ Rĩrĩa gwatuthũka mũrimũ, no ũremwo gwĩka maũndũ mothe ta ũrĩa ũrekaga hau kabere, no ndũkareke ũndũ ũcio ũthũkie mũbango waku wa kwĩruta o hamwe na gũthiĩ mĩcemanio. Maũndũ monetwo marĩa marĩ mabuku-inĩ na video-inĩ citũ, no makũririkanie atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ no marathiĩ na mbere gũtũũria wĩkindĩru wao o na magĩcemanagia na moritũ ta marĩa ũracemania namo. (1 Pet. 5:9) Mĩcemanio nĩ ĩrĩgũteithagia gwĩciria maũndũ ma gwĩkĩra ngoro kuuma Bibilia-inĩ. Ningĩ nĩ ĩrĩkũheaga mĩeke ya gwĩkĩrũo ngoro o na ya gwĩkĩra arĩa angĩ ngoro. (Rom. 1:11, 12) Rĩrĩa wecũrania  igũrũ rĩgiĩ ũrĩa Jehova ateithĩtie athathaiya ake rĩrĩa marĩ arwaru, rĩrĩa marĩ na guoya, kana o na rĩrĩa marĩ oiki, wĩtĩkio waku nĩ ũrĩgĩaga hinya na ũgakorũo na ma atĩ o nawe nĩ arĩgũteithagia.

7. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩĩruta kuuma kũrĩ mũtũmwo Johana?

⁷ Wĩrutanĩrie kwaranĩria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Rĩrĩa gwatuthũka mũrimũ wa kũgwatanio, no tũbatare gũikara tũraihanĩrĩirie o na rĩrĩa tũrĩ hamwe na arĩa tũthathayagia nao. Hĩndĩ ta ĩyo, no ũigue ta ũrĩa mũtũmwo Johana aaiguire. Nĩ eendaga kuona mũrata wake Gayo ũthiũ kwa ũthiũ. (3 Joh. 13, 14) No nĩ aataũkĩirũo atĩ kwa ihinda rĩna ndangĩahotire kuona Gayo. Kwoguo Johana agĩka ũrĩa angĩahotire, akĩandĩkĩra Gayo marũa. Angĩkorũo rĩmwe no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kwaranĩria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ ĩmwe kwa ĩmwe, geria kũmahũũrĩra thimũ, kwaranĩria nao kũgerera video, o na kana kũmatũmĩra ndũmĩrĩri. Rĩrĩa wathiĩ na mbere kwaranĩria na Akristiano arĩa angĩ, nĩ ũrĩiguaga ũhooreire na ũtarĩ na kĩeha. Rĩrĩa waigua ũrĩ na mĩtangĩko, aranagĩria na athuri a kĩũngano na ũgathikĩrĩria ciugo ciao cia gũgwĩkĩra ngoro.—Isa. 32:1, 2.

8. Gĩcanjama kĩngĩthũkia thayũ waku atĩa?

⁸ Angĩkorũo wanahutio nĩ gĩcanjama ta kĩa mũiyũro, gĩthingithia, kana mwaki, no ũigue ũtangĩkĩte kwa ihinda iraihu thutha wa gĩcanjama kĩu. Angĩkorũo nĩ wakuĩrĩirũo nĩ mũndũ wendete kana nyũmba yaku na indo ikĩanangwo, no kũhoteke nĩ waiyũrirũo nĩ kĩeha, ũgĩkua ngoro, kana o na ũkĩrakara. Ũguo ti kuuga atĩ ndũrĩ wĩtĩkio kana atĩ nĩ wendete indo cia thĩ ĩno. Nĩ wagereire ũndũ mũritũ mũno, na andũ amwe no merĩgĩrĩre wĩke maũndũ matagĩrĩire. (Ayub. 1:11) Ĩndĩ o na ũkĩgeragĩra maũndũ maritũ, no ũgĩe na thayũ. Na njĩra ĩrĩkũ?

9. Jesu aatũhaarĩirie atĩa nĩ ũndũ wa icanjama?

⁹ Ririkana ũrĩa Jesu aarathĩte. Andũ amwe meciragia atĩ gũtirĩ hĩndĩ magaakorũo nĩ icanjama, no ithuĩ nĩ tũmenyaga atĩ no gũkorũo na icanjama nyingĩ matukũ maya tũrĩ, na imwe ciacio no itũhutie. Jesu eerire arũmĩrĩri ake atĩ “ithingithia nene” o hamwe na icanjama ingĩ nĩ ingĩgaakorũo kuo mũico ũtanakinya. (Luk. 21:11) Ningĩ nĩ aarathĩte atĩ ‘uuni-watho nĩ ũngĩkaingĩha,’ na ũndũ ũcio nĩ ũrekĩka mahinda maya. Kwa ngerekano nĩ tũrona wĩki-naĩ, maũndũ ma ũhinya, na tharĩkĩro cia itoi. (Mat. 24:12) Ndungata nyingĩ njĩhokeku cia Jehova nĩ ihutĩtio nĩ icanjama na moritũ ta macio. Jesu ndaaugire atĩ moritũ ta macio matũkoraga atĩ tondũ Jehova nĩ atũtiganĩirie. (Isa. 57:1; 2 Kor. 11:25) Tũtingĩrĩgĩrĩra Jehova atũgitĩre na njĩra ya kĩama kuumana na icanjama ciothe, no no atũhe kĩrĩa gĩothe tũngĩbatara nĩguo tũikare tũhooreire na tũrĩ na thayũ.

10. Nĩkĩ kwĩhaarĩria mahinda-inĩ maya nĩ ũndũ wa gĩcanjama nĩ kuonanagia atĩ tũrĩ na wĩtĩkio? (Thimo 22:3)

¹⁰ No ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ ithuĩ gũikara tũhooreire ũndũ wa hinahi ũngiumĩra, angĩkorũo nĩ tũrehaarĩirie ũrĩa tũngĩka ũndũ ũcio ũtanaumĩra. Hihi kwĩhaarĩria nĩ kuuga atĩ tũtirĩ na wĩtĩkio harĩ Jehova? Aca. Ma nĩ atĩ, kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa gĩcanjama kuonanagia atĩ tũrĩ na wĩtĩkio harĩ ũhoti wa Jehova wa gũtũrũmbũiya. Na njĩra ĩrĩkũ? Kiugo kĩa Ngai gĩtwĩraga twĩhaarĩrie nĩ ũndũ wa icanjama iria ingiumĩra. (Thoma Thimo 22:3.) Na kũgerera ngathĩti cia Mũrangĩri, mĩcemanio, na imenyithia cia ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, ithondeka rĩa Ngai nĩ rĩkoretwo rĩgĩtwĩra maita maingĩ twĩhaarĩrie nĩ ũndũ wa ũndũ  ũngiumĩra hinahi. c Hihi nĩ twĩhokaga Jehova? Angĩkorũo nĩ twĩkaga ũguo, nĩ tũrĩrũmagĩrĩra ũtaaro ũcio mahinda maya gĩcanjama gĩtanaumĩra.

11. Nĩ atĩa ũreruta kuumana na kĩonereria kĩa Margaret?

¹¹ Ta wĩcirie kĩonereria kĩa mwarĩ wa Ithe witũ Margaret. Nĩ eerirũo athaame kuuma mũciĩ wake thutha wa mwaki wa gĩthaka gũtuthũka itũũra-inĩ rĩao. Tondũ andũ aingĩ nĩ maageragia kuuma itũũra-inĩ rĩu, ngaari ciarĩ nyingĩ mũno barabara-inĩ nginya ikĩhinganĩrĩria. Ndogo njirũ yaihũrĩte kũndũ guothe, na kwoguo Margaret ndangĩahotire kuuma ngaari-inĩ yake kwa ihinda. O na kũrĩ ũguo, nĩ aahonokire tondũ nĩ eehaarĩirie. Kĩbeti-inĩ gĩake nĩ aarĩ na mapu ĩngĩamũteithirie kuona barabara ĩngĩ angĩahũthĩrire kuuma itũũra-inĩ rĩu. O na mbere ĩyo nĩ aagereire na ngaari yake barabara-inĩ ĩyo nĩguo amenye ũrĩa angĩthiĩ kũngiumĩra ũndũ wa hinahi. Nĩ ũndũ wa gũkorũo ehaarĩirie, Margaret nĩ aahonokire.

12. Tũrũmagĩrĩra ũtongoria ũrĩa tũraheo wa gũtũgitĩra nĩkĩ?

¹² Thirikari rĩmwe no ĩtwĩre twage kuuma nja ihinda rĩna, tũthaame, o na kana tũrũmĩrĩre mawatho mangĩ nĩguo ĩtũgitĩre na ĩgitĩre andũ arĩa angĩ. Andũ amwe nĩ maregaga gwathĩkĩra watho ta ũcio, tondũ matiendaga gũtiga indo ciao. Akristiano mekaga atĩa hĩndĩ ta ĩyo? Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Nĩ ũndũ wa Mwathani athĩkagĩrai wathani o wothe ũthondeketwo nĩ andũ, o na angĩkorũo nĩ mũthamaki arĩ we mũnene kana nĩ mangavana arĩ o matũmĩtwo nĩwe.” (1 Pet. 2:13, 14) Ithondeka rĩa Ngai o narĩo nĩ rĩtũheaga ũtongoria wa gũtũgitĩra. Kaingĩ nĩ tũririkanagio kũhe athuri a kĩũngano namba citũ cia thimũ iria mangĩtũhũũrĩra nacio kũngiumĩra ũndũ wa hinahi. Hihi wee nĩ wĩkĩte ũguo? Ningĩ no tũheo ũtongoria twĩrũo tũtikaume mĩciĩ itũ, tũthamĩre handũ hangĩ, ũrĩa tũngĩona ũteithio wa indo iria tũrabatara, kana ũrĩa tũngĩteithia arĩa angĩ na nĩ rĩ tũngĩka ũguo. Tũngĩaga gwathĩka, no tũige muoyo witũ na wa athuri a kĩũngano ũgwati-inĩ. Ririkanaga atĩ athuri acio ehokeku maikaraga meiguĩte nĩ ũndũ witũ. (Ahib. 13:17) Margaret aaugire ũũ: “Nĩ njĩtĩkĩtie atĩ kũrũmĩrĩra ũtongoria wa athuri a kĩũngano o hamwe na wa ithondeka nĩ kwahonokirie muoyo wakwa.”

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũreheire Akristiano arĩa mabatarĩte gũthaama gĩkeno na thayũ?

 ¹³ Aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ arĩa mabatarĩte gũthaama nĩ ũndũ wa icanjama kana mbaara, nĩ merutanĩirie kũmenyera ũtũũro wao mwerũ na makongerera kĩyo wĩra-inĩ wa Jehova. O ta Akristiano a karine ya mbere arĩa maahurunjũkire nĩ ũndũ wa kũnyarirũo, aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio nĩ mathiaga na mbere ‘kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega wa kiugo.’ (Atũm. 8:4) Kũhunjia nĩ kũmateithagia kũiga meciria mao Ũthamaki-inĩ handũ ha gwĩciria moritũ marĩa maragerera. Ũndũ ũcio nĩ ũtũmĩte matũũrie gĩkeno kĩao na thayũ.

14. Kũnyarirũo kũngĩthũkia atĩa thayũ witũ?

¹⁴ Kũnyarirũo no gũtwehererie maũndũ maingĩ marĩa matũrehagĩra thayũ. Nĩ tũkenaga na tũkaigua tũiganĩire rĩrĩa twacemania tũrĩ na wĩyathi, twahunjia tũtekwĩhitha, na tweka maũndũ maitũ ma o mũthenya tũtegwĩtigĩra atĩ no tũnyitwo. Rĩrĩa twaimwo wĩyathi wa gwĩka maũndũ macio, no tũigue tũgĩtangĩka, na tũrigwo nĩ ũndũ ũrĩa ũgũcoka ũrũmĩrĩre. Ti ũũru kũigua ũguo. No nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera. Jesu oonanirie atĩ kũnyarirũo no gũtũme arĩa mamũrũmagĩrĩra mahĩngĩke. (Joh. 16:1, 2) Kwoguo tũngĩtũũria atĩa thayũ witũ rĩrĩa tũranyarirũo?

15. Nĩkĩ tũtiagĩrĩire gwĩtigĩra kũnyarirũo? (Johana 15:20; 16:33)

¹⁵ Kiugo kĩa Ngai gĩtwĩraga ũũ: “Arĩa othe meriragĩria gũtũũra na wĩrutĩri Ngai marĩ na ngwatanĩro hamwe na Kristo Jesu o nao nĩ marĩnyariragwo.” (2 Tim. 3:12) Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Andrei nĩ oonaga ũrĩ ũndũ mũritũ gwĩtĩkia atĩ ndungata ciothe cia Jehova nĩ ingĩanyamaririo thutha wa wĩra wa kũhunjia kũhũũrũo marubuku bũrũri-inĩ wao. Eeĩraga ũũ: ‘Kũrĩ na Aira aingĩ mũno a Jehova gũkũ. Hihi thirikari no ĩhote gũtũnyita tũrĩ ithuothe?’ Mwĩcirĩrie ũcio nĩ watũmaga Andrei aikare agĩtangĩkaga handũ ha gũkorũo na thayũ. Ariũ a Ithe witũ acio angĩ nĩ meehokire Jehova, na matiigana gwĩciria atĩ o matingĩnyitwo. Nĩ maamenyaga atĩ no manyitwo, no matiatangĩkaga mũno ta Andrei. Kwoguo Andrei agĩtua itua rĩa kwĩgerekania na mwerekera wao na akĩĩhoka Jehova biũ. Thutha wa ihinda nĩ aagĩire na thayũ, na rĩu nĩ akoragwo na gĩkeno o na gũtuĩka kũrĩ o na moritũ.  O na ithuĩ no twĩkore ũndũ-inĩ ta ũcio. O na gũtuĩka Jesu nĩ aatwĩrire no twĩrĩgĩrĩre kũnyarirũo, nĩ aatũheire ũũma wa atĩ no tũhote gũikara tũrĩ ehokeku.—Thoma Johana 15:20; 16:33.

16. Nĩ ũtongoria ũrĩkũ tũngĩbatara gwathĩkĩra rĩrĩa tũranyarirũo?

¹⁶ Wĩra witũ ũngĩhũũrũo marubuku kana wĩkĩrĩrũo mĩkaana, no twamũkĩre motaaro kuuma kũrĩ wabici ya rũhonge na kuuma kũrĩ athuri a kĩũngano. Muoroto wa motaaro macio nĩ gũtũgitĩra, gũtigĩrĩra atĩ nĩ tũramũkĩra irio cia kĩĩroho, na gũtũteithia tũthiĩ na mbere kũhunjia o na kũrĩ na moritũ. Ĩka ũrĩa wothe ũngĩhota nĩguo wathĩkĩre ũtongoria ũrĩa tũraheo o na angĩkorũo ndũrataũkĩrũo gĩtũmi gĩa kũheo ũtongoria ũcio. (Jak. 3:17) Ningĩ ndũkanaheane ũhoro wĩgiĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ kana wĩgiĩ kĩũngano kũrĩ andũ arĩa matagĩrĩire kũheo ũhoro ũcio.—Koh. 3:7.

17. O ta atũmwo a karine ya mbere-rĩ, nĩ itua rĩrĩkũ tũtuĩte?

¹⁷ Ũndũ ũmwe mũnene ũtũmaga Shaitani ende kũrũa na andũ a Ngai, nĩ tondũ nĩ makoragwo “maheetwo wĩra wa kũruta ũira wĩgiĩ Jesu.” (Kũg. 12:17) Ndũkareke Shaitani na thĩ yake makũmakie. Kũhunjia na kũrutana o na kũrĩ na ũkararia nĩ gũtũrehagĩra gĩkeno na thayũ. Karine-inĩ ya mbere rĩrĩa anene a Ayahudi maathire atũmwo matige kũhunjia, arũme acio ehokeku maathuurire gwathĩkĩra Ngai. Maathiire o na mbere kũhunjia, na wĩra ũcio nĩ wamarehagĩra gĩkeno. (Atũm. 5:27-29, 41, 42) Hatarĩ nganja, rĩrĩa wĩra witũ wekĩrĩrũo mĩkaana, nĩ twagĩrĩire kwĩmenyagĩrĩra rĩrĩa tũrahunjia. (Mat. 10:16) No tũngĩka ũrĩa wothe tũngĩhota, nĩ tũrĩgĩaga na thayũ ũrĩa uumanaga na gũkenia Jehova o hamwe na kũhunjia ndũmĩrĩri ya kũhonokia mĩoyo.

18. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkanaga wĩgiĩ thayũ ũrĩa tũbataraga?

¹⁸ Korũo na ma atĩ o na rĩrĩa tũragerera moritũ manene, no tũgĩe na thayũ. Mahinda-inĩ ta macio, no mũhaka tũririkane atĩ thayũ ũrĩa tũbataraga nĩ thayũ wa Ngai, na Jehova nowe tu ũngĩheana thayũ ũcio. Mwĩhokage rĩrĩa gwatuthũka mũrimũ mũũru, kwoimĩra gĩcanjama, kana o na rĩrĩa ũranyarirũo. Ikara hakuhĩ na ithondeka rĩake. Wĩrĩgagĩrĩre ihinda rĩega rĩrĩa rĩrĩ mbere. Weka ũguo, “Ngai wa thayũ nĩ arĩkoragwo hamwe [nawe].” (Afil. 4:9) Gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkoona ũrĩa tũngĩteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa maragerera moritũ kũgĩa na thayũ wa Ngai.