‘Nũ Ũngĩĩkĩmakia?’
‘Nũ Ũngĩĩkĩmakia?’
‘O na ingĩũkĩrĩrũo nĩ ndathano kana mbaara, o narĩo ndingĩgĩa na nganja.’—THAB. 27:3.
KŨRINGANA NA MAANDĨKO MAYA-RĨ, NĨ KĨĨ KĨNGĨGŨTEITHIA GŨKŨRIA ŨCAMBA?
1. Thaburi ya 27 ĩgũtũteithia kũmenya ũndũ ũrĩkũ?
WĨRA witũ wa kũhunjia ũrathiĩ ũtheremete nĩkĩ o na maũndũ magĩthũkaga thĩinĩ wa thĩ? Nĩ kĩĩ gĩtũmaga tũhũthĩre hinya na mahinda maitũ o na gũtuĩka andũ aingĩ marakaya nĩ ũtũũro kũritũha? Tũngĩtũũria ũmĩrĩru atĩa o na andũ aingĩ magĩĩtigagĩra ihinda rĩrĩa rĩũkĩte? Rwĩmbo rwa Mũthamaki Daudi, rũrĩa rwatongoririo nĩ roho thĩinĩ wa Thaburi ya 27 nĩ rũcoketie ciũria icio.
2. Kĩmako gĩĩkaga mũndũ atĩa, no ithuĩ tũkoragwo na mwĩhoko ũrĩkũ?
2 Daudi ambĩrĩirie rwĩmbo rũu na ciugo ici: ‘Jehova nĩwe ũtheri wakwa, o gwata ũhonokio wakwa; ingĩgĩĩtigĩra ũ? Jehova nĩwe hinya ũrĩa ũgitĩire muoyo wakwa; ũrĩa ũngĩ’makia nũ?’ (Thab. 27:1) O na gũtuĩka guoya no ũtũme mũndũ orũo nĩ hinya, kũmaka nĩ kũũru makĩria. No gũtirĩ kĩmakania kĩagĩrĩirũo gũtũma mũndũ wĩtigĩrĩte Jehova ahahũke. (1 Pet. 3:14) Tũngĩtua Jehova rĩũrĩro riitũ, ‘tũrĩikaraga o na mwĩgangaro, gũtarĩ ũndũ mũũru ũngĩtũma tũigue guoya.’ (Thim. 1:33; 3:25) Nĩkĩ hihi?
‘JEHOVA NĨWE ŨTHERI GWATA ŨHONOKIO WAKWA’
3. Jehova akoragwo arĩ ũtheri witũ na njĩra ĩrĩkũ, no nĩ atĩa arĩ o mũhaka twĩke?
3 Ciugo icio cia ngerekano ‘Jehova nĩwe ũtheri wakwa’ ituonagia ũũma wa atĩ Jehova nĩ atũkũũraga ũhoro-inĩ wa kũrigwo na nduma ya kĩĩroho. (Thab. 27:1) Ũtheri no ũtũteithie kuona ũgwati kana kĩndũ kĩngĩtũhĩnga njĩra-inĩ, no ndũngĩeheria kĩndũ kĩu. No mũhaka tũhũthĩre ũũgĩ gwĩthema kĩrĩa tuona. No taguo Jehova atũguũragĩria gĩtũmi kĩa maũndũ marĩa tũrona thĩinĩ wa thĩ. Nĩ atũmenyithagia mogwati ma mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ. Ũrutani wa Bibilia ũrĩa atũheaga ũkoragwo na ũguni hĩndĩ ciothe, ĩndĩ no mũhaka twĩke kũringana na ũrĩa tũreruta. Tũngĩka ũguo, no tũkoragwo na ũũgĩ gũkĩra thũ citũ o na kana arutani aitũ.—Thab. 119:98, 99, 130.
4. (a) Nĩ kĩĩ Daudi nĩ angĩoigire arĩ na ũũma atĩ: ‘Jehova nĩwe ũhonokio wakwa’? (b) Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ Jehova arĩtuĩka ũhonokio witũ?
4 Ciugo cia Daudi Thaburi-inĩ ya 27:1 cionanagia atĩ no mũhaka akorũo nĩ aaririkanaga ũrĩa Jehova aamũtharĩte kana akamũhonokia maita maingĩ. Kwa ngerekano, Jehova nĩ aamũhonoketie kuuma ‘harĩ gĩthu kĩa mũrũthi, o na kĩa nduba.’ Ningĩ Jehova nĩ aamũteithĩtie gũtooria irimũ rĩetagwo Goliathu. Thutha ũcio, Mũthamaki Saulu nĩ aageragia gũtheca Daudi na itimũ, no maita macio mothe Jehova nĩ aamũhonokagia. (1 Sam. 17:37, 49, 50; 18:11, 12; 19:10) Nokĩo Daudi oigire ũũ arĩ na ũũma: ‘Jehova nĩwe ũhonokio wakwa’! O rĩngĩ Jehova nĩ arĩtuĩka ũhonokio wa ndungata ciake o ta ũrĩa aarĩ harĩ Daudi. Atĩa? Na njĩra ya kũhonokia athathaiya ake “mĩnyamaro-inĩ ĩrĩa mĩnene” yũkĩte.—Kũg. 7:14; 2 Pet. 2:9.
RIRIKANAGA ŨRĨA ANAGŨTEITHIA
5, 6. (a) Kwĩririkania maũndũ kũngĩtũteithia atĩa kũgĩa na ũcamba? (b) Maũndũ marĩa Jehova akoretwo agĩĩkĩra ndungata ciake mongagĩrĩra ũcamba waku atĩa?
5 Ũndũ ũmwe wa bata mũno harĩ gũkũria ũcamba nĩ wonanĩtio thĩinĩ wa Thaburi 27:2, 3. (Thoma.) Daudi nĩ aaririkanire maita maigana ũna rĩrĩa aahonokire ateithĩtio nĩ Jehova. (1 Sam. 17:34-37) Kũririkana maũndũ macio nĩ kwamwĩkagĩra hinya wa kũhiũrania na moritũ nginya marĩa manene makĩria. Hihi wee nĩ ũkoragwo na mwĩhoko ta ũcio kuumana na maita marĩa anagũteithia? Kwa ngerekano-rĩ, nĩ ũrĩ wahoya na kĩyo igũrũ rĩgiĩ ũndũ waagũtangaga na ũkĩona ũrĩa Jehova aakũheire hinya na ũũgĩ wa kũhiũrania na ũndũ ũcio? Kana hihi no ũririkane ũrĩa weehereirio mĩhĩnga ũtungata-inĩ waku kana ũrĩa wahingũrĩirũo mũrango mũnene harĩ maũndũ ma kĩĩroho? (1 Kor. 16:9) Kũririkana maũndũ macio gũgũteithagia atĩa rĩu? Githĩ kũririkana maũndũ macio gũtirĩtũmaga ũkorũo na ma atĩ Jehova no agũteithie gũtooria mĩhĩnga kana gũkirĩrĩria o na maũndũ maritũ makĩria?—Rom. 5:3-5.
6 Ĩ thirikari ĩrĩ na hinya ĩngĩbanga njama ya kũniina Aira a Jehova marĩ Ithondeka? Kũrĩ andũ aingĩ mahinda-inĩ maya maanageria gwĩka ũguo no makĩremwo. Gwĩcũũrania ũrĩa Jehova anateithia andũ ake mahinda marĩa mahĩtũku no gũtwĩkĩre ũcamba wa kũng’ethanĩra na mahinda mokĩte.—Dan. 3:28.
KENAGĨRA ŨTHATHAIYA WA MA
7, 8. (a) Kũringana na Thaburi 27:4, nĩ ũndũ ũrĩkũ Daudi aahoire Jehova? (b) Hekarũ nene ya kĩĩroho ya Jehova nĩ kĩĩ, na tũthathayagia atĩa kuo?
7 Ũndũ ũngĩ wa bata harĩ kũgĩa na ũcamba nĩ wendo witũ harĩ ũthathaiya wa ma. (Thoma Thaburi 27:4.) Hĩndĩ ya Daudi, hema ya gũtũnganwo nĩyo yarĩ “nyũmba ya Jehova.” Daudi we mwene nĩwe waabangire mũbango ũcio mũnene wa gwaka hekarũ irĩa ĩngĩakirũo nĩ mũrũwe Suleimani. Karine nyingĩ thutha ũcio, Jesu nĩ aaguũririe atĩ gũthathaiya Jehova na njĩra ĩretĩkĩrĩka gũtingĩehocirie rĩngĩ harĩ mwako mũna mwĩtĩkĩrĩku nĩ Ngai. (Joh. 4:21-23) Thĩinĩ wa Ahibirania mũrango wa 8 nginya wa 10, mũtũmwo Paulo onanĩtie atĩ hekarũ nene ya kĩĩroho yaambĩrĩirie rĩrĩa Jesu aabatithirio mwaka wa 29 Mahinda Maitũ M.M., rĩrĩa eerutire gwĩka wendi wa Jehova. (Ahib. 10:10) Hekarũ ĩyo nene ya kĩĩroho nĩ mũbango ũrĩa Jehova athondekete, nĩguo kũgerera wĩtĩkio witũ harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu, tũhote gwĩtĩkĩrĩka harĩ Ngai. Tũthathayagia hekarũ-inĩ ĩyo atĩa? Na njĩra ya kũhoya ‘twĩna ũhoro wa ma ngoro-inĩ, na twĩna wĩtĩkio’; kũhunjia ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gitũ tũũmĩrĩirie; hamwe na kũrũmbũiya, kũhatĩrĩria, o na gwĩkĩra ngoro athathaiya arĩa angĩ tũrĩ mĩcemanio-inĩ ya kĩũngano na hĩndĩ ya ũthathaiya wa famĩlĩ. (Ahib. 10:22-25) Gũkenera mũbango wa ũthathaiya wa ma nĩ gũtwĩkĩraga hinya mahinda-inĩ maya maritũ.
8 Thĩ yothe, ndungata njĩhokeku cia Jehova nĩ irandandũra ũtungata wacio, ikeruta thiomi ng’eni o na igathamĩra icigo irĩa irabatara ahunjia a Ũthamaki makĩria. Ciĩko ciao cionanagia atĩ o ta mũtungi wa Thaburi, mahoyaga Jehova ũndũ ũyũ ũmwe. Meyonagĩre wega wa Jehova na makoragwo na itemi ũtungata-inĩ mũtheru o na kũngĩthiĩ atĩa.—Thoma Thaburi 27:6.
WĨHOKAGE ŨTEITHIO WA NGAI
9, 10. Ũndũ ũrĩa wĩranĩirũo thĩinĩ wa Thaburi 27:10 ũratũruta atĩa?
9 Daudi nĩ onanirie na njĩra nene ũrĩa eehokete Jehova rĩrĩa oigire ũũ: “Amu nĩndiganĩirio nĩ awa o na maitũ, no Jehova nĩwe ũkwĩĩnjoera.” (Thab. 27:10) Kũringana na maũndũ marĩa magwetetwo ibuku-inĩ rĩa Samueli wa mbere mũrango wa 22, no tuuge atĩ Daudi ndaatiganĩirio nĩ aciari ake. No andũ aingĩ ũmũthĩ nĩ matiganĩirio nĩ famĩlĩ ciao. Ĩndĩ, o na matiganĩirio, aingĩ nĩ monete ũteithio na ũgitĩri wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano.
10 Tondũ Jehova akoragwo eharĩirie gũteithia ndungata ciake rĩrĩa ciatiganĩrio-rĩ, githĩ to aciteithie hĩndĩ ya mĩnyamaro ĩngĩ o yothe? Kwa ngerekano, tũngĩkorũo tũgĩtangĩkĩra ũrĩa tũngĩona mabataro ma kĩĩmwĩrĩ ma famĩlĩ itũ-rĩ, githĩ to tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ egũtũteithia? (Ahib. 13:5, 6) Nĩ amenyaga maũndũ marĩa tũragerera na mabataro ma ndungata ciake ciothe iria njĩhokeku.
11. Gũkorũo twĩhokete Jehova biũ kũngĩkorũo na moimĩrĩro marĩkũ harĩ andũ arĩa angĩ? Heana ngerekano.
11 Ta wĩcirie ũhoro wa Victoria, mũrutwo wa Bibilia bũrũri-inĩ wa Liberia. Rĩrĩa aakiriĩ kũbatithio, we hamwe na ciana ciake ithatũ nĩ maatiganĩirio nĩ mũndũrũme ũrĩa maaikaranagia. O na gũtuĩka ndaarĩ na ũikaro kana wĩra, no aathire na mbere gũkũra kĩĩroho. Thutha wa Victoria kũbatithio, mwarĩwe wa mĩaka 13 nĩ aarogotire kĩbeti kĩarĩ na mbeca nyingĩ. Nĩguo matikagwe magerio-inĩ, maatuire atĩ o na gũtara matigũtara mbeca icio. Ithenya rĩa ũguo, o na ihenya makĩaranĩria na mũthigari ũrĩa waatete kĩbeti kĩu. Aamerire atĩ korũo andũ othe makoragwo marĩ ehokeku ta Aira a Jehova, thĩ ĩno ĩngĩrĩ kũndũ kwega makĩria na gwĩ thayũ. Victoria nĩ aahũthĩrire Bibilia kuonia mũthigari ũcio kĩĩranĩro kĩa Jehova gĩa thĩ njerũ. Nĩ ũndũ wa gũkenio nĩ wĩhokeku wa Victoria, mũthigari ũcio nĩ aamũgaĩire mbeca nyingĩ harĩ icio ciorĩte irĩ kĩheo. Hatarĩ nganja, nĩ ũndũ wa gũkorũo mehokete Jehova biũ atĩ no amahingĩrie mabataro mao, Aira a Jehova nĩ megĩrĩire ngumo njega ya wĩhokeku.
12. Tuonanagia ũndũ ũrĩkũ rĩrĩa twathiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova o na tworũo nĩ indo cia kĩĩmwĩrĩ? Heana ngerekano.
12 Ningĩ ta wĩcirie ũrĩa Thomas, mũhunjia ũtarĩ mũbatithie bũrũri-inĩ wa Sierra Leone aaiguire. Aambĩrĩirie wĩra wa ũrutani cukuru-inĩ ĩmwe ya sekondarĩ, no ndangĩaheirũo mũcara ihinda rĩa hakuhĩ mwaka mũgima nginya rĩrĩa rekondi yake ĩngĩarĩkire. Hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ wa mũthia Thomas eendagwo eke atanaheo mũcara na arĩhwo mbeca icio ingĩ ciake? Nĩ kũhoywo ũhoro nĩ mũrũgamĩrĩri wa cukuru ĩyo—warĩ mũhunjia. Mũhunjia ũcio aataarĩirie atĩ maũndũ marĩa Aira a Jehova metĩkĩtie matiatwaranaga na ma cukuru ĩyo. Akĩĩra Thomas athuure gatagatĩ ka wĩra na wĩtĩkio ũcio wake wa Bibilia. Thomas agĩtiga wĩra ũcio o na gũtuĩka nĩ orirũo nĩ mũcara wa hakuhĩ mwaka mũgima, no agĩcoka akĩona wĩra ũngĩ wa gũthondeka redio na thimũ. O ta ũrĩa kĩonereria kĩu na ingĩ nyingĩ tacio cionanagia, kwaga mabataro ma o mũhaka nĩguo ũndũ ũrĩa andũ aingĩ metigagĩra, no ithuĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩtigĩra amu Jehova nĩwe Mũũmbi wa indo ciothe na Mũgitĩri wa andũ ake.
13. Wĩra wa kũhunjia Ũthamaki ũrathiĩ na mbere atĩa mabũrũri-inĩ marĩa andũ matakoragwo na indo nyingĩ cia kĩĩmwĩrĩ?
13 Mabũrũri-inĩ maingĩ kũrĩa ũtũũro ũkoragwo ũrĩ mũritũ, ahunjia a Ũthamaki nĩ makoragwo na kĩyo kĩingĩ. Gũkoragwo ũguo nĩkĩ? Wabici ĩmwe ya rũhonge yaandĩkire ũũ: “Ene mĩciĩ aingĩ arĩa metĩkagĩra kwĩruta Bibilia matikoragwo mandĩkĩtwo na kwoguo nĩ monaga ihinda rĩingĩ rĩa kwĩruta mathaa ma mũthenya. Ariũ a Ithe witũ o nao nĩ makoragwo na ihinda rĩingĩ rĩa kũhunjia. Andũ, na makĩria arĩa makoragwo kũrĩa ũtũũro wĩ mũritũ mũno, matibataraga kwĩrũo atĩ tũrĩ matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria; nĩ meyonagĩra ũira mũingĩ o ene.“ Mũmishonarĩ ũmwe ũtungatĩte makĩria ma mĩaka 12 bũrũri-inĩ ũmwe kũrĩa o mũhunjia erutaga na mũigana wa arutwo atatũ a Bibilia aandĩkire ũũ: “Tondũ ahunjia aingĩ maikaraga mũtũũrĩre mũhũthũ ũtarĩ na ihĩngĩca nyingĩ-rĩ, nĩ monaga mahinda maingĩ ma kũhunjia na kũrutana Bibilia.”
14. Kĩrĩndĩ kĩrĩa kĩnene kĩngĩkenera ũgitĩri wa Ngai na njĩra irĩkũ?
14 Jehova nĩ eranĩire atĩ nĩ arĩteithagia, akagitĩra, na akahonokia andũ ake kĩĩmwĩrĩ na kĩĩroho marĩ gĩkundi, na nĩ tũmwĩhokaga. (Thab. 37:28; 91:1-3) Kĩrĩndĩ kĩrĩa gĩkaahonoka ‘mĩnyamaro ĩrĩa mĩnene’ nĩ gĩgaakorũo gĩ kĩingĩ ma. (Kũg. 7:9, 14) Kwoguo, andũ acio marĩ gĩkundi, nĩ makaagitĩrũo matikaniinwo hĩndĩ ĩrĩa ndigaru ya matukũ ma kũrigĩrĩria. Nĩ makaaheo kĩrĩa gĩothe makaabatara nĩguo makaahota gwĩtiiria magerio na magitĩre ũkuruhanu wao na Jehova. Ningĩ Jehova nĩ akaagitĩra andũ ake ihinda-inĩ rĩa mũthia wa mĩnyamaro ĩrĩa mĩnene.
“NYONAGĨRĨRIA NJĨRA YAKU, JEHOVA”
15, 16. Tũgunĩkaga atĩa rĩrĩa twathĩkĩra ũtongoria wa Ngai? Heana ngerekano.
15 Nĩguo tũtũũrie ũcamba, nĩ tũrabatara gũthiĩ na mbere kũrutwo nĩ Ngai. Ihoya rĩa Daudi nĩ rĩonanĩtie ũndũ ũcio wega: “Nyonagĩrĩria njĩra yaku, Jehova; ndwaraga o na ũthiĩro mwaraganu, nĩ ũndũ wa arĩa maikaraga manjoheirie.” (Thab. 27:11) Gwĩka kũringana na ihoya rĩu nĩ gwĩciragia na kinyi ũtongoria o wothe wa Bibilia ũrĩa tũheagwo kũgerera ithondeka rĩa Jehova na kũũrũmagĩrĩra o hĩndĩ ĩyo. Andũ aingĩ arĩa methemete mathiirĩ matagĩrĩire no marute ũira wa atĩ kũrũmĩrĩra ũtaaro wa ũũgĩ wa kũhũthia mũtũũrĩre wao kũmateithĩtie ihinda-inĩ rĩrĩ gũkoretwo na mathĩna maingĩ ma kwaga mbia. Ithenya rĩa gũkorũo makĩramata indo nyingĩ matarabatara rĩngĩ, nĩ magĩaga na mweke wa kwandandũra ũtungata wao. Nĩ wega o ũmwe witũ eyũrie, ‘Nĩ nũmagĩrĩra ũndũ ũrĩa wothe ndathoma thĩinĩ wa Bibilia na mabuku ma ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ itekũrĩa marĩĩgu, o na rĩrĩa gwĩka ũguo kũngĩbatara ndĩime?’—Mat. 24:45.
16 Tũngĩĩtĩkĩra Jehova atũtaare na atũtongorie njĩra-inĩ ĩrĩa nũngĩrĩru, tũtingĩgĩa na ũndũ wa gũtũmakia. Rĩrĩa painia ũmwe wa hĩndĩ ciothe kuuma Amerika U.S. oririe aheo wĩra ũngĩamũhotithirie gũkorũo ũtungata-inĩ wa mahinda mothe hamwe na famĩlĩ yake yothe, mũrũgamĩrĩri wake aamwĩrire atĩ gũtirĩ hĩndĩ akaaheo wĩra ũcio atarĩ na ndigirii. Korũo nĩwe-rĩ, nĩ ũngĩeririre nĩ ũndũ wa gũkorũo wĩ mũhunjia wa mahinda mothe ũkaaga gũthingata gĩthomo kĩa yunivasĩtĩ? Ciumia igĩrĩ ciathira, mũrũgamĩrĩri ũcio agĩtigithio wĩra, na mũrũgamĩrĩri ũrĩa wamũcokire akĩũria mũrũ wa Ithe witũ ũcio ũrĩa angĩenda. Akĩmũtaarĩria atĩ we na mũtumia wake nĩ ahunjia a mahinda mothe kĩũngano-inĩ kĩa Aira a Jehova, na no mende gũthiĩ na mbere. O na atanoiga ũndũ ũngĩ, mũrũgamĩrĩri ũcio akiuga ũũ: “No ndĩramenyaga we wĩna ũndũ ngũrani na arĩa angĩ! Rĩrĩa baba aarĩ mũrũaru arorete gũkua, atumia erĩ a gĩthomo kĩanyu nĩ maamũceeragĩra na makamũthomera Bibilia o mũthenya. Ngĩtua itua atĩ ingĩgaakorũo na kamweke ga gũteithia Mũira wa Jehova, nĩ ngeka ũguo.” Rũciũ rũrũ rũngĩ, mũrũ wa Ithe witũ ũcio akĩheo wĩra o ũrĩa mũrũgamĩrĩri ũcio ũngĩ aaregete kũmũhe. Nĩ ma, rĩrĩa twaiga maũndũ ma Ũthamaki mbere ũtũũro-inĩ witũ, Jehova nĩ atigagĩrĩra atĩ nĩ tuona mabataro maitũ ma kĩĩmwĩrĩ o ta ũrĩa atwĩrĩire.—Mat. 6:33.
WĨTĨKIO NA KĨĨRĨGĨRĨRO NĨ IBATARANAGIA
17. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kũng’ethera mahinda marĩa mokĩte tũrĩ na ũcamba?
17 Daudi acokete akonania bata wa wĩtĩkio na kĩĩrĩgĩrĩro kũgerera ciugo ici: “Guca njĩtĩkĩtie atĩ nĩngeyonera wega wa Jehova ndĩ bũrũri wa arĩa me muoyo.” (Thab. 27:13) Ĩ ti itherũ-rĩ, tiga nĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa Ngai atũheete na gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ marĩa marĩrĩirio Thaburi-inĩ ya 27, tũngĩtariĩ atĩa! Nĩ ũndũ ũcio, kĩrekei tũthiĩ na mbere kũhoyaga tũheo hinya o na ũhonokio tũkĩng’ethanĩra na maũndũ marĩa marĩerekeria mbaara-inĩ ya Hari-Magedoni.—Thoma Thaburi 27:14.
[Ciũria cia wĩruti]
[Mbica karatathi ka 23]
Daudi aagĩaga na hinya aririkana ũrĩa Jehova anamũhonokia
[Mbica karatathi ka 25]
Hihi nĩ tuonaga ihinda rĩrĩa kwĩ na wagi wa mbeca rĩrĩ kamweke ga kwandandũra ũtungata witũ?
