1. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Paulo akenio nĩ Akristiano a Korintho?

KWARĨ mwaka wa 55 Mahinda Maitũ (M.M.). Mũtũmwo Paulo aarĩ taũni ĩrĩ gĩcũa-inĩ ya Teroa, no ndangĩahotire gũtiga gwĩciria ũhoro wa Korintho. Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa mwaka ũcio, nĩ aatuurĩtwo nĩ kũmenya atĩ ariũ a Ithe a kũu maarĩ na ngarari gatagatĩ-inĩ kao. Kwoguo nĩ ũndũ wa kũmeciria, nĩ aamatũmĩire irũa rĩa kũmarũnga. (1 Kor. 1:11; 4:15) Ningĩ nĩ aamatũmĩire Tito ũrĩa maarutithanagia wĩra na akĩbanga atĩ Tito amũcokerie riboti kũu Teroa. Hĩndĩ ĩyo, Paulo eetereire Tito kũu Teroa akĩenda mũno kũigua ũrĩa Akorintho maathiaga na mbere. No ũndũ ũrĩa waiguithirie Paulo ũũru mũno nĩ atĩ, Tito ndaigana gũkinya. Hihi Paulo angĩekire atĩa? Aathiire nginya Makedonia, na agĩkena amu nĩ maacemanirie kũu. Tito agĩtaarĩria Paulo atĩ ariũ a Ithe a Korintho nĩ maaiyũkĩtie marũa make wega na atĩ nĩ meeriragĩria kũmuona. Rĩrĩa Paulo aaiguire riboti ĩyo njega, ‘agĩkĩrĩrĩria gũkena.’—2 Kor. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ Paulo aandĩkĩire Akorintho wĩgiĩ wĩtĩkio na gĩkeno? (b) Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ?

² Kahinda kanini thutha ũcio, Paulo nĩ aandĩkĩire Akorintho marũa ma kerĩ. Akĩmera ũũ: ‘Ti atĩ tũrĩ a kũmwatha ũhoro-inĩ ũrĩa mwĩtĩkĩtie, tiga o atĩ tũkĩrĩ a kũrutithania wĩra nĩguo mũkenage, amu ũhoro-inĩ wa gwĩtĩkia-rĩ, mũtũire mwĩhandĩte wega.’ (2 Kor. 1:24) Paulo eendaga kuuga atĩa? Na hihi ciugo icio ciagĩrĩire kũhutia athuri Akristiano atĩa ũmũthĩ?

3. (a) Paulo eendaga kuuga atĩa rĩrĩa aandĩkire atĩ: ‘Ũhoro-inĩ wa gwĩtĩkia mũtũire mwĩhandĩte wega’? (b) Athuri ũmũthĩ megerekanagia na kĩonereria kĩa Paulo atĩa?

³ Paulo aagwetire maũndũ merĩ ma bata megiĩ ũthathaiya witũ—wĩtĩkio na gĩkeno. Ririkana atĩ ũhoro-inĩ wĩgiĩ wĩtĩkio, aandĩkire ũũ: “Ti atĩ tũrĩ a kũmwatha ũhoro-inĩ wa ũrĩa mwĩtĩkĩtie, . . . amu ũhoro-inĩ wa gwĩtĩkia-rĩ,  mũtũire mwĩhandĩte wega.” Kũgerera ciugo icio, Paulo onanirie atĩ ariũ a Ithe a Korintho matiehandĩte nĩ ũndũ wake kana wa mũndũ ũngĩ o wothe, no mehandĩte nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wao ene harĩ Ngai. Kwoguo-rĩ, Paulo ndonaga bata wa gwatha wĩtĩkio wa ariũ a Ithe, o na ndangĩerirĩirie gwĩka ũguo. Aarĩ na ma atĩ maarĩ Akristiano ehokeku na meendaga gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire. (2 Kor. 2:3) Ũmũthĩ, athuri marũmagĩrĩra kĩonereria kĩa Paulo na njĩra ya kuonania atĩ matirekĩrĩra nganja wĩtĩkio na muoroto wa ariũ a Ithe wao wa gũtungatĩra Ngai. (2 Thes. 3:4) Handũ ha gwĩkĩrĩra kĩũngano mawatho maritũ, athuri mehokaga ũtaaro wa Maandĩko na ũtongoria wa ithondeka rĩa Jehova. Ningĩ-rĩ, athuri arĩa marĩ kuo ũmũthĩ matiathaga wĩtĩkio wa ariũ a Ithe wao.—1 Pet. 5:2, 3.

4. (a) Paulo eendaga kuuga atĩa rĩrĩa aandĩkire: ‘Tũrĩ arutithania wĩra nĩguo mũkenage’? (b) Ũmũthĩ athuri megerekanagia atĩa na mwerekera wa Paulo?

⁴ Paulo ningĩ nĩ oigire ũũ: ‘Tũrĩ arutithania wĩra nĩguo mũkenage.’ Akiuga ũguo, aaragia ũhoro wake na andũ a hakuhĩ arĩa maarutithanagia wĩra. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge ũguo? Marũa-inĩ oro macio, Paulo nĩ aaririkanirie Akorintho ũhoro wa erĩ gatagatĩ-inĩ ka acio rĩrĩa aandĩkire ũũ: “Jesu . . . ũcio mwahunjĩirio ũhoro wake nĩ ithuĩ, niĩ na Silivano na Timotheo.” (2 Kor. 1:19) Makĩria ma ũguo, rĩrĩa rĩothe Paulo aahũthagĩra ciugo “arutithania wĩra” marũa-inĩ make, aakoragwo akĩaria ũhoro wa acio aanyitanagĩra nao a hakuhĩ, ta Apolo, Akula, Pirisika, Timotheo, Tito, na angĩ. (Rom. 16:3, 21; 1 Kor. 3:6-9; 2 Kor. 8:23) Kwoguo, akiuga: ‘Tũrĩ arutithania wĩra nĩguo mũkenage,’ Paulo omagĩrĩria Akorintho atĩ we na arĩa aanyitanagĩra nao meendaga gwĩka ũrĩa wothe mangĩhota nĩguo andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano makoragwo na gĩkeno. Ũmũthĩ, athuri Akristiano makoragwo na muoroto o ta ũcio. Mendaga gwĩka ũrĩa wothe mangĩhota nĩguo mateithie ariũ a Ithe wao ‘gũtungatĩra Jehova makenete.’—Thab. 100:2; Afil. 1:25.

5. Nĩ kĩũria kĩrĩkũ tũkwarĩrĩria ũrĩa andũ amwe maacokirie, na nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩciria?

⁵ Ica ikuhĩ, gĩkundi kĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ marĩ kĩyo a kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa thĩ nĩ merĩga kũũrio macokie kĩũria gĩkĩ, “Nĩ ciugo na ciĩko irĩkũ cia mũthuri wa kĩũngano ciongereire gĩkeno gĩaku?” Tũgĩthuthuria macokio ma gĩkundi kĩu kĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio-rĩ, geria kũringithania macokio mao na ũrĩa hihi wee ũngĩacokirie. Makĩria ma ũguo, rekei ithuothe twĩcirie ũrĩa tũngĩteithia kuongerera roho wa gĩkeno thĩinĩ wa ciũngano citũ. *

6, 7. (a) Nĩ njĩra ĩrĩkũ ĩmwe athuri mangĩĩgerekania na Jesu, Paulo, na ndungata ingĩ cia Ngai? (b) Nĩkĩ kũririkana marĩĩtwa ma ariũ a Ithe witũ nĩ kuongagĩrĩra gĩkeno kĩao?

⁶ Aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ moigaga atĩ gĩkeno kĩao nĩ kĩongererekaga rĩrĩa athuri mamonia atĩ nĩ marakenio nĩo. Njĩra ĩmwe ĩrĩa athuri mekaga ũguo nĩ kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Daudi, Elihu, na Jesu we mwene. (Thoma 2 Samueli 9:6; Ayubu 33:1; Luka 19:5.) O ũmwe wa ndungata icio cia Jehova nĩ onanirie atĩ nĩ aakenagio nĩ andũ arĩa angĩ na njĩra ya kũhũthĩra marĩĩtwa mao. Paulo o nake nĩ onaga bata wa kũririkana na kũhũthĩra marĩĩtwa ma athathaiya arĩa angĩ. Aarĩkĩrĩirie irũa rĩmwe rĩake na kũgeithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ 25 na marĩĩtwa mao, ũmwe wao arĩ Perisi, mwarĩ wa Ithe witũ Mũkristiano ũrĩa Paulo oigire ũũ igũrũ rĩake: ‘Geithiai Perisi, mũndũ twendete mũno.’—Rom. 16:3-15.

⁷ Athuri amwe nĩ maritũhagĩrũo nĩ kũririkana  marĩĩtwa. Ĩndĩ, rĩrĩa merutanĩria biũ gwĩka ũguo, nĩ ta makoragwo makĩĩra athathaiya arĩa angĩ, ‘Mũrĩ a bata harĩ niĩ.’ (Tham. 33:17, NW) Athuri no mongerere gĩkeno kĩa ariũ a Ithe wao, makĩria rĩrĩa maririkana marĩĩtwa makĩmeta macokie hĩndĩ ya Wĩruti wa Mũrangĩri kana mĩcemanio ĩrĩa ĩngĩ.—Ringithania Johana 10:3.

8. Njĩra ĩmwe njega ĩrĩa Paulo aarũmagĩrĩra kĩonereria kĩrĩa Jehova na Jesu maigĩte nĩ ĩrĩkũ?

⁸ Paulo ningĩ nĩ onanagia atĩ nĩ aakenagio nĩ arĩa angĩ na njĩra ya kũmagaathĩrĩria atarĩ na ũhinga, na ĩyo nĩ njĩra ĩngĩ njega ya kuongerera gĩkeno kĩa athathaiya arĩa angĩ. Nĩ ũndũ ũcio, marũa-inĩ oro macio marĩa aataarĩirie ũrĩa aarĩ na wendi wa kwĩrutanĩria nĩguo ariũ a Ithe makenage, Paulo aandĩkire ũũ: “Kwĩraha ndĩĩrahaga mũno nĩ ũndũ wanyu.” (2 Kor. 7:4) Ciugo icio cia kũgaathĩrĩria no mũhaka ikorũo nĩ ciacanjamũrire ngoro cia ariũ a Ithe witũ a Korintho. Paulo nĩ aaririe ciugo o ta icio kwerekera ciũngano ingĩ. (Rom. 1:8; Afil. 1:3-5; 1 Thes. 1:8) Ma nĩ atĩ, thutha wa kũgweta Perisi marũa-inĩ make kũrĩ kĩũngano kĩa Roma, Paulo ongereire ũũ: ‘Ananogera wĩra wa Mwathani.’ (Rom. 16:12) Githĩ to mũhaka mwarĩ wa Ithe witũ ũcio warĩ mwĩhokeku akorũo nĩ eekĩrirũo ngoro mũno nĩ ciugo icio! Akĩgaathĩrĩria arĩa angĩ, Paulo aarũmagĩrĩra kĩonereria kĩrĩa Jehova na Jesu maigĩte.—Thoma Mariko 1:9-11; Johana 1:47; Kũg. 2:2, 13, 19.

9. Nĩkĩ kũgaathĩrĩria o hamwe na kũgaathĩrĩrio nĩ kuongagĩrĩra gĩkeno thĩinĩ wa kĩũngano?

⁹ Ũmũthĩ o naguo athuri nĩ monaga bata wa kũgweta na ciugo ũrĩa maiguaga kwerekera ariũ a Ithe wao. (Thim. 3:27; 15:23) Rĩrĩa rĩothe mũthuri eka ũguo-rĩ, nĩ ta akoragwo akĩĩra ariũ a Ithe ũũ: ‘Nĩ ndĩrakenirio nĩ ũrĩa ũrekire. Nĩ ngũrũmbũyagia.’ Athathaiya arĩa angĩ nĩ mabataraga kũigua ciugo cia kũmekĩra ngoro kuuma kũrĩ athuri. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩ mĩaka-inĩ ya 50 oigire ũndũ andũ aingĩ mangiuga: “Ndĩ wĩra-inĩ nĩ hinya mũno kwĩrũo ciugo cia kũnjĩkĩra ngoro. Gũtirĩ wendo na roho ũrĩa ũkoragwo kuo nĩ wa macindano. Kwoguo rĩrĩa mũthuri angathĩrĩria nĩ ũndũ wa ũndũ mũna njĩkĩire kĩũngano, njiguaga wega mũno, ngagĩa na hinya! Ũndũ ũcio ũtũmaga njigue nyendetwo nĩ Ithe witũ wa igũrũ.” Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe ũrĩa ũrarera ciana igĩrĩ arĩ wiki oigire o taguo. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano nĩ erĩgĩte kũmũgaathĩrĩria kuuma ngoro. Hihi ũndũ ũcio wamũhutirie atĩa? Oigire ũũ: “Ciugo cia mũthuri ũcio nĩ cianjĩkĩrire hinya mũno!” Ti itherũ, mũthuri angĩgaathĩrĩria athathaiya arĩa angĩ kuuma ngoro, nĩ amekagĩra hinya na akongerera gĩkeno kĩao. Naguo ũndũ ũcio, nĩ ũtũmaga magĩe na hinya makĩria wa gũthiĩ na mbere kũrũmĩrĩra njĩra ya muoyo ‘matekũrũo nĩ hinya.’—Isa. 40:31.

10, 11. (a) Athuri mangĩrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Nehemia atĩa? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩteithia mũthuri kũgaĩra andũ arĩa angĩ kĩheo gĩa kĩĩroho hĩndĩ ya iceera rĩa ũrĩithi?

¹⁰ Njĩra ĩmwe ya bata ĩrĩa athuri monanagia nĩ mararũmbũiya ariũ a Ithe wao na makongerera gĩkeno thĩinĩ wa kĩũngano nĩ ĩrĩkũ? Nĩ rĩrĩa moya ikinya rĩa mbere gũteithia arĩa marabatara gwĩkĩrũo ngoro. (Thoma Atũmwo 20:28.) Rĩrĩa athuri meka ũguo, makoragwo makĩĩgerekania na arĩithi a kĩĩroho a tene. Kwa ngerekano, ta baara ũrĩa mũrori mwĩhokeku Nehemia eekire rĩrĩa onire atĩ ariũ a Ithe amwe Ayahudi nĩ morĩtwo nĩ hinya kĩĩroho. Ũhoro ũcio uugaga atĩ okĩrire o hĩndĩ ĩyo na akĩmekĩra ngoro. (Neh. 4:14) Ũmũthĩ athuri mendaga gwĩka o taguo. ‘Mokĩraga’—makoya ikinya—nĩguo mateithie athathaiya arĩa angĩ marũmie wĩtĩkio. Nĩguo mahote kũmekĩra ngoro marĩ mũndũ ũmwe ũmwe, nĩ maceragĩra aarĩ na  ariũ a Ithe wao mĩciĩ-inĩ yao rĩrĩa kwahoteka. Hĩndĩ ya maceera ta macio ma ũrĩithi, makoragwo makĩenda ‘kũmagaĩra kĩheo gĩa kĩĩroho.’ (Rom. 1:11) Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia athuri gwĩka ũguo?

¹¹ Mbere ya gũthiĩ iceera rĩa ũrĩithi, mũthuri nĩ abataraga kuoya ihinda rĩa gwĩciria ũhoro wĩgiĩ mũndũ ũcio egũceerera. Hihi mũndũ ũcio arahiũrania na moritũ marĩkũ? Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩmwaka? Nĩ rĩandĩko rĩrĩkũ kana ũndũ wĩyoneirũo wa mũndũ ũgwetetwo thĩinĩ wa Bibilia ũringaine na maũndũ make? Gwĩciria kabere na njĩra ta ĩyo nĩ gũteithagia mũthuri kũgĩa na ndeereti ĩrĩ na ũguni, no ti ya igũrũ igũrũ. Hĩndĩ ya iceera rĩa ũrĩithi, mũthuri wa kĩũngano nĩ arekaga aarĩ na ariũ a Ithe meyarie amathikĩrĩirie na kinyi. (Jak. 1:19) Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe oigire ũũ: “Nĩ ũndũ ũhooragĩria ngoro mũno rĩrĩa mũthuri agũthikĩrĩria na kinyi.”—Luk. 8:18.

12. Nĩ a thĩinĩ wa kĩũngano mabataraga gwĩkĩrũo ngoro, na nĩkĩ?

¹² Nĩ a mangĩgunĩka kuumana na iceera rĩa ũrĩithi? Paulo aataarire athuri arĩa angĩ Akristiano ‘mamenyagĩrĩre andũ othe a rũũru.’ Hatarĩ nganja, andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano nĩ mabataraga gwĩkĩrũo ngoro, nginya ahunjia na mapainia arĩa makoretwo magĩtungata marĩ ehokeku mĩaka mĩingĩ. Hihi nĩ kĩĩ gĩtũmaga mabatare ũteithio wa arĩithi a kĩĩroho? Nĩ tondũ o na acio marĩ na hinya kĩĩroho rĩmwe nĩ mahinyagĩrĩrio nĩ hatĩka iria ciumanaga na thĩ ĩno njũru. Nĩguo tuone kĩrĩa kĩngĩtũma o na ndungata ya Ngai ĩrĩ na hinya rĩmwe ĩbatare gũteithio nĩ ĩrĩa ĩngĩ-rĩ, rekei twĩcirie ũndũ wekĩkire ũtũũro-inĩ wa Mũthamaki Daudi.

13. (a) Ishibi-benobu eendaga kũhũthĩra mweke ũrĩkũ kũũraga Daudi? (b) Abishai aahotire atĩa kũhonokia Daudi?

¹³ Kahinda kanini thutha wa Daudi gũitĩrĩrio maguta arĩ mwĩthĩ nĩguo atuĩke mũthamaki, nĩ aang’ethanĩire na Goliathu, ũrĩa warĩ Mũrafa, rũruka rwa marimũ. Daudi ũcio warĩ na ũcamba nĩ oragire irimũ rĩu. (1 Sam. 17:4, 48-51; 1 Maũ. 20:5, 8) Mĩaka  ĩigana ũna thutha ũcio, makĩrũa na Afilisti, Daudi o rĩngĩ nĩ aang’ethanĩire na irimũ. Rĩetagwo Ishibi-benobu, na o narĩo rĩarĩ rĩa rũruka rwa Rafa. (2 Sam. 21:16) O na kũrĩ ũguo, hĩndĩ ĩyo, irimũ rĩu rĩatigirie hanini kũũraga Daudi. Nĩkĩ? Ti tondũ wa Daudi kwaga ũcamba, ĩndĩ nĩ tondũ wa gũkorũo orĩtwo nĩ hinya. Tũthomaga ũũ: “Daudi akĩũrũo nĩ hinya mũno.” Hĩndĩ ĩrĩa Ishibi-benobu onire atĩ Daudi nĩ orũo nĩ hinya, “agĩgĩcirĩra kũũraga Daudi.” No o hĩndĩ ĩyo, mbere ya irimũ rĩu rĩringe Daudi na matharaita marĩo, “Abishai wa Zeruia akĩmũteithia, akĩgũtha Mũfilisiti ũcio, akĩmũũraga.” (2 Sam. 21:15-17) Daudi aahonokeire ciarera! No mũhaka akorũo nĩ aacokirie ngatho mũno nĩ gũkorũo Abishai nĩ aamũroraga na akĩoya ikinya narua nĩguo amũteithie hĩndĩ ĩyo muoyo wake warĩ ũgwati-inĩ! Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta na ũhoro ũcio?

14. (a) Tũhotaga atĩa gũtooria mathĩna matariĩ ta Goliathu? (b) Athuri mangĩteithia atĩa andũ arĩa angĩ gũcokererũo nĩ hinya na gĩkeno? Heana ngerekano.

¹⁴ Thĩ yothe, tũrĩ andũ a Jehova no tũrathiĩ na mbere na ũtungata witũ o na Shaitani na ndungata ciake magĩtũigagĩra mĩhĩnga njĩra-inĩ. Amwe aitũ twanacemania na mathĩna manene, no nĩ ũndũ wa kwĩhoka Jehova biũ, nĩ twahiũranirie na mathĩna macio maatariĩ ta “Goliathu” na tũkĩmatooria. No kwĩ hĩndĩ mbaara ĩrĩa tũrũaga na hatĩka cia thĩ ĩno ĩtũtigaga tũũrĩtwo nĩ hinya na tũkuĩte ngoro. Hĩndĩ ta ĩyo tũũrĩtwo nĩ hinya ũguo, tũkoragwo ũgwati-inĩ wa ‘kũũragwo’ nĩ hatĩka iria tũhotaga gũtooria rĩrĩa rĩngĩ. Mahinda-inĩ ta macio, ũteithio wa hĩndĩ ĩrĩa yagĩrĩire kuuma kũrĩ athuri no ũtũteithie gũcokererũo nĩ hinya na gĩkeno gitũ, o ta ũrĩa aingĩ meyoneire. Painia ũmwe wĩ mĩaka-inĩ ya 60 aataarĩirie ũũ: “He hĩndĩ ndaarĩ mũrũaru, na wĩra wa kũhunjia nĩ wanogagia mũno. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano akĩona ũrĩa ndorĩtwo nĩ hinya na akĩnjarĩria. Tũkĩgĩa na ndeereti yanjĩkĩrire ngoro yehocetie harĩ gĩcunjĩ kĩmwe thĩinĩ wa Bibilia. Nĩ ndaahũthĩrire ũtaaro ũrĩa aaheire, na ngĩgunĩka.” Mwarĩ ũcio wa Ithe witũ ongereire ũũ: “Mũthuri ũcio eekire ũndũ wa wendo mũno kũmenya ũrĩa ndaahinyĩrĩrĩkĩte na akĩndeithia!” Ĩĩ-ni, nĩ twĩkagĩrũo ngoro kũmenya atĩ tũrĩ na athuri matũroraga marĩ na wendo arĩa o ta Abishai ũcio wa tene, makoragwo mehaarĩirie ‘gũka gũtũteithia.’

15, 16. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmaga Paulo endwo mũno nĩ athathaiya arĩa angĩ? (b) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga twende athuri a kĩũngano arĩa matũrũmbũyagia?

¹⁵ Wĩra wa kũrĩithia nĩ wĩra mũritũ. Rĩmwe na rĩmwe, athuri nĩ moragwo nĩ toro kaingĩ magĩĩciria na njĩra ya mahoya igũrũ rĩgiĩ rũũru rwa Ngai kana magĩteithia athathaiya arĩa angĩ kĩĩroho. (2 Kor. 11:27, 28) O na kũrĩ ũguo, athuri marutaga wĩra wao na kĩyo na marĩ na gĩkeno, o ta ũrĩa Paulo eekaga. Aandĩkĩire Akorintho ũũ: “Niĩ-rĩ, ndakenio mũno nĩ gũitanga indo ciakwa, o na njitangwo niĩ mwene, nĩ getha maroho manyu magunĩke.” (2 Kor. 12:15) Ti itherũ, nĩ ũndũ wa kwenda ariũ a Ithe, Paulo nĩ eerutĩire biũ nĩguo amekĩre hinya. (Thoma 2 Akorintho 2:4; Afil. 2:17; 1 Thes. 2:8) Nĩkĩo ariũ a Ithe witũ maamwendete mũno!—Atũm. 20:31-38.

¹⁶ O na ithuĩ ũmũthĩ tũrĩ ndungata cia Ngai nĩ twendete athuri Akristiano arĩa matũrũmbũyagia na nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho mahoya-inĩ maitũ nĩ ũndũ wao. Nĩ mongagĩrĩra gĩkeno gitũ nĩ ũndũ wa gũtũrũmbũiya. Nĩ twakagwo mũno nĩ maceera mao ma ũrĩithi. Makĩria ma ũguo-rĩ, nĩ tũcokagia ngatho kuona atĩ makoragwo meharĩirie gũtũteithia hĩndĩ ĩrĩa twaigua tũritũhĩirũo nĩ hatĩka cia thĩ ĩno. Nĩ ma, athuri Akristiano ta acio ‘marutithanagia wĩra nĩguo tũkenage.’