RŨGANO RWA ŨTŨŨRO

Wendi Mũnene wa Gũtungatĩra Jehova Handũ o Hothe

Ta ũrĩa rũheanĩtwo nĩ Mark na Janny Hartlief

Hau kabere ndiahunjĩtie ndĩ nyiki. Ndaarĩ na guoya ũũ atĩ ndathiĩ kũhunjia magũrũ makwa nĩ mainainaga. Gũthũkia mũno, gĩcigo-inĩ kĩu andũ aingĩ matietĩkagĩra ũhoro wa ma. Andũ amwe nĩ maakoragwo na ũũru mũno nginya makenda kũhũũra. Mweri wa mbere ndatuĩka painia ndaheanire o kabuku kamwe tu!—Mark.

ŨCIO warĩ mwaka wa 1949, makĩria ma mĩaka 60 mĩhĩtũku, ĩndĩ ngwambĩrĩria rũgano rwakwa mĩaka mĩingĩ mbere ĩyo. Baba eetagwo Hendrik na aarutaga wĩra wa gũtuma iratũ na gũthondeka mũgũnda wa mahũa gatũũra-inĩ kamwe bũrũri-inĩ wa Netherlands. Kũu nĩkuo ndaciarĩirũo mwaka-inĩ wa 1927, ndĩ wa kana harĩ ciana mũgwanja. Nyũmba itũ yarĩ kũndũ mĩgũnda-inĩ hakuhĩ na barabara yarĩ na gĩko. Andũ aingĩ kũu maarĩ arĩmi, na nĩ ndakenagĩra mũno ũtũũro wa kuo. Mwaka-inĩ wa 1947 ndĩ wa mĩaka 19, nĩ ndaahunjĩirio ũhoro wa ma nĩ mũndũ wa itũũra riitũ wetagwo, Theunis Been. Hau mbere nĩ ndakoretwo njemanĩtie nake no ndiamwendire, ĩndĩ rĩrĩa aatuĩkire Mũira wa Jehova, nĩ ndonire atĩ nĩ aatuĩkĩte mũndũ mwega. Ũgarũrũku ũcio wake nĩ wangucĩrĩirie mũno, nĩ ũndũ ũcio rĩrĩa aahunjĩirie ũhoro wa kĩĩranĩro kĩa Ngai gĩa paradiso gũkũ thĩ, nĩ ndamũthikĩrĩirie. Nĩ nderutire ũhoro wa ma o na ihenya na tũgĩtuĩka arata. *

Ndambĩrĩirie kũhunjia Mĩĩ mwaka wa 1948, na mweri ũrĩa warũmĩrĩire, kũrĩ Juni 20, ngĩbatithio kĩrũrũngano-inĩ kĩarĩ Utrecht. Janũarĩ 1, 1949 ngĩtuĩka painia na ngĩtũmwo itũũra-inĩ rĩa Borculo, Netherlands kũndũ gũtaarĩ na kĩũngano kĩnene. Rwarĩ rũgendo rwa kiromita 130, nĩ ũndũ ũcio ngĩciria hũthĩre mũithikiri wakwa. Ndeerĩgagĩrĩra ingĩahũthĩrire mathaa 6, ĩndĩ tondũ wa mbura, na rũhuho rũnene, ndahũthĩrire mathaa 12, o na gũtuĩka kiromita cia mũico 90 ndaathire na mũgithi!  Hwaĩ-inĩ biũ, ngĩkinya kwa famĩlĩ ya Aira a Jehova arĩa twaikarire nao ihinda rĩrĩa ndatungatire ndĩ painia kũu.

Mĩaka-inĩ ĩyo ya thutha wa mbaara, andũ matiarĩ na indo nyingĩ. Niĩ ndaarĩ na thuuti o ĩmwe na ibandĩ igĩrĩ. Thuuti ĩyo yarĩ nene mũno kũngĩra, nacio ibandĩ icio ciarĩ nguhĩ mũno! O ta ũrĩa ngũgwetete kĩambĩrĩria-inĩ, mweri wa mbere gũtungata Borculo ndwarĩ mũhũthũ, no Jehova nĩ aandathimire ngĩgĩa na arutwo maigana ũna a Bibilia. Thutha wa mĩeri kenda, ngĩtũmwo Amsterdam.

KUUMA MĨGŨNDA-INĨ GŨTHIĨ TAŨNI-INĨ

Thutha wa gũkorũo ndereirũo mĩgũnda-inĩ, rĩu ndaarĩ Amsterdam taũni ĩrĩa nene mũno thĩinĩ wa Netherlands. Andũ aingĩ nĩ meetĩkagĩra ũhoro wa ma. Mweri wa mbere ndaaheanire mabuku maingĩ gũkĩra marĩa ndaaheanĩte mĩeri kenda ĩrĩa yahĩtũkĩte. Thutha wa kahinda kanini, ndaathomithagia andũ matanyihĩire anana Bibilia. Rĩrĩa ndaamũrirũo ta ndungata ya kĩũngano (ũrĩa rĩu wĩtagwo mũtabarĩri wa kĩama gĩa athuri), nĩ ndaaheirũo mĩario yakwa ya mbere ya andũ othe. Ũndũ ũcio nĩ wanjĩkĩrĩte maĩ nda, kwoguo rĩrĩa ndatũmirwo kĩũngano kĩngĩ kahinda kanini itanaruta mĩario ĩyo nĩ ndaiguire wega. No ndiamenyaga atĩ ũtũũro-nĩ wakwa ingĩarutire makĩria ma mĩario 5,000!

Mweri-inĩ wa Mĩĩ 1950 nĩ ndatũmirwo gĩcigo-inĩ kĩa Haarlem na ngĩheo wĩra wa gũceerera ciũngano. Ndorirũo nĩ toro thikũ ithatũ. Nĩ nderire mũrũ wa Ithe witũ Robert Winkler ũrĩa watungataga wabici-inĩ ya rũhonge atĩ ndionaga ta ingĩhota wĩra ũcio, ĩndĩ akĩnjĩra ũũ: “Ndũkamake, wee iyũria bomu. Nĩ ũkũmenyerio.” Kahinda kanini thutha ũcio, nĩ ndamenyeririo mweri ũmwe na ngĩambĩrĩria gũtungata ndĩ mũrori wa mũthiũrũrũko. Hĩndĩ ĩmwe thiĩte gũceerera kĩũngano kĩmwe, nĩ ndaacemanirie na Janny Taatgen, mũirĩtu mũkeni warĩ painia, wendete Jehova mũno na woonanagia roho wa kwĩima. Tũkĩhikania mwaka wa 1955. No itanathiĩ na mbere na rũgano rwakwa-rĩ, Janny nĩ egũtaarĩria ũrĩa aatuĩkire painia na ũrĩa twatungatire hamwe thutha wa kũhikania.

ŨTUNGATA WITŨ THUTHA WA KŨHIKANIA

Janny: Mami aatuĩkire Mũira wa Jehova 1945, ndĩ na mĩaka 11. Nĩ onire o na ihenya bata wa kũruta ciana ciake Bibilia, ĩndĩ tondũ baba ndeendaga ũhoro ũcio, mami aatũrutaga rĩrĩa atarĩ kuo.

Mũcemanio wakwa wa mbere wa Gĩkristiano ũrĩa ndaathire warĩ kĩrũrũngano kĩarĩ taũni-inĩ ya Hague mwaka wa 1950. Narĩo thutha wa kiumia kĩmwe, ngĩthiĩ mũcemanio rĩa mbere thĩinĩ wa Nyũmba ya Ũthamaki itũũra-inĩ rĩa Assen. Baba nĩ aarakarire mũno na akĩnyingata mũciĩ. Mami aanjĩrire ũũ: “Ndũkũrigwo nĩ kũrĩa ũgũthiĩ.” Nĩ ndamenyaga aaragia ũhoro wa kwa aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ndaambire gũthiĩ gũikara na famĩlĩ ĩmwe ya Aira a Jehova hakuhĩ na gwitũ,  ĩndĩ baba no aanyingagĩrĩra, nĩ ũndũ ũcio ngĩthamĩra kĩũngano kĩngĩ thĩinĩ wa Deventer kiromita 95 kuuma gwitũ. Ĩndĩ, tondũ ndaarĩ o mũnyinyi, baba nĩ aaingĩrĩirũo nĩ thirikari nĩ ũndũ wa kũnyingata mũciĩ. Nĩ ũndũ ũcio, akĩnjĩra njoke mũciĩ. O na gũtuĩka baba ndaigana kwĩruta ũhoro wa ma-rĩ, nĩ acokire agĩtĩkĩra thiage mĩcemanio yothe na thiage kũhunjia.

Kahinda kanini thutha wa gũcoka mũciĩ, mami nĩ aarũarire mũno nĩ ũndũ ũcio nĩniĩ ndaarutaga wĩra wothe wa mũciĩ. O na kũrĩ ũguo, nĩ ndaathire na mbere kĩĩroho na ngĩbatithio mwaka wa 1951 ndĩ na mĩaka 17. Mwaka wa 1952, thutha wa mami kũhona, nĩ ndaatungatĩire ndĩ painia wa gũteithĩrĩria mĩeri ĩĩrĩ tũrĩ na aarĩ angĩ atatũ a Ithe witũ. Twaikaraga thĩinĩ wa kameeri gaatariĩ ta nyũmba tũkoimaga kuo tũgĩthiĩ kũhunjia taũni igĩrĩ thĩinĩ wa itũũra rĩa Drenthe. Ndaatuĩkire painia wa hĩndĩ ciothe mwaka wa 1953. Thutha wa mwaka ũmwe, mũrori ũmwe wa mũthiũrũrũko wetagwo Mark nĩ aacereire kĩũngano gitũ. Thutha wa kuona atĩ no tũtungatĩre Jehova makĩria hamwe tũrĩ mũthuri na mũtumia nĩ twahikanirie Mĩĩ 1955.—Koh. 4:9-12.

Mark: Thutha wa kũhikania, twambire gũtũmwo tũrĩ mapainia itũũra-inĩ rĩa Veendam. Twaikaraga karumu kaarĩ na ũraihu wa fiti 10 na wariĩ wa fiti 7. Ona kũrĩ ũguo, Janny nĩ aageragia gũkaiga karĩ kabangĩku wega. Hingo ciothe ũtukũ no mũhaka tũngĩacokanĩrĩirie kametha na tũtĩ twitũ twĩrĩ, nĩguo tũkũnjũre gĩtanda.

Thutha wa mĩeri 6, nĩ twatũmirũo tũthiĩ wĩra wa gũceerera ciũngano bũrũri-inĩ wa Belgium. Mwaka 1955, kwarĩ na ahunjia ta 4,000 tu thĩinĩ-inĩ wa bũrũri ũcio. Rĩu kũrĩ na ahunjia makĩria ma 24,000! Ona gũtuĩka rũthiomi rwa kũu no ũndũ ũmwe na rwa Netherlands, mĩtamũkĩre nĩ ngũrani na ũndũ ũcio nĩ wa tũritũhĩire kĩambĩrĩria-inĩ.

Janny: Wĩra wa gũceerera ciũngano nĩ ũbataraga mũndũ ũrĩ na roho wa kwĩima. Twahũthagĩra mĩithikiri gũceerera ciũngano na tũgaikara kwa aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Tondũ tũtiarĩ na nyũmba kũu, twacerera kĩũngano twaikaraga kũu nginya Njumaine kĩroko nĩguo tũthiĩ kĩũngano kĩu kĩngĩ. Ona kũrĩ ũguo, tuoonaga ũtungata witũ ũrĩ kĩrathimo kuuma kũrĩ Jehova.

Mark: Rĩrĩa twambĩrĩirie gũceerera ciũngano kũu, gũtirĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ tuoĩ, ĩndĩ maatũtugaga na magatuonia wendo. (Ahib. 13:2) Mĩaka ĩigana ũna ĩgĩthira nĩ twacereire ciũngano ciothe cia rũthiomi rwa Dutch, bũrũri-inĩ wa Belgium maita maigana ũna. Ũndũ ũcio nĩ watũreheire irathimo nyingĩ. Kwa ngerekano, twamenyanire na aarĩ na ariũ a Ithe witũ hakuhĩ othe gĩcigo-inĩ kĩu kĩa Dutch na nĩ tũmendete mũno. Nĩ twĩyoneire andũ aingĩ ethĩ magĩkũra kĩĩmwĩrĩ na kĩĩroho, makeyamũrĩra Jehova, na makaiga maũndũ ma Ũthamaki mbere ũtũũro-inĩ wao. Nĩ gĩkeno kĩnene kuona aingĩ ao magĩtungatĩra Jehova marĩ ehokeku ũtungata-inĩ wa hĩndĩ ciothe.  (3 Joh. 4) ‘Kũũmanĩrĩria’ kũu nĩ gũtũteithĩtie gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova na ngoro itũ yothe.—Rom. 1:12.

ŨNDŨ MŨRITŨ MŨNO NA KĨRATHIMO KĨNENE

Mark: Kuuma mũthenya ũrĩa twahikanirie nĩ twagĩire na wendi mũnene wa gũthiĩ Cukuru ya Gileadi. Nĩ ũndũ ũcio, twerutaga Gĩthũngũ o mũthenya, ta ithaa rĩmwe. O na kũrĩ ũguo, ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kwĩruta Gĩthũngũ tũkĩhũthĩra mabuku, kwoguo tũgĩthiĩ bũrũri-inĩ wa Ngeretha hĩndĩ ya rũtha rwitũ nĩguo twĩmenyerie kwaria Gĩthũngũ tũkĩhunjagia kũu. Mwaka wa 1963, nĩ twanyitire marũa merĩ, makwa na ma Janny kuuma Brooklyn, wabici nene ya Aira a Jehova. Marũa-inĩ makwa, ndetĩtwo thiĩ kĩrathi kĩa mwanya kĩa Gileadi kwa ihinda rĩa mĩeri ikũmi. Kĩrathi kĩu kĩarongoreirie mũno kũmenyeria ariũ a Ithe witũ na kũmaruta maũndũ ma ithondeka. Kwoguo harĩ arutwo 100 arĩa meetĩtwo, 82 maarĩ ariũ a Ithe witũ.

Janny: Marũa-inĩ makwa, ndoorĩtio ndĩcirie na njĩra ya mahoya kana no njĩtĩkĩre gũtigwo Belgium ihinda-inĩ rĩrĩa Mark angĩathiire Gileadi. Ma nĩ atĩ, nĩ ndaambire kũigua ũũru. Ndonire ta ũtaarĩ wendi wa Jehova thiĩ Gileadi. Ona kũrĩ ũguo, nĩ nderirikanirie atĩ muoroto wa Cukuru ya Gileadi nĩ gũteithia arutwo ayo kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega thĩinĩ wa thĩ yothe. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ndetĩkĩrire gũtigwo na ngĩtũmwo taũni-inĩ ya Ghent ndĩ painia wa mwanya hamwe na aarĩ a Ithe witũ Anna na Maria Colpaert arĩa maatungatĩte ihinda iraya marĩ mapainia a mwanya.

Mark: Nĩguo njagagĩrie Gĩthũngũ gĩakwa, nĩ ndoririo thiĩ Brooklyn mĩeri ĩtano mbere ya cukuru kwambĩrĩria. Ihinda-inĩ rĩu, ndarutire wĩra rũhonge-inĩ rwa Mabuku na rwa Ũtungata. Kũruta wĩra wabici-inĩ nene ya thĩ yothe na gũteithĩrĩria kũbanga mabuku nĩguo matũmwo Asia, Rũraya, na Amerika ya Mũhuro nĩ gwatũmire menye makĩria ũhoro wa ũrũmwe witũ wa Gĩkristiano wa thĩ yothe. Mũndũ ũmwe ndirikanaga mũno, nĩ mũrũ wa Ithe witũ A. H. Macmillan ũrĩa waceeragĩra ciũngano hĩndĩ ya mũrũ wa Ithe witũ Russell. Ona gũtuĩka hĩndĩ ĩyo aarĩ mũkũrũ mũno na matũ make matiaiguaga biũ, ndaatĩraga mũcemanio ona ũmwe wa kĩũngano. Ũndũ ũcio nĩ wahutirie mũno na ũkĩnduta atĩ tũtiagĩrĩirũo nĩ kũhũthia o na hanini mĩcemanio itũ ya Gĩkristiano.—Ahib. 10:24, 25.

Janny: Tũrĩ na Mark nĩ twandĩkanagĩra marũa maita maigana ũna o kiumia. Nĩ tweriragĩria mũno o mũndũ kuona ũrĩa ũngĩ! Ona kũrĩ ũguo, Mark nĩ aakenagĩra gĩthomo kĩa Gileadi mũno naniĩ ngakenera ũtungata wakwa. Agĩcoka kuuma Amerika (U.S.) ndathomithagia andũ 17 Bibilia! Nĩ ma ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gũikara tũtarĩ hamwe mĩeri ĩyo 15, no Jehova nĩ aatũrathimire nĩ ũndũ wa kwĩima kũu. Mũthenya ũrĩa Mark aacokaga, ndege nĩ yacereirũo mathaa maigana ũna, kwoguo rĩrĩa yakinyire tũkĩhĩmbanĩria tũkĩrĩranĩra mũno. Kuuma hĩndĩ ĩyo, tũkoragwo tũtariĩ ta gĩkwa na mũkũngũgũ.

GŨKENERA WĨRA O WOTHE TWAHEAGWO

Mark: Ndaacoka kuuma Gileadi Dicemba 1964, nĩ twetirũo tũgatungatĩre Betheli. Ĩndĩ, twatungatĩire kuo o ihinda inini. Thutha wa mĩeri ĩtatũ ngĩtuĩka mũrori wa ng’ongo thĩinĩ wa Flanders. Aalzen  na Els Wiegersma magĩtũmwo Belgium marĩ amishonarĩ na Aalzen agĩtuĩka mũrori wa ng’ongo na ithuĩ tũgĩcoka Betheli kũrĩa ndatungatĩire Rũhonge-inĩ rwa Ũtungata. Kuuma 1968 nginya 1980, mawĩra marĩa twaheagwo nĩ maacenjirie maita maigana ũna rĩmwe tũgatungata Betheli na rĩrĩa rĩngĩ tũgathiĩ gũceerera ciũngano. Macũngĩrĩro-inĩ, kuuma 1980 nginya 2005 ngĩtungatĩra rĩngĩ ndĩ mũrori wa ng’ongo.

Ona gũtuĩka nĩ twacenjagĩrio wĩra maita maingĩ, tũtiigana kũriganĩrũo atĩ tweyamũrĩire Jehova na ngoro yothe. Nĩ twakenagĩra biũ wĩra o wothe twaheagwo, tũrĩ na ma atĩ muoroto wa ũgarũrũku o wothe ũtungata-inĩ witũ warĩ wa gũtwarithia maũndũ ma Ũthamaki na mbere.

Janny: Ũndũ ũrĩa ndakeneire makĩria, nĩ kũgĩa na mweke wa mwanya wa gũthiĩ Brooklyn tũrĩ na Mark mwaka wa 1977, na Patterson mwaka wa 1997 rĩrĩa aathiaga kũmenyerio makĩria arĩ ũmwe wa Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge.

JEHOVA NĨ AMENYAGA MABATARO MAITŨ

Mark: Nĩ ũndũ wa thĩna wa mwĩrĩ, mwaka wa 1982 Janny nĩ aathĩnjirũo na akĩhona. Mĩaka ĩtatũ thutha ũcio, kĩũngano kĩa Louvain nĩ gĩatũheire nyũmba ya ngoroba igũrũ rĩa Nyũmba yao ya Ũthamaki. Kwa ihinda rĩa mĩaka 30, hĩndĩ ĩyo nĩrĩo twagĩire na handũ tũngĩta mũciĩ witũ. Twabanga mĩrigo itũ Njumaine nĩguo tũgaceerere kĩũngano, ndaikũrũkaga ngoroba ĩyo maita maingĩ ngĩikũrũkia mĩrigo ĩyo! Mwaka wa 2002, nĩ twakenire mũno rĩrĩa twaheirũo nyũmba yarĩ thĩ wa ngoroba ĩyo. Ndakinyia mĩaka 78, nĩ twatũmirũo tũrĩ mapainia a mwanya taũni-inĩ ya Lokeren. Nĩ tũkenagĩra mũno ũtungata ũyũ na tũgakena nĩ kuona atĩ nĩ tũhotaga kũhunjia o mũthenya.

Janny: Ithuerĩ tũkoretwo ũtungata-inĩ wa hĩndĩ ciothe makĩria ma mĩaka 120! Nĩ twĩyoneire ũũma wa kĩĩranĩro kĩa Jehova atĩ ‘ndarĩ hĩndĩ agatũtiganĩria’ na atĩ tũngĩmũtungatĩra tũrĩ na wĩhokeku, ‘gũtirĩ kĩndũ tũkaaga.’—Ahib. 13:5; Gũcok. 2:7.

Mark: Tweyamũrĩire Jehova tũrĩ andũ ethĩ. Tũtiigana gwĩcarĩria maũndũ manene. Tũkoretwo tũkĩruta twĩyendeire wĩra o wothe twaheo tondũ nĩ twĩtĩkĩtie biũ atĩ kĩrĩa kĩa bata ti mũthemba wa wĩra kana kũrĩa tũraũrutĩra ĩndĩ Ngai ũrĩa tũtungatagĩra nĩwe wa bata.

[Kohoro ka magũrũ-inĩ]

[Mbica karatathi ka 27]

[Mbica karatathi ka 28]

Rũgongo: Mark (mwena wa ũrĩo) akĩhunjia barabara-inĩ taũni-inĩ ya Amsterdam mwaka wa 1950

[Mbica karatathi ka 28]

Mũhuro: Janny (mwena wa ũrĩo) arĩ painia wa gũteithĩrĩria mwaka wa 1952

[Mbica karatathi ka 29]

Mwena wa ũrĩo: Mũthenya wa ũhiki witũ mwaka wa 1955

[Mbica karatathi ka 30]

[Mbica karatathi ka 31]

[Mbica karatathi ka 31]

“Twĩtĩkĩtie biũ atĩ kĩrĩa kĩa bata ti mũthemba wa wĩra kana kũrĩa tũraũrutĩra ĩndĩ Ngai ũrĩa tũtungatagĩra nĩwe wa bata”