1. Andũ aingĩ meimaga nĩ ũndũ wa maũndũ ta marĩkũ, na nĩkĩ?

ANDŨ nĩ meimaga nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa monaga marĩ ma bata harĩ o. Aciari nĩ mahũthagĩra mahinda, mbeca, na hinya magĩteithia ciana ciao. Rĩrĩa andũ a riika rĩao marekenia, athaaki ethĩ arĩa mendaga gũthiĩ macindano-inĩ ma Olimpiki mahũthagĩra mathaa maingĩ o mũthenya kwĩruta na kwĩmenyeria na kĩyo. O na Jesu nĩ eeimaga nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa oonaga maarĩ ma bata. Ndaathingatire maũndũ ma gwĩkenia, o na ndaarĩ na ciana. Ithenya rĩa ũguo, aathurire gũthingata maũndũ ma Ũthamaki. (Mat. 4:17; Luk. 9:58) O nao arũmĩrĩri ake nĩ meeimire maũndũ maingĩ nĩguo manyite mbaru Ũthamaki wa Ngai. Gũtwarithia na mbere maũndũ ma Ũthamaki ũcio, nĩguo ũndũ ũrĩa warĩ wa bata mũno harĩ o. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ meeimire nĩguo mahote biũ kũnyita mbaru maũndũ ma Ũthamaki. (Mat. 4:18-22; 19:27) Hakĩrĩ ũguo, nĩ wega kwĩyũria ũũ: ‘Hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ nyonaga ũrĩ wa bata mũno ũtũũro-inĩ wakwa?’

2. (a) Akristiano othe a ma no mũhaka meime nĩ ũndũ wa maũndũ ta marĩkũ? (b) Akristiano amwe meimaga maũndũ-inĩ mangĩ ta marĩkũ?

² Kwĩima kũmwe nĩ kwa o mũhaka harĩ Akristiano othe a ma, na nĩ kwa bata nĩguo mũndũ akũrie na atũũrie ũrata na Jehova. Kwĩima kũu nĩ hamwe na kũhũthĩra mahinda na hinya witũ kũhoya, gũthoma Bibilia, ũthathaiya-inĩ wa famĩlĩ, gũthiĩ mĩcemanio na kũhunjia. * (Josh. 1:8; Mat. 28:19, 20; Ahib. 10:24, 25) Nĩ ũndũ wa kĩyo gitũ na irathimo cia Jehova, wĩra wa kũhunjia nĩ ũtheremete mũno na andũ aingĩ nĩ marathiĩ na mbere kwambata “kĩrĩma kĩrĩa nyũmba ya Jehova yakĩtwo.” (Isa. 2:2) Ningĩ nĩguo manyite mbaru wĩra wa Ũthamaki, andũ aingĩ nĩ meimaga nĩguo magatungatĩre Betheli, gwaka Nyũmba cia Ũthamaki na cia Igomano, kũbanga  igomano, kana gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ hĩndĩ ya icanjama cia ndũire. O na gũtuĩka mawĩra macio ti ma o mũhaka nĩguo mũndũ akaaheo muoyo, nĩ ma bata mũno harĩ kũnyita mbaru Ũthamaki.

3. (a) Tũgunĩkaga atĩa rĩrĩa tũreima nĩ ũndũ wa Ũthamaki? (b) Nĩ ciũria irĩkũ twagĩrĩirũo nĩ kwĩyũria?

³ Mahinda-inĩ maya, nĩrĩo tũrabatara gwĩka o ũrĩa wothe tũngĩhota kũnyita mbaru maũndũ ma Ũthamaki gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Nĩ gĩkeno kuona atĩ andũ aingĩ mareima meyendeire nĩguo matungatĩre Jehova! (Thoma Thaburi 54:6.) Gwĩka ũguo nĩ gũtũrehagĩra gĩkeno o tũgĩetagĩrĩra Ũthamaki wa Ngai ũke. (Gũcok. 16:15; Atũm. 20:35) O na kũrĩ ũguo, harĩ bata ithuothe twĩthuthurie biũ na twĩyũrie ciũria ici: Hihi nĩ kũrĩ maũndũ mangĩ ingĩka nĩguo ndĩime nĩ ũndũ wa Ũthamaki? Hũthagĩra mahinda, mbeca, hinya na ũhoti wakwa atĩa? Nĩ maũndũ marĩkũ ndĩrabatara kwĩmenyerera? Rekei twarĩrĩrie kĩonereria kĩrĩa tũngĩrũmĩrĩra tũkĩruta magongona ta macio ma kwĩima, na nĩ ũndũ ũcio tuongerere gĩkeno gitũ.

4. Isiraeli maagunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa kũruta magongona?

⁴ Nĩguo Aisiraeli moherũo mehia mao maabataraga kũruta magongona. Magongona maarĩ ma bata nĩguo andũ metĩkĩrĩke nĩ Jehova. Mamwe mamo maarĩ ma o mũhaka; na marĩa mangĩ ma kwĩyendera. (Alaw. 23:37, 38) Mahaki ma njino nĩ mangĩarutĩirũo Jehova marĩ magongona ma kwĩyendera kana marĩ iheo. Hĩndĩ ya kwamũrũo kwa hekarũ matukũ-inĩ ma Suleimani, Jehova nĩ aarutĩirũo magongona ta macio.—2 Maũ. 7:4-6.

5. Jehova eekĩte atĩa nĩguo athĩni mahotage kũmũrutĩra magongona?

⁵ Jehova nĩ aamenyaga atĩ andũ othe matingĩahotire kũruta magongona maiganaine, na nĩ ũndũ ũcio eerĩgagĩrĩra o mũndũ arute kũringana na ũhoti wake. Watho wa Jehova, woonanĩtie atĩ thakame ya nyamũ nĩ yaagĩrĩirũo gũitwo ĩrĩ “kĩĩruru kĩa maũndũ marĩa mega magoka” kũgerera Mũriũ wake, Jesu. (Ahib. 10:1-4) O na kũrĩ ũguo-rĩ, Jehova nĩ aacayagĩra andũ ake makĩhingia watho ũcio. Kwa ngerekano, mũndũ angĩakorirũo atarĩ na ũhoti wa kũruta mbũri, ng’ondu kana ng’ombe, Jehova nĩ eetĩkagĩra kũrutĩrũo ndirahũgĩ kana ndutura. Nĩ ũndũ ũcio, ona athĩni nĩ maahotaga kũmũrutĩra magongona na makagĩa na gĩkeno. (Alaw. 1:3, 10, 14; 5:7) O na gũtuĩka Jehova nĩ angĩetĩkĩrire kũrutĩrũo nyamũ mĩthemba  ngũrani, nĩ harĩ maũndũ merĩ eendaga arĩa othe maarutaga magongona ma kwĩyendera mahingie.

6. Mũndũ aagĩrĩirũo nĩ kũhingia maũndũ marĩkũ akĩruta magongona, na nĩkĩ warĩ ũndũ wa bata kũhingia maũndũ macio?

⁶ Wa mbere, mũndũ aagĩrĩirũo nĩ kũruta kĩndũ kĩrĩa kĩega biũ. Jehova eerĩte rũrĩrĩ rũu atĩ nĩguo igongona o rĩothe ‘rĩtĩkĩrĩke’ rĩaagĩrĩirũo gũkorũo rĩtarĩ na kaũgũ. (Alaw. 22:18-20) Nyamũ ĩngĩakorirũo na kawathe, Jehova ndangĩetĩkĩrire igongona rĩu. Ũndũ wa kerĩ, mũndũ ũrĩa warutaga igongona aagĩrĩirũo gũkorũo arĩ mũtheru na atethahĩtie. Mũndũ angĩakorirũo atarĩ mũtheru, mbere ya kũruta igongona rĩa kwĩyendera no mũhaka angĩambire kũruta igongona rĩa ihĩtia kana rĩa mehia nĩguo athondeke ũrata wake na Jehova rĩngĩ. (Alaw. 5:5, 6, 15) Ũndũ ũcio wagĩrĩirũo kuoywo na ũritũ mũno. Jehova ooigĩte atĩ mũndũ angĩarĩire nyama cia igongona rĩa ũiguano rĩrĩa rĩahutĩtie nginya igongona rĩa kwĩyendera, atarĩ mũtheru, aagĩrĩirũo kũũragwo. (Alaw. 7:20, 21) Ĩndĩ, mũndũ angĩakorirũo arĩ mũtheru na igongona rĩake rĩkorũo rĩtarĩ na wathe, nĩ angĩagĩire na gĩkeno kĩnene na kũiganĩra.—Thoma 1 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 29:9.

7, 8. (a) Nĩ gĩkeno kĩrĩkũ aingĩ magĩaga nakĩo meima nĩ ũndũ wa Ũthamaki? (b) Nĩ indo irĩkũ tũrĩ nacio tũngĩhũthĩra gũtungatĩra Jehova?

⁷ O na mahinda-inĩ maya, andũ aingĩ nĩ merutagĩra mũno ũtungata-inĩ wa Jehova, na nĩ akenagio mũno nĩ ũndũ ũcio. Gũtungatĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ kũrehaga irathimo nyingĩ. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe ũrutaga wĩra wa gwaka Nyũmba cia Ũthamaki na gũteithĩrĩria arĩa magũmĩirũo nĩ icanjama cia ndũire, ooigire atĩ gĩkeno kĩrĩa agĩaga nakĩo kuumana na ũtungata ũcio nĩ kĩnene mũno. Oigire ũũ: “Kuona gĩkeno na ngatho cia aarĩ na ariũ a Ithe witũ thutha wa gwakĩrũo Nyũmba ya Ũthamaki, kana kũheo ũteithio hĩndĩ ya gĩcanjama kĩa ndũire nĩ gũtũmaga nyone wĩra ũcio ũrĩ wa bata mũno.”

⁸ Ithondeka rĩa Jehova mahinda-inĩ maya rĩkoretwo rĩgĩcaria mĩeke ya kũnyita mbaru wĩra wa Jehova. Mwaka wa 1904, Mũrũ wa Ithe witũ C. T. Russell aandĩkire ũũ: “O mũndũ agĩrĩirũo nĩ kuona atĩ nĩ amũrĩtwo nĩ Mwathani gũkorũo arĩ mũramati wa mahinda make we mwene, ũhoti wake, mbeca ciake na maũndũ mangĩ ta macio, na o mũndũ agĩrĩirũo gũtigĩrĩra atĩ arahũthĩra iheo icio o ũrĩa angĩhota kũgoocithia Mwathi  witũ.” O na gũtuĩka nĩ tũbataraga kwĩima tũgĩtungatĩra Jehova-rĩ, nĩ tũgĩaga na irathimo nyingĩ. (2 Sam. 24:21-24) Hihi no tũhũthagĩre wega makĩria indo citũ ũtungata-inĩ wa Jehova?

9. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ wa Jesu ũrĩ thĩinĩ wa Luka 10:2-4 ũngĩtũteithia harĩ kũhũthĩra mahinda maitũ wega?

⁹ Mahinda maitũ. Mahinda na kĩyo kĩingĩ nĩ kĩbataranagia harĩ gũtaũra na gũcaba mabuku, gwaka nyũmba cia ũthathaiya, kũbanga igomano, na gũteithĩrĩria hĩndĩ ya icanjama na kũruta mawĩra mangĩ maingĩ ma bata. O mũthenya tũkoragwo na mathaa 24 tu, no Jesu nĩ atũheete ũtaaro ũngĩtũteithia kũhũthĩra mahinda maitũ wega. Rĩrĩa aatũmaga arutwo ake makahunjie, aamerire atĩ ‘matikageithie mũndũ njĩra-inĩ.’ (Luk. 10:2-4) Jesu aamaheire ũtaaro ũcio nĩkĩ? Matukũ-inĩ macio andũ maageithanagia ngeithi ndaihu. Maahĩmbanagĩria maita maingĩ, nginya makainamĩrĩra thĩ. Gwĩka maũndũ macio kwahũthagĩra mahinda maingĩ mũno. Ti kuuga atĩ Jesu aagiragia arũmĩrĩri ake kũgeithagia andũ. Ithenya rĩa ũguo, aamateithagia kuona atĩ maarĩ na kahinda o kanini, na maagĩrĩirũo gũkahũthĩra wega biũ kũhingia maũndũ marĩa ma bata makĩria. (Ef. 5:16) Na githĩ ti wega o na ithuĩ tũhũthagĩre ũtaaro ũcio nĩguo tũkagĩaga na mahinda maingĩ ma kũnyita mbaru maũndũ ma Ũthamaki?

10, 11. (a) Gweta mawĩra mamwe marutagwo kũgerera mĩhothi itũ. (b) Nĩ ũtaaro ũrĩkũ ũrĩ thĩinĩ wa 1 Akorintho 16:1, 2 ũngĩtũteithia?

¹⁰ Mbeca citũ. Mbeca nyingĩ mũno nĩ ibataranagia harĩ gũtwarithia na mbere maũndũ ma Ũthamaki. Milioni nyingĩ nĩ ihũthĩkaga o mwaka harĩ kũhingia mabataro ma arori arĩa magendaga, mapainia a mwanya na amishonarĩ. Kuuma 1999, Nyũmba cia Ũthamaki makĩria ma 24,500 nĩ ciakĩtwo mabũrũri-inĩ marĩa matakoragwo na ũhoti wa kĩĩmbeca. O na kũrĩ ũguo, no kũrabatarania Nyũmba ingĩ cia Ũthamaki hakuhĩ 6,400. O mweri, gũcabagwo ngathĩti milioni 100 cia Mũrangĩri na Amkeni! Wĩra ũcio wothe ũrutagwo kũgerera mĩhothi yanyu ya kwĩyendera.

¹¹ Mũtũmwo Paulo nĩ aaheanire ũtaaro tũngĩrũmĩrĩra ũhoro-inĩ wĩgiĩ mĩhothi. (Thoma 1 Akorintho 16:1, 2.) Eekĩrire ngoro aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa Korintho matigetagĩrĩre nginya mũico wa kiumia nĩguo marore kĩrĩa matigĩtie makahothe, ĩndĩ maigage kĩndũ gĩa kũhotha o kĩambĩrĩria-inĩ gĩa kiumia kũringana na ũhoti wao. O ta mahinda-inĩ macio, aarĩ na ariũ a Ithe witũ mahinda-inĩ maya nĩ mabangaga mbere kĩrĩa makaahotha o mũndũ kũringana na ũhoti wake. (Luk. 21:1-4; Atũm. 4:32-35) Jehova nĩ akenagio mũno nĩ roho ũcio wa kũheana.

12, 13. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma andũ amwe mone ta matangĩhota kũhũthĩra hinya na ũhoti wao, ĩndĩ Jehova angĩmateithia atĩa?

¹² Hinya na ũhoti witũ. Jehova nĩ arathimaga kĩyo giitũ rĩrĩa tũrahũthĩra hinya na ũhoti witũ maũndũ-inĩ ma Ũthamaki. Oigĩte atĩ nĩ arĩtũteithagia rĩrĩa tworũo nĩ hinya. (Isa. 40:29-31) Hihi nĩ wĩiguaga ta ũtarĩ na ũhoti wa kũruta wĩra mũna wa Ũthamaki kana ũkona ta andũ angĩ arĩ o marĩ na ũhoti wa kũũruta? Ririkana atĩ, Jehova no aagĩrie ũhoti wa mũndũ o wothe, o ta ũrĩa eekire harĩ Bezaleli na Oholiabu.—Tham. 31:1-6; rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.

¹³ Jehova atwĩkagĩra ngoro tũtikanareke ũndũ o na ũrĩkũ ũtũgirĩrĩrie gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota. (Thim. 3:27) Hĩndĩ ĩrĩa hekarũ yaakagwo rĩngĩ, Jehova eerire Ayahudi thĩinĩ wa Jerusalemu mecirie na ũritũ ũrĩa meekaga harĩ kũnyita mbaru wĩra ũcio wa gwaka. (Hag. 1:2-5) Nĩ maahĩngĩcĩtwo nĩ maũndũ mangĩ na maatioyaga na ũritũ wĩra wa Jehova. O na ithuĩ nĩ wega twĩthuthurie kana nĩ tuoyaga maũndũ ma Ũthamaki na ũritũ. Na githĩ ti wega ‘twĩcirie ũrĩa mĩthiĩre  itũ ĩtariĩ’ nĩguo tũgĩe na itemi inene wĩra-inĩ wa Ũthamaki matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria?

14, 15. (a) Kĩonereria kĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa matarĩ ũhoti mũnene wa kĩĩmbeca kĩratwĩkĩra ngoro atĩa? (b) Twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gwĩka atĩa?

¹⁴ Andũ aingĩ matũũraga kũndũ kũrĩ na ũthĩni mũnene. Ithondeka riitũ nĩ ‘rĩteithagĩrĩria’ wagi wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ mabũrũri-inĩ ta macio. (2 Kor. 8:14) Ĩndĩ, o na aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa matakoragwo na ũhoti mũnene wa kĩĩmbeca nĩ makenagĩra kũruta. Rĩrĩa andũ ta acio mararuta meyendeire, Jehova nĩ akenaga mũno.—2 Kor. 9:7.

¹⁵ Thĩinĩ wa bũrũri ũmwe mũthĩni mũno wa Afrika, aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe magayaga gacunjĩ kanini ka mũgũnda wao, magacoka makahũthĩra mbeca iria mendia indo kuuma gacunjĩ-inĩ kau harĩ kũnyita mbaru wĩra wa Ũthamaki. O bũrũri-inĩ ũcio, kũrĩ hĩndĩ kwarĩ na mwako wa Nyũmba ya Ũthamaki yabataranagia mũno. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu nĩ meendaga gũteithĩrĩria, ĩndĩ yaakagwo hĩndĩ ĩrĩa wĩra wa kũhanda ũkoragwo ũcacĩte. Tondũ maarĩ na wendi mũnene wa gũteithĩrĩria wĩra-inĩ ũcio, maakaga Nyũmba ya Ũthamaki mathaa ma mũthenya, hwaĩ-inĩ magathiĩ mĩgũnda-inĩ yao kũhanda. Na githĩ ũcio ti roho wa kwĩima! Ũndũ ũcio ũratũririkania ũhoro wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ a Makedonia hĩndĩ ya karine ya mbere. O na gũtuĩka maarĩ na ‘ũkĩa mũnene,’ nĩ maathaithanire mũno metĩkĩrio gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (2 Kor. 8:1-4) Rekei o na ithuĩ ‘o mũndũ arutage indo ta ũrĩa ekũhota, o ta ũrĩa arathimĩtwo nĩ Jehova.’—Thoma Gũcokerithia Maathani 16:17.

16. Tũngĩĩka atĩa nĩguo magongona maitũ metĩkĩrĩke nĩ Jehova?

¹⁶ O na kũrĩ ũguo, nĩ harĩ ũndũ twagĩrĩirũo kũririkana. O ta ũrĩa kwarĩ hĩndĩ ya Aisiraeli, no mũhaka tũtigĩrĩre atĩ magongona maitũ ma kwĩyendera nĩ maretĩkĩrĩka nĩ Ngai. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma Jehova arege magongona maitũ? Nĩ twagĩrĩirũo kũgĩa na ũigananĩru nĩguo tũhingie maũndũ marĩa ma bata twĩhokeirũo famĩlĩ-inĩ citũ na ũthathaiya-inĩ witũ harĩ Jehova. Kũhũthĩra mahinda na indo citũ gũteithia andũ arĩa angĩ gũtiagĩrĩirũo gũtũma tũtiganĩrie mabataro ma kĩĩroho kana ma kĩĩmwĩrĩ ma famĩlĩ citũ. Tũngĩka ũguo tũngĩkorũo tũkĩheana kĩrĩa tũtarĩ nakĩo. (Thoma 2 Akorintho 8:12.) Makĩria ma ũguo, no mũhaka tũtũũrie ũrata witũ na Jehova. (1 Kor. 9:26, 27) Ma nĩ atĩ, twatũũra kũringana na ithimi cia Bibilia, magongona maitũ nĩ marĩtũmaga tũkorũo na gĩkeno kĩnene na kũiganĩra, na nĩ ‘marĩtĩkagĩrũo’ nĩ Jehova.

17, 18. Tuonaga atĩa arĩa othe meimaga nĩ ũndũ wa Ũthamaki, na ithuothe twagĩrĩirũo nĩ gwĩciria ũndũ ũrĩkũ?

¹⁷ Aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ meimaga biũ nĩguo mahũthĩre mahinda, hinya, na mbeca ciao harĩ kũnyita mbaru wĩra wa Ũthamaki. (Afil. 2:17) Nĩ tũkenaga mũno nĩ ũndũ wa arĩa monanagia roho ũcio wa kwĩima. O na ningĩ nĩ tũcokagia ngatho nĩ ũndũ wa atumia na ciana cia ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia wĩra-inĩ wa Ũthamaki, nĩ ũndũ wa roho ũrĩa monanagia wa kwĩima na wa ũtana.

¹⁸ Kĩyo kĩingĩ nĩ kĩrabatarania harĩ kũnyita mbaru wĩra wa Ũthamaki. Rekei ithuothe twĩcirie na njĩra ya mahoya ũrĩa o mũndũ angĩgĩa na itemi inene wĩra-inĩ ũcio. Tweka ũguo, nĩ tũrĩkoragwo na irathimo nyingĩ mahinda-inĩ maya na nĩ tũgaakorũo na nyingĩ makĩria “hingo ĩrĩa ĩgoka thutha.”—Mar. 10:28-30.