Thiĩ harĩ ũhoro

Thiĩ harĩ ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ

Ũrĩa Tũgunĩkĩte nĩ Wathani wa Mĩaka 100 wa Kristo

Ũrĩa Tũgunĩkĩte nĩ Wathani wa Mĩaka 100 wa Kristo

‘Maũndũ maku marĩa wĩkĩte Mwathani Ngai, nĩ manene na ma kũgegania, wee Mũthamaki wa tene na tene.’—KŨG. 15:3.

1, 2. Ũthamaki wa Ngai ũkaahingia ũndũ ũrĩkũ, na nĩkĩ gĩtũmaga tũkorũo na ma atĩ nĩ ũgooka?

MWAKA-INĨ wa 31, hakuhĩ na kĩrĩma gĩa Kaperinaumu, Jesu aarutire arutwo ake mahoyage ũũ: “Ũthamaki waku ũũke.” (Mat. 6:10) Ũmũthĩ, andũ aingĩ nĩ makoragwo na nganja kana kũrĩ hĩndĩ Ũthamaki ũcio ũgooka. O na kũrĩ ũguo, tũrĩ na ma atĩ mahoya ma kuuma ngoro marĩa tũhoyaga atĩ Ũthamaki ũcio ũke, Ngai nĩ arĩmacokia.

2 Jehova akaahũthĩra Ũthamaki ũcio kũrehe ũrũmwe thĩinĩ wa famĩlĩ yake igũrũ na gũkũ thĩ. Muoroto ũcio wa Ngai no mũhaka ũkaahinga. (Isa. 55:10, 11) Ma nĩ atĩ, Jehova nĩ atuĩkĩte Mũthamaki o na mahinda-inĩ maya. Maũndũ ma gũcanjamũra marĩa mekĩkĩte mĩaka 100 mĩhĩtũku nĩ maronania ũndũ ũcio. Jehova nĩ akoretwo akĩhingia maũndũ manene na ma kũgegania nĩ ũndũ wa ndungata ciake njĩhokeku. (Zek. 14:9; Kũg. 15:3) O na kũrĩ ũguo, Jehova gũtuĩka Mũthamaki nĩ ngũrani na gũka kwa Ũthamaki wa Ngai ũrĩa Jesu aatũrutire tũhoyage. Maũndũ macio merĩ nĩ ngũrani na njĩra ĩrĩkũ, na maratũhutia atĩa?

MŨTHAMAKI ŨRĨA WAMŨRĨTWO NĨ JEHOVA KWAMBĨRĨRIA WĨRA

3. (a) Jesu aambĩrĩirie gũthamaka rĩ, na aambĩrĩirie kũ? (b) Ũngĩonania atĩa atĩ Jesu aambĩrĩirie gũthamaka 1914? (Rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

3 Kĩndũ mĩaka 20 mbere ya mwaka wa 1900, ndungata cia Ngai nĩ ciaambĩrĩirie gũtaũkĩrũo nĩ ũrathi ũyũ waandĩkirwo nĩ Danieli makĩria ma mĩaka 2,500 mĩhĩtũku: “Hĩndĩ ya athamaki acio-rĩ, nĩguo Ngai-wa-Igũrũ akahanda ũthamaki ũrĩa ũtagacoka gũthario o  rĩ, o rĩ.” (Dan. 2:44) Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, Arutwo a Bibilia nĩ maakoretwo makĩhunjia atĩ mwaka ũcio wa 1914, ũngĩgakorũo ũrĩ mwaka wa mwanya. Andũ aingĩ matukũ-inĩ macio maarĩ na matanya mega megiĩ mahinda maroka. O ta ũrĩa mwandĩki ũmwe oigire: “Kuoonekaga kũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro na mwĩhoko mũnene thĩinĩ wa thĩ mwaka wa 1914.” O na kũrĩ ũguo, ũrathi wa Bibilia nĩ waahingire rĩrĩa Mbaara ya Mbere ya Thĩ yaambĩrĩirie o mwaka-inĩ ũcio. Maũndũ ta ng’aragu, ithingithia, na mĩrimũ mĩũru o hamwe na kũhinga kwa morathi mangĩ ma Bibilia, nĩ kuonanirie na ma atĩ Jesu Kristo nĩ aambĩrĩirie gwathana igũrũ arĩ Mũthamaki wa Ũthamaki wa Ngai mwaka wa 1914. * Rĩrĩa Jesu aambĩrĩirie gwathana arĩ Mũthamaki wa Kĩĩmesia, Jehova nĩ aatuĩkire Mũthamaki na njĩra njerũ.

4. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jesu eekire ambĩrĩria gwathana, na thutha ũcio eekire atĩa?

4 Wĩra wa mbere ũrĩa Jesu aarutire ambĩrĩria gwathana warĩ kũrũa na Shaitani, Thũ ĩrĩa nene ya Ithe. Marĩ hamwe na araika ake nĩ maaharũrũkirie Shaitani na ndaimono ciake kuuma igũrũ. Ũndũ ũcio nĩ warehire gĩkeno kĩnene igũrũ, ĩndĩ thĩ gũkĩgĩa na thĩna mũnene ũtoonekete taguo. (Thoma Kũguũrĩrio 12:7-9, 12.) Thutha ũcio, Mũthamaki akĩambĩrĩria kũrũmbũyania na raiya ake gũkũ thĩ nĩguo amatherie, amathomithie, na amathagathage nĩguo meke wendi wa Ngai. Rekei tuone ũrĩa wathĩki wao harĩ ũtongoria wa Jesu maũndũ-inĩ macio matatũ ũtũigĩire kĩonereria kĩega ũmũthĩ.

MŨTHAMAKI WA KĨĨMESIA GŨTHERIA RAIYA AKE EHOKEKU

5. Nĩ gũtherio kũrĩkũ gwekĩkire kuuma 1914 nginya kĩambĩrĩria-inĩ kĩa 1919?

5 Thutha wa Jesu gũtheria maũndũ moru ma Shaitani na ndaimono ciake igũrũ, Jehova nĩ aamũheire wĩra wa gũthuthuria na gũtheria arũmĩrĩri ake gũkũ thĩ. Mũnabii Malaki oonanĩtie atĩ kũu kwarĩ gũtherio gwa kĩĩroho. (Mal. 3:1-3) Historĩ yonanagia atĩ ũndũ ũcio wekĩkire kuuma 1914 nginya kĩambĩrĩria-inĩ kĩa 1919. * Nĩguo tũkorũo thĩinĩ wa famĩlĩ ya Jehova ya igũrũ na thĩ, no mũhaka tũkorũo tũrĩ atheru. (1 Pet. 1:15, 16) No mũhaka twĩtheme ũndũ o wothe wa ndini cia maheeni kana wa gĩũteti ũrĩa ũngĩtũthaahia.

6. Tũheagwo irio cia kĩĩroho na njĩra ĩrĩkũ, na nĩ cia bata nĩkĩ?

6 Jesu agĩcoka akĩhũthĩra ũnene wake kwamũra “ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ.” Wĩra wa ngombo ĩyo warĩ kũheaga “rũũru rũmwe” rũrĩa rũrĩ rungu rwa Jesu irio njega cia kĩĩroho. (Mat. 24:45-47; Joh. 10:16) Kuuma 1919, gakundi kanini ka Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ gakoretwo gakĩruta wĩra ũcio wa bata wa kũhe ‘andũ a nyũmba’ ya mwathani irio karĩ na wĩhokeku. Irio nyingĩ cia kĩĩroho iria tũheagwo nĩ ngombo ĩyo nĩ ciĩkagĩra wĩtĩkio witũ hinya. Nĩ irũmagia itua riitũ rĩa gũikara tũrĩ atheru kĩĩroho, kĩĩmĩtugo, kĩĩmeciria, na kĩĩmwĩrĩ. Ningĩ irio icio nĩ itũteithagia kwĩruta na igatũharĩria nĩguo tũkahota kũruta biũ wĩra wa bata mũno ũrĩa ũrarutwo thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ. Hihi wee nĩ ũrĩaga irio icio ũtegũtĩrĩria?

MŨTHAMAKI GŨTHOMITHIA RAIYA AKE NĨGUO MAHUNJIE THĨ YOTHE

7. Nĩ wĩra ũrĩkũ wa bata Jesu aambĩrĩirie rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ, na waagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere nginya rĩ?

7 Jesu aambĩrĩria ũtungata wake gũkũ thĩ oigire ũũ: “Nĩnjagĩrĩirũo nĩ kũhunjanagĩria Ũhoro-ũrĩa-Mwega wa ũthamaki wa Ngai matũũra-inĩ marĩa mangĩ o namo; nĩgũkorũo nĩkĩo ndatũmirũo.” (Luk. 4:43) Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩtatũ na nuthu, ũcio nĩguo warĩ wĩra wa bata mũno ũtũũro-inĩ wa Jesu. Eerire arutwo ake ũũ: “Na mũgĩthiĩ-rĩ, heanagai ũhoro,  mũkiugaga atĩrĩ, Ũthamaki wa Igũrũ nĩũkuhĩhĩirie.” (Mat. 10:7) Thutha wa kũriũkio, Jesu ooigire atĩ arũmĩrĩri ake mangĩkaahunjia ũhoro ũcio “kinya ituri ciothe cia thĩ.” (Atũm. 1:8) Aamerire nĩ angĩgakorũo hamwe na arĩa mararuta wĩra ũcio wa bata o nginya mũico-inĩ wa mũtabarĩre ũyũ.—Mat. 28:19, 20.

8. Mũthamaki eekĩrire arũmĩrĩri ake ngoro atĩa mahunjie ũhoro wa Ũthamaki?

8 Kuuma 1919 gũthiĩ na mbere, ‘ũhoro mwega wa Ũthamaki’ nĩ wooirũo na ũritũ mũno. (Mat. 24:14) Jesu nĩ aakoretwo ambĩrĩirie gũthamaka igũrũ na agacokanĩrĩria gakundi kanini ka arũmĩrĩri ake atherie gũkũ thĩ. Nĩ maamũkĩrire marĩ na wendi mũnene rĩĩtana rĩa Jesu rĩa kũhunjia thĩinĩ wa thĩ yothe atĩ Ũthamaki wa Ngai nĩ ũraathana igũrũ. (Atũm. 10:42) Kwa ngerekano, Septemba 1922 andũ hakuhĩ 20,000 arĩa maanyitaga mbaru Ũthamaki wa Ngai, nĩ maathire kĩgomano-inĩ gĩa kĩmabũrũri thĩinĩ wa Cedar Point, Ohio, U.S.A. Ta hũra mbica ũrĩa andũ maakenire rĩrĩa mũrũ wa Ithe witũ Rutherford aarutire mĩario yarĩ na kĩongo: “Ũthamaki wa Igũrũ ũrĩ Hakuhĩ,” agĩcoka akiuga: “Onei, rĩu Mũthamaki nĩ arathana! Inyuĩ nĩ inyuĩ a kũmũmenyithania harĩ kĩrĩndĩ. Nĩ ũndũ ũcio anĩrĩrai, anĩrĩrai, anĩrĩrai, Mũthamaki na ũthamaki wake.” Mũthenya ũyũ ũngĩ, andũ ngiri igĩrĩ harĩ arĩa maarĩ kĩgomano-inĩ kĩu nĩ maathire wĩra-inĩ wa kũhunjia, na amwe maathire kilomita 72 kuuma kũrĩa kĩgomano kĩarĩ, makĩhunjagia nyũmba kwa nyũmba. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe warĩ kĩgomano-inĩ kĩu oigire ũũ: “Ndikaariganĩrũo nĩ mĩario ĩyo yatwĩkĩrire ngoro tũhunjie Ũthamaki wa Ngai, na ningĩ kĩyo kĩrĩa kĩoonanirio nĩ arĩa maagomanĩte!” Towe wiki wahutirio nĩ ũndũ ũcio.

9, 10. (a) Gũkoragwo na mĩbango ĩrĩkũ ya kũmenyeria ahunjia? (b) Wee mwene ũgunĩkĩte atĩa kuumana na kũmenyerio kũu?

9 Gũkinyĩria mwaka wa 1922, thĩ yothe kwarĩ na makĩria ma ahunjia a ũhoro mwega 17,000 kuuma mabũrũri-inĩ 58. O na kũrĩ ũguo, nĩ maabataraga kũmenyerio. Hĩndĩ ya karine ya mbere, Jesu nĩ aarutaga arũmĩrĩri ake ndũmĩrĩri ĩrĩa maagĩrĩirũo nĩ kũhunjia, kũrĩa maagĩrĩirũo nĩ kũhunjia na ũrĩa maagĩrĩirũo nĩ kũhunjia. (Mat. 10:5-7; Luk. 9:1-6; 10:1-11) O ũndũ ũmwe, ũmũthĩ Jesu nĩ atigagĩrĩra atĩ arĩa othe mahunjagia ũhoro wa Ũthamaki nĩ maaheo ũtongoria na indo iria marabatara nĩguo makorũo na moimĩrĩro mega wĩra-inĩ wa kũhunjia. (2 Tim. 3:17) Jesu amenyagĩria arũmĩrĩri ake wĩra wa kũhunjia kũgerera kĩũngano gĩa Gĩkristiano. Njĩra ĩmwe ahũthagĩra gwĩka ũguo nĩ Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi ĩrĩa ĩkagwo thĩinĩ wa ciũngano makĩria ma 111,000 thĩinĩ wa thĩ yothe. Kũgerera gĩthomo kĩu, ahunjia makĩria ma milioni mũgwanja nĩ mathagathagĩtwo nĩguo mahunjie na marutane na njĩra ĩkũgucĩrĩria “andũ othe.”—Thoma 1 Akorintho 9:20-23.

10 Makĩria ma cukuru ĩyo, nĩ gũkoragwo  na cukuru ingĩ cia Bibilia cia kũmenyeria athuri a kĩũngano, mapainia, ariũ a Ithe witũ arĩa matahikanĩtie, Akristiano arĩa mahikanĩtie, athuri a Kamĩtĩ cia Wabici cia Rũhonge hamwe na atumia ao, arori arĩa magendaga hamwe na atumia ao, na amishonarĩ. * Arutwo a kĩrathi kĩmwe gĩa Cukuru ya Bibilia ya Akristiano Arĩa Mahikanĩtie moonanirie ngatho ciao harĩ cukuru ĩyo na ciugo ici: “Gĩthomo kĩa mwanya kĩrĩa twamũkĩrĩte nĩ gĩtũmĩte wendo witũ harĩ Jehova wongerereke na gĩgatũthagathaga wega nĩguo tũhotage gũteithia arĩa angĩ.”

11. Ahunjia a Ũthamaki mahotete atĩa gũkirĩrĩria o na magĩũkagĩrĩrũo?

11 Shaitani thũ itũ ndakenagio nĩ kĩyo giitũ wĩra-inĩ ũyũ mũnene wa kũhunjia na kũrutana ũhoro wa Ũthamaki. Akĩgeria kũrũgamia wĩra ũcio, ahũthagĩra njĩra cia ĩmwe kwa ĩmwe na ingĩ ciĩhithĩte gũtharĩkĩra ndũmĩrĩri ya Ũthamaki, na arĩa mamĩhunjagia. Ĩndĩ kũu no kũhũra maĩ na ndĩrĩ, tondũ Jehova nĩ atũgĩrĩtie Mũriũ wake “mũno igũrũ rĩa wathani o wothe, na ũthamaki, na ũhoti, na ũnene.” (Ef. 1:20-22) Arĩ Mũthamaki, Jesu nĩ ahũthagĩra ũnene wake kũgitĩra na gũtongoria arũmĩrĩri ake nĩguo atigĩrĩre atĩ wendi wa Ithe nĩ ũrekwo. * Ũhoro ũrĩa mwega nĩ ũrahunjio, na andũ milioni nyingĩ arĩa marĩ na ngoro njega nĩ mararutwo njĩra cia Jehova. Na githĩ ti gĩtĩo kĩnene gũkorũo na mweke wa kũruta wĩra ũcio wa bata!

MŨTHAMAKI GŨTHAGATHAGA RAIA AKE NĨGUO MARUTE WĨRA MŨNENE MAKĨRIA

12. Taarĩria mogarũrũku mamwe mekĩtwo kuuma mwaka wa 1914.

12 Kuuma rĩrĩa Ũthamaki wahandirũo mwaka wa 1914, Jesu nĩ akoretwo agĩka mogarũrũku harĩ ũrĩa ndungata cia Ngai ithagathagĩtwo nĩguo ciĩkage wendi wa Ithe. (Thoma Isaia 60:17.) Mwaka-inĩ wa 1919 nĩ kwambĩrĩirie mũbango wa gũthuura mũrũgamĩrĩri wa ũtungata o thĩinĩ wa kĩũngano nĩguo atongoragie wĩra wa kũhunjia. Mwaka wa 1927, mũbango wa kũhunjia nyũmba kwa nyũmba mũthenya wa Kiumia nĩ waambĩrĩirie. Ahunjia a Ũthamaki nĩ moongereire kĩyo mũno mwaka wa 1931 rĩrĩa maambĩrĩirie kũhũthĩra rĩĩtwa Aira a Jehova. (Isa. 43:10-12) Mwaka wa 1938, arĩa maatongoragia thĩinĩ wa kĩũngano nĩ maatigire gũthuurũo na njĩra ya gũikia kura na ithenya rĩa ũguo, no mũhaka mangĩaambire kũhingia ithimi iria ciagĩrĩire cia Bibilia. Mwaka wa 1972, kĩũngano nĩ kĩambĩrĩirie kũrũgamĩrĩrũo nĩ kĩama gĩa athuri ithenya rĩa mũrũgamĩrĩri ũmwe. Ariũ a Ithe witũ othe nĩ meekĩrirũo ngoro merutanĩrie gũkinyĩra mĩeke ya ũtungata nĩguo ‘marĩithagie rũũru rwa Ngai rũrĩa marĩ naruo.’ (1 Pet. 5:2) Mwaka wa 1976, Kĩama Kĩrĩa  Gĩtongoragia nĩ kĩagĩire na kamĩtĩ ithathatũ cia kũrũgamĩrĩra wĩra wa Ũthamaki thĩinĩ wa thĩ yothe. Hatarĩ nganja, Jesu arĩ Mũthamaki nĩ akoretwo agĩthiĩ na mbere gũthagathaga raiya ake nĩguo meke maũndũ kũringana na njĩra cia Jehova.

13. Ũgunĩkĩte atĩa nĩ maũndũ marĩa Jesu ahingĩtie mĩaka 100 ĩrĩa akoretwo agĩathana?

13 Ta wĩcirie maũndũ marĩa Jesu ahingĩtie mĩaka 100 ĩrĩa akoretwo agĩathana. Nĩ kũrĩ andũ atheretie nĩguo metanagio na rĩĩtwa rĩa Jehova. Nĩ atongoretie wĩra wa kũhunjia ũhoro mwega wa Ũthamaki mabũrũri-inĩ 239, na akaruta andũ milioni nyingĩ kũrũmĩrĩra njĩra cia Jehova. Nĩ atũmĩte raiya ehokeku makĩria ma milioni mũgwanja magĩe na ũrũmwe, na othe mekaga wendi wa Jehova meyendeire. (Thab. 110:3) Hatarĩ nganja, maũndũ marĩa Jehova ahingĩtie kũgerera Ũthamaki wa Kristo nĩ manene na ma kũgegania. Na kũrĩ mangĩ manene marĩ mbere itũ!

IRATHIMO IRIA IKAAREHWO NĨ ŨTHAMAKI WA KRISTO

14. (a) Rĩrĩa tũkũhoya ‘Ũthamaki wa Ngai ũke’ tũkoragwo tũkĩũria Jehova eke atĩa? (b) Rĩandĩko riitũ rĩa mwaka rĩa 2014 nĩ rĩrĩkũ, na nĩkĩ nĩ rĩagĩrĩire?

14 O na gũtuĩka Jehova aatuire Jesu Kristo Mũthamaki wa Kĩĩmesia mwaka wa 1914, ũndũ ũcio ndwacokirie biũ ihoya rĩrĩ: “Ũthamaki waku ũũke.” (Mat. 6:10) Bibilia yarathĩte atĩ Jesu nĩ ‘angĩgaathana arĩ gatagatĩ ga thũ ciake.’ (Thab. 110:2) Thirikari cia andũ rungu rwa ũtongoria wa Shaitani no irathiĩ na mbere kũregana na Ũthamaki wa Ngai. Rĩrĩa tũkũhoya Ũthamaki wa Ngai ũke, tũkoragwo tũkĩũria Jehova atĩ Mũthamaki wa Kĩĩmesia na arĩa agaathamaka nao moke maniine thirikari cia andũ, o hamwe na arĩa mareganaga na Ũthamaki wake gũkũ thĩ. Ũndũ ũcio nĩ ũkaahingia ciugo cia Danieli 2:44 atĩ Ũthamaki wa Ngai ‘nĩ ũkaamemenda mothamaki macio mangĩ, ũmanine biũ.’ Nĩ ũkeeheria biũ thirikari cia andũ tondũ ikoragwo irĩ thũ cia Ũthamaki. (Kũg. 6:1, 2; 13:1-18; 19:11-21) Ihinda rĩa ũndũ ũcio gwĩkĩka rĩrĩ hakuhĩ mũno. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ gĩkeno kuona atĩ rĩandĩko riitũ rĩa mwaka rĩa 2014, mĩaka 100 kuuma Ũthamaki wa Ngai wahandwo igũrũ, nĩ Mathayo 6:10: ‘Ũthamaki waku nĩ ũũke’!

Rĩandĩko riitũ rĩa mwaka rĩa 2014: ‘Ũthamaki waku nĩ ũũke.’ —Mathayo 6:10

15, 16. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ ma bata magekĩka hĩndĩ ya Wathani wa Mĩaka Ngiri? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa mũico Jesu ageeka arĩ Mũthamaki, na ũkoonania atĩa ũhoro wa muoroto wa Jehova?

15 Thutha wa Jesu kũniina thũ cia Ngai, nĩ agaikia Shaitani na ndaimono ciake irima-inĩ rĩtarĩ gĩturi mĩaka ngiri ĩmwe. (Kũg. 20:1-3) Tondũ Shaitani na ndaimono ciake matigaakorũo makĩhĩtithia andũ, Ũthamaki wa Ngai nĩ ũkaarehera andũ irathimo kũgerera igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu na ũnine biũ moimĩrĩro ma mehia ma Adamu. Jesu nĩ akaariũkia andũ milioni nyingĩ arĩa marĩ thĩinĩ wa mbĩrĩra na abange ũrĩa magaathomithio ũhoro wa Jehova. (Kũg. 20:12, 13) Thĩ yothe ĩgaatuĩka paradiso ta ũrĩa mũgũnda wa Edeni watariĩ. Andũ othe ehokeku nĩ magaatuĩka akinyanĩru.

16 Gũkinyĩria mũico wa Wathani wa Mĩaka Ngiri Ĩmwe wa Kristo, Ũthamaki wa Kĩĩmesia nĩ ũgaakorũo ũhingĩtie muoroto waguo. Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo Jesu agaacokeria Ithe Ũthamaki. (Thoma 1 Akorintho 15:24-28.) Kuuma hĩndĩ ĩyo, gũtikabatarania mũndũ wa kũiguithania andũ na Jehova rĩngĩ. Araika othe o hamwe na andũ magaakorũo na ũrũmwe na Ithe wao wa igũrũ marĩ famĩlĩ ĩmwe.

17. Ũtuĩte itua rĩrĩkũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ Ũthamaki?

17 Maũndũ ma bata marĩa makoretwo makĩhingio nĩ wathani wa Jesu kwa ihinda rĩa mĩaka 100, maratuonia hatarĩ nganja atĩ Jehova nĩ aratongoria maũndũ, na muoroto wake harĩ thĩ no ũrĩhinga. Rekei tũthiĩ na mbere gũkorũo tũrĩ raiya ake ehokeku na tũhunjagie ũhoro wa Mũthamaki na Ũthamaki wake. Tũrĩkaga ũguo tũrĩ na ma biũ atĩ kahinda gatarĩ coho Jehova nĩ arĩcokia ihoya riitũ: ‘Ũthamaki waku nĩ ũũke.’

^ kib. 3 Thoma ibuku Bibilia Ĩrutanaga Atĩa Kũna? karatathi ka 88-92.

^ kib. 10 Thoma gĩcunjĩ, “Cukuru cia Gĩtheokrasi nĩ Ũira Atĩ Jehova nĩ Atwendete” thĩinĩ wa Mũrangĩri wa Septemba 15, 2012 karatathi ga 13-17.

^ kib. 11 Nĩguo wone maciira mamwe marĩa tũhotanĩte mabũrũri-inĩ matiganĩte, thoma Mnara wa Mlinzi wa Dicemba 1, 1998, karatathi ga 19-22.