1. Nĩ mĩeke ĩrĩkũ ya bata Akristiano aingĩ ethĩ marakenera?

TŨRATŨŨRA mahinda-inĩ ma bata mũno! Rĩu gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe, andũ milioni nyingĩ kuuma ndũrĩrĩ-inĩ ciothe nĩ marooka ũthathaiya-inĩ wa ma. (Kũg. 7:9, 10) Andũ aingĩ ethĩ nĩ marakenera moimĩrĩro mega rĩrĩa marateithia andũ mataũkĩrũo nĩ ma cia bata cia Bibilia. (Kũg. 22:17) Nĩ mareruta Bibilia na andũ, na makamateithia kũgaacĩrithia mũtũũrĩre wao. Angĩ nao, nĩ marahunjia na kĩyo icigo-inĩ iria cikaraga andũ maragia thiomi cia mabũrũri mangĩ. (Thab. 110:3; Isa. 52:7) Ũngĩka atĩa nĩguo wongerere ũtungata waku?

2. Kĩonereria gĩa Timotheo kĩonanagia atĩa atĩ Jehova nĩ endete kwĩhokera andũ ethĩ mawĩra ũtungata-inĩ wake? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

² Kahinda-inĩ gaka wĩ mwĩthĩ no ũtue matua magaakũhingũrĩra mũrango wa kũgĩa na mĩeke makĩria ya gũtungatĩra Jehova. Kwa ngerekano, Timotheo nĩ aatuire matua mega marĩa maamũteithirie kũingĩra ũtungata-inĩ wa mishonarĩ arĩ na kĩndũ mĩaka 20. (Atũm. 16:1-3) No kũhoteke mĩeri mĩnini thutha ũcio nĩrĩo mũtũmwo Paulo aatũmire Timotheo kĩũngano-inĩ gĩa Thesalonike kĩrĩa gĩakoretwo kĩambĩrĩria, tondũ ariũ a Ithe witũ nĩ maanyariragwo mũno. Paulo aakoretwo oima kuo nĩ ũndũ wa gũũkĩrĩrũo, ĩndĩ akĩĩhokera Timotheo wĩra wa gũthiĩ gwĩkĩra Akristiano acio hinya. (Atũm. 17:5-15;  1 Thes. 3:1, 2, 6) Ta hũũra mbica ũrĩa Timotheo aakenire rĩrĩa aaheirũo wĩra ũcio!

3. Nĩ itua rĩrĩkũ rĩa bata mũno rĩrĩa ũngĩtua ũtũũro-inĩ waku, na wagĩrĩirũo kũrĩtua rĩ?

³ Mũndũ atuaga matua marĩa ma bata rĩrĩa arĩ mwĩthĩ. No nĩ kũrĩ itua rĩmwe rĩa bata mũno gũkĩra marĩa mangĩ mothe, itua rĩaku rĩa gũtungatĩra Jehova. Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ njega ya gũtua itua rĩu? Jehova atwĩraga ũũ: “Ririkanaga ũrĩa Mũkũũmbi matukũ maku ma ũnyinyi.” (Koh. 12:1) Njĩra ĩrĩa njega biũ ya ‘kũririkana’ Jehova nĩ kũmũtungatĩra na ngoro yaku yothe. (Gũcok. 10:12) Gũtungatĩra Jehova na ngoro yaku yothe nĩrĩo itua rĩrĩa rĩa bata mũno ũngĩtua mũtũũrĩre-inĩ waku. Itua rĩu rĩkũhutia mũtũũrĩre waku wothe.—Thab. 71:5.

4. Makĩria ma itua rĩa gũtungatĩra Jehova-rĩ, nĩ matua marĩkũ mangĩ ma bata mangĩhutia ũtungata waku harĩ Jehova?

⁴ Ma nĩ atĩ, itua rĩa gũtungatĩra Jehova to rĩo itua rĩrĩa rĩngĩhutia mũtũũrĩre waku wa thutha. Kwa ngerekano, no ũbatare gũgaatua kana nĩ ũkũingĩra thĩinĩ wa kĩhiko, mũndũ ũrĩa ũkũhikia kana ũkũhikĩra na wĩra ũrĩa ũrĩrutaga. Macio nĩ matua ma bata, ĩndĩ harĩ bata kwamba gũtua itua rĩa gũtungatĩra Jehova na ngoro yaku yothe. (Gũcok. 30:19, 20) Nĩkĩ? Nĩ tondũ matua macio nĩ makonainie. Itua rĩrĩa ũgaatua rĩgiĩ kĩhiko kana wĩra nĩ rĩkaahutia ũtungata waku harĩ Ngai. (Ringithania Luka 14:16-20.) Na noguo wendi waku wa gũtungatĩra Ngai ũkaahutia matua maku megiĩ kĩhiko na wĩra wa kĩĩmwĩrĩ. Nĩ ũndũ ũcio nĩ wega kwamba gũtua matua marĩa ma bata makĩria.—Afil. 1:10.

5, 6. Taarĩria ũrĩa gũtua matua mega kũngĩteithia mũndũ agaakenera ũtungata thutha-inĩ. (Ningĩ rora gĩcunjĩ, “Ndaatuire Itua rĩu ndĩ Kamwana Kanini” thĩinĩ wa riuma rĩrĩ.)

⁵ Watua itua rĩa gũtungatĩra Jehova, nĩ ũkũbatara kũmenya maũndũ marĩa arenda wĩke, ũcoke ũtue itua rĩa ũrĩa ũkũmũtungatĩra. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Japan aandĩkire ũũ: “Rĩrĩa ndaarĩ na mĩaka 14, mũthenya ũmwe nĩ ndaathire kũhunjia na mũthuri wa kĩũngano, na akĩona atĩ ndiakenagĩra ũtungata. Aanjĩrire ũũ na njĩra ya ũhooreri: ‘Yuichiro, wona wainũka, thiĩ ũikare thĩ handũ wĩcũranie wega maũndũ marĩa Jehova agwĩkĩire.’ Ũguo noguo ndeekire. Nĩ ndaathire na mbere gwĩcũrania na kũhoya kwa ihinda rĩna. Kahora kahora mwerekera wakwa nĩ wagarũrũkire, na thutha wa kahinda gatarĩ coho ngĩgĩa na gĩkeno ũtungata-inĩ wakwa harĩ Jehova. Nĩ ndaakenaga mũno ngĩthoma ũhoro wa amishonarĩ, na nĩ ũndũ ũcio ngĩambĩrĩria gwĩciria ũhoro wa gũtungatĩra Ngai na gĩkĩro kĩnene makĩria.”

⁶ Yuichiro aathire na mbere gũtaarĩria ũũ: “Nĩ ndonire nĩ wega nyambĩrĩrie gũtua matua marĩa makaahotithia mũthenya ũmwe gũtungatĩra Jehova bũrũri-inĩ ũngĩ. Kwa ngerekano, nĩ ndaatuire itua rĩa gũthoma rũthiomi rwa Gĩthũngũ. Ndarĩkia cukuru ya sekondarĩ, ngĩtua itua rĩa kũruta wĩra wa mahinda mamwe wa gũthomithia Gĩthũngũ, nĩguo hote kũingĩra ũtungata-inĩ wa painia. Ndakinyia mĩaka 20, ngĩambĩrĩria kwĩruta rũthiomi rwa Mongolian na ngĩgĩa na mweke wa gũceerera gĩkundi kĩa ahunjia kĩrĩa kĩahũthagĩra rũthiomi rũu. Mwaka-inĩ wa 2007, mĩaka ĩĩrĩ thutha ũcio, ngĩthiĩ gũceera bũrũri wa Mongolia. Rĩrĩa ndaahunjagia na mapainia amwe, nĩ ndonire atĩ andũ aingĩ maarĩ na wendi wa kwĩruta ũhoro wa ma, na nĩ ũndũ ũcio ngĩigua ndĩ na wendi wa gũthamĩra kũu nĩguo ndeithĩrĩrie. Ngĩcoka Japan nĩguo ngeebange, na rĩu ngoretwo ngĩtungata bũrũri-inĩ wa Mongolia kuuma Ĩpuro 2008. Ũtũũro gũkũ ti mũhũthũ, ĩndĩ andũ nĩ maretĩkĩra ũhoro ũrĩa mwega, na nĩ ngenagĩra ngĩmateithia gũkuhĩrĩria Jehova. Nĩ nyonaga atĩ itua rĩrĩa ndaatuire nĩrĩo rĩega mũno ũtũũro-inĩ.”

7. Nĩ matua marĩkũ tũrabatara gwĩtuĩra, na Musa aatũigĩire kĩonereria kĩrĩkũ?

⁷ No mũhaka o Mũkristiano etuĩre ũrĩa ekũhũthĩra ũtũũro wake arĩ ndungata ya Jehova.  (Josh. 24:15) Gũtirĩ mũndũ wagĩrĩirũo nĩ gũkwĩra kana nĩ ũkũingĩra thĩinĩ wa kĩhiko, nũ ũkũhikania nake, kana nĩ wĩra ũrĩkũ ũkũruta. Hihi no ũthuure wĩra ũkũbatara kothi o ya ihinda inini? Akristiano amwe ethĩ matũũraga icagi-inĩ irĩ na ũthĩni; nao angĩ magatũũra taũni-inĩ igaacĩrĩte. Thĩinĩ wa thĩ yothe, inyuĩ andũ ethĩ mũrĩ ngũrani harĩ ũhoti wa gwĩka maũndũ, ũmũndũ, ũmenyeru, maũndũ marĩa mwendete o hamwe na mĩoroto yanyu ya kĩĩroho. No kũhoteke mũrĩ ngũrani o ta ũrĩa andũ ethĩ Ahibirania thĩinĩ wa Misiri ya tene maarĩ ngũrani na Musa arĩ mwanake. Aarĩ na mĩeke mĩingĩ ya kũgaacĩra nyũmba-inĩ ya mũthamaki, nao Ahibirania arĩa angĩ maarĩ ngombo. (Tham. 1:13, 14; Atũm. 7:21, 22) O ta inyuĩ, andũ acio ethĩ maatũũraga mahinda ma bata mũno. (Tham. 19:4-6) Othe nĩ maabataraga gwĩtuĩra ũrĩa o mũndũ angĩahũthĩrire ũtũũro wake. Musa nĩ aatuire itua rĩrĩa rĩaagĩrĩire.—Thoma Ahibirania 11:24-27.

8. Andũ ethĩ arĩa marenda gũtua matua ũtũũro-inĩ maheetwo ũteithio ũrĩkũ?

⁸ Jehova nĩ amũteithagia ũrĩa mũngĩtua matua ma ũũgĩ ũnyinyi-inĩ wanyu. Nĩ amũrutaga motaaro ma Bibilia marĩa mũngĩhũthĩra maũndũ-inĩ mwanya mwanya. (Thab. 32:8) Makĩria ma ũguo, aciari anyu Akristiano na athuri a kĩũngano no mamũteithie ũrĩa mũngĩhũthĩra motaaro macio. (Thim. 1:8, 9) Rekei twarĩrĩrie motaaro matatũ ma Bibilia marĩa mangĩgũteithia gũtua matua ma ũũgĩ marĩa mangĩkũguna ũtũũro-inĩ waku wa mahinda marĩa maroka.

9. (a) Jehova onanagia atĩa atĩ nĩ atũtĩĩte na njĩra ya gũtũhe wĩyathi wa gwĩthuurĩra? (b) ‘Kwamba gũcaria Ũthamaki’ gũtũheaga mĩeke ĩrĩkũ?

⁹ Ambai mũcarie Ũthamaki wa Ngai o na ũthingu wake. (Thoma Mathayo 6:19-21, 24-26, 31-34.) Jehova nĩ onanagia atĩ nĩ atũtĩĩte na njĩra ya gũtũhe wĩyathi wa gwĩthuurĩra ũrĩa tũkwenda kũhũthĩra ũtũũro witũ. Ndakwĩraga ũkũhũthĩra mahinda maigana atĩa wĩra-inĩ wa kũhunjia. O na kũrĩ ũguo-rĩ, Jesu nĩ atũheete ũtaaro ũngĩtũteithia. Atwĩrĩte tũcaragie Ũthamaki wa Ngai mbere. Ũngĩhũthĩra ũtaaro ũcio, nĩ ũrĩgĩaga na mĩeke ya kuonania wendo waku harĩ Ngai, harĩ andũ, na ũkonanagia ngatho nĩ ũndũ wa kĩĩrĩgĩrĩro kĩa muoyo wa tene na tene. Ũgĩciria ũhoro wa kĩhiko na wĩra wa kĩĩmwĩrĩ, rora kana matua maku marĩtũmaga wĩcirie mũno ũhoro wa indo cia kĩĩmwĩrĩ, kana nĩ marĩgũteithagia ũkorũo na kĩyo harĩ Ũthamaki wa Ngai na ũthingu wake.

10. Nĩ maũndũ marĩkũ maarehagĩra Jesu gĩkeno, na nĩ matua marĩkũ marĩtũmaga ũkene?

¹⁰ Wĩgĩre na gĩkeno nĩ ũndũ wa gũtungatĩra arĩa angĩ. (Thoma Atũmwo 20:20, 21, 24, 35.) Jesu nĩ aatũrutire ũndũ ũcio wa bata mũno ũtũũro-inĩ. Aakoragwo na gĩkeno mũno tondũ eekaga wendi wa Ithe handũ ha wake. Nĩ aakenaga mũno ona andũ enyihia magĩtĩkĩra ũhoro ũrĩa mwega. (Luk. 10:21; Joh. 4:34) No kũhoteke o nawe nĩ ũgĩte na gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na gũteithia andũ arĩa angĩ. Angĩkorũo nĩ ũrĩrũmagĩrĩra motaaro marĩa Jesu aarutanire rĩrĩa ũratua matua ma bata ũtũũro-inĩ waku, hatarĩ nganja nĩ ũrĩkenaga na ũgakenia Jehova.—Thim. 27:11.

11. Nĩ kĩĩ gĩatũmĩte Baruku orũo nĩ gĩkeno, na Jehova aamũheire ũtaaro ũrĩkũ?

¹¹ Gĩkeno kĩrĩa kĩnene makĩria kiumanaga na gũtungatĩra Jehova. (Thim. 16:20) Kũrĩ hĩndĩ Baruku, ũrĩa warĩ mwandĩki wa Jeremia aariganĩirũo nĩ ũndũ ũcio, na akĩaga gĩkeno ũtungata-inĩ wa Jehova. Jehova aamwĩrire ũũ: “Anga nĩwĩcaragĩria maũndũ manene hihi? Tiga kũmacaria, nĩ ũndũ atĩrĩ, nĩngarehithĩrie andũ othe ũũru; . . . wee ngũgũtũũria muoyo ta arĩ gwĩtaha wĩtahĩte harĩ gĩkuũ, nĩguo ũtũũre muoyo kũndũ o guothe kũrĩa ũrĩthiaga.” (Jer. 45:3, 5) Wee ũkuona atĩa? Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩareheire Baruku gĩkeno? Hihi nĩ gwĩcarĩria maũndũ manene-ĩ, kana nĩ kũhonokio Jerusalemu ĩkĩniiwo arĩ ndungata njĩhokeku ya Jehova?—Jak. 1:12.

12. Nĩ itua rĩrĩkũ rĩatũmire Ramiro agĩe na ũtũũro ũrĩ na gĩkeno?

 ¹² Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Ramiro nĩ aagĩire na gĩkeno nĩ ũndũ wa gũtungatĩra arĩa angĩ. Oigire ũũ: “Nyumĩte thĩinĩ wa famĩlĩ ya athĩni gĩcagi-inĩ kĩmwe kĩrĩ Irĩma-inĩ cia Andes. Nĩ ũndũ ũcio, rĩrĩa mũrũ wa maitũ ũrĩa mũkũrũ eerutĩire kũndĩhĩra yunivasĩtĩ, ũcio warĩ mweke mũnene mũno. No ndaakoretwo o hĩndĩ ndabatithio ngatuĩka Mũira wa Jehova, na harĩ ũndũ ũngĩ wanjetereire. Painia ũmwe nĩ aanjĩrĩte tũthiĩ tũkahunjagie nake gataũni-inĩ kamwe kanini. Ngĩthiĩ kuo, ngĩĩruta kwenja andũ njuĩrĩ, na ngĩhingũra kĩnyũthi nĩguo nyonage mabataro makwa ma kĩĩmwĩrĩ. Rĩrĩa twaambĩrĩirie kũhunjia, andũ aingĩ nĩ meetĩkĩrire ũhoro ũrĩa mwega. Thutha-inĩ ngĩthamĩra kĩũngano gĩakoretwo kĩambĩrĩria kĩa rũthiomi rwakwa. Rĩu ngoretwo ndĩ painia kwa ihinda rĩa mĩaka ikũmi. Gũtirĩ wĩra ũngĩ ũngĩndehera gĩkeno ta kĩrĩa ngoragwo nakĩo rĩrĩa ndĩrateithia andũ kwĩruta ũhoro wa ma na rũthiomi rwao.”

13. Nĩkĩ ũnyinyi-inĩ waku nĩrĩo ihinda rĩega rĩa gũtungatĩra Jehova biũ?

¹³ Kenera gũtungatĩra Jehova ũnyinyi-inĩ waku. (Thoma Kohelethu 12:1.) Ndwagĩrĩirũo gwĩciria atĩ ũrabatara kwamba kũgĩa na wĩra mwega wa kĩĩmwĩrĩ nĩguo ũcoke ũtuĩke painia. Wagĩrĩirũo kũhũthĩra hinya waku wothe gũtungatĩra Jehova o rĩu ũrĩ mwĩthĩ. Andũ aingĩ ethĩ matiĩhokeirũo maũndũ maingĩ famĩlĩ-inĩ, na ningĩ nĩ makoragwo na hinya na ũgima mwega wa mwĩrĩ ũndũ mangĩhota kũruta wĩra mũritũ. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩenda gwĩkĩra Jehova ũnyinyi-inĩ waku? No kũhoteke muoroto waku nĩ gũtuĩka painia. O na rĩngĩ na rĩngĩ no wende gũthiĩ kũhunjia icigo-inĩ iria itahunjagio kaingĩ. Kana hihi nĩ ũrona njĩra ingĩ cia kwandandũra ũtungata waku ũrĩ o kĩũngano-inĩ kĩrĩa ũrĩ kahinda-inĩ gaka. O muoroto wothe ũrĩa ũngĩkorũo naguo ũtungata-inĩ wa Jehova, nĩ ũkũbatara gũkorũo na njĩra ya  gũcaria mabataro maku ma o mũthenya. Nĩ Kothi ĩrĩkũ ũgũthomera? Ũkũmĩthomera ihinda rĩigana atĩa?

14. Nĩ maũndũ marĩkũ mũndũ arabatara kwĩmenyerera akĩbanga ũtũũro wake wa thutha-inĩ?

¹⁴ Motaaro macio matatũ ma Bibilia twarĩrĩria no magũteithie gũthuura wĩra wa kĩĩmwĩrĩ ũrĩa ũngĩkwagĩrĩra. Hatarĩ nganja, aarimũ no mamenye mawĩra marĩa mangĩoneka kwanyu. O na no gũkorũo na rũhonge rwa thirikari rũngĩgũteithia kũmenya wĩra ũrĩa mũno ũngĩoneka kwanyu, kana kũrĩa wĩciragia gũthiĩ gũtungatĩra. O na gũtuĩka motaaro kuuma honge-inĩ ta icio no makorũo marĩ mega-rĩ, nĩ wega kwĩmenyerera. Andũ arĩa matendete Jehova no matũme ngoro yaku yambĩrĩrie kwenda maũndũ ma gũkũ thĩ. (1 Joh. 2:15-17) Ũngĩrora maũndũ marĩa mekuo gũkũ thĩ, ngoro yaku no ĩkũheenie na njĩra hũthũ mũno.—Thoma Thimo 14:15; Jer. 17:9.

15, 16. Nũ ũngĩgũtongoria wega ũgĩthuura wĩra wa kĩĩmwĩrĩ?

¹⁵ Thutha wa kũmenya mawĩra ma kĩĩmwĩrĩ marĩa mangĩoneka, nĩ ũkũbatara ũtaaro mwega. (Thim. 1:5) Hihi nũ ũngĩgũteithia kũhũthĩra motaaro ma Bibilia ũgĩthuura wĩra wa kĩĩmwĩrĩ? Thikĩrĩria andũ arĩa mendete Jehova na magakwenda, na nĩ makũĩ na makamenya maũndũ maku wega. No magũteithie gũthuthuria ũhoti na mĩerekera ĩrĩa ũrĩ nayo. No kũhoteke maũndũ marĩa megũkwĩra nĩ megũgũteithia gwĩciria rĩngĩ ũhoro wa mĩoroto yaku. Angĩkorũo aciari aku nĩ mendete Jehova, ũcio nĩ ũteithio ũngĩ. Ningĩ athuri a kĩũngano kĩanyu no magũteithie. Makĩria ma ũguo, aria na mapainia na arori arĩa magendaga. Hihi nĩ kĩĩ gĩatũmire matue itua rĩa gũtungatĩra Jehova mahinda mothe? Maambĩrĩirie ũpainia atĩa, na mekaga atĩa nĩguo mone mabataro mao ma kĩĩmwĩrĩ? Ũtungata ũmareheire irathimo irĩkũ?—Thim. 15:22.

¹⁶ Andũ arĩa makũũĩ wega no makũhe ũtaaro ũrĩ na ũtaũku. Kwa ngerekano-rĩ, no ũkorũo ũkĩenda gũtiga cukuru nĩgetha ũtuĩke painia tondũ wĩra wa cukuru nĩ ũrakũnogia. Mũndũ ũkwendete no ahote kuona mĩerekera yaku na agũteithie kuona atĩ cukuru no ĩgũteithie gũkũria ngumo ya ũkirĩrĩria, na ĩyo nĩ ngumo ya bata mũno angĩkorũo nĩ ũkwenda gũtungatĩra Jehova biũ.—Thab. 141:5; Thim. 6:6-10.

17. Nĩ mawĩra marĩkũ twagĩrĩirũo gwĩthemaga?

¹⁷ Mũndũ o wothe ũtungatagĩra Jehova nĩ arĩcemanagia na mogwati ma kĩĩroho, marĩa mangĩthũkia ũrata wake na Jehova. (1 Kor. 15:33; Kol. 2:8) O na kũrĩ ũguo, kũrĩ mawĩra mamwe ma kĩĩmwĩrĩ mangĩrehe mogwati ma kĩĩroho kũrĩ marĩa mangĩ. No kũhoteke nĩ wĩyoneire wĩtĩkio wa andũ amwe ũkĩharagana, thutha wao gũthuura wĩra mũna wa kĩĩmwĩrĩ. (1 Tim. 1:19) Nĩ ũndũ wa ũũgĩ wĩtheme gũtua matua marĩa mangĩtũma ũrata waku na Jehova ũthũke.—Thim. 22:3.

18, 19. Angĩkorũo mũndũ ndaiguaga arĩ na wendi wa gũtungatĩra Jehova-rĩ, agĩrĩirũo nĩ gwĩka atĩa?

¹⁸ Angĩkorũo nĩ ũkũrĩtie ngoro-inĩ yaku wendi wa gũtungatĩra Jehova, kenera mĩeke ĩrĩa ũrĩ nayo ya kũmũtungatĩra ũrĩ mũnyinyi. Tua matua marĩa megũkũhotithia gũtungatĩra Jehova mahinda-inĩ maya ma bata mũno.—Thab. 148:12, 13.

¹⁹ Ĩ angĩkorũo ndũiguaga ũkĩenda gũtungatĩra Jehova? Wagĩrĩirũo gwĩka atĩa? Thiĩ na mbere kwĩrutanĩria gwĩkĩra wĩtĩkio waku hinya. Thutha wa mũtũmwo Paulo kwaria ũhoro wa kĩyo gĩake gĩa gũthingata mũtũũrĩre ũrĩ na irathimo cia Jehova, aandĩkire ũũ: “Na mũngĩkorũo mũrĩ ũndũ mwĩciragia na njĩra ĩngĩ-rĩ, ũndũ ũcio o naguo Ngai nĩarĩmũguũrĩria. No rĩrĩ, harĩa tũrĩkĩtie gũkinya-rĩ, nĩtũthiage na mĩthiĩre ĩrĩa yaganĩrĩire naho.” (Afil. 3:15, 16) Thiĩ na mbere gwĩciria ũhoro wa wendo wa Ngai na ũtaaro wake wa ũũgĩ. Jehova nĩwe ũngĩgũteithia biũ gũtua matua ma ũũgĩ matukũ-inĩ maku ma ũnyinyi.