1, 2. (a) Nĩ itua rĩrĩkũ Musa aatuire arĩ na mĩaka 40? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Musa aathuurire gũthiĩ kũnyamarĩka na andũ a Ngai nĩkĩ?

MUSA nĩ aamenyaga atĩ nĩ angĩagĩire na maũndũ manene thĩinĩ wa Misiri. Nĩ onaga ũrĩa andũ arĩa maarĩ atongu maarĩ na manyũmba manene. Aarereirũo nyũmba-inĩ ya mũthamaki. ‘Aarutĩtwo ũũgĩ wothe wa andũ a Misiri.’ No kũhoteke nĩ aarutĩtwo maũndũ megiĩ gũcora, mathabu na maũndũ megiĩ sayansi. (Atũm. 7:22) Nĩ angĩahotire kwĩgĩra na ũtonga, ũnene, na maũndũ mangĩ manene marĩa mangĩerirĩirio nĩ andũ angĩ bũrũri-inĩ ũcio!

² O na kũrĩ ũguo, arĩ na mĩaka 40, nĩ aatuire itua rĩrĩa arĩ o mũhaka akorũo nĩ rĩagegirie famĩlĩ ĩyo ya mũthamaki. O na ndaigana gũthuura ũtũũro “mũhũthũ” ũrĩa watũũragwo nĩ Amisiri arĩa mataarĩ atongu, aathurire gũthiĩ gũtũũrania na ngombo. Aatuire itua ta rĩu nĩkĩ? Aarĩ na wĩtĩkio. (Thoma Ahibirania 11:24-26.) Nĩ ũndũ wa wĩtĩkio, Musa nĩ aahotaga kuona maũndũ marĩa matonekaga na maitho. Nĩ ũndũ wa kuona maũndũ na njĩra ya kĩĩroho, Musa aarĩ na wĩtĩkio harĩ Jehova o we ‘Ũrĩa ũtonekaga.’ Ningĩ aarĩ na wĩtĩkio harĩ kũhinga gwa ciĩranĩro ciake.—Ahib. 11:27.

3. Nĩ ciũria irĩkũ ithatũ igũcokio thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ?

³ O na ithuĩ nĩ tũkũbatara kuona maũndũ marĩa matonekaga na maitho. Twagĩrĩirũo gũkorũo tũrĩ “a thiritũ ya arĩa metĩkĩtie.” (Ahib. 10:38, 39) Nĩguo tuone ũrĩa tũngĩkĩra wĩtĩkio witũ hinya, rekei tũthuthurie ũrĩa Bibilia yugaga igũrũ rĩgiĩ Musa thĩinĩ wa Ahibirania 11:24-26.  Tũgĩthuthuria-rĩ, geria gũcaria macokio ma ciũria ici: Wĩtĩkio wateithirie Musa atĩa kũrega kũrũmĩrĩra merirĩria ma mwĩrĩ? Rĩrĩa aanyũrũragio-rĩ, wĩtĩkio wamũteithirie atĩa kuona ũtungata wake harĩ Ngai ũrĩ wa bata? Na nĩ kĩĩ gĩatũmaga Musa ‘atanye kuona kĩheo kĩa ngatho kĩrĩa gĩkaaheanwo’?

4. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Musa aamenyaga wĩgiĩ “mĩago ya mehia”?

⁴ Nĩ ũndũ wa wĩtĩkio, Musa nĩ aamenyaga atĩ “mĩago ya wĩhia” ĩngĩarĩ ya kahinda kanini. Ĩndĩ no kũhoteke andũ amwe moonaga maũndũ na njĩra ngũrani. Nĩkĩ? O na gũtuĩka kwarĩ na ũhoi mũingĩ wa mĩhianano na ũrongoria wa ndaimono thĩinĩ wa Misiri, andũ amwe moonaga bũrũri ũcio ũthiĩte na mbere tondũ nĩ watuĩkĩte thirikari nene ya thĩ, no andũ a Jehova no kũnyamarĩka maanyamarĩkaga marĩ ngombo! O na kũrĩ ũguo, Musa nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ angĩagarũranirie maũndũ. O na gũtuĩka andũ arĩa aganu moonekaga magaacĩrĩte-rĩ, Musa aarĩ na wĩtĩkio atĩ nĩ mangĩaniinirũo. Nĩ ũndũ ũcio ndaigana kũgucĩrĩrio nĩ ‘mĩago ya kahinda kanini ya mehia.’

5. Nĩ kĩĩ kĩrĩtũteithagia kũregana na ‘mĩago ya mehia ya kahinda kanini’?

⁵ Ũngĩhota atĩa kũregana na ‘mĩago ya mehia ya kahinda kanini’? Ndũkanariganĩrũo atĩ mĩago ĩrĩa yumanaga na mehia nĩ ya gũthira. Wĩtĩkio nĩ ũgũgũteithia kuona atĩ ‘thĩ o hamwe na mwĩrirĩrio wayo nĩ gũthira irathira.’ (1 Joh. 2:15-17) Wĩcũranie maũndũ marĩa macokaga gũkora ehia arĩa maregaga kwĩrira. ‘Maigagwo kũndũ kũrĩa gũtenderu; makaninwo nĩ matebebia o kũninwo.’ (Thab. 73:18, 19) Rĩrĩa ũragerio wĩhie-rĩ, wĩyũrie ũũ: ‘Ingĩenda ũtũũro wakwa wa mahinda marĩa maroka ũgaakorũo ũtariĩ atĩa?’

6. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Musa arege gũtuwo “mũriũ wa mwarĩ wa Firauni”? (b) Ũngiuga Musa nĩ aatuire itua rĩega nĩkĩ?

⁶ Ningĩ, wĩtĩkio wa Musa nĩ wamũteithirie gũtua itua rĩa ũrĩa angĩahũthĩrire ũtũũro wake. “Nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia-rĩ, Musa, aatuĩka mũndũ mũgima, akĩrega gũtuwo mũriũ wa mwarĩ wa Firauni.” (Ahib. 11:24) Musa ndeeĩrire atĩ no atungatagĩre Ngai arĩ o nyũmba-inĩ ya mũthamaki, atĩ nĩguo ahũthagĩre mweke ũcio na ũtonga wake gũteithia Aisiraeli. Ithenya rĩa ũguo, nĩ ũndũ wa wendo wake mũnene harĩ Jehova, Musa nĩ aatuĩte itua rĩa kũmũtungatĩra na ngoro, muoyo, na hinya wake wothe. (Gũcok. 6:5) Itua rĩu rĩake nĩ rĩamũteithirie gwĩthema mathĩna manene. Thutha wa ihinda inini, indo nyingĩ cia Misiri iria aatiganĩte nacio nĩ ciatahirũo nĩ Aisiraeli! (Tham. 12:35, 36) Firauni nĩ aagithirio kĩene na akĩninwo. (Thab. 136:15) Ĩndĩ, Musa nĩ aahonokirio na akĩhũthĩrũo nĩ Ngai gũtongoria rũrĩrĩ rwa Isiraeli kuuma ũkombo-inĩ. Hatarĩ nganja, ũtũũro wake warĩ na muoroto.

7. (a) Kũringana na Mathayo 6:19-21, nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩciria tu o ũhoro wa mahinda maya? (b) Taarĩria ũndũ wonetwo ũrĩa ũronania ngũrani ya mũthithũ wa kĩĩroho na wa kĩĩmwĩrĩ.

⁷ Angĩkorũo ũrĩ Mũkristiano mwĩthĩ-rĩ, wĩtĩkio ũngĩgũteithia atĩa gũtua itua rĩa ũrĩa ũkũhũthĩra ũtũũro waku? Nĩ wega kũbanga ũrĩa ũkaahũthĩra ũtũũro waku. Hihi wĩtĩkio harĩ ciĩranĩro cia Ngai nĩ ũgũgũteithia kwĩigĩra mũthithũ ũrĩa ũgatũma ũheo muoyo wa tene na tene, kana ũkwĩigĩra mũthithũ o wa ihinda inini? (Thoma Mathayo 6:19-21.) Sophie, ũrĩa warĩ mũini ndaaci ũrĩ gatũ nĩ aabatarire gũtua itua ũndũ-inĩ ũcio. Nĩ kũrĩ kambuni cia ndaaci thĩinĩ wa Amerika (U.S.) cierutĩire kũmũrĩhĩra gĩthomo na kũmwandĩka wĩra. Oigire ũũ: “Nĩ ndaaiguaga wega mũno ngĩgathĩrĩrio nĩ andũ. Ndeiguaga ndĩ wa bata mũno gũkĩra andũ a riika rĩakwa. O na kũrĩ ũguo, ndiakoragwo na gĩkeno.” Thutha ũcio Sophie nĩ eeroreire video ĩrĩa ĩtagwo Young People Ask—What Will I Do With My Life? Oigire ũũ: “Nĩ ndoonire atĩ nĩ ndaagĩte na ngumo na ũgaacĩru wa gũkũ thĩ, ĩndĩ ndiathathayagia Jehova na ngoro yakwa yothe. Nĩ ndahoire Jehova kuuma ngoro, ngĩcoka ngĩtiga wĩra ũcio wa kũina ndaaci.” Hihi aiguaga atĩa nĩ ũndũ wa itua rĩu aatuire? Oigaga ũũ: “Ndiĩriragĩria mũtũũrĩre wakwa wa  tene. Rĩu ngoragwo na gĩkeno biũ. Tũtungataga na mũthuri wakwa tũrĩ mapainia. Ma nĩ atĩ tũtirĩ igweta, o na tũtikoragwo na indo nyingĩ cia kĩĩmwĩrĩ, ĩndĩ tũrĩ na arutwo a Bibilia, mĩoroto ya kĩĩroho, na ũrata hamwe na Jehova. Ndiĩriraga o na hanini.”

8. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ wa Bibilia ũngĩteithia mũndũ mwĩthĩ gũtua itua rĩa ũrĩa ekũhũthĩra ũtũũro wake?

⁸ Jehova nĩwe ũĩ wega ũrĩa twagĩrĩirũo nĩ gwĩka. Musa oigire ũũ: “Ũndũ ũrĩa Jehova Ngai waku abatairio nĩguo harĩ wee-rĩ, nĩ ũrĩkũ, tiga o wĩtigagĩre Jehova Ngai waku, na ũthiage na njĩra ciake ciothe, na ũmwendage, na ũtungatagĩre Jehova Ngai waku na ngoro yaku yothe, o na muoyo waku wothe, na ũmenyagĩrĩre maathani ma Jehova, o na irĩra cia watho wake wa kũrũmĩrĩrũo, marĩa ngũgũtaara namo ngĩgwatha ũmũthĩ, nĩguo wonage wega?” (Gũcok. 10:12, 13) Matukũ-inĩ maku ma wĩthĩ-rĩ, thuura wĩra ũrĩkũhotithagia gũtungatĩra Jehova na kũmwenda na “ngoro yaku yothe, o na muoyo waku wothe.” Gĩa na ma atĩ wona weka ũguo, nĩ ‘ũrĩĩyonagĩra wega.’

9. Hihi nĩ ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ Musa kũruta wĩra ũrĩa aahetwo? Taarĩria.

⁹ Musa “nĩaatuĩte atĩ kũmenwo nĩ ũndũ wa Kristo nĩ ũtonga mũnene gũkĩra indo iria ii bata cia Misiri.” (Ahib. 11:26) Aathurĩtwo nĩ Jehova atongorie Aisiraeli kuuma Misiri, nĩ ũndũ ũcio nĩ aatuĩtwo “Kristo” kana “Mũitĩrĩrie Maguta.” Musa nĩ aamenyaga atĩ wĩra ũcio ndwarĩ mũhũthũ, o na nĩ ũngĩatũmire ‘amenwo.’ Kũrĩ hingo Mũisiraeli ũmwe aamũnyũrũririe ũũ: “Wee nawe-rĩ nũ ũgũtuĩte mũnene witũ, o na mũtũtuithania?” (Tham. 2:13, 14) Thutha-inĩ Musa oririe Jehova ũũ: ‘Firauni angĩkĩnjigua atĩa?’ (Tham. 6:12) Nĩguo ahote kũhiũrania na maũndũ macio, Musa nĩ aamenyithagia Jehova maũndũ marĩa maamũtangaga na makamwĩkĩra guoya. Jehova aateithirie Musa atĩa kũruta wĩra ũcio mũritũ aamũhete?

10. Jehova aateithirie Musa atĩa kũhingia wĩra ũrĩa aamũhete?

¹⁰ Wa mbere, eerire Musa ũũ: “Ti-itherũ niĩ mwene nĩndĩrĩgĩaga hamwe nawe.” (Tham. 3:12) Wa kerĩ, Jehova nĩ aamũmĩrĩirie na njĩra ya kũmũtaarĩria ũrĩa rĩĩtwa rĩake riugĩte. Aamwĩrire ũũ: “Niĩ Ngũtuĩka o Kĩrĩa Ingĩtuĩka.” * (Tham. 3:14, NW.) Wa gatatũ, nĩ aamũheire hinya wa kũringa ciama, ũndũ ũrĩa woonanirie atĩ hatarĩ nganja, Musa aatũmĩtwo nĩ Ngai. (Tham. 4:2-5) Wa kana, Jehova nĩ aathurire Haruni aarie handũ-inĩ ha Musa, na amũteithĩrĩrie kũhingia wĩra ũcio aahetwo. (Tham. 4:14-16) Gũkinyĩria mũico-inĩ wa ũtũũro wake, Musa nĩ aagĩte na ũma biũ atĩ Jehova nĩ ateithagia ndungata ciake ihote kũhingia wĩra o wothe ũrĩa aciheete. Eerire Joshua ũũ atarĩ na nganja: “Jehova nĩwe ũgũthiĩ mbere yaku, na nĩegũikara hamwe nawe, na ndagagũtigĩrĩra, kana atigane nawe; wee menya wĩtigĩre, kana ũmake.”—Gũcok. 31:8.

11. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Musa oe na ũritũ wĩra ũrĩa aaheetwo?

¹¹ Kũgerera ũteithio wa Jehova, Musa nĩ oire na ũritũ wĩra ũcio mũritũ, akĩwona ũrĩ “mũnene gũkĩra indo iria ii bata cia Misiri.” Ma nĩ atĩ, gũtungatĩra Firauni warĩ ũndũ ũtarĩ kĩene ũringithanĩtio na gũtungatĩra Ngai, Mwene Hinya Wothe. Kũgĩa na ũnene thĩinĩ wa Misiri kũngĩarĩ na bata ũrĩkũ kũringithanĩtio na gũtuĩka “Kristo,” kana mũitĩrĩrie maguta wa Jehova? Musa nĩ aarathimirũo nĩ ũndũ wa kuonania mwerekera ũrĩa wagĩrĩire. Aarĩ na ũkuruhanu wa hakuhĩ na Jehova, na nĩ aamũheire ũhoti wa gwĩka “maũndũ manene ma kũguoyohania” rĩrĩa aatongoragia Aisiraeli mathiĩ Bũrũri wa Kĩĩranĩro.—Gũcok. 34:10-12.

12. Nĩ mawĩra marĩkũ tũheetwo nĩ Jehova tũrabatara kuoya na ũritũ?

¹² O na ithuĩ nĩ kũrĩ mawĩra tũheetwo. Kũgerera Mũriũ, Jehova nĩ atũheete ũtungata, o ta ũrĩa aheete Paulo na andũ angĩ. (Thoma 1 Timotheo 1:12-14.) Ithuothe nĩ tũheetwo  gĩtĩo gĩa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Amwe aitũ tũtungatagĩra tũrĩ ndungata cia mahinda mothe. Nao ariũ a Ithe witũ arĩa magĩrĩire nĩ matungatagĩra arĩa angĩ kĩũngano-inĩ marĩ ateithia a ũtungata na athuri. O na kũrĩ ũguo, andũ a famĩlĩ yanyu arĩa matarĩ Aira a Jehova na andũ angĩ, no mage kuona mĩeke ĩyo ĩrĩ ya bata kana o na makũnyũrũrie nĩ ũndũ wa ũrĩa wĩimaga. (Mat. 10:34-37) Ũngĩmarekereria makũrage ngoro, no wambĩrĩrie kuona ta hatarĩ bata wa kwĩima o na kana wa gũthiĩ na mbere kũruta wĩra ũrĩa ũheetwo. Kũngĩthiĩ ũguo-rĩ, wĩtĩkio ũngĩgũteithia atĩa gũkirĩrĩria?

13. Jehova atũteithagia atĩa kũhingia mawĩra marĩa atũheaga?

¹³ Thaitha Jehova ũrĩ na wĩtĩkio atĩ nĩ egũgũteithia. Mwĩre maũndũ marĩa magwĩkagĩra kĩeha na marĩa magũtangaga. Ningĩ-rĩ, nĩ Jehova ũkũheete wĩra ũcio, nĩ ũndũ ũcio nĩ arĩgũteithagia ũtooranie. Na njĩra ĩrĩkũ? O ta ũrĩa aateithirie Musa. Wa mbere, Jehova oigĩte ũũ: “Nĩngũkuongerera hinya waku, ĩĩ, ti-itherũ nĩndĩĩgũteithagia, na ti itherũ nĩndĩĩgũtiiragĩrĩra na guoko gwakwa kwa ũrĩo gwa ũthingu.” (Isa. 41:10) Wa kerĩ, nĩ atũririkanagia atĩ ciĩranĩro ciake nĩ cia kwĩhokeka. Oigĩte ũũ: “Niĩ-rĩ, nĩnjugĩte ũguo, na nĩngaũhingia. Ti-itherũ niĩ nĩ niĩ njirĩire gwĩka ũguo, na ndirĩ hingo itakawĩka.” (Isa. 46:11) Wa gatatũ, Jehova nĩ atũheaga ‘ũhoti mũnene ũkĩrĩrĩirie’ nĩguo tũhotage kũhingia ũtungata witũ. (2 Kor. 4:7) Wa kana, nĩguo tũhote gũkirĩrĩria ũtungata-inĩ witũ, Jehova nĩ atũheete ũrũmwe wa thĩ yothe wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa ‘tũmanagĩrĩria o mũndũ na ũrĩa ũngĩ, na tũgekanĩra hinya.’ (1 Thes. 5:11) O ũrĩa Jehova aragũteithia kũhingia ũtungata waku, noguo wĩtĩkio waku harĩ we ũrĩthiaga ũkĩongererekaga na nĩ ũrĩonaga mawĩra marĩa akũheete marĩ ma bata gũkĩra mũthithũ o na ũrĩkũ wa gũkũ thĩ.

14. Nĩ kĩĩ gĩatũmĩte Musa akorũo na ma atĩ nĩ angĩaheirũo kĩheo?

¹⁴ Musa “nĩaatanyĩte kuona kĩheo kĩa ngatho kĩrĩa gĩkaheanwo.” (Ahib. 11:26) O na gũtuĩka nĩ maũndũ maingĩ Musa ataamenyaga megiĩ mahinda marĩa maroka-rĩ, nĩ aarekire ũũgĩ ũrĩa mũnini aarĩ naguo ũtongorie matua make. O ta Iburahimu, Musa ndaarĩ na nganja atĩ Jehova nĩ akaariũkia arĩa makuĩte. (Luk. 20:37, 38; Ahib. 11:17-19) Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa mahinda mega marĩa maroka, nĩ gĩateithirie Musa kwaga kuona mĩaka 40 ĩrĩa orĩte kuuma Misiri, na mĩaka 40 ĩrĩa maarĩ werũ-inĩ ĩrĩ ya tũhũ.  O na gũtuĩka ndaamenyaga maũndũ mothe megiĩ ũrĩa Ngai angĩahingirie ciĩranĩro ciake, wĩtĩkio wake nĩ wamũteithagia kuona kĩheo kĩrĩa gĩtangĩonekire na maitho.

15, 16. (a) Tũrabatara gũikara tũgĩtanyaga kĩheo kĩrĩa tũkaheo nĩkĩ? (b) Nĩ irathimo irĩkũ cia Ũthamaki wĩriragĩria gũgaakenera?

¹⁵ Hihi wee nĩ ‘ũtaanyaga kuona kĩheo’ kĩa ngatho kĩrĩa ũkaaheo? O ta Musa, o na ithuĩ tũtiũĩ maũndũ mothe megiĩ ciĩranĩro cia Ngai. Kwa ngerekano-rĩ, ‘tũtiũĩ rĩrĩa’ thĩna ũrĩa mũnene ũkaambĩrĩria. (Mar. 13:32, 33) O na kũrĩ ũguo, nĩ tũmenyete maũndũ maingĩ mũno megiĩ Paradiso ĩrĩa ĩroka gũkĩra marĩa Musa aamenyete. O na gũtuĩka tũtiũĩ maũndũ mothe, Ngai nĩ atwĩrĩire ciĩranĩro nyingĩ rungu rwa Ũthamaki wake iria tũrabatara gũikara ‘tũgĩtaanyaga.’ Kũhũũra mbica ũrĩa ũtũũro ũgaakorũo ũhaana thĩinĩ wa thĩ njerũ, nĩ kũrĩtũtindĩkaga tũcarie Ũthamaki wa Ngai mbere. Na njĩra ĩrĩkũ? Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Hihi no ũgũre nyũmba angĩkorũo ndũĩ wega ũrĩa ĩhaana? Ndũngĩtĩkĩra! O ũndũ ũmwe na ũcio, tũtingĩtĩkĩra kũhũthĩra ũtũũro witũ tũgĩthingata kĩĩrĩgĩrĩro tũtarĩ na ma nakĩo. Wĩtĩkio witũ ũrabatara gũtũteithia kũhũũra mbica wega ũrĩa ũtũũro ũgaakorũo ũtariĩ rungu rwa Ũthamaki.

¹⁶ Nĩguo ũgĩe na mbica njega ya ũrĩa ũtũũro ũgakorũo ũtariĩ rungu rwa Ũthamaki wa Ngai, ikara ‘ũgĩtaanyaga,’ ũguo nĩ kuuga ũgĩĩciragia ũrĩa ũtũũro waku ũgaakorũo ũtariĩ thĩinĩ wa Paradiso. Kwa ngerekano-rĩ, rĩrĩa ũrathoma Bibilia ũhoro wa andũ arĩa maatũũraga mbere ya Kristo, wĩcirie ũrĩa ũngĩenda gũkaamoria rĩrĩa makaariũkio. Ningĩ wĩcirie maũndũ marĩa mangĩkũũria megiĩ ũtũũro waku matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria. Hũũra mbica ũrĩa ũgaakorũo na gĩkeno nĩ ũndũ wa gũcemania na andũ anyu arĩa maakuĩte mĩaka magana maingĩ mĩhĩtũku na ũkĩmaruta ũrĩa Ngai amekĩire. Hũũra mbica ũrĩa ũgakena ũkĩĩruta ũhoro wa nyamũ nyingĩ cia gĩthaka ũgĩciĩrorera ihoreire. Tarania ũrĩa ũkaiguaga ũrĩ na ũkuruhanu wa hakuhĩ na Jehova o ũrĩa ũgaathiaga ũgĩkinyanagĩra.

17. Gũkorũo na mbica njega ya kĩheo giitũ kĩrĩa tũtonaga na maitho kũngĩtũteithia atĩa ũmũthĩ?

¹⁷ Gũkorũo na mbica njega ĩgiĩ kĩheo giitũ kĩrĩa tũtonaga na maitho, nĩ gũtũteithagia gũthiĩ na mbere gũkirĩrĩria, gũkorũo na gĩkeno, na gũtua matua tũkĩmenyaga atĩ nĩ tũgatũũra tene na tene. Akĩandĩkĩra Akristiano aitĩrĩrie maguta, Paulo oigire ũũ: “Twakorũo nĩtwĩrĩgĩrĩire kĩndũ tũtekuona-rĩ, hĩndĩ ĩo nĩ gweterera tũgĩetagĩrĩra o tũkirĩrĩirie.” (Rom. 8:25) Ũndũ ũcio nĩ ũhutĩtie Akristiano othe arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra tene na tene. O na gũtuĩka tũtirĩ tũraheo kĩheo giitũ, tũrĩ na wĩtĩkio mũrũmu ũũ atĩ no tũthiaga na mbere gweterera ‘kĩheo kĩu kĩa ngatho’ tũrĩ na ũkirĩrĩria. O ta Musa, tũtionaga mĩaka ĩrĩa tũhũthĩrĩte ũtungata-inĩ wa Jehova ĩrĩ ya tũhũ. Ithenya rĩa ũguo, nĩ tũkoragwo na ma atĩ “maũndũ marĩa monekaga no ma ihinda, ĩndĩ marĩa matonekaga nĩ ma gũtũũra tene na tene.”—Thoma 2 Akorintho 4:16-18.

18, 19. (a) Nĩkĩ no mũhaka twĩrutanĩrie gũtũũria wĩtĩkio? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkaarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

¹⁸ Wĩtĩkio nĩ ũtũteithagia gũtaũkĩrũo atĩ “maũndũ marĩa matonekaga marĩ ho.” (Ahib. 11:1) Mũndũ wa kĩĩmwĩrĩ ndonaga bata wa gũtungatĩra Jehova. Mũndũ ta ũcio, onaga maũndũ ma kĩĩroho “marĩ ma ũrimũ.” (1 Kor. 2:14) Ithuĩ tũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũkaaheo muoyo wa tene na tene na kuona andũ makĩriũkio, maũndũ marĩa matonekaga nĩ andũ a gũkũ thĩ. O ta andũ amwe matukũ-inĩ ma Paulo arĩa maamwĩtaga ‘mũndũ wa mũhuhu,’ andũ aingĩ ũmũthĩ meciragia atĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa tũhunjagia nĩ ũrimũ mũtheri.—Atũm. 17:18.

¹⁹ Tondũ tũratũũra thĩinĩ wa thĩ ĩiyũire andũ matarĩ na wĩtĩkio, no mũhaka twĩrutanĩrie mũno gũtũũria wĩtĩkio. Thaithaga Jehova ‘nĩ getha wĩtĩkio waku ndũgathire.’ (Luk. 22:32) Hingo ciothe, ririkanaga moimĩrĩro ma mehia, ũguni ũrĩa umanaga na gũtungatĩra Jehova, na kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku gĩa gũtũũra tene na tene. Makĩria ma maũndũ macio, wĩtĩkio wa Musa nĩ wamũteithirie kuona maũndũ mangĩ. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkaarĩrĩria ũrĩa wĩtĩkio wateithirie Musa kuona “Ũrĩa ũtangĩoneka.”—Ahib. 11:27.