BABA aaciarĩirũo taũni-inĩ ya Graz, bũrũri-inĩ wa Austria, mwaka-inĩ 1899, na kwoguo aarĩ o mũndũ mwĩthĩ hĩndĩ ya Mbaara ya Mbere ya Thĩ. Kahinda kanini thutha wa Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ kwambĩrĩria mwaka-inĩ wa 1939, nĩ aaingĩrire thĩinĩ wa njeshi ya Njĩrĩmani. Nĩ oragirũo mwaka-inĩ wa 1943 arĩ mbaara-inĩ Russia. Nĩ ũndũ wa kĩeha atĩ, baba aakuire ndĩ na kĩndũ mĩaka ĩĩrĩ tu. Nĩ ũndũ ũcio ndiakorirũo ndamũmenya, na nĩ ndeeriragĩria mũno gũkorũo ndĩ na baba, makĩria rĩrĩa ndaamenyire atĩ ciana nyingĩ iria twathomaga nacio ciarĩ na maithe. Thutha ũcio ndĩ mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja, nĩ ndoomĩrĩirio mũno rĩrĩa ndeerutire ũhoro wa Ithe witũ wa igũrũ, Ithe witũ mũnene ũrĩa ũtangĩkua.

Ndaingĩrire kĩrabu kĩu gĩa Thikauti ndĩ na mĩaka mũgwanja. Kĩrabu gĩa Thikauti gĩkoragwo thĩinĩ wa thĩ yothe na kĩambĩrĩirio 1908 thĩinĩ wa Ngeretha nĩ mũnjeshi ũmwe wa njeshi ya Ngeretha, wetagwo Robert Stephenson Smyth Baden-Powell. Mwaka-inĩ wa 1916 nĩ aambĩrĩirie kĩrabu gĩtagwo Wolf Cubs (kana Cub Scouts) gĩa tũmwana tũnini twa riika rĩakwa.

Nĩ ndakenaga mũno mũico-inĩ wa kiumia rĩrĩa twathiĩ kũndũ kwamba hema. Twakomaga hema-inĩ, tũkehumba nguo cia Thikauti, tũgacoka tũgakinyũkia ta thigari tũtwaranĩte na mũgambo wa ndarama. Ningĩ nĩ ndakenagĩra gũkorũo hamwe na Thikauti iria ingĩ. Hwaĩ-inĩ twainaga tũgĩthiũrũrũkaga mwaki na tũgaathaka mathako mũtitũ-inĩ. Ningĩ nĩ twerutaga maũndũ maingĩ megiĩ ũũmbi, marĩa maatũmaga nyone ũũmbi wa Ngai ũrĩ wa bata.

Mũthikauti o wothe nĩ ekĩragwo ngoro atigĩrĩre nĩ harĩ gĩĩko kĩega eka o mũthenya. Ũcio nĩguo muoroto wao mũnene. Twageithanagia ũũ: “Ikaraga wĩhaarĩirie.” Ũndũ ũcio nĩ wangenagia mũno. Thĩinĩ wa gĩkundi gitũ gĩa tũmwana igana rĩmwe, kĩndũ nuthu yatuo maarĩ a Gatoreki, nuthu maarĩ Aprotestanti na ũmwe aarĩ wa ndini ya Buddha.

Thikauti nĩ ikoretwo igĩĩka mĩcemanio ya mabũrũri thutha wa mĩaka ĩigana ũna, kuuma o mwaka wa 1920. Kũrĩ 1951 nĩ ndaathire mũcemanio wa mũgwanja wa mabũrũri wa Thikauti taũni-inĩ ya Bad Ischl, Austria, ngĩcoka ngĩthiĩ mũcemanio wa kenda Agosti, 1957 thĩinĩ wa Sutton Park hakuhĩ na Birmingham, Ngeretha. Hĩndĩ ya mũcemanio ũcio wa kenda kwarĩ na Thikauti 33,000 kuuma mabũrũri na icigo 85. Ningĩ, andũ ta 750,000 o hamwe na Queen Elizabeth wa Ngeretha, nĩ mookire gũtũcerera mũcemanio-inĩ ũcio. Harĩ niĩ, mũcemanio ũcio warĩ ta ũrũmwe wa ariũ a ithe witũ a thĩ yothe. No ndiamenyaga atĩ thutha wa kahinda kanini nĩ ingĩamenyanire na ũrũmwe ũngĩ mwega makĩria wa ariũ a Ithe witũ —wa kĩĩroho.

Mweri-inĩ wa Machi kana wa Ĩpuro 1958, ndaarĩ hakuhĩ kũrĩkia wĩra wa kũmenyerio ndĩ ta mũndũ wa gũtungata mũkawa-inĩ wa Grand Hotel Wiesler  taũni-inĩ ya Graz bũrũri-inĩ wa Austria. Ndĩ kũu Rudolf Tschiggerl ũrĩa twarutithanagia wĩra nake nĩ aahunjagĩria tũrĩ o wĩra-inĩ. Mbere ĩyo ndiakoretwo njiguĩte ũndũ o na ũrĩkũ wĩgiĩ ũhoro wa ma. Rita rĩa mbere aahunjĩirie ũhoro wĩgiĩ ũrutani wa Ũtatũ na akĩnjĩra atĩ ũrutani ũcio ndwoimanĩte na Bibilia. Nĩ ndageririe gũtetera ũrutani ũcio na kũmuonia nĩ oorĩte. Nĩ ndendete Rudolf Tschiggerl na nĩ ndendaga kũmũiguithia acoke Kanitha-inĩ wa Gatoreki.

Rudolf, ũrĩa twetaga Rudi, nĩ aanjarĩirie Bibilia. Ngĩmwĩra ndingĩenda Bibilia ĩngĩ o tiga ya Gatoreki. Andehera nĩ ndambĩrĩirie kũmĩthoma. Rĩrĩa ndamĩthomaga, ngĩkora atĩ Rudi nĩ aikĩtie trakti ĩmwe ya Watchtower Society thĩinĩ wa Bibilia ĩyo. Ũndũ ũcio ndwangenirie tondũ ndonaga ta trakti ĩyo ĩngĩakorirũo na ũhoro ũraiguĩka ta ũrĩ wa ma, ĩndĩ ũkorũo ũtarĩ wa ma. O na kũrĩ ũguo, no ndeendaga twaragĩrĩrie Bibilia nake. Rudi nĩ onanirie ũtaũku na agĩtiga kũndehagĩra mabuku ma Watchtower Society. Kwa ihinda rĩa kĩndũ mĩeri ĩtatũ, kũrĩ mahinda twaragĩrĩria maũndũ ma Bibilia nake nginya gũgatuka mũno.

Thutha wa kũrĩkia kũmenyerio wĩra wa mũkawa taũni-inĩ ya Graz, mami nĩ aandĩhĩire ngongerere gĩthomo cukuru-inĩ ĩmwe yathomithanagia maũndũ megiĩ mĩkawa. Nĩ ũndũ ũcio, ngĩthamĩra taũni ĩtagwo Bad Hofgastein ĩrĩ gĩtuamba-inĩ kĩa Alps, kũrĩa cukuru ĩyo yarĩ. Cukuru ĩyo nĩ yakonainie na mũkawa wa Grand Hotel ũrĩa warĩ Bad Hofgastein na rĩmwe na rĩmwe nĩ ndaarutaga wĩra mũkawa-inĩ ũcio nĩguo ndĩmenyerie maũndũ marĩa nderutaga kĩrathi.

Rudi nĩ aatũmire andirethi ciakwa njerũ kũrĩ wabici ya rũhonge ya Vienna, nayo ĩgĩcitũma kũrĩ aarĩ a Ithe witũ Ilse Unterdörfer na Elfriede Löhr arĩa maarĩ amishonarĩ. * Mũthenya ũmwe, mũndũ ũrĩa waamũkagĩra andũ thĩinĩ wa mũkawa ũcio nĩ aanjĩtire na akĩnjĩra atĩ kwarĩ na atumia eerĩ ngaari-inĩ hau nja meendaga kũnyona. Nĩ ndaaiguire ndamaka tondũ ndiatanyaga andũ ta acio. Ĩndĩ nĩ ndoimire nĩguo ngamenye maarĩ a. Ndaacokire kũmenya atĩ aarĩ a Ithe witũ acio maahũthĩkaga harĩ gũtwarĩra andũ mabuku na hitho hĩndĩ ya Nazi thĩinĩ wa Njĩrĩmani, rĩrĩa wĩra wa Aira a Jehova wagirĩtio mbere ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Mbere ya mbaara ĩyo kwambĩrĩria, nĩ maanyitĩtwo nĩ thigari cia Njĩrĩmani (Gestapo) na magĩtwarũo kambĩ-inĩ ĩmwe ya kũherithanĩrio ya Lichtenburg. Narĩo thutha wa mbaara, magĩthamĩrio kambĩ-inĩ ya Ravensbrück hakuhĩ na Berlin.

Aarĩ a Ithe witũ acio maarĩ hakuhĩ riika rĩa mami, na hatarĩ nganja no nginya ingĩamaheire gĩtĩo. Nĩkĩo itendire kũmateera mahinda mao na njĩra ya kwambĩrĩria ndeereti nao na thutha wa ihinda rĩa ciumia kana mĩeri ĩigana ũna hihi njoke ndĩmeere ndirenda gũthiĩ na mbere. Kwoguo ngĩmoria kana no maathiĩ manyandĩkĩre maandĩko megiĩ ũrutani wa ndini ya Gatoreki wĩgiĩ ũrĩa baba mũtheru makoretwo magĩtiganĩra ũtungata ũcio kuuma o hĩndĩ ya Petero. Ngĩmeera atĩ no nyende gũtwarĩra mũbĩa wa kanitha witũ maandĩko macio nĩguo twarĩrĩrie nake ũhoro ũcio. Ndeeciragia atĩ twarĩrĩria nake nĩ ngũmenya ũhoro wa ma.

Kanitha wa Gatoreki wa Roma ugaga atĩ ũtungata wa baba mũtheru ũkĩte ũgĩtiganagĩrũo kuuma o hĩndĩ ya mũtũmwo Petero. (Kanitha ũcio ũhũthagĩra ũũru ciugo cia Jesu thĩinĩ wa Mathayo 16:18, 19.) Ningĩ Kanitha ũcio ugaga atĩ morutani ma baba mũtheru matikoragwo na mahĩtia. O naniĩ ũguo nĩguo ndetĩkĩtie na ngona atĩ angĩkorũo baba mũtheru oigaga atĩ Ũtatũ nĩ ũrutani wa ma, no mũhaka ũgĩkorũo ũrĩ wa ma. Ĩndĩ angĩkorũo morutani make nĩ makoragwo na mahĩtia, Ũtatũ no ũkorũo ũtarĩ ũrutani wa ma. Ũrutani wĩgiĩ ũrĩa ũtungata wa baba mũtheru ũkoretwo ũgĩtiganĩrũo nĩguo ũrutani ũrĩa wa bata mũno harĩ Agatoreki aingĩ. Morutani marĩa mangĩ ma kanitha makoragwo mehocetie harĩ ũrutani ũcio.

Rĩrĩa ndaathire kũrĩ mũbĩa, ndanjokeirie ciũria ciakwa, ithenya rĩa ũguo aaheire ibuku rĩarĩ na ũrutani wa Gatoreki wĩgiĩ gũtiganĩrũo kwa ũtungata wa baba mũtheru. Ngĩthiĩ narĩo mũciĩ ngĩrĩthoma o ta ũrĩa aanjĩrĩte, ĩndĩ ngĩcoka kũrĩ we ndĩ na ciũria ingĩ nyingĩ. Marigĩrĩrio-inĩ, tondũ ndahotire kũnjokeria ciũria ciakwa, aanjĩrire ũũ: “Wee gũtirĩ mũndũ ũngĩkũiguithia, na o naniĩ ndũngĩnjiguithia. . . . Thiĩ na wega!” Ndacokire kwenda twarĩrĩrie ũhoro wa Bibilia nake rĩngĩ.

Gũkinyĩria hau, ngĩtĩkĩra kwĩruta Bibilia hamwe na Ilse na Elfriede. Nĩ maandutire maũndũ maingĩ megiĩ Baba Ũrĩa Mũtheru kũna ũrĩ igũrũ, Jehova Ngai. (Joh. 17:11) Tondũ hĩndĩ ĩyo kũu gũtiarĩ na kĩũngano, aarĩ a Ithe witũ acio nĩo maatongoragia mĩcemanio. Maacemanagia mũciĩ-inĩ wa famĩlĩ yerutaga Bibilia. No andũ anini tu mookaga mĩcemanio. Tondũ gũtiarĩ na mũrũ wa Ithe witũ mũbatithie wa gũtongoria mĩcemanio, icunjĩ nyingĩ cia mĩcemanio nĩ aarĩ a Ithe witũ acio maaciaragĩrĩria. Rĩmwe na rĩmwe, nĩ guokaga mũrũ wa Ithe witũ kuuma kũndũ kũngĩ agatũrutĩra mĩario ya andũ othe nyũmba-inĩ ya gũkombora.

Ilse na Elfriede maambĩrĩirie kũnduta Bibilia Oktomba 1958, na ngĩbatithio mĩeri ĩtatũ thutha ũcio Janũarĩ 1959. Mbere ya kũbatithio, nĩ ndaamorĩtie kana no tũthiĩ nao makĩhunjia nyũmba kwa nyũmba nĩguo menye ũrĩa kũhunjagio. (Atũm. 20:20) Thutha wa gũthiĩ nao riita rĩa mbere, nĩ ndaamoririe kana no heo gĩcigo gĩakwa hunjagie. Nĩ maaheire gĩcagi kĩmwe, na ngĩambĩrĩria kũhunjia kuo nyũmba kwa nyũmba ndĩ nyiki na ngacokera arĩa monania kwenda ũhoro mwega. Thutha ũcio mũrori wa mũthiũrũrũko nĩ okire gũtũceerera na nĩwe warĩ mũrũ wa Ithe witũ wa mbere kũhunjia nake nyũmba kwa nyũmba.

Thutha wa kũrĩkia gũthomera wĩra wa mũkawa nĩ ndacokire mũciĩ mwaka wa 1960 nĩguo ngagerie gũteithia andũ a famĩlĩ citũ merute ma. Ĩndĩ, o na ũmũthĩ gũtirĩ o na ũmwe ũrĩ wetĩkĩra, no rĩu harĩ amwe mambĩrĩirie kuonania wendi harĩ ũhoro wa ma.

Mwaka-inĩ wa 1961 ciũngano nĩ ciathomeirũo marũa mooimĩte wabici-inĩ ya rũhonge ma gwĩkĩra andũ ngoro matuĩke mapainia. Tondũ ndiahikanĩtie na ndaarĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ, ngĩona atĩ ndiarĩ na gĩtũmi gĩa kwaga gũtuĩka painia. Nĩ ndooririe mũrũ wa Ithe witũ Kurt Kuhn, ũrĩa warĩ mũrori wa mũthiũrũrũko, kana no nyambe ndutange wĩra mĩeri ĩigana ũna nĩguo ngũre ngaari ya kũndeithagĩrĩria ũtungata-inĩ wa ũpainia. Anjũririe ũũ: “Hihi Jesu na atũmwo ake nĩ maabataraga ngaari nĩguo mahote gũtungata hĩndĩ ciothe?” Kĩũria kĩu gĩake nĩ kĩandeithirie mũno! Nĩ ndaatuire itua rĩa kwambĩrĩria ũpainia na ihenya o ũrĩa kũngĩahotekire. Ĩndĩ tondũ ndaarutaga wĩra mũkawa-inĩ mathaa 72 o kiumia, nĩ harĩ mogarũrũku ndaabataraga gwĩka.

Nĩ ndoririe mũnene wakwa kana no anjĩtĩkĩrie  ndutage wĩra mathaa 60. Nĩ eetĩkĩrire na agĩthiĩ na mbere kũndĩha mũcara o ũrĩa aandĩhaga. Thutha ũcio, nĩ ndaamũririe kana no ndutage wĩra mathaa 48 o kiumia. O na hĩndĩ ĩyo no eetĩkĩrire na agĩthiĩ na mbere kũndĩha mũcara o ũrĩa. Ngĩcoka ngĩmũria kana no etĩkĩre ndutage wĩra mathaa 36 tu o kiumia, kana mathaa 6 harĩ thikũ 6, na agĩtĩkĩra. Ũndũ wa kũgegania nĩ atĩ, aathire na mbere kũndĩha mũcara o ũrĩa! Ndoonaga ta mũnene wakwa atendaga ndige wĩra. Tondũ wa gũkorũo ngĩruta wĩra o mathaa manini, ngĩtuĩka painia. Mahinda-inĩ macio painia aagĩrĩirũo kũhunjia mathaa 100 o mweri.

Thutha wa mĩeri ĩna, ngĩtuĩka painia wa mwanya na ndungata ya kĩũngano thĩinĩ wa kĩũngano kĩmwe kĩnini taũni-inĩ ya Spittal an der Drau gĩcigo-inĩ gĩa Carinthia. Hĩndĩ ĩyo painia wa mwanya aagĩrĩirũo kũhunjia mathaa 150 o mweri. Ndaarĩ painia ndĩ nyiki, ĩndĩ mwarĩ wa Ithe witũ Gertrude Lobner, ũrĩa warĩ mũteithĩrĩria wa ndungata ya kĩũngano nĩ aandeithagĩrĩria mũno ũtungata-inĩ. *

Mwaka wa 1963 nĩ ndaaheirũo wĩra wa gũceerera ciũngano. Rĩmwe na rĩmwe ndathiaga na mũgithi kuuma kĩũngano kĩmwe nginya kĩrĩa kĩngĩ, nguuĩte mathandũkũ maritũ. Gũtirĩ mũndũ wokaga kũngĩra gĩcukĩro-inĩ kĩa mũgithi, tondũ ariũ a Ithe witũ aingĩ matiarĩ na ngaari. Tondũ ndiendaga “kwĩyonania,” handũ ha gũkuuo nĩ ngaari ya gũkombora ndathiaga magũrũ nginya kũrĩa ndaaheagwo gwa gũikara.

Mwaka wa 1965 nĩ ndetirũo thiĩ kĩrathi kĩa 41 gĩa Cukuru ya Gileadi, na hĩndĩ ĩyo ndiahikanĩtie. Aingĩ arĩa twarĩ nao cukuru ĩyo o nao matiahikanĩtie. Twarĩkia cukuru ĩyo nĩ ndaagegire mũno rĩrĩa ndeerirũo atĩ ngũcoka o bũrũri-inĩ witũ wa Austria thiĩ na mbere gũtungatĩra ndĩ mũrori wa mũthiũrũrũko. Ĩndĩ, mbere ya kuuma United States, nderirũo nyambe ndutithanie wĩra na mũrori ũmwe wa mũthiũrũrũko ihinda rĩa ciumia inya. Nĩ ndaakenire mũno gũtungatĩra hamwe na mũrũ wa Ithe witũ Anthony Conte, ũrĩa o nake wendete kũhunjia na nĩ aakoragwo na moimĩrĩro mega mũno. Twatungatĩire nake New York gĩcigo-inĩ gĩa Cornwall.

Ndacoka Austria, nĩ ndacemanirie na mũirĩtu ũmwe mũthaka wetagwo Tove Merete thĩinĩ wa mũthiũrũrũko ũrĩa ndaaheirũo. Aareretwo nĩ aciari Akristiano kuuma o arĩ na mĩaka ĩtano. Rĩrĩa ariũ a Ithe witũ matũũria ũrĩa twacemanirie tũmeeraga ũũ na itherũ, “Nĩ wabici ya rũhonge yabangire ũrĩa tũgũcemania.” Twahikanirie thutha wa mwaka ũmwe, Ĩpuro 1967, na tũgĩtĩkĩrio gũthiĩ na mbere wĩra-inĩ wa gũceerera ciũngano.

Mwaka ũrĩa warũmĩrĩire, nĩ ndaamenyire atĩ nĩ ũndũ wa tha ciake, Jehova nĩ aanduĩte ũmwe wa ariũ ake a kĩĩroho. Nĩ ũndũ ũcio kuuma hĩndĩ ĩyo ngĩgĩa na ũkuruhanu wa mwanya na Ithe witũ wa igũrũ o hamwe na arĩa othe ‘managĩrĩra makoiga, Abba, Baba!’ kũringana na Aroma 8:15.

Tũrĩ na Merete twathiire na mbere gũtungata wĩra-inĩ wa gũceerera ciũngano na mĩthiũrũrũko nginya 1976. Rĩmwe na rĩmwe, mahinda ma heho nene, twakomaga nyũmba citaakoragwo na indo cia gwĩkĩra ũrugarĩ. Kũrĩ mũthenya twokĩrire tũgĩkora mũrengeti witũ ũrĩ na mbarabu mĩtwe-inĩ. Kuuma hĩndĩ ĩyo tũkĩambĩrĩria gũkuaga nyamũ ya thitima ya gwĩkĩra nyũmba ũrugarĩ nĩguo tũkahota gũkoma ũtukũ. Kũ ndũ kũmwe na kũmwe, bafu ciakoragwo nja. Nĩ ũndũ ũcio, ũtukũ tũgĩthiĩ gwĩthamba twageragĩra mbarabu-inĩ. Ningĩ tondũ tũtiakoragwo na nyũmba itũ, kaingĩ Njumatatũ twaikaraga o kĩũngano-inĩ kĩrĩa tũraceereire nginya Njumaine rũcinĩ, nĩguo tũthiĩ kĩũngano kĩu kĩngĩ.

Nĩ ngenaga nĩ kuona atĩ, mĩaka ĩyo yothe, mũtumia wakwa akoretwo arĩ ũteithio mũnene mũno harĩ niĩ. Nĩ endete kũhunjia mũno, na ndirĩ ndabatara kũmwĩkĩra ngoro athiĩ akahunjie. Ningĩ nĩ endete arata na nĩ arũmbũyagia andũ arĩa angĩ mũno. Ũcio ũkoretwo ũrĩ ũteithio mũnene mũno.

Mwaka wa 1976 nĩ twetirũo tũgatungatĩre wabici-inĩ ya rũhonge ya Austria thĩinĩ wa Vienna, na ngĩamũrũo nduĩke ũmwe wa Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge. Mahinda-inĩ macio wabici ĩyo yarũgamagĩrĩra wĩra thĩinĩ wa mabũrũri matiganĩte ma mwena wa Irathĩro wa Rũraya, na nĩ yatabanagia ũrĩa mabũrũri macio mangĩatwaragĩrũo mabuku na hitho. Mũrũ wa Ithe witũ Jürgen Rundel nĩwe watongoragia wĩra-inĩ ũcio. Nĩ ndagĩire na mweke wa kũrutithania wĩra hamwe nake na thutha-inĩ ngĩũrio ndũgamĩrĩre wĩra wa ũtaũri wa thiomi ikũmi cia mwena wa Irathĩro wa Rũraya. Jürgen na mũtumia wake Gertrude, rĩu matungataga marĩ mapainia a mwanya bũrũri-inĩ wa Njĩrĩmani. Kuuma 1978 wabici ya Austria yacabaga ngathĩti na thiomi ithathatũ ĩkĩhũthĩra kamacini kanini. Ningĩ nĩ twatũmagĩra andũ arĩa mandĩkithĩtie ngathĩti kuuma mabũrũri matiganĩte. Mũrũ wa Ithe witũ Otto Kuglitsch, ũrĩa rĩu ũtungataga marĩ na mũtumia wake Ingrid, wabici-inĩ ya rũhonge ĩrĩa ĩkoragwo Njĩrĩmani, nĩwe watabanagia maũndũ macio mothe.

Ningĩ Ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa mabũrũri ma mwena wa Irathĩro wa Rũraya nĩ meecabagĩra mabuku makĩhũthĩra macini cia kũrutithia. O na kũrĩ ũguo, nĩ maabataraga ũteithio kuuma mabũrũri-inĩ mangĩ. Jehova nĩ aagitĩrire wĩra ũcio. Arĩa twarĩ wabici-inĩ ya rũhonge nĩ twagĩire na wendo mũnene harĩ ariũ a Ithe witũ acio, maatungatĩte kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ marĩ na wĩhokeku o na wĩra witũ ũgirĩtio nĩ thirikari.

Mwaka-inĩ wa 1989, nĩ ndagĩire na mweke wa gũthiĩ bũrũri-inĩ wa Romania tũrĩ na Mũrũ wa Ithe Witũ Theodore Jaracz, ũmwe wa arĩa maarĩ thĩinĩ wa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia. Muoroto wa iceera rĩu warĩ gũteithia gĩkundi kĩnene kĩa ariũ a Ithe witũ manyitithanio rĩngĩ na ithondeka. Nĩ ũndũ wa itũmi  itiganĩte, ariũ a Ithe witũ acio nĩ maatigĩte kũnyitanĩra na ithondeka kuuma 1949 na makambĩrĩria gũthondeka ciũngano ciao. O na kũrĩ ũguo, no maathiaga na mbere kũhunjĩria andũ na kũmabatithia. Ningĩ no moohagwo njera nĩ ũndũ wa kwaga kũnyita mbaru mwena o na ũrĩkũ maũndũ-inĩ ma gĩũteti, o ta ariũ a Ithe witũ arĩa maanyitanagĩra na ithondeka rĩrĩa rĩarĩ rungu rwa wabici ya thĩ yothe ya Aira a Jehova. Hĩndĩ ĩyo wĩra witũ bũrũri-inĩ wa Romania no wagirĩtio nĩ thirikari, nĩ ũndũ ũcio twacemanirie na hitho mũciĩ-inĩ wa Mũrũ wa Ithe Witũ Pamfil Albu, tũrĩ hamwe na athuri ana a kĩũngano a kũu, na athuri arĩa maatungataga Kamĩtĩ-inĩ ya Bũrũri ĩrĩa yetĩkĩrĩkĩte thĩinĩ wa Romania. Ningĩ nĩ twathire na Rolf Kellner kuuma Austria nĩguo agatũtaũrĩre.

Ũtukũ wa kerĩ wa ndeereti itũ, Mũrũ wa Ithe Witũ Albu nĩ aahotire kũiguithia athuri acio angĩ ana a kĩũngano meetĩkĩre kũnyitanĩra na ithondeka. Oigire ũũ: “Twaga gwĩka ũguo o rĩu, no kũhoteke tũtikagĩa na mweke ũngĩ.” Thutha wa ndeereti ĩyo, aarĩ na ariũ a Ithe witũ ta 5,000 nĩ maanyitithanirio na ithondeka. Warĩ ũhotani mũnene mũno harĩ Jehova na ihũũra inene harĩ Shaitani!

Hakuhĩ mũico-inĩ wa 1989, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩatwĩtire tũrĩ na mũtumia wakwa tũthiĩ tũgatungate wabici-inĩ nene ya thĩ ya Aira a Jehova thĩinĩ wa New York. Tũtierĩgĩrĩire ũndũ ũcio. Twambĩrĩirie ũtungata witũ thĩinĩ wa Betheli ya Brooklyn Julaĩ 1990. Mwaka wa 1992, nĩ ndamũrirũo nduĩke mũteithĩrĩria thĩinĩ wa Kamĩtĩ ya Ũtungata ya Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia. Narĩo kuuma Julaĩ 1994, ngoretwo ngĩtungata ndĩ ũmwe wa arĩa makoragwo thĩinĩ wa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia.

Mahinda marĩa ndarutaga wĩra mũkawa-inĩ nĩ maahĩtũkire. Rĩu ngenagĩra gũkorũo na mweke wa gũteithia harĩ kũhaarĩria na kũhe aarĩ na ariũ a Ithe witũ irio cia kĩĩroho thĩinĩ wa thĩ yothe. (Mat. 24:45-47) Ndarora thutha mĩaka makĩria ma 50 ĩrĩa ngoretwo ũtungata-inĩ wa hĩndĩ-ciothe, nĩ ngenaga mũno na ngacokeria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa kũrathima ũrũmwe witũ wa ariũ a Ithe witũ wa thĩ yothe. Nĩ ngenagĩra gũthiĩ igomano cia kĩĩmabũrũri kũrĩa gũtĩtĩrithagio bata wa kwĩruta ũhoro wa Ithe witũ wa matu-inĩ, Jehova, na ma ingĩ cia Bibilia.

Nĩ ihoya rĩakwa atĩ andũ milioni ingĩ nyingĩ nĩ mekwĩruta Bibilia, metĩkĩre ũhoro wa ma, na matungatĩre Jehova hamwe na ũrũmwe witũ wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ wa thĩ yothe. (1 Pet. 2:17) Ningĩ nĩ ndĩriragĩria gũkeerorera ndĩ igũrũ andũ makĩriũka gũkũ thĩ, nĩguo nyone baba mũnjiari. Nĩ mwĩhoko wakwa atĩ baba, mami, na andũ angĩ a famĩlĩ citũ othe nĩ magetĩkĩra ũthathaiya wa Jehova thĩinĩ wa Paradiso.