HAKUHĨ mĩaka ĩtano mĩhĩtũku, Choong Keon na mũtumia wake Julie arĩa rĩu marĩ na mĩaka mĩrongo ĩtatũ na kĩndũ, maatungataga marĩ mapainia taũni-inĩ ya Sydney, Australia. Choong Keon oigire ũũ: “Twarutaga wĩra wa kĩĩmwĩrĩ ũtarĩ wa hĩndĩ ciothe na nĩ twaikaraga ũtũũro mwega. Kũrĩa twaikaraga kwarĩ na rĩera rĩega na gũtiarĩ na maũndũ maingĩ. Nĩ twakenagĩra gũikara hakuhĩ na andũ a famĩlĩ itũ na arata.” O na kũrĩ ũguo, Choong Keon na Julie matiaiguaga maiganĩire. Nĩkĩ? Nĩ maamenyaga atĩ nĩ mangĩahotire kwandandũra ũtungata wao, ĩndĩ makagonderera gwĩka ũgarũrũku ũrĩa wabataranagia.

Marĩ kĩgomano-inĩ kĩmwe mwaka wa 2009, nĩ maathikĩrĩirie mĩario yamahutirie ngoro mũno. Mwaria eerekeirie mĩario yake kũrĩ arĩa mangĩenda kwandandũra ũtungata wao. Oigire ũũ: “Kwa ngerekano-rĩ, ndereba no agate ngaari mwena wa ũrĩo kana wa ũmotho, no angĩhota gwĩka ũguo tu angĩkorũo ngaari ĩyo nĩ ĩrathiĩ. O ũndũ ũmwe na ũcio, Jesu no atũteithie twandandũre ũtungata witũ, ĩndĩ nĩgetha eke ũguo no mũhaka tũkorũo tuoete ikinya rĩna, ũguo nĩ kuuga tũkorũo tũkĩĩrutanĩria biũ gũkinyĩra muoroto witũ.” * Choong Keon na Julie moonaga ta arĩ o meeragwo. O kĩgomano-inĩ kĩu, mũthuri ũmwe na mũtumia wake arĩa matungataga marĩ amishonarĩ bũrũri-inĩ wa Taiwan nĩ maahoirũo ũhoro. Nĩ mooigire ũrĩa makoragwo na gĩkeno ũtungata-inĩ na makiuga atĩ nginya hĩndĩ ĩyo Taiwan kwarĩ o na bata mũnene wa ahunjia. O rĩngĩ, Choong Keon na Julie makĩona ta arĩ o marerũo ciugo icio.

Julie oigire ũũ: “Thutha wa kĩgomano kĩu, nĩ twahoire Jehova atũteithie tũgĩe na ũmĩrĩru wa kuoya ikinya rĩa gũthamĩra Taiwan. Ĩndĩ, twarĩ o na guoya. Tuonaga ũhoro ũcio wa gũthamĩra Taiwan ũtariĩ ta kũrũga riita rĩa mbere thĩinĩ wa ndia ndiku harĩa hariku mũno.” Rĩandĩko rĩa Kohelethu 11:4 nĩ rĩamateithirie kuoya ikinya rĩu rĩa “kũrũga.” Riugaga ũũ: “Ũrĩa ũbaraga rũhuho ndakahanda, o na ũrĩa ũroraga matu ndakagetha.” Choong Keon oigire ũũ: “Nĩ twatuire itua rĩa gũtiga ‘kũbara na kũrora,’ na ithenya rĩa ũguo tũkĩambĩrĩria ‘kũhanda na kũgetha.’” Nĩ maahoire Jehova mũno, magĩthoma ng’ano cia ũtũũro cia amishonarĩ, na  makĩaranĩria kũgerera e-mail na arĩa maakoretwo mathamĩire Taiwan, makĩendia ngaari ciao na indo cia nyũmba, na mĩeri ĩtatũ thutha wa kĩgomano kĩu magĩthamĩra Taiwan.

Ihinda-inĩ rĩrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ makĩria ma 100 kuuma mabũrũri mangĩ, maratungata bũrũri-inĩ wa Taiwan icigo-inĩ iria irĩ na bata mũnene wa ahunjia. Moimĩte mabũrũri-inĩ ma Australia, Ngeretha, Canada, Faranja, Japan, Korea, Spain, na Amerika, na ũkũrũ wao nĩ kuuma mĩaka 21 nginya 73. Amwe ao nĩ aarĩ a Ithe witũ makĩria ma 50 matarĩ ahiku. Nĩ kĩĩ gĩteithĩtie aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio marĩ kĩyo mathiĩ magatungate bũrũri-inĩ ũngĩ? Rekei tuone.

Laura, nĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũtarĩ mũhiku kuuma Canada, na rĩu atungataga arĩ painia mwena wa ithũĩro wa Taiwan. Mĩaka ikũmi mĩhĩtũku, Laura ndaakenagĩra wĩra wa kũhunjia. Aataarĩirie ũũ: “Ndaathiaga kũhunjia tu no getha hingie watho.” Arata ake kuuma bũrũri wao nĩ maamũnyitire ũgeni athiĩ hamwe nao makahunjie bũrũri-inĩ wa Mexico mweri ũmwe. “Rĩu nĩrĩo rĩarĩ riita rĩakwa rĩa mbere kũhũthĩra mathaa maingĩ ũtungata-inĩ, na nĩ ndaakeneire mũno!”

Ũndũ ũcio nĩ wekĩrire Laura ngoro agĩciria gũthamĩra kĩũngano kĩa rũthiomi rũngĩ o bũrũri-inĩ wa Canada. Nĩ aambĩrĩirie kwĩruta rũthiomi rwa Gĩĩchaina, na akĩambĩrĩria gũtungata na gĩkundi kĩmwe kĩaragia rũthiomi rũu. Aacokire akĩĩigĩra muoroto wa gũthamĩra Taiwan, na kũrĩ Septemba 2008, agĩthamĩra kuo. Laura oigire ũũ: “Ndoire ihinda rĩa mwaka ũmwe ngĩkamenyera ũtũũro wa kũu, ĩndĩ rĩu ndingĩrirĩa gũcoka Canada o na hanini.” Hihi onaga wĩra wa kũhunjia atĩa? Oigire ũũ: “Rĩu nĩ ndĩũkenagĩra mũno. Gũtirĩ kĩndũ kĩrehagĩra mũndũ gĩkeno ta kuona arutwo a Bibilia makĩgarũrĩra mũtũũrĩre wao marĩkia kũmenya Jehova. Gũtungatĩra Taiwan nĩ kũheete mweke wa gũcama gĩkeno kĩu maita maingĩ.”

Brian na mũtumia wake Michelle arĩa marĩ na mĩaka mĩrongo ĩtatũ na kĩndũ kuuma bũrũri-inĩ wa Amerika, nĩ maathamĩire Taiwan kĩndũ mĩaka ĩnana mĩhĩtũku.  Kĩambĩrĩria-inĩ mationaga ta kũrĩ ũndũ mahingagia ũtungata-inĩ. Ĩndĩ mũmishonarĩ ũmwe warĩ na ũmenyeru aamekĩrire ngoro ũũ: “O na angĩkorũo mũkũhe mũndũ o trakti tu, mwagĩrĩirũo nĩ kũririkana atĩ no kũhoteke rĩu nĩrĩo rĩgũkorũo rĩrĩ riita rĩake rĩa mbere kũigua ũhoro wĩgiĩ Jehova. Kwoguo mũgũkorũo mũrĩ o na itemi rĩa bata ũtungata-inĩ!” Ciugo icio cia gwĩkĩra ngoro nĩ ciateithirie Brian na Michelle kwaga gũkua ngoro. Nake mũrũ wa Ithe witũ ũngĩ aamerire ũũ: “Handũ ha gwĩthimaga ũrĩa mũmenyete rũthiomi rwa Gĩĩchaina o mũthenya o mũthenya, wĩthimagei ũrĩa mũrũmenyete kuuma hĩndĩ ya kĩgomano kĩmwe nginya kĩrĩa kĩngĩ nĩguo mũtigakue ngoro.” Na hatarĩ nganja, nĩ maathire na mbere kũmenya rũthiomi rũu na rĩu nĩ mapainia marĩ na moimĩrĩro mega.

Nĩ kĩĩ kĩngĩgũteithia wone bata wa kwĩruta rũthiomi rũngĩ? Geria gũceera bũrũri-inĩ ũrĩa ũngĩenda gũthiĩ gũtungata. Thiĩ mĩcemanio ya kĩũngano kuo, korũo hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu, na ũnyitanĩre nao wĩra-inĩ wa kũhunjia. Brian oigire ũũ: “Thutha wa kuona atĩ andũ aingĩ nĩ maretĩkĩra ndũmĩrĩri ya Ũthamaki, na kwĩyonera wendo wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ, ũndũ ũcio no ũgũteithie kuona bata wa gũthiĩ gũtungatĩra bũrũri-inĩ ũcio o na angĩkorũo ũcio ti ũndũ mũhũthũ.”

Mapainia amwe arĩa maathamĩire kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia bũrũri-inĩ wa Taiwan, marutaga wĩra wa gũthomithia Gĩthũngũ nĩguo mone mabataro mao ma kĩĩmwĩrĩ. Kristin na Michelle mendagia thamaki. Kristin oigire ũũ: “Ndiarutĩte wĩra ũcio hau kabere, ĩndĩ rĩu nĩguo ũndeithagia hote gũikara gũkũ.” Thutha wa ihinda, Kristin nĩ aagĩire na andũ a kũmũgũragĩra kaingĩ. Wĩra ũcio ũtarĩ wa mahinda mothe nĩ ũmũhotithagia kuona mabataro make na ma mũtumia wake, na ũgatũma magĩe na mahinda maiganu ma kũruta wĩra wao ũrĩa wa bata makĩria wa ũpainia.

William na mũtumia wake Jennifer kuuma Amerika, nĩ maathamĩire Taiwan mĩaka mũgwanja mĩhĩtũku. William oigire ũũ: “Kwĩruta rũthiomi rũngĩ, gũtungatĩra tũrĩ mapainia, mawĩra ma kĩũngano, na wĩra wa kĩĩmwĩrĩ, rĩmwe na rĩmwe nĩ gũtũmaga tũigue tũnogete mũno.” Nĩ kĩĩ kĩmateithĩtie gũthiĩ na mbere na gũkorũo marĩ na gĩkeno? Mageragia kwĩigĩra mĩoroto ĩrĩa mangĩhota gũkinyĩra. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩrĩa meerutaga Gĩĩchaina matieigagĩra mĩoroto ya igũrũ mũno, na nĩ ũndũ ũcio matiakuaga ngoro mũno maaga kũnyita na ihenya.

William nĩ aririkanaga ũndũ ũrĩa mũrori ũmwe wa mũthiũrũrũko aamwĩrire. Aamwĩrire atĩ mũndũ arĩkia kwĩigĩra muoroto wa kĩĩroho, agĩrĩirũo nĩ gũkenera nginya maũndũ marĩa arahingia akĩgeria gũkinyĩra muoroto ũcio. William oigire atĩ kũhũthĩra ũtaaro ũcio, nĩ kwamateithirie marĩ na mũtumia wake gũkorũo meehaarĩirie kũgarũrĩra, gũthikĩrĩria ũtaaro wa athuri a kĩũngano a kũu, na gũcenjia mwĩkĩre wao wa maũndũ nĩguo magĩe na moimĩrĩro mega ũtungata-inĩ thĩinĩ wa bũrũri ũcio. Aacokire akiuga ũũ: “Ningĩ ũndũ ũcio nĩ watũteithirie kũririkana kũgĩaga na mahinda ma gũkenera ũũmbi mũthaka mũno wa kũrĩa tũtungataga.”

O ta William na Jennifer, painia ũmwe ũtarĩ mũhiku wĩtagwo Megan kuuma Amerika, nĩ arakenera maũndũ marĩa arahingia akĩgeria gũkinyĩra muoroto wake wa kũmenya rũthiomi rwa Gĩĩchaina biũ. Hingo ciothe Njuuma na Kiumia nĩ athiaga kũhunjia hamwe na gĩkundi kĩa ahunjia arĩa mahunjagia gĩcigo kĩrĩ moimĩrĩro mega mũno gĩa Kaohsiung, gĩcukĩro kĩrĩa kĩnene mũno kĩa meri thĩinĩ wa Taiwan. Megan nĩ ahotaga kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega meri-inĩ na akahunjĩria ategi a thamaki arĩa moimaga Bangladesh, India, Indonesia, Philippines, Thailand, na Vanuatu. Oigaga ũũ: “Tondũ ategi acio makoragwo gĩcukĩro-inĩ kĩa meri o kwa ihinda inini, twambagĩrĩria kwĩruta Bibilia nao tũtekũrĩa marĩĩgu. Nĩguo hote kũmateithia othe, kaingĩ ndĩrutaga na andũ ana kana atano marĩ hamwe.” Hihi Megan arathiĩ na mbere atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwĩruta  Gĩĩchaina? Oigire ũũ: “No nyende kũnyita na ihenya, ĩndĩ ngaririkana ũrĩa mũrũ wa Ithe witũ ũmwe aanjĩrire: ‘Ĩkaga o ũrĩa wothe ũngĩhota, macio mangĩ ũtigĩre Jehova.’”

Atanathamĩra bũrũri ũngĩ, mwarĩ wa Ithe witũ Cathy, kuuma Ngeretha, aambire gũthuthuria nĩ bũrũri ũrĩkũ mwarĩ wa Ithe witũ ũtarĩ mũhiku angĩtungatĩra na akorũo na ũgitĩri mwega. Nĩ aaririe na Jehova igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio, agĩcoka akĩandĩkĩra wabici cigana ũna cia rũhonge marũa, nĩguo amenye mogwati marĩa aarĩ a Ithe witũ matarĩ ahiku mangĩcemania namo mabũrũri-inĩ macio. Thutha wa gwĩciria mũno igũrũ rĩgiĩ macokio ma marũa make, nĩ aatuire itua atĩ Taiwan nĩ kuo kwamwagĩrĩire.

Cathy nĩ aathamĩire Taiwan mwaka wa 2004 arĩ na mĩaka 31, kũrĩa aikaraga mũtũũrĩre mũhũthũ biũ. Oigire ũũ: “Nĩ ndoririe aarĩ na ariũ a Ithe witũ kũrĩa ndĩgũraga matunda na mboga na mbei ya raithi. Ũtaaro wao mwega nĩ wateithirie mbia ciakwa itigathire na ihenya.” Nĩ kĩĩ kĩmũteithagia gũikara mũtũũrĩre mũhũthũ? Cathy oigaga ũũ: “Hoyaga Jehova kaingĩ andeithie njiganagwo nĩ irio itarĩ cia goro iria ndĩaga na nguo itarĩ cia goro iria ndĩhumbaga. Nĩ nyonaga atĩ Jehova nĩ acokagia mahoya makwa na njĩra ya kũndeithia menye maũndũ marĩa ndĩrabatara na kũndeithia njage kwĩrirĩria maũndũ marĩa itarabatara. Nĩ ngenagĩra mũtũũrĩre mũhũthũ tondũ nĩ ũndeithagia kũiga meciria makwa maũndũ-inĩ ma kĩĩroho.”

O na gũtuĩka mũtũũrĩre wa Cathy nĩ mũhũthũ, nĩ ũmũrehagĩra gĩkeno mũno. Oigire ũũ: “Hunjagia kũndũ andũ aingĩ metĩkagĩra ũhoro mwega. Kĩu nĩ gĩkeno itangĩringithania na kĩndũ kĩngĩ!” Agĩkinya Taiwan, thĩinĩ wa taũni ĩrĩa aambĩrĩirie gũtungatĩra arĩ painia, aakorire kũrĩ na ciũngano igĩrĩ cia rũthiomi rwa Gĩĩchaina, no ũmũthĩ gũkoragwo na ciũngano mũgwanja. Cathy oigire ũũ: “Kwĩyonera wongerereku ta ũcio wa magegania, na gũkorũo na itemi harĩ wĩra wa magetha, nĩ gũtũmaga ũtũũro wakwa wa o mũthenya ũiyũrũo nĩ gĩkeno!”

Gwathire atĩa harĩ Choong Keon na Julie arĩa magwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ? Kĩambĩrĩria-inĩ, mũrũ wa Ithe witũ Choong Keon onaga ta ataahũthĩkaga wega thĩinĩ wa kĩũngano nĩ ũndũ wa gũkorũo atoĩ Gĩĩchaina wega. Ĩndĩ ũguo tiguo ariũ a Ithe witũ a kĩũngano kĩu moonaga. Choong Keon oigire ũũ: “Rĩrĩa kĩũngano giitũ gĩatuĩkire ciũngano igĩrĩ, o na gũtuĩka ndaarĩ mũteithia wa ũtungata nĩ ndeehokeirũo mawĩra mangĩ.” Aacokire akiuga ũũ akenete: “Hĩndĩ ĩyo, nĩ ndaambĩrĩirie kuona atĩ kũna ndĩratungata kũndũ kũrĩ na bata mũnene. Nĩ ndaakenire mũno nĩ kuona atĩ o na niĩ nĩ maabataraga!” Rĩu atungataga arĩ mũthuri wa kĩũngano. Nake Julie oigire ũũ: “Gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe, rĩu tũiguaga tũiganĩire, tũrĩ na gĩkeno, na tũkona kũrĩ maũndũ tũrahingia. Tuokĩte gũkũ tũrĩ na muoroto wa gũteithia, ĩndĩ rĩu tuonaga atĩ nĩ ithuĩ tũteithĩkĩte nĩ maũndũ mega marĩa twĩyoneire. Nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa gũtwĩtĩkĩria tũtungatĩre gũkũ.”

Thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ, kũrĩ o na bata mũnene wa aruti wĩra wa magetha. Hihi nĩ hĩndĩ ũrarĩkia cukuru na nĩ ũrarigwo ũrĩa ũkũhũthĩra ũtũũro waku? Hihi no ũkorũo ndũhikĩte kana ndũhikanĩtie na nĩ wĩriragĩria kũhũthĩrũo na njĩra nene ithondeka-inĩ rĩa Jehova? Hihi no wende kuona famĩlĩ yanyu ĩgĩkenera maũndũ maingĩ ma kĩĩroho marĩa mahingĩtie ũtungata-inĩ? Hihi nĩ ũritaĩte, na no wende kwĩra andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa wĩyoneire ũtũũro-inĩ waku? Korũo na ma atĩ wandandũra ũtungata waku na njĩra ya gũtungata kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia a Ũthamaki, nĩ ũkũgĩa na irathimo nyingĩ.