1, 2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Ngai endaga harĩ athathaiya ake, gũtekũmakania ũkũrũ wao?

HIHI wee ũrĩ mũndũ mwĩthĩ? Angĩkorũo nĩguo-rĩ, korũo na ma atĩ nĩ tũkenaga mũno nĩ gũkorũo nawe thĩinĩ wa ithondeka rĩa Jehova. Mabũrũri-inĩ maingĩ, gĩkundi kĩnene kĩa arĩa mabatithagio nĩ andũ ethĩ. Na githĩ ti ũndũ wa gũtwĩkĩra ngoro mũno kuona andũ aingĩ ethĩ magĩtua itua rĩa gũtungatĩra Jehova!

² Ũrĩ mũndũ mwĩthĩ-rĩ, hihi nĩ ũkenaga rĩrĩa ũrĩ hamwe na andũ arĩa angĩ ethĩ? No kũhoteke nĩ ũkenaga. Ithuothe nĩ tũkenaga nĩ gũkorũo na mahinda mega hamwe na andũ arĩa tũrĩ a riika rĩmwe. O na kũrĩ ũguo, gũtekũmakania ũkũrũ witũ kana ũrĩa tũreretwo, Jehova endaga tũkorũo na ũrũmwe ũthathaiya-inĩ witũ. Mũtũmwo Paulo aandĩkire atĩ wendi wa Ngai nĩ “andũ othe mahonokio na matuĩke a kũmenya ũhoro-wa-ma.” (1 Tim. 2:​3, 4) Narĩo rĩandĩko rĩa Kũguũrĩrio 7:​9, rĩtaaragĩria atĩ athathaiya a Ngai moimĩte ‘ndũrĩrĩ-inĩ ciothe, mĩhĩrĩga yothe na nduka ciothe o na mĩario yothe.’

3, 4. (a) Nĩ roho ũrĩkũ andũ aingĩ ethĩ marĩ naguo ũmũthĩ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũronania ũũma wa ciugo cia Aefeso 4:​25?

³ Nĩ harĩ ngũrani nene mũno ya andũ ethĩ arĩa matungatagĩra Jehova na andũ ethĩ arĩa marĩ thĩinĩ wa thĩ ya Shaitani! Andũ aingĩ ethĩ arĩa matatungatagĩra Jehova maikaraga mũtũũrĩre wa  mwĩyendo, magakorũo mekĩrĩire o maũndũ ma kwĩguna o ene. Athuthuria amwe moigaga atĩ mahinda-inĩ maya andũ ethĩ meyendete mũno gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Mĩarĩrie na mĩĩhumbĩre yao, nĩ yonanagia ũrĩa manyararĩte andũ arĩa akũrũ tondũ mamonaga matarĩ “acanũku.”

⁴ Roho wa mũthemba ũcio ũiyũire kũndũ guothe. Nĩ ũndũ ũcio, andũ ethĩ arĩa matungatagĩra Jehova nĩ mabataraga kwĩrutanĩria mũno nĩguo mawĩtheme na mahote gwĩka wendi wa Ngai. O na hĩndĩ ya karine ya mbere, Paulo nĩ onire bata wa gwĩkĩra Akristiano ngoro metheme ‘roho ũcio ũtabanagia maũndũ rĩu thĩinĩ wa andũ a rũciaro rũrĩa rũremu’ o roho ũrĩa ‘maarũmanagĩrĩra naguo mbere.’ (Thoma Aefeso 2:​1-3.) Nĩ tũkenaga mũno nĩ gũkorũo na andũ ethĩ arĩa methemaga roho ũcio na makarutithania wĩra na ũrũmwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ othe. Ũndũ ũcio nĩ wonanagia wega atĩ, o ta ũrĩa Paulo oigire, ‘tũrĩ o mũndũ kĩĩga kĩa ũrĩa ũngĩ.’ (Ef. 4:​25) O ũrĩa tũrakuhĩrĩria mũico wa thĩ ĩno njũru, noguo kũrutithania wĩra tũrĩ na ũrũmwe gũgũkorũo kũrĩ na bata makĩria. Rekei tũthuthurie ngerekano imwe thĩinĩ wa Bibilia iria cigũtũteithia kuona bata wa gũikara tũrĩ na ũrũmwe biũ.

5, 6. Kĩonereria kĩa Loti na airĩtu ake kĩratũruta atĩa igũrũ rĩgiĩ kũnyitanĩra?

⁵ Mahinda-inĩ ma tene, Jehova nĩ aagitagĩra andũ ake nĩ ũndũ wao gũkorũo marĩ na ũrũmwe na gũteithania hĩndĩ ya mathĩna. Athathaiya ake a mahinda-inĩ maya, ethĩ o na arĩa akũrũ, no merute kuumana na ngerekano iria irĩ Bibilia-inĩ. Ngerekano ĩmwe ta ĩyo nĩ ya Loti.

⁶ Loti na famĩlĩ yake maarĩ handũ hairũ mũno tondũ itũũra rĩao rĩa Sodomu rĩerekeire kwanangwo. Araika a Ngai meerire Loti oime kuo orĩre irĩma-inĩ. Maamwĩrire ũũ: “Wĩthare ndũgakĩũrũo nĩ muoyo!” (Kĩam. 19:​12-​22) Loti nĩ aathĩkire, na airĩtu ake eerĩ makĩnyitanĩra nake gwĩthara kuuma itũũra-inĩ rĩu. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, andũ amwe a famĩlĩ ya Loti matianyitanĩire nake. Tondũ Loti aarĩ mũthuri mũkũrũ, anake arĩa maarĩ mahikie airĩtu ake matioire na ũritũ ũrĩa aamerire, ‘moonire ta arĩ kũmaringa itherũ.’ Ũndũ ũcio ũgĩtũma morũo nĩ mĩoyo yao. (Kĩam. 19:14) No Loti na airĩtu ake tu maahonokire tondũ nĩ maaikarire marĩ na ũrũmwe biũ.

7. Jehova aateithirie atĩa arĩa moonanirie ũrũmwe rĩrĩa Aisiraeli moimaga Misiri?

⁷ Wĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩngĩ. Rĩrĩa Aisiraeli moimaga Misiri, matioimire kuo marĩ ikundi mwanya mwanya o gĩkundi kĩrũmĩrĩire njĩra yakĩo. Na rĩrĩa Musa ‘aatambũrũkirie guoko gwake igũrũ rĩa iria’ na Jehova akĩgayũkania iria rĩu, Musa ndaaringire arĩ wiki kana marĩ o na gakundi kanini ka Aisiraeli. Ithenya rĩa ũguo, rungu rwa ũgitĩri wa Jehova, rũrĩrĩ rwa Isiraeli rwaringire rũrĩ ruothe. (Tham. 14:​21, 22, 29, 30) Rũrĩrĩ rũu nĩ ruonanirie ũrũmwe. Ningĩ ‘kĩrĩndĩ kĩa andũ aingĩ athombocanu’ mataarĩ Aisiraeli, kĩrĩa kĩamanyitaga mbaru nĩ gĩatwaranire nao. (Tham. 12:38) Ũngĩarĩ ũndũ ũtarĩ wa ũũgĩ andũ amwe hihi arĩa ethĩ gwĩciria atĩ nĩ mangĩathire marĩ oiki, magereire njĩra ĩrĩa mangĩonire yagĩrĩire. Gwĩka ũguo kũngĩarĩ ũgwati tondũ nĩ kũngĩatũmire mage ũgitĩri wa Jehova.​—1 Kor. 10:1.

8. Andũ a Ngai moonanirie atĩa atĩ maarĩ na ũrũmwe hĩndĩ ya Jehoshafatu?

⁸ Matukũ-inĩ ma Mũthamaki Jehoshafatu, andũ a Ngai nĩ maang’etheirũo nĩ ‘kĩrĩndĩ kĩingĩ mũno’ kĩa mbũtũ ciendaga kũmatharĩkĩra. (2 Maũ. 20:​1, 2) Ũndũ ũrĩa mwega nĩ atĩ, andũ a Ngai matiageririe kũhũthĩra hinya wao ene kũhũrana na thũ icio ciao. Ithenya rĩa ũguo, maacaririe ũteithio wa Jehova. (Thoma 2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 20:​3, 4.) Ningĩ matiacaririe ũteithio ũcio o mũndũ o mũndũ arĩ wiki kũringana na ũrĩa angĩonire kwagĩrĩire. Bibilia yugaga ũũ: “Nao Ajuda othe magĩkĩrũgama mbere ya Jehova,  me hamwe na twana twao tũrĩa tũnini, na atumia ao, o na ciana ciao iria ingĩ.” (2 Maũ. 20:13) Andũ othe ethĩ o na arĩa akũrũ, meerutanĩirie kũrũmĩrĩra ũtongoria wa Jehova marĩ na ũrũmwe, nake akĩmagitĩra kuuma kũrĩ thũ ciao. (2 Maũ. 20:​20-27) Na githĩ kĩu ti kĩonereria kĩega kĩa ũrĩa tũrĩ andũ a Ngai twagĩrĩirũo nĩ kũng’ethera moritũ?

9. Tũngĩĩruta atĩa ũhoro wĩgiĩ ũrũmwe kuumana na ciĩko na mwerekera wa Akristiano a tene?

⁹ O na Akristiano a tene nĩ maarutithanagia wĩra marĩ na ũrũmwe. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩrĩa Ayahudi aingĩ na andũ matarĩ Ayahudi maatuĩkire Akristiano, maaikarire magwatĩirie ‘ũrutani ũrĩa wa atũmwo, me ngwatanĩro nao ũhoro-inĩ wa kwenyũra mũgate o na wa kũhoya.’ (Atũm. 2:​42) Ũrũmwe wao woonekaga wega makĩria hĩndĩ ya kũnyarirũo, ihinda rĩrĩa o mũndũ aabataraga ũrĩa ũngĩ mũno. (Atũm. 4:​23, 24) Na githĩ to twĩtĩkanie atĩ hĩndĩ ĩrĩa kũrĩ na mathĩna nĩ harĩ bata mũno gũkorũo na ũrũmwe?

10. Nĩ rĩ tũkabatara gũkorũo na ũrũmwe gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe?

¹⁰ Mũthenya ũrĩa mũnene mũno na wa kũmakania nĩ ũkuhĩrĩirie. Mũnabii Joeli aawĩtire “mũthenya wĩ nduma na mũthimbu.” (Joel 2:​1, 2; Zef. 1:​14) Ihinda-inĩ rĩu andũ a Ngai makaabatara gũkorũo na ũrũmwe. Nĩ wega kũririkana ciugo ici cia Jesu: “Bũrũri wa mũthamaki o wothe, andũ aguo mangĩamũkana mahũrane o ene, wacoka gĩthaka.”​—Mat. 12:25.

11. Andũ a Ngai ũmũthĩ mangĩĩruta atĩa igũrũ rĩgiĩ ũrũmwe kuumana na Thaburi 122:​3, 4? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹¹ Hatarĩ nganja, hĩndĩ ya thĩna ũrĩa ũgaakora mũtabarĩre ũyũ, tũkabatara gũkorũo na ũrũmwe biũ. Ũrũmwe wa kĩĩroho ũrĩa tũkabatara gũkorũo naguo no ũringithanio na ũrĩa andũ maakĩte nyũmba ciao thĩinĩ wa Jerusalemu ya tene. Nyũmba icio ciaakĩtwo ikuhanĩrĩirie mũno nginya mwandĩki wa Thaburi agĩta itũũra rĩa Jerusalemu “gĩtũũro gĩtumaine kana kĩrĩ na ũrũmwe.” Ũndũ ũcio nĩ wateithagia aikari a itũũra rĩu gũteithania na kũheana ũgitĩri. Makĩria ma ũguo, mũikarĩre ũcio wao wa gũkuhanĩrĩria nĩ ũngĩarũgamĩrĩire ũrũmwe wa kĩĩroho wa rũrĩrĩ rũu ruothe rĩrĩa ‘mĩhĩrĩga yothe ya Jehova’ yagomanaga nĩguo ĩmũthathaiye. (Thoma Thaburi 122:​3, 4.) Mahinda-inĩ maya na marĩa mangĩ maritũ maroka, o na ithuĩ tũkũbatara gũikara ta “gĩtũũro gĩtumaine kana kĩrĩ na ũrũmwe.”

12. Nĩ kĩĩ gĩgatũteithia kũhonoka tharĩkĩro ĩrĩa ĩgaakora andũ a Ngai?

¹² Nĩkĩ gũkorũo tũtariĩ ta “gĩtũũro gĩtumaine kana kĩrĩ na ũrũmwe” nĩ gũgakorũo kũrĩ kwa bata mũno hĩndĩ ĩyo? Ibuku rĩa Ezekieli mũrango wa 38 nĩ rĩarathĩte ũhoro wa tharĩkĩro ya “Gogu wa bũrũri wa Magogu” kwerekera andũ a Ngai. Hĩndĩ ĩyo tũtiagĩrĩirũo gũkareka o na hanini ũndũ o na ũrĩkũ ũthũkie ũrũmwe witũ. Ningĩ tũtingĩenda gũgacaria ũteithio kuuma kũrĩ thĩ ya Shaitani. Ithenya rĩa ũguo, tũkenda gũikara hakuhĩ biũ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ma nĩ atĩ, tũtikahonokio tu nĩ ũndũ wa kũnyitanĩra na arĩa angĩ. No mũhaka twĩhoke Jehova na tũmwathĩkagĩre. Tweka ũguo, Jehova na Jesu nĩ magaatũhonokia hĩndĩ ya tharĩkĩro ĩyo na tũingĩre thĩinĩ wa thĩ njerũ. (Joel 2:​32; Mat. 28:20) O na kũrĩ ũguo-rĩ, hihi nĩ ũndũ wa ũũgĩ gwĩciria atĩ arĩa meherete rũũru-inĩ rwa Ngai nĩ makaahonokio?​—Mik. 2:​12.

13. Andũ ethĩ arĩa etigĩri Ngai mangĩĩruta atĩa kuumana na ũhoro ũrĩa twarĩrĩirie nginyagia hau?

¹³ Angĩkorũo wĩ mũndũ mwĩthĩ-rĩ, na githĩ ndũgũkĩona ti ũndũ wa ũũgĩ kũrũmĩrĩra mĩthiĩre ya andũ ethĩ arĩa meyamũranagia na andũ arĩa angĩ! Tũrakuhĩrĩria ihinda rĩrĩa o mũndũ ekũbatara ũrĩa ũngĩ makĩria. Na ũguo nĩ kuuga ithuothe, ethĩ o hamwe na arĩa akũrũ! Hatarĩ nganja, rĩrĩ nĩrĩo ihinda rĩa kwĩmenyeria kũrutithania wĩra hamwe, nĩguo tũthondeke ũrũmwe ũrĩa ũgaatũteithia mũno matukũ marĩa maroka.

14, 15. (a) Jehova akoragwo na muoroto ũrĩkũ akĩmenyeria andũ ethĩ na akũrũ? (b) Nĩ ũtaaro ũrĩkũ Jehova atũheaga wa gũtwĩkĩra ngoro tũkoragwo na ũrũmwe?

¹⁴ Jehova aratũteithia ‘tũmũtungatĩre tũrĩ kĩrĩko kĩmwe.’ (Zef. 3:​8, 9) Aratũmenyeria nĩ ũndũ wa muoroto wake wa tene na tene rĩrĩa ‘agaacokanĩrĩria maũndũ mothe thĩinĩ wa Kristo.’ (Thoma Aefeso 1:​9, 10.) Ma nĩ atĩ, endaga gũteithia ciũmbe ciothe kũũrĩa igũrũ na gũkũ thĩ igĩe na ũrũmwe, na hatarĩ nganja nĩ akaahingia ũndũ ũcio. Na githĩ ũndũ ũcio ndwagĩrĩirũo gũgũteithia wee mũndũ mwĩthĩ wone bata wa kũrutithania wĩra hamwe na ithondeka rĩa Jehova?

¹⁵ Jehova aratũruta tũgĩe na ũrũmwe mahinda-inĩ maya nĩguo tũgaatũũrania tũrĩ na ũrũmwe mĩndĩ na mĩndĩ. Maandĩko matwĩraga maita maingĩ atĩ ‘tũmenyanagĩrĩre,’ ‘twendanage,’ ‘tũmanagĩrĩrie’ na ‘twĩkanagĩre hinya.’ (1 Kor. 12:25; Rom. 12:10; 1 Thes. 4:​18; 5:​11) Jehova nĩoĩ atĩ Akristiano ti akinyanĩru, na kwoguo no ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o gũikara marĩ na ũrũmwe. Nĩ ũndũ ũcio, twagĩrĩirũo kwĩrutanagĩria ‘kuohanagĩra o mũndũ na ũrĩa ũngĩ.’​—Ef. 4:​32.

16, 17. (a) Muoroto ũmwe wa mĩcemanio ya Gĩkristiano nĩ ũrĩkũ? (b) Andũ ethĩ mangĩĩruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Jesu?

¹⁶ Ningĩ Jehova nĩ atũheete mĩcemanio ya Gĩkristiano nĩguo ĩtũmenyagĩrie gũkorũo na ũrũmwe. Maita maingĩ nĩ tũthomaga ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Ahibirania 10:​24, 25. Muoroto ũmwe wa mĩcemanio ĩyo nĩ gũtũteithia ‘twĩciragie ũrĩa tũngĩarahũranaga nĩ getha twendanage, na twĩkage ciĩko njega.’ Ningĩ ũndũ ũngĩ wa mwanya nĩ atĩ mĩcemanio ĩyo ĩkoragwo ĩhaarĩirio nĩguo ‘tũhatanagĩrĩrie; na twĩkage ũguo o makĩria tondũ wa ũrĩa tũrona atĩ mũthenya ũcio nĩ ũkuhĩrĩirie.’

¹⁷ Rĩrĩa Jesu aarĩ mũndũ mwĩthĩ, nĩ aaigire kĩonereria kĩega harĩ kuoya na ũritũ mĩbango ta ĩyo. Arĩ na mĩaka 12, nĩ aathire kĩgomano-inĩ kĩmwe kĩarĩ kĩnene marĩ hamwe na aciari ake. Nĩ kũrĩ handũ haakinyire aciari ake makĩmwaga, no ti tondũ atĩ aathiĩte kũũrũra na andũ angĩ ethĩ. Ithenya rĩa ũguo, Jusufu na Mariamu maamũkorire hekarũ-inĩ akĩarĩrĩria maũndũ ma kĩĩroho na arutani.​—Luk. 2:​45-​47.

18. Mahoya maitũ mangĩteithia atĩa gwĩkĩra ũrũmwe witũ hinya?

¹⁸ Makĩria ma kwendana na kũhũthĩra mĩcemanio ya Gĩkristiano gwĩkĩra hinya ũrũmwe witũ, nĩ wega kũhoyagĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Kũgweta ũndũ mũna  wĩgiĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ mahoya-inĩ maitũ, nĩ gũtũririkanagia atĩ nĩ tũrabatara kũrũmbũyania. To andũ arĩa agima mangĩka maũndũ macio. Angĩkorũo ũrĩ mũndũ mwĩthĩ-rĩ, hihi nĩ ũhũthagĩra maũndũ macio gũthondeka ũkuruhanu wa hakuhĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ? Gwĩka ũguo no gũgũteithie gũtigĩrĩra atĩ ndwĩgwatanĩtie na thĩ ĩno njũru ĩgĩũka kũniinwo.

19-21. (a) Tũngĩonania na njĩra ĩrĩkũ atĩ “o mũndũ no ta kĩĩga kĩa ũrĩa ũngĩ”? Heana ngerekano. (b) Weruta atĩa kuumana na ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe meekire hĩndĩ ya icanjama?

¹⁹ Andũ a Jehova nĩ maikaraga kũringana na ũtaaro wa Aroma 12:​5. Rĩandĩko rĩu riugaga ũũ: “Tũgagĩtuĩka atĩ mũndũ o mũndũ no ta kĩĩga kĩa ũrĩa ũngĩ.” Ũndũ ũcio nĩ wonekaga wega rĩrĩa gwatuthũka icanjama. Kwa ngerekano, Dicemba 2011, nĩ kwagĩire na kĩhuhũkanio kĩnene gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Mindanao, Philippine kĩrĩa gĩatũmire kũgĩe na mũiyũro mũnene. Kwa ihinda rĩa ũtukũ ũmwe tu, nyũmba makĩria ma 40,000, nĩ ciathikĩtwo nĩ maĩ. Imwe ciarĩ cia ariũ a Ithe witũ. O na kũrĩ ũguo, riboti ya wabici ya rũhonge yonanagia atĩ “o na kamĩtĩ cia gũteithĩrĩria hĩndĩ ya icanjama itanambĩrĩria kũruta wĩra, aarĩ na ariũ a Ithe witũ kuuma icigo-inĩ ingĩ nĩ maambĩrĩirie gũtũma ũteithio.”

²⁰ O ũndũ ũmwe na ũcio, rĩrĩa kwagĩire na gĩthingithia kĩnene mwena wa irathĩro wa Japan kĩrĩa gĩacokire gĩkĩrehe kĩguũ kĩnene, aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ maathire hathara nene. Amwe maatigirũo o na nguo iria ciarĩ mwĩrĩ. Mwarĩ wa Ithe witũ Yoshiko, ũrĩa mũciĩ wake wathũkangirio biũ, aaikaraga kilomita 40 kuuma harĩa Nyũmba ya Ũthamaki yarĩ. Oigire ũũ: “Nĩ twagegire mũno rĩrĩa twacokire kũmenya atĩ mũthenya ũmwe thutha wa gĩthingithia kĩu, mũrori wa mũthiũrũrũko na mũrũ wa Ithe witũ ũngĩ nĩ mookĩte gũtũcaria.” Acokire akiuga ũũ acanjamũkĩte mũno: “Nĩ twakenire mũno nĩ kuona ũrĩa kĩũngano kĩarũmbũyirie biũ mabataro maitũ ma kĩĩroho. Makĩria ma ũguo, nĩ twaheirũo magoti, iratũ, mondo, na nguo cia toro.” Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wa kamĩtĩ ĩmwe ya gũteithĩrĩria hĩndĩ ya icanjama oigire ũũ: “Aarĩ na ariũ a Ithe witũ kuuma kũndũ guothe thĩinĩ wa Japan maarutithanirie wĩra marĩ na ũrũmwe, hĩndĩ ĩrĩa mageragia gũteithania. Ningĩ nĩ kwarĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ mookire kuuma Amerika nĩguo mateithie. Rĩrĩa mooririo kĩrĩa gĩatũmĩte moime kũndũ kũraya ũguo, moigire ũũ: ‘Ithuĩ na ariũ a Ithe witũ a Japan tũrĩ kĩndũ kĩmwe, na nĩ marabatara ũteithio.’ ” Na githĩ ti gĩtĩo kĩnene gũkorũo tũrĩ ithondeka-inĩ rĩtũrũmbũyagia mũno? Tũrĩ na ma atĩ Jehova nĩ akenagio mũno nĩ ũndũ wa kuona roho ũcio wa ũrũmwe.

²¹ O na angĩkorũo no tũremwo nĩ gũkinyĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa icigo imwe cia thĩ, gũkorũo tũrĩ na roho ta ũcio mahinda-inĩ maya nĩ kũrĩtũteithagia gũikara twĩharĩirie kũng’ethera moritũ ma mahinda marĩa maroka tũrĩ na ũrũmwe. Ma nĩ atĩ, roho ũcio nĩ ũtũmenyagĩria ũrĩa tũngĩhiũrania na moritũ marĩa tũngĩcemania namo mũthia-inĩ wa mũtabarĩre ũyũ mũru. Mwarĩ wa Ithe witũ Fumiko, ũrĩa wahonokire kĩhuhũkanio kĩmwe bũrũri-inĩ wa Japan oigire ũũ: “Mũico ũrĩ hakuhĩ mũno. Tũkũbatara gũthiĩ na mbere gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ, o tũgĩtanyaga hĩndĩ ĩrĩa gũtagaakorũo na icanjama.”

22. Ũrũmwe wa Gĩkristiano ũngĩrehe ũguni ũrĩkũ ihinda rĩrĩa rĩroka?

²² Andũ ethĩ na akũrũ arĩa marerutanĩria gũthingata ũrũmwe, nĩ kwĩharĩria mareharĩria kũhonoka mũico wa thĩ ĩno njũru na ĩtarĩ na ũrũmwe. Ngai witũ nĩ ekũhonokia andũ ake, o ta ũrĩa aneka mahinda mahĩtũku. (Isa. 52:​9, 10) Hingo ciothe ririkanaga atĩ no kũhoteke ũgaakorũo thĩinĩ wa arĩa makaahonokio, ũngĩĩrutanĩria kũnyitanĩra na andũ a Ngai arĩa makoragwo na ũrũmwe. Ũndũ ũngĩ ũrĩtũteithagia, nĩ kuona igai rĩrĩa tũrĩ narĩo rĩrĩ rĩa bata mũno. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩkarĩrĩria ũndũ ũcio.