1. (a) Kuuma o tene nĩ ũndũ ũrĩkũ ndungata cia Jehova ciĩyoneire wĩgiĩ kũmenyeria arĩa angĩ, na ũndũ ũcio nĩ wa bata nĩkĩ ũmũthĩ? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

KUUMA o tene, ndungata cia Jehova nĩ ikoretwo ikĩona ũrĩa kũmenyeria andũ arĩa angĩ gũkoragwo na moimĩrĩro mega. Kwa ngerekano, nĩguo akahonokie Loti, Aburamu aahũthĩrire ‘andũ ake arĩa megithĩtio kana maamenyeretio mbaara,’ na makĩhootana. (Kĩam. 14:14-16) Matukũ-inĩ ma Mũthamaki Daudi, arĩa maainagĩra Jehova maarĩ ‘arute kana amenyerie’ kũina nyĩmbo cia kũmũgooca. (1 Maũ. 25:7) Matukũ-inĩ maya maitũ, tũrarũa na Shaitani na thĩ yake njũru. (Ef. 6:11-13) Ningĩ nĩ twĩrutanagĩria gwĩka o ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũgoocithie Jehova. (Ahib. 13:15, 16) Nĩ ũndũ ũcio, o ta ndungata cia Jehova cia tene, nĩguo tũkorũo na moimĩrĩro mega, nĩ tũkũbatara gũkorũo tũrĩ amenyerie. Thĩinĩ wa kĩũngano, athuri nĩo Jehova ehokeire wĩra wa kũmenyeria arĩa angĩ. (2 Tim. 2:2) Athuri arĩa marĩ na ũmenyeru mahũthagĩra njĩra irĩkũ kũmenyeria ariũ a Ithe witũ nĩguo maagĩrĩre kwĩhokerũo mawĩra thĩinĩ wa kĩũngano?

2. Mũthuri angĩka atĩa mbere ya kwambĩrĩria kũmenyeria mũrũ wa Ithe witũ, na nĩkĩ?

² Mũthuri wa kĩũngano no agerekanio na mũrĩmi. Mbere ya kũhanda, mũrĩmi no abatare gwĩkĩra mũgũnda wake thumu kana  bataraitha nĩguo ũkorũo na maciaro mega. O ũndũ ũmwe na ũguo, mbere ya kwambĩrĩria kũmenyeria mũrũ wa Ithe witũ, no ũbatare kwarĩrĩria nake motaaro ma Kĩĩmaandĩko marĩa mekũmũteithia one bata wa kũhũthĩra maũndũ marĩa ũrĩmũrutaga.—1 Tim. 4:6.

3. (a) Mũthuri angĩhũthĩra atĩa Mariko 12:29, 30 agĩteereta na mũndũ ũrĩa aramenyeria? (b) Mahoya ma mũthuri mangĩteithia atĩa ũrĩa ũramenyerio?

³ Nĩguo ũmenye ma cia Bibilia ihutĩtie mwĩcirĩrie na ciĩko cia mũrũ wa Ithe witũ na gĩkĩro kĩrĩkũ, no ũmũrie ũũ: ‘Gũkorũo wĩyamũrĩire Jehova gũtũmĩte wĩke mogarũrũku marĩkũ harĩ ũrĩa ũhũthagĩra ũtũũro waku?’ Kĩũria kĩu no gĩtũme mũgĩe na ndeereti njega ĩgiĩ ũrĩa tũngĩtungatĩra Jehova na ngoro yothe. (Thoma Mariko 12:29, 30.) No mũrĩkĩrĩrie ndeereti ĩyo na mahoya, ũrie Jehova ateithie mũrũ wa Ithe witũ ũcio na roho wake mũtheru nĩguo athiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho. Kũigua ũkĩhoya nĩ ũndũ wake, no kũmwĩkĩre ngoro mũno.

4. (a) Heana ngerekano irĩ thĩinĩ wa Bibilia iria ingĩteithia mũrũ wa Ithe witũ gũkũria ngumo cia kĩĩroho. (b) Athuri makoragwo na muoroto ũrĩkũ rĩrĩa maramenyeria arĩa angĩ?

⁴ Ũkĩambĩrĩria kũmenyeria mũrũ wa Ithe witũ, nĩ wega kwarĩrĩria ngerekano imwe iria irĩ Bibilia-inĩ iria ingĩmũteithia one bata wa gũkũria ngumo ya kwĩyendera, wĩhokeku, na wĩnyihia. (1 Ath. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Atũm. 18:24-26) Ngumo ta icio nĩ cia bata harĩ mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa ũramenyerio o ta ũrĩa thumu kana bataraitha ĩrĩ ya bata harĩ tĩĩri tondũ no itũme akũre kĩĩroho na ihenya. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano wĩtagwo Jean-Claude kuuma Faranja, oigire ũũ: “Muoroto wakwa mũnene rĩrĩa ndĩramenyeria mũrũ wa Ithe witũ nĩ kũmũteithia akũrie ngumo cia kĩĩroho. Nĩ ngeragia gũcaria mĩeke ya gũthoma rĩandĩko rĩna hamwe na mũrũ wa Ithe witũ nĩguo ahingũke ‘maitho,’ ‘eyonere maũndũ ma magegania’ marĩa makoragwo thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai.” (Thab. 119:18) Nĩ njĩra irĩkũ ingĩhũthĩrũo gũteithia mũrũ wa Ithe witũ akũre kĩĩroho?

5. (a) Kwarĩrĩria ũhoro wa mĩoroto ya kĩĩroho na mũrũ wa Ithe witũ nĩ kwa bata nĩkĩ? (b) Athuri magĩrĩirũo kũmenyeria ariũ a Ithe witũ arĩa anini nĩkĩ? (Rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

⁵ No ũrie mũrũ wa Ithe witũ ũũ: ‘Wĩigĩire mĩoroto ĩrĩkũ ya kĩĩroho?’ Angĩkorũo gũtirĩ muoroto eigĩire, mũteithie kwĩigĩra muoroto mũna ũrĩa angĩhota gũkinyĩra. Mwĩre ũhoro wa muoroto mũna wa kĩĩroho weigĩire, na ũmũtaarĩrie ũcanjamũkĩte ũrĩa wagĩire na gĩkeno rĩrĩa wahotire kũũkinyĩra. O na gũtuĩka ũcio no woneke ta ũtarĩ ũndũ mũnene, nĩ ũkoragwo na moimĩrĩro mega. Painia ũmwe wĩtagwo Victor na nĩ mũthuri wa kĩũngano thĩinĩ wa Afrika, oigire ũũ: “Rĩrĩa ndaarĩ kamwana kanini, mũthuri ũmwe wa kĩũngano nĩ aanjũririe ciũria cigana ũna ũhoro-inĩ wĩgiĩ mĩoroto yakwa. Ciũria icio nĩ ciandeithirie gwĩciria na ũritũ ũhoro wa ũtungata wakwa.” Athuri arĩa marĩ ũmenyeru ningĩ nĩ moigaga atĩ harĩ bata mũno kwambĩrĩria kũmenyeria ariũ a Ithe witũ kuuma marĩ o anini—mĩaka-inĩ yao ya ũtinĩnja—na njĩra ya kũmahe mawĩra kĩũngano-inĩ marĩa maringaine na mĩaka yao. Kũmamenyeria kuuma marĩ o anini nĩ kũmateithagia gũthiĩ na mbere gũthingata mĩoroto yao ya kĩĩroho o na rĩrĩa magaacemania na mĩhĩnga mĩingĩ makĩgimara.—Thoma Thaburi 71:5, 17. *

6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata Jesu eekaga akĩmenyeria arĩa angĩ?

⁶ Ningĩ no ũteithie mũrũ wa Ithe witũ  ende gũthiĩ na mbere kĩĩroho na njĩra ya kũmũtaarĩria ũrĩa agĩrĩirũo nĩ gwĩka, na itũmi cia kũwĩka. Wamũtaarĩria itũmi cia gwĩka ũndũ mũna, ũgũkorũo ũkĩĩgerekania na Jesu, Mũrutani Ũrĩa Mũnene. Kwa ngerekano, mbere ya gũtũma atũmwo ake mathiĩ magatue andũ arutwo, Jesu nĩ ameerire gĩtũmi gĩa kũmwathĩkĩra. Oigire ũũ: “Nĩ’heetwo wathani wothe wa na Igũrũ na wa gũkũ thĩ.” Agĩcoka akĩmeera ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio, thiĩi mũgatũme andũ a ndũrĩrĩ ciothe matuĩke arutwo akwa.” (Mat. 28:18, 19) Ũngĩĩgerekania atĩa na njĩra ya Jesu ya kũmenyeria andũ?

7, 8. (a) Athuri mangĩĩgerekania atĩa na njĩra ya Jesu ya kũmenyeria andũ? (b) Gũcokeria mũndũ ũrĩa ũramenyeria ngatho nĩ kwa bata nĩkĩ? (c) Nĩ ũtaaro ũrĩkũ ũngĩteithia athuri kũmenyeria arĩa angĩ? (Rora gathandũkũ “ Ũrĩa Tũngĩmenyeria Arĩa Angĩ.”)

⁷ Taarĩria mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa ũramenyeria gĩtũmi gĩa Kĩĩmaandĩko gĩa kũũrio eke ũndũ mũna. Weka ũguo, ũgũkorũo ũkĩmũteithia kuonaga maũndũ kũringana na Maandĩko. Kwa ngerekano, ta tua atĩ nĩ wahe mũrũ wa Ithe witũ wĩra wa gũtigagĩrĩra atĩ gacĩra ga kũingĩra Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki nĩ gatheru na gatirĩ na indo ingĩhĩnga mũndũ. No mũthome nake rĩandĩko rĩa Tito 2:10 ũcoke ũmũtaarĩrie ũrĩa kũruta wĩra ũcio wa gũtheria Nyũmba ya Ũthamaki ‘gũtĩithagia ũrutani ũrĩa wa Ngai Mũhonokia witũ.’ Ningĩ no ũmũteithie one ũrĩa kũruta wĩra ũcio kũngĩguna andũ arĩa akũrũ thĩinĩ wa kĩũngano. Kũgĩa na ndeereti ta ĩyo na mũrũ wa Ithe witũ rĩrĩa ũramũmenyeria, nĩ kũrĩmũteithagia gwĩciria ũrĩa andũ maragunĩka nĩ wĩra wake handũ ha kũũrutaga no getha ahingie watho. Nĩ arĩgĩaga na gĩkeno nĩ ũndũ wa kuona ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa kĩũngano maragunĩka nĩ wĩra wake.

⁸ Makĩria ma ũguo, tigagĩrĩra atĩ nĩ wacokeria mũrũ wa Ithe witũ ngatho nĩ ũndũ wa ũrĩa arerutanĩria kũhũthĩra ũtaaro ũrĩa ũramũhe. Ũndũ ũcio nĩ wa bata nĩkĩ? O ta ũrĩa maĩ mateithagia mũmera gũkũra, no taguo kũmũcokeria ngatho kuuma ngoro kũrĩmũteithagia gũthiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho.—Ringithania Mathayo 3:17.

9. (a) Mabũrũri-inĩ marĩa mathiĩte na mbere-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ ũtakoragwo ũrĩ mũhũthũ harĩ athuri? (b) Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte ariũ a Ithe witũ amwe ethĩ mage kũiga maũndũ ma kĩĩroho mbere ũtũũro-inĩ wao?

⁹ Mabũrũri-inĩ marĩa mathiĩte na mbere, no ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ athuri gũteithia ariũ a Ithe witũ arĩa marĩ mĩaka-inĩ ya 20 na 30 merutĩre makĩria kĩũngano-inĩ. Athuri amwe a kĩũngano kuuma mabũrũri 20 ma Rũraya, nĩ mooririo kĩrĩa hihi gĩtũmaga ariũ a Ithe witũ ethĩ amwe mage  kwĩrutĩra makĩria thĩinĩ wa kĩũngano. Aingĩ ao moigire ũũ: Ciana imwe itiateithirio nĩ aciari kwĩigĩra mĩoroto ya kĩĩroho kuuma irĩ o nini. Na iria ciarĩ na wendi wa gũthingata mĩoroto ya kĩĩroho, aciari magĩciĩkĩra ngoro ithingate gĩthomo kĩa igũrũ kana icarie wĩra mwega. Nĩ ũndũ ũcio, andũ acio ethĩ matiigana kũiga maũndũ ma kĩĩroho mbere ũtũũro-inĩ wao.—Mat. 10:24.

10, 11. (a) Mũthuri angĩteithia atĩa kahora kahora mũrũ wa Ithe witũ ũtarĩ na wendi wa gũthingata mĩoroto ya kĩĩroho? (b) Nĩ Maandĩko marĩkũ mũthuri angĩarĩrĩria na mũrũ wa Ithe witũ ta ũcio, na nĩkĩ? (Rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

¹⁰ Angĩkorũo mũrũ wa Ithe witũ ndarĩ na wendi wa gũthingata mĩoroto ya kĩĩroho, nĩ ũkũbatara gũkorũo na kĩyo kĩingĩ na wetereri nĩguo ũmũteithie acenjie muonere wake wa maũndũ. O ta ũrĩa mũrĩmi angĩrũnga mũtĩ mũgonyoku kahora kahora nginya wĩhande wega, no ũteithie ariũ a Ithe witũ amwe kahora kahora mone bata wa gũcenjia mwerekera wao wĩgiĩ kwĩrutĩra makĩria kĩũngano-inĩ. Ũngĩka ũguo na njĩra ĩrĩkũ?

¹¹ Wagĩrĩirũo kwamba gũthondeka ũrata na mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa ũrenda gũteithia. Mũteithie one atĩ kĩũngano nĩ kĩramũbatara. Ũcoke thutha wa ihinda mwarĩrĩrie nake maandĩko marĩa mangĩmũteithia gwĩciria na ũritũ ũhoro wa wĩyamũrĩri wake harĩ Jehova. (Koh. 5:4; Isa. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luk. 9:57-62; 1 Kor. 15:58; 2 Kor. 5:15; 13:5) No ũmũrie ũũ: ‘Werire Jehova atĩa rĩrĩa wamwĩyamũrĩire?’ Geria kũmũkinyĩra ngoro na njĩra ya kũmũria ũũ: ‘Ũgwĩciria Jehova aaiguire atĩa mũthenya ũrĩa wabatithirio?’ (Thim. 27:11) ‘Ĩ nake Shaitani aaiguire atĩa?’ (1 Pet. 5:8) Maandĩko ta macio no mahutie mũrũ wa Ithe witũ ngoro mũno.—Thoma Ahibirania 4:12. *

12, 13. (a) Elisha onanirie mwerekera ũrĩkũ rĩrĩa aamenyeragio nĩ Elija? (b) Jehova aarathimire Elisha atĩa nĩ ũndũ wa wĩhokeku wake?

¹² Inyuĩ ariũ a Ithe witũ ethĩ, kĩũngano nĩ kĩrabatara ũteithio wanyu. Nĩ mwerekera ũrĩkũ ũngĩmũteithia kũgaacĩra ũtungata-inĩ wanyu harĩ Jehova? Nĩguo tuone macokio, rekei twarĩrĩrie maũndũ mamwe marĩa maahanĩkire ũtũũro-inĩ wa Elisha rĩrĩa aamenyeragio.

¹³ Hakuhĩ mĩaka 3,000 mĩhĩtũku, mũnabii Elija nĩ oririe Elisha, ũrĩa hĩndĩ ĩyo warĩ mwanake, atuĩke ndungata yake. Atekũrĩa marĩĩgu, Elisha nĩ eetĩkĩrire rĩĩtana rĩu na akĩambĩrĩria gũtungata mũnabii ũcio mũkũrũ arĩ na wĩhokeku, akamũteithagia nginya wĩra ũrĩa ũngĩonekire ũrĩ wa kĩrathi gĩa thĩ. (2 Ath. 3:11) Elija aamenyeririe Elisha kĩndũ ta mĩaka ĩtandatũ. Thutha ũcio, rĩrĩa Elija aamenyire atĩ aarĩ hakuhĩ gũtiga gũtungata thĩinĩ wa Isiraeli, nĩ eerire Elisha atĩ nĩ egũtiga gũtuĩka ndungata yake. Ĩndĩ Elisha amwĩrire ũũ maita matatũ: “Ndingĩgũtiga.” Itua rĩake rĩarĩ gũtũũrania na mũrutani wake ihinda iraya o ũrĩa kũngĩahotekire. Nĩ ũndũ wa wĩhokeku wa Elisha, Jehova nĩ aamũrathimire na njĩra ya kũreka eyonere Elija agĩthiĩ rĩrĩa oirũo nĩ kĩhuhũkanio kĩa rũhuho.—2 Ath. 2:1-12.

14. (a) Ariũ a Ithe witũ arĩa maramenyerio mangĩĩgerekania atĩa na Elisha? (b) Mũndũ ũrĩa ũramenyerio arabatara gũkorũo arĩ mwĩhokeku nĩkĩ?

¹⁴ Ũngĩĩgerekania atĩa na Elisha? Koragwo wĩhaarĩirie gwĩtĩkĩra mawĩra kĩũngano-inĩ, nginya marĩa ma kĩrathi gĩa thĩ. Onaga mũthuri ũrĩa ũrakũmenyeria arĩ mũrata, na ũmuonagie atĩ nĩ ũkenagio nĩ kĩyo gĩake gĩa gũgũteithia. Angĩkorũo nĩ ũkũiyũkia na njĩra njega ũteithio ũrĩa ũraaheo, nĩ ta ũrera mũthuri ũcio ũũ: “Ndingĩgũtiga.” Makĩria ma ũguo, rutaga na wĩhokeku wĩra o wothe ũrĩa waheo. Ũndũ ũcio nĩ wa bata mũno  nĩkĩ? Wonania atĩ ũrĩ mũndũ ũngĩĩhokerũo maũndũ, athuri a kĩũngano nĩ megũkorũo na ma biũ atĩ Jehova nĩ arenda gũkũhũthĩra makĩria thĩinĩ wa kĩũngano.—Thab. 101:6; thoma 2 Timotheo 2:2.

15, 16. (a) Elisha onanirie gĩtĩo harĩ Elija na njĩra irĩkũ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ Elisha eekire ũgĩtũma anabii arĩa angĩ mamũtĩe mũno?

¹⁵ Ningĩ ũhoro wa Elisha nĩ wonanĩtie ũrĩa ariũ a Ithe witũ ũmũthĩ mangĩonania gĩtĩo kĩrĩa kĩagĩrĩire harĩ athuri arĩa marĩ na ũmenyeru. Rĩrĩa Elija na Elisha maacereire gĩkundi kĩmwe kĩa anabii thĩinĩ wa Jeriko, athuri acio erĩ nĩ maathire Rũĩ-inĩ rwa Jorodani. Marĩ hau rũĩ-inĩ, “Elija akĩruta nguo yake ya igũrũ, akĩmĩkũnjakũnja, akĩgũtha maĩ, namo makĩgayũkana ũũ na ũũ.” Athuri acio erĩ magĩkĩrĩra hau rũĩ rwagayũkanĩire, na magĩthiĩ o ‘makĩaragia.’ Ma nĩ atĩ, Elisha ndeeyonaga ta aarĩ na ũmenyo wa maũndũ mothe. Rĩrĩa rĩothe maatũũranirie na Elija, aathikagĩrĩria na kinyi maũndũ mothe marĩa Elija aamũrutaga. Elija nĩ aacokire akĩambatio na igũrũ arĩ kĩhuhũkanio-inĩ kĩa rũhuho. Thutha ũcio, Elisha agĩcoka Rũĩ-inĩ rwa Jorodani, akĩgũtha maĩ na nguo ĩrĩa ya Elija, akĩanĩrĩra akiuga ũũ: “Jehova, Ngai wa Elija, arĩ ha?” Maĩ makĩgayũkana o rĩngĩ.—2 Ath. 2:8-14.

¹⁶ Ũngĩrora nĩ ũkuona atĩ kĩama kĩu kĩa mbere kĩa Elisha kĩahananire biũ na kĩama kĩa mũico kĩrĩa Elija aaringire. Ũndũ ũcio ũratũruta atĩa? Elisha ndaatuire atĩ tondũ rĩu nĩwe watigĩrũo maũndũ ekwambĩrĩria o hĩndĩ ĩyo kũmeeka ngũrani na ũrĩa Elija arekaga. Ithenya rĩa ũguo, onanirie gĩtĩo harĩ Elija na njĩra ya gũthiĩ na mbere gwĩka o ũrĩa onete Elija agĩka, na ũndũ ũcio ũgĩtũma anabii arĩa angĩ mehoke biũ mwĩkĩre wa Elisha wa maũndũ. (2 Ath. 2:15) Thutha ũcio Elisha aatungatire arĩ mũnabii mĩaka 60, na Jehova nĩ aamũteithirie kũringa ciama ingĩ nyingĩ gũkĩra iria Elija aaringĩte. Arĩa maramenyerio mangĩĩruta atĩa?

17. (a) Arĩa maramenyerio mangĩĩgerekania atĩa na mwerekera wa Elisha? (b) Thutha wa ihinda, kwahoteka Jehova arĩhũthĩra atĩa arĩa maramenyerio?

¹⁷ Ũngĩĩhokerũo maũndũ thĩinĩ wa kĩũngano, ti wega gwĩciria atĩ wagĩrĩirũo nĩ kũmeka na njĩra ngũrani biũ na ũrĩa marekagwo hau kabere. Maũndũ magĩrĩirũo gũcenjio nĩ ũndũ wa mabataro ma kĩũngano na ũtongoria ũrĩa tũheagwo nĩ ithondeka rĩa Jehova, no ti tondũ tu nĩ ũrenda kũmacenjia. Nĩ ũndũ wa gũthiĩ na mbere gwĩka maũndũ o ta ũrĩa Elija eekaga, Elisha nĩ aatũmire anabii arĩa angĩ mehoke biũ mwĩkĩre wake wa maũndũ na akĩonania gĩtĩo harĩ Elija. O ũndũ ũmwe na ũcio, o nawe no ũtũme Akristiano arĩa angĩ mehoke biũ mwĩkĩre waku wa maũndũ na wonanie gĩtĩo harĩ athuri arĩa marĩ na ũmenyeru, ũngĩthiĩ na mbere kũhũthĩra njĩra iria mahũthagĩra cia kĩĩmandĩko. (Thoma 1 Akorintho 4:17.) O na kũrĩ ũguo, wagĩa na ũmenyeru, nĩ ũrĩtũmaga kũgĩe na mogarũrũku marĩa marĩteithagia kĩũngano gũtwarana na ithondeka rĩa Jehova tondũ rĩrathiĩ rĩkũrĩte. Ma nĩ atĩ o ta Elisha, thutha wa ihinda inyuĩ mũramenyerio, no kũhoteke Jehova amũhũthĩre na njĩra nene gũkĩra ũrĩa arahũthĩra arĩa maramũmenyeria.—Joh. 14:12.

18. Nĩkĩ kũmenyeria ariũ a Ithe witũ arĩa angĩ nĩ kwa bata mũno ũmũthĩ?

¹⁸ Tũrehoka atĩ maũndũ marĩa twarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩhĩtũku, nĩ mekwarahũra athuri aingĩ maamũrage mahinda ma kũmenyeria ariũ a Ithe witũ arĩa angĩ. No ũkorũo ũrĩ ũndũ mwega ariũ a Ithe witũ arĩa magĩrĩire mangĩtĩkĩra kũmenyerio, macoke mahũthĩre ũũgĩ ũcio gũteithia ng’ondu cia Jehova. Gwĩka ũguo nĩ gũgwĩkĩra ciũngano hinya thĩinĩ wa thĩ yothe na gũtũteithie gũikara tũrĩ ehokeku tũkĩng’ethera maũndũ ma bata mũno marĩa marĩ mbere itũ.