NDAACIARĨIRŨO Queensland, Australia 1955 nĩ aciari akwa Ron na Estelle. Kahinda kanini thutha ũcio, mami nĩ aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia na Aira a Jehova. Na akĩbatithio mwaka ũrĩa warũmĩrĩire, nake baba akĩbatithio mĩaka 13 thutha ũcio. Niĩ ndaabatithĩirio Queensland 1968.

Kuuma ndĩ o mũnini, nĩ ndeendete mũno gũthoma na nĩ ndakenagio mũno nĩ thiomi ingĩ. No mũhaka akorũo aciari akwa nĩ maaiguaga ũũru rĩrĩa tũrĩ rũgendo-inĩ tondũ ndaaikaraga gĩtĩ gĩa thutha ngari-inĩ ngĩthoma ibuku handũ ha gũthiĩ ngĩĩroragĩra bũrũri. O na kũrĩ ũguo, wendo wakwa harĩ gũthoma nĩ wandeithirie mũno cukuru. Ndĩ sekondarĩ taũni-inĩ ya Glenorchy, gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Tasmania, nĩ ndaahootanire iheo nyingĩ mathomo-inĩ.

No nĩ gwakinyire hĩndĩ ndaabatarire gũtua itua rĩa bata mũno, thutha wa kũheo mweke wa gũthiĩ yunivasĩtĩ. O na gũtuĩka nĩ ndeendete gũthoma, nĩ ngenaga mũno tondũ mami nĩ aandeithĩtie gũkũria wendo mũnene harĩ Jehova. (1 Kor. 3:18, 19) Kwoguo thutha wa gwĩtĩkanĩria na aciari akwa, nĩ ndaatigire cukuru na ngĩambĩrĩria kũpainia Janũarĩ 1971 ndĩna mĩaka 15 thutha wa gũkorũo thomete gĩthomo kĩa mũthingi.

 Mĩaka ĩnana ĩrĩa yarũmĩrĩire nĩ ndaatungatire ndĩ painia gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Tasmania. Ihinda-inĩ rĩu, nĩ ndaahikirie Jenny Alcock mũirĩtu mũthaka wa kuuma kũu Tasmania, na kwa ihinda rĩa mĩaka ĩna tũgĩtungatĩra tũrĩ mapainia a mwanya thĩinĩ wa Smithton na Queenstown.

Mwaka-inĩ wa 1978, tũrĩ na mũtumia wakwa nĩ twathiire kĩgomano gĩa kĩĩmabũrũri Port Moresby, bũrũri-inĩ wa Papua New Guinea. O na ũmũthĩ no ndirikanaga mũmishonarĩ ũmwe akĩruta mĩario na rũthiomi rwa Hiri Motu. O na gũtuĩka ndianyitire kiugo o na kĩmwe, mĩario yake nĩ yatũmire nyende mũno gũtuĩka mũmishonarĩ, kwĩruta thiomi ingĩ, na kũruta mĩario na thiomi ingĩ. Ũndũ ũcio nĩ watũmire nyone ũrĩa ingĩahũthĩrire wendo wakwa harĩ thiomi gũtungatĩra Jehova.

Thutha wa gũcoka Australia, nĩ twagegire mũno rĩrĩa twaheirũo mweke wa gũtungatĩra tũrĩ amishonarĩ gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Funafuti, bũrũri-inĩ wa Tuvalu. Twakinyire kuo Janũarĩ 1979. Thengia niĩ na mũtumia wakwa, kwarĩ na ahunjia atatũ tu abatithie bũrũri-inĩ ũcio wothe.

Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kwĩruta rũthiomi rwa Gĩtuvalu. Ibuku rĩrĩa tu rĩandĩkĩtwo na rũthiomi rũu, no “Kĩrĩkanĩro Kĩrĩa Kĩerũ.” Gũtiarĩ na ndikicanarĩ kana irathi cia kũrutana rũthiomi, kwoguo nĩ twatuire itua rĩa kũgeria kwĩruta ciugo 10 nginya 20 o mũthenya. No nĩ twacokire kũmenya atĩ tũtiataũkagĩrũo wega nĩ ciugo nyingĩ iria twerutaga. Kwa ngerekano, handũ ha kwĩra andũ atĩ ũragũri nĩ mũru twameeraga metheme kũhũthĩra ratiri na mĩtirima! O na kũrĩ ũguo, nĩ twabataraga kwĩruta wega rũthiomi rũu nĩguo tũhote kwĩruta Bibilia na arutwo aingĩ arĩa twarĩ nao, kwoguo tũgĩthiĩ o na mbere kwĩrutanĩria. Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, mũndũ ũmwe twerutĩte nake Bibilia ihinda-inĩ rĩu, aatwĩrire ũũ: “Nĩ tũkenaga mũno nĩ kuona atĩ rĩu nĩ mwaragia rũthiomi rwitũ wega. Tene tũtiataũkagĩrũo nĩ ũrĩa mũroiga!”

No, nĩ kũrĩ ũndũ watũteithirie mũno kwĩruta rũthiomi rũu na ihenya. Tondũ gũtiarĩ na nyũmba cia gũkombora, twaikaraga gĩcagi-inĩ kwa famĩlĩ ĩmwe ya Aira a Jehova. Nĩ ũndũ ũcio, twaaragia Gĩtuvalu kũndũ guothe nginya rĩrĩa tũrĩ mũciĩ. Nĩ ũndũ wa gũikara tũtaarĩtie Gĩthũngũ mĩaka mĩingĩ, tũkĩmenyera kwaria Gĩtuvalu.

Andũ aingĩ nĩ moonanirie wendi wa kwĩruta ũhoro wa ma. No rĩrĩ, tũngĩahũthĩrire kĩ kũmaruta Bibilia? Tũtiarĩ na mabuku ma rũthiomi rwao. Mangĩahũthĩrire kĩ hĩndĩ ya wĩruti wao kĩũmbe? Maambĩrĩria gũka mĩcemanio-rĩ, mangĩahũthagĩra mabuku marĩkũ ma nyĩmbo? Mangĩahũthagĩra mabuku marĩkũ rĩrĩa marahaarĩria mĩario kana mĩcemanio? Mangĩahotire atĩa gũkũra kĩĩroho  nginya mabatithio? Andũ acio enyihia nĩ maabataraga mabuku ma rũthiomi rwao nĩguo merute ũhoro wĩgiĩ Jehova. (1 Kor. 14:9) Tweyũragia ũũ, ‘Hihi nĩ kũrĩ hĩndĩ mabuku magaataũrũo na Gĩtuvalu, rũthiomi rwaragio nĩ andũ manyihĩire 15, 000?’ Jehova nĩ aacokirie ciũria icio, agĩtũma tũmenye maũndũ maya merĩ: (1) Nĩ endaga Kiugo gĩake kĩhunjio nginya “ithama-inĩ kũndũ kũraya mũno,” na (2) nĩ endaga andũ arĩa thĩ yonaga marĩ ‘anyamarĩku na athĩni’ macarie mwĩgitio rĩĩtwa-inĩ rĩake.—Jer. 31:10; Zef. 3:12.

Mwaka-inĩ wa 1980 wabici ya rũhonge nĩ yatũheire wĩra wa gũtaũra. Hĩndĩ ĩyo tũtionaga ta tũngĩhota kũruta wĩra ũcio. (1 Kor. 1:28, 29) Nĩ twendeirio nĩ thirikari macini ngũrũ ya gũcaba, na tũkĩambĩrĩria gũcaba mabuku ma kũhũthĩra mĩcemanio-inĩ. O na nĩ twataũrire ibuku rĩa Ma Ĩrĩa Ĩtongoragia Muoyo-inĩ wa Tene na Tene rĩa Gĩtuvalu na tũkĩrĩcaba na macini ĩyo. O na ũmũthĩ no ndirikanaga mũnungo wa rangi na ũrĩa twabataraga kwĩrutanĩria nĩguo tũcabe mabuku macio mothe na moko bũrũri-inĩ ũcio ũkoragwo na ũrugarĩ mũnene. Hĩndĩ ĩyo tũtiarĩ na thitima.

Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gũtaũra mabuku na Gĩtuvalu tondũ tũtiarĩ na mabuku ma gũtũteithĩrĩria. Ĩndĩ rĩmwe na rĩmwe ũteithio woimaga kũndũ o na tũtangĩecirĩirie. Kwa ngerekano, rũcinĩ rũmwe nĩ ndaathire kĩĩmahĩtia kũhunjia kwa mũthuri ũmwe wathũũrĩte mũno Aira a Jehova. Mũthuri ũcio mũkũrũ ũrĩa wakoretwo arĩ mũrutani nĩ aandirikanirie o na ihenya atĩ tũtiaagĩrĩirũo nĩ gũthiĩ gwake. Agĩcoka akĩnjĩra ũũ: “No nĩ harĩ ũndũ ngũkwĩra. Mũtiandĩkaga mabuku manyu ũrĩa rũthiomi rwa Gĩtuvalu rwaragio.” Thutha wa kũũrangia andũ angĩ nĩ ndaamenyire atĩ mũthuri ũcio arĩtie ũhoro wa ma. Nĩ ũndũ ũcio tũgĩka mogarũrũku marĩa maabataranagia harĩ ũtaũri witũ. O na kũrĩ ũguo nĩ ndaagegire mũno nĩ kuona atĩ Jehova aatũheire ũteithio ũcio kũgerera mũndũ waathũire ũhoro wa ma ũrĩa no mũhaka akorũo nĩ aathomete mabuku maitũ.

Karatathi ga gwĩta andũ moke Kĩririkano nĩko  kaarĩ kĩndũ kĩa mbere gĩa kũhunjia gũcabwo na Gĩtuvalu. Gagĩcoka gakĩrũmĩrĩrũo nĩ trakti ya Ndũmĩrĩri ya Ũthamaki Na. 30 ĩrĩa yarutirũo o hĩndĩ ĩmwe na ya Gĩthũngũ. Kĩarĩ gĩkeno kĩnene mũno kũhe andũ kĩndũ kĩandĩkĩtwo na rũthiomi rwao! Kahora kahora nĩ gwacokire gũgĩcabwo broshua o hamwe na mabuku mamwe na rũthiomi rwa Gĩtuvalu. Mwaka-inĩ wa 1983 wabici ya rũhonge ya Australia nĩ yaambĩrĩirie gũcaba ngathĩti ya Mũrangĩri yarĩ na tũratathi 24 o thutha wa mĩeri ĩtatũ. Andũ maaiyũkirie mabuku macio atĩa? Tondũ andũ a Tuvalu nĩ mendete mũno gũthoma, mabuku maitũ nĩ maamenyekire mũno. Hingo ciothe kwoima ibuku rĩerũ andũ nĩ maamenyithagio mohoro-inĩ thĩinĩ wa ceceni ya redio ya thirikari, na rĩmwe na rĩmwe ũhoro ũcio wakoragwo thĩinĩ wa matemo ma mohoro. *

Kĩambĩrĩria-inĩ twambaga kũhũthĩra karamu na karatathi kwandĩka ũhoro ũrĩa tũrataũra, tũgacoka tũkahũthĩra macini ya caba kũwaandĩka maita maingĩ nginya hĩndĩ ĩrĩa ũrĩagĩrĩra gũtũmwo wabici-inĩ ya rũhonge ya Australia. Kũu wabici-inĩ ya rũhonge, aarĩ a Ithe witũ erĩ maacokaga o mũndũ arĩ wiki akandĩka ũhoro ũcio mũtaũre na Gĩtuvalu kompiuta-inĩ yake, o na gũtuĩka matiataũkagĩrũo nĩ rũthiomi rũu. Meka ũguo maacokaga makaringithania, na ũndũ ũcio nĩ watũmaga mahĩtia manyihanyihe. Wabici ya rũhonge yarĩkia kũbanga ũrĩa ibuku rĩu rĩgaikara hamwe na mbica ciarĩo rĩacabwo, ĩgatũtũmĩra tũrore kana rĩrĩ na mahĩtia, tũgacoka tũkarĩtũma nĩguo rĩcabwo.

Maũndũ nĩ magarũrũkĩte mũno. Rĩu ataũri mataũragĩra ĩmwe kwa ĩmwe kompiuta-inĩ. Kaingĩ, thutha wa kweheria mahĩtia, ũhoro ũcio ũcokaga ũkabangwo ũrĩa ũgaaikara wacabwo, ũgacoka ũgatũmwo kũgerera Intaneti wabici-inĩ iria icabaga. Rĩu gũtikoragwo na mĩhang’o mĩingĩ ya gũtũma ũhoro na njĩra ya posta.

O ũrĩa mĩaka yathiaga, tũrĩ na Jenny nĩ twatũmagwo kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa Pacific. Twoima Tuvalu, twatũmirũo wabici-inĩ ya rũhonge ya Samoa 1985. Kũu twateithĩrĩirie harĩ gũtaũra mabuku ma rũthiomi rwa Gĩsamoa, Gĩĩtonga, na Gĩtokelau na ningĩ no twathiaga na mbere gũteithĩrĩria wĩra wa ũtaũri wa Gĩtuvalu. * Mwaka-inĩ wa 1996, nĩ twatũmirũo wabici-inĩ ya rũhonge ya Fiji na kũu tũgĩteithĩrĩria wĩra wa gũtaũra na rũthiomi rwa Kĩfiji, Gĩkiribati, Kĩnauru, Kĩrotuma, na Gĩtuvalu.

Nĩ ngenagio mũno nĩ kĩyo kĩrĩa kĩonanagio nĩ arĩa mataũraga mabuku maitũ. Wĩra ũcio ti mũhũthũ na nĩ ũrĩ mĩnoga. O na kũrĩ ũguo, aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio ehokeku nĩ monanagia atĩ o ta Jehova, nĩ mendaga ũhoro ũrĩa mwega ũhunjio kũrĩ “ndũrĩrĩ ciothe na mĩhĩrĩga yothe na andũ a mĩario yothe na iruka ciothe.” (Kũg. 14:6) Kwa ngerekano, rĩrĩa twabangaga gũtaũra ngathĩti ya mbere ya Mũrangĩri na rũthiomi rwa Gĩĩtonga, nĩ twekire mũcemanio na athuri othe a ciũngano thĩinĩ wa Tonga na ngĩmoria nũ ũngĩmenyerio nĩguo atuĩke mũtaũri. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano waandĩkĩtwo wĩra mwega akĩĩrutĩra gũtiga wĩra mũthenya ũyũ ũngĩ nĩguo ambĩrĩrie gũtaũra. Ũndũ ũcio nĩ wanjĩkĩrire ngoro mũno tondũ aarĩ mũndũ warĩ na famĩlĩ na ndaamenyaga ũrĩa arĩhingagĩria  famĩlĩ yake mabataro mayo. Ĩndĩ Jehova nĩ aamarũmbũirie marĩ na famĩlĩ yake, na agĩthiĩ na mbere kũruta wĩra wa ũtaũri mĩaka mĩingĩ.

Ataũri ta acio makoragwo na mwerekera o ta wa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia, tondũ nĩ kĩrũmbũyagia mũno gũcaba mabuku na thiomi ciothe, nginya iria itaaragio nĩ andũ aingĩ. Kwa ngerekano, kũrĩ hĩndĩ twarigagwo kana nĩ kwarĩ na bata wa gwĩkĩra kĩyo kĩu kĩnene ũguo gũtaũra mabuku na Gĩtuvalu. Nĩ ndekĩrirũo ngoro mũno nĩ macokio maya ma Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia: “Tũtirona kĩrĩa kĩngĩtũma mũtige gũthiĩ na mbere gũtaũra na rũthiomi rwa Gĩtuvalu. O na gũtuĩka rũthiomi rũu rwaragio no andũ anini tu rũringithanĩtio na thiomi ingĩ-rĩ, arĩa marwaragia nĩ marabatara kũhunjĩrio na rũthiomi rwao.”

Mwaka-inĩ wa 2003, tũrĩ na Jenny nĩ twoimire Fiji tũgĩtũmwo Patterson, New York, rũhonge-inĩ rũrĩa rũtabanagia maũndũ ma ũtaũri. Ngĩona njĩra ĩngĩ o na nene makĩria ya kũhũthĩra wendo wakwa harĩ thiomi ngĩtungatĩra Jehova. Tũgĩtuĩka gĩcunjĩ gĩa timũ ĩrĩa ĩteithagĩrĩria kũhoteke mabuku mataũrũo na thiomi nyingĩ makĩria. Kĩndũ mĩaka ĩĩrĩ thutha ũcio, nĩ twathiĩte mabũrũri maigana ũna kũmenyeria timũ cia ũtaũri.

Rĩu reke ndĩmũtaarĩrie ũhoro ũrĩa ngũgwetete hau kĩambĩrĩria-inĩ. Mwaka-inĩ wa 2000, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ kĩonire atĩ nĩ kwarĩ na bata wa kũmenyeria ataũri thĩinĩ wa thĩ yothe. Gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo, ataũri aingĩ maarĩ na ũmenyeru mũnini mũno. Thutha wa gũtaarĩria Kamĩtĩ ya Wandĩki maũndũ marĩa tuonete, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩatuire itua atĩ ataũri thĩinĩ wa thĩ yothe mamenyerio. Ataũri maagĩrĩire kũmenyerio maũndũ ta gũtaũkĩrũo nĩ Gĩthũngũ makĩria, njĩra cia gũtaũra, na ũrĩa mangĩnyitanĩra wega marĩ ta timũ.

Moimĩrĩro ma ũndũ ũcio makoretwo marĩ marĩkũ wĩra-inĩ wa ũtaũri? Ũndũ ũmwe nĩ atĩ, ataũri nĩ magaacĩrithĩtie ũtaũri mũno. Ningĩ mabuku maitũ nĩ marataũrũo na thiomi nyingĩ gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Hĩndĩ ĩrĩa twambĩrĩirie wĩra witũ wa ũmishonarĩ 1979, ngathĩti ya Mũrangĩri yonekaga na thiomi 82 tu. Thiomi-inĩ nyingĩ, ngathĩti ĩyo yacokaga kuuma mĩeri ĩigana ũna thutha wa ya Gĩthũngũ. No ũmũthĩ, ngathĩti ya Mũrangĩri yonekaga na thiomi makĩria ma 240 na nyingĩ ciacio ciumaga hĩndĩ ĩmwe na ya Gĩthũngũ. Irio cia kĩĩroho nĩ cionekaga na njĩra itiganĩte na makĩria ma thiomi 700. Mĩaka ĩigana ũna mĩhĩtũku, maũndũ ta macio moonekaga ta matangĩhoteka.

Ningĩ 2004 Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩatuire itua rĩngĩ rĩa bata mũno, rĩa gũtaũra Bibilia na thiomi nyingĩ makĩria kwa ihinda inyinyi o ũrĩa kũngĩhoteka. Nĩ ũndũ wa itua rĩu, andũ aingĩ rĩu marĩ na Bibilia ya New World Translation ya rũthiomi rwao. Gũkinyĩria 2014, Bibilia ĩyo yacabĩtwo na thiomi 128 ĩrĩ yothe kana icunjĩ ciayo hamwe na imwe iria ciaragio mwena wa Mũhuro wa Pacific.

Ũmwe wa maũndũ marĩa itakaariganĩrũo  ũtũũro-inĩ wakwa nĩ kĩgomano kĩrĩa twathiire Tuvalu 2011. Kwa ihinda rĩa mĩeri mĩingĩ, bũrũri ũcio nĩ wagũmĩirũo nĩ riũa inene, na kuoonekaga ta kĩgomano kĩngĩatĩririo. No ũndũ ũrĩa warĩ wa gĩkeno nĩ atĩ, hwaĩ-inĩ ũrĩa twakinyire nĩ kwoirire mbura nene, na macũngĩrĩro-inĩ tũgĩka kĩgomano. Warĩ mweke wa mwanya mũno harĩ niĩ kwanĩrĩra kũrutwo kwa Bibilia ya New World Translation of the Christian Greek Scriptures na rũthiomi rwa Gĩtuvalu. O na gũtuĩka no aarĩ na ariũ a Ithe witũ anini maragia rũthiomi rũu Jehova nĩ aamaheire kĩheo kĩu kĩa bata mũno. Kĩgomano kĩu kĩrĩ hakuhĩ gũthira, nĩ kwoirire mbura ĩngĩ nene. Nĩ ũndũ ũcio, kĩgomano gĩkĩrĩka andũ othe maarĩ na maĩ maingĩ ma kĩĩroho na ma kĩĩmwĩrĩ!

Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, mũtumia wakwa Jenny, ũrĩa twatũranĩtie nake makĩria ma mĩaka 35 nĩ aakuĩte mwaka wa 2009, thutha wa kũrũa na mũrimũ wa kansa mĩaka ikũmi, na nĩ ũndũ ũcio ndeyoneire Bibilia ĩyo ĩkĩrutwo. Rĩrĩa akaariũkio, hatarĩ nganja nĩ agaakena mũno aigua ũhoro ũcio mwega wa kũrutwo kwa Bibilia ya Gĩtuvalu.

Jehova nĩ andathimĩte na mũtumia ũngĩ mũthaka wĩtagwo Loraini Sikivou. Loraini na Jenny maatungataga hamwe thĩinĩ wa Betheli ya Fiji, na o nake Loraini aarĩ mũtaũri. Nĩ ũndũ ũcio, o rĩngĩ ndĩna mũtumia ũtungatagĩra Jehova arĩ mwĩhokeku na wendete thiomi o ta niĩ.

Ndaikia maitho na thutha mĩaka mĩingĩ, nĩ njĩkĩragwo ngoro mũno nĩ kuona ũrĩa Ithe witũ wa igũrũ Jehova athiĩte na mbere kũrũmbũiya mabataro ma andũ a thiomi ciothe, nginya iria nini. (Thab. 49:1-3) Nĩ nyonete ũrĩa andũ makenaga rĩrĩa maamũkĩra mabuku maitũ na rũthiomi rwao rita rĩa mbere kana rĩrĩa marainĩra Jehova na rũthiomi rwao. Hĩndĩ ta ĩyo nĩ ndĩĩciragia mũno ũrĩa Jehova atwendete. (Atũm. 2:8, 11) O na ũmũthĩ no ndirikanaga ciugo cia mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wa Tuvalu warĩ mũkũrũ wetagwo Saulo Teasi. Thutha wa kũina rwĩmbo rwa Ũthamaki na rũthiomi rwake rita rĩa mbere oigire ũũ: “Ngwĩciria wagĩrĩirũo nĩ kwĩra Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia atĩ nyĩmbo ici nĩ njega mũno na rũthiomi rwa Gĩtuvalu gũkĩra rwa Gĩthũngũ.”

Mwaka-inĩ wa 2005, nĩ ndaagĩire na mweke iterĩgĩrĩire wa gũtungata ndĩ ũmwe wa arĩa makoragwo thĩinĩ wa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia kĩa Aira a Jehova. O na gũtuĩka rĩu ndirĩ mũtaũri nĩ njokagĩria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa kũnjĩtĩkĩria thiĩ na mbere kũnyita mbaru wĩra wa thĩ yothe wa ũtaũri. Nĩ gĩkeno kĩnene kũmenya atĩ Jehova arũmbũyagia mabataro ma kĩĩroho ma andũ ake othe, nginya arĩa maikaraga kũndũ kũraya icigĩrĩra-inĩ iria irĩ gatagatĩ ka iria rĩa Pacific. Hatarĩ nganja o ta ũrĩa mwandĩki wa thaburi oigire, ‘Jehova nĩ agwatĩte gũthamaka; thĩ ta nĩ ĩcanjamũke; mabũrũri marĩa ma iria-inĩ o namo nĩ magĩkene o ũguo maingĩhĩte.’—Thab. 97:1.