1. Jesu oonaga atĩa wĩra wa kũhunjia?

JESU nĩ eendete kwĩra andũ ũhoro wa Ũthamaki wa Ngai. Kũringana na Bibilia Jesu aaririe ũhoro waguo gũkĩra ũndũ ũngĩ o wothe. Aaũgwetire makĩria ma maita 100 rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ. Hatarĩ nganja Ũthamaki warĩ wa bata mũno harĩ we.—Thoma Mathayo 12:34.

2. Nĩ andũ aigana kũngĩhoteka maarĩ ho rĩrĩa Jesu aaheanire watho ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Mathayo 28:19, 20, na tũmenyaga ũguo atĩa?

² Kahinda kanini thutha wa Jesu kũriũkio nĩ oimĩrĩire andũ makĩria ma 500 arĩa mangĩacokire gũtuĩka ahunjia a Ũthamaki. (1 Kor. 15:6) No kũhoteke hĩndĩ ĩyo nĩrĩo eerire arũmĩrĩri ake makahunjĩrie “andũ a ndũrĩrĩ ciothe” ndũmĩrĩri ya Ũthamaki. Ũcio ndũngĩarĩ wĩra mũhũthũ! * Jesu aarathire atĩ wĩra ũcio ũngĩathire na mbere “nginya ithirĩro rĩa mahinda maya,” na  ũguo nĩguo gũkoretwo. Rĩrĩa ũrahunjia ũhoro mwega ũmũthĩ ũkoragwo ũkĩnyita itemi harĩ kũhinga kwa ũrathi ũcio.—Mat. 28:19, 20.

3. Nĩ maũndũ marĩkũ matatũ tũteithĩtio namo nĩguo tũhote kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega?

³ Thutha wa kwĩra arũmĩrĩri ake mathiĩ makahunjie, Jesu aamerire ũũ: “Ndĩ hamwe na inyuĩ.” (Mat. 28:20) Kwoguo nĩwe ũngĩatongoririe wĩra ũcio mũnene wa kũhunjia. Ngai nĩ atũheete ‘maũndũ mothe mega’ nĩguo tũhote kũruta wĩra ũcio. (Ahib. 13:20, 21) Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ tũkwarĩrĩria matatũ mamo: (1) indo iria tũheetwo, (2) njĩra iria tũhũthĩrĩte, na (3) ũmenyeru ũrĩa tũteithĩtio kũgĩa naguo. Wa mbere, tũkwarĩrĩria indo imwe iria tũkoretwo tũkĩhũthĩra ihinda-inĩ rĩa mĩaka 100 mĩhĩtũku.

4. Kũhũthĩra indo ngũrani gũtũteithĩtie atĩa wĩra-inĩ wa kũhunjia?

⁴ Jesu aaringithanirie “Ũhoro wa ũthamaki” na mbegũ ĩhandĩtwo thĩinĩ wa mĩthemba ngũrani ya tĩri. (Mat. 13:18, 19) Mbere ya kũhanda, mũrĩmi no ahũthĩre indo itiganĩte kũhaarĩria mũgũnda wake. O ũndũ ũmwe na ũcio, kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, Jehova nĩ akoretwo agĩtũhe indo cia gũtũteithia kũhaarĩria ngoro cia andũ milioni nyingĩ nĩguo metĩkĩre ndũmĩrĩri ya Ũthamaki. Indo imwe ciahũthĩrirũo o mĩaka mĩnini na ingĩ no irahũthĩrũo nginya ũmũthĩ ũyũ. Ĩndĩ indo icio ciothe nĩ itũteithĩtie kwagĩria ũhoti witũ wa kũhunjia.

5. Kandi ya kũruta ũira yarĩ kĩĩ, na yahũthagĩrũo atĩa?

⁵ Kandi ya kũruta ũira, ĩrĩa yambĩrĩirie kũhũthĩrũo mwaka wa 1933 nĩ yateithirie andũ aingĩ mambĩrĩrie kũhunjia. Gaakoragwo karĩ gakandi kanini karĩ na ndũmĩrĩri nguhĩ ya Bibilia. Thutha wa ihinda rĩna nĩ gwacabagwo kandi njerũ ĩrĩ na ndũmĩrĩri ngũrani. Warĩ ũndũ mũhũthũ mũno kũmĩhũthĩra! Mũrũ wa Ithe witũ Erlenmeyer aarĩ na kĩndũ mĩaka ikũmi rĩrĩa aambĩrĩirie kũhũthĩra njĩra ĩyo ya kũhunjia. Oigire ũũ: “Hingo ciothe twaambagĩrĩria na kwĩra mwene nyũmba ũũ: ‘No wende gũthoma kandi ĩno?’ Mwene nyũmba arĩkia gũthoma, twamũtigagĩra mabuku tũgacoka tũgathiĩ.”

6. Kandi ya kũruta ũira yarĩ na ũteithio ũrĩkũ?

⁶ Kandi ya kũruta ũira nĩ yateithagia ahunjia na njĩra nyingĩ. O na gũtuĩka ahunjia aingĩ maarĩ na wendi mũnene wa kũhunjia, amwe ao nĩ maakoragwo na thoni na matiamenyaga ũrĩa mangĩambĩrĩria ndeereti na mwene nyũmba. Nao angĩ nĩ maaragia mũno, na nĩ ũndũ ũcio nĩ mangĩerire mwene nyũmba ũhoro ũrĩa wothe mooĩ na ndagĩka nini. Ĩndĩ, kaingĩ ahunjia acio matiakoragwo na ũtaũku! Kandi ya kũruta ũira yateithagia ahunjia othe kũhũthĩra ciugo nyinyi na igũtaũkĩra mwene nyũmba.

7. Ahunjia amwe maacemanagia na moritũ marĩkũ makĩhũthĩra kandi?

⁷ O na kũrĩ ũguo, nĩ gwakoragwo na moritũ maingĩ. Mwarĩ wa Ithe witũ Grace Estep ooigire ũũ: “Kũrĩ hĩndĩ tuoragio, ‘Kandi ĩno ĩroiga atĩa? Kaĩ ũtangĩnjĩra ũrĩa ĩroiga?’” Ningĩ andũ amwe nĩ maaregaga kũmĩthoma. Nao angĩ meeciragia atĩ kandi ĩyo twamahe biũ, na nĩ ũndũ ũcio makamĩoya na makahinga mũrango. Andũ amwe arĩa maarakaragio nĩ ndũmĩrĩri itũ mooyaga kandi ĩyo makamĩtarũranga. O na kũrĩ ũguo, kandi ĩyo nĩ yateithirie aarĩ na ariũ a Ithe witũ kũhunjia na kwĩmenyithania atĩ nĩ ahunjia a Ũthamaki.

8. Taarĩria ũrĩa kĩnanda kĩahũthagĩrũo. (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

 ⁸ Kĩnanda nĩ kĩndũ kĩngĩ kĩahũthagĩrũo ũtungata-inĩ thutha wa 1930. Ariũ a Ithe witũ amwe maagĩtuĩte Haruni tondũ nĩkĩo kĩaragia maũndũ marĩa maingĩ. (Thoma Thama 4:14-16.) Mwene nyũmba angĩetĩkĩrire, mũhunjia aamũthakagĩra mĩario ya Bibilia ya ndagĩka inya na nuthu agacoka akamũtigĩra mabuku. Rĩmwe na rĩmwe andũ othe a famĩlĩ nĩ maacokanagĩrĩra nĩguo mathikĩrĩrie mĩario ya Bibilia. Mwaka-inĩ wa 1934 Watch Tower Society nĩ yambĩrĩirie gũthondeka inanda cia kũhũthĩrũo ũtungata-inĩ. Macũngĩrĩro-inĩ ariũ a Ithe witũ nĩ meekĩrire mĩario ngũrani 92 thani-inĩ cia kĩnanda.

9. Kũhunjia na kĩnanda kwarĩ na moimĩrĩro marĩkũ mega?

⁹ Thutha wa gũthikĩrĩria mĩario ya Bibilia thĩinĩ wa kĩnanda, mũndũ ũmwe wetagwo Hillary Goslin nĩ eerire ũrĩa wamũhunjagĩria amũtigĩre kĩnanda kĩu kiumia kĩmwe nĩguo mathikĩrĩrie na andũ angĩ. Rĩrĩa mũhunjia ũcio aacokire, aakorire andũ maigana ũna mamwetereire makĩenda kũmenya ũhoro makĩria. Amwe ao nĩ maacokire makĩĩyamũrĩra Jehova. Nao airĩtu erĩ a Hillary macũngĩrĩro-inĩ magĩthiĩ Cukuru ya Gileadi na magĩtuĩka amishonarĩ. O ta ũrĩa kandi ya kũruta ũira yateithirie andũ aingĩ mambĩrĩrie kũhunjia, noguo kĩnanda gĩateithirie andũ aingĩ. Thutha ũcio, kũgerera Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi Jehova nĩ aambĩrĩirie kũruta andũ ake ũrĩa magĩrĩirũo nĩ kũhunjia.—Thoma Isaia 50:4.

10, 11. Redio na ngathĩti cia mohoro ciahũthagĩrũo atĩa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega, na ciarĩ na moimĩrĩro mega nĩkĩ?

¹⁰ Ningĩ Jehova nĩ aateithirie andũ ake kũhũthĩra njĩra itiganĩte nĩguo mahunjĩrie andũ aingĩ o ũrĩa kũngĩhoteka. Njĩra icio ciarĩ na ũteithio mũno rĩrĩa ahunjia mataarĩ aingĩ. (Thoma Mathayo 9:37.) Kwa ngerekano, ngathĩti cia mohoro nĩ ciahũthagĩrũo gũkinyĩria andũ aingĩ ũhoro mwega icigo-inĩ iria gũtaarĩ na ahunjia aingĩ. O kiumia Mũrũ wa Ithe Witũ Russell nĩ aatũmaga mĩario ya Bibilia kũrĩ rũhonge rũrĩa rwacokanagĩrĩria mohoro, naruo rũgatũma mĩario ĩyo kũrĩ andĩki a ngathĩti thĩinĩ wa Amerika, Canada, na Europe. Gũkinyĩria mwaka wa 1913 mĩario ya Russell yaandĩkagwo thĩinĩ wa ngathĩti 2,000 cia mohoro na ĩgaathomwo nĩ andũ ta 15,000,000!

¹¹ Thutha wa Mũrũ wa Ithe Witũ Russell gũkua, nĩ kwagĩire na njĩra ĩngĩ njega makĩria ya kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega. Kũrĩ Ĩpuro 16 1922, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford nĩ aarutire mĩario ya mbere thĩinĩ wa redio na ĩgĩthikĩrĩrio nĩ andũ ta 50,000. Thutha wa ihinda inini kũrĩ Februarĩ 24, 1924, nĩ twagĩire na ceceni itũ ya redio ĩrĩa yetagwo WBBR. Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Dicemba 1, 1924, yoigire ũũ ũhoro wa njĩra ĩyo njerũ ya kũhunjia: “Gũkinyĩria rĩu redio nĩyo njĩra ĩrĩa njega mũno na ĩtarĩ ya goro harĩ iria twanahũthĩra tũkĩhunjia ũhoro wa ma.” O ta ngathĩti cia mohoro, redio nĩ yateithirie mũno gũkinyĩra andũ aingĩ icigo-inĩ iria citaarĩ na ahunjia aingĩ.

12. (a) Nĩ kũndũ kũrĩkũ kwa mũingĩ ũkenagĩra mũno kũhunjia? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩtũteithia gũtooria guoya wa kũhunjia kũndũ kwa mũingĩ?

¹² Mahinda-inĩ maya nĩ tũratĩtĩrithĩrio mũno ũhoro wa kũhunjia kũndũ kwa mũingĩ, ta ceceni-inĩ cia mbathi, ceceni-inĩ cia mũgithi, kũrĩa andũ marũgamagia ngaari, barabara-inĩ, na thoko-inĩ. Angĩkorũo ndũrĩ ũmĩrĩru wa kũhunjia kũndũ kwa mũingĩ  hoya Jehova agũteithie. Ningĩ no wĩkĩrũo ngoro nĩ ciugo cia Mũrũ wa Ithe Witũ Manera ũrĩa ũtungatĩire ihinda iraya arĩ mũrori wa mũthiũrũrũko. Oigire ũũ: “Rĩrĩa kuoimĩra njĩra njerũ ya kũhunjia twamĩonaga ĩrĩ njĩra ĩngĩ ya gũtungatĩra Jehova, ya kuonania wĩhokeku na wĩkindĩru witũ harĩ we. Twakoragwo twĩhaarĩirie kũmũtungatĩra na njĩra o yothe ĩrĩa angĩatwĩrire.” Kũhũthĩra njĩra njerũ ya kũhunjia na makĩria ĩrĩa tũngĩona ta ĩtarĩ hũthũ nĩ gwĩkagĩra hinya wĩtĩkio witũ harĩ Jehova na gũgatũteithia wĩra-inĩ wa kũhunjia.—Thoma 2 Akorintho 12:9, 10.

13. Website itũ ĩrahingia ũndũ ũrĩkũ ũmũthĩ, na nĩ maũndũ marĩkũ wĩyoneire ũkĩra andũ ũhoro wayo?

¹³ Ahunjia aingĩ nĩ makenagĩra kwĩra andũ ũhoro wa website itũ ya jw.org. Thĩinĩ wa website ĩyo, andũ no mathome na marute mabuku maitũ na thiomi makĩria ma 700. O mweri andũ makĩria ma milioni 1.6 nĩ maingĩraga thĩinĩ wa website itũ. O ta ũrĩa redio yahũthĩkaga gũkinyĩria andũ ũhoro ũrĩa mwega nginya kũndũ kũraya, noguo website itũ ĩrahũthĩka mahinda-inĩ maya.

KŨMENYERIA AHUNJIA

14. Ahunjia maabataraga kũmenyerio nĩkĩ, na nĩ cukuru ĩrĩkũ ĩmateithĩtie gũtuĩka arutani ega?

¹⁴ Indo na njĩra iria twarĩrĩria nĩ ikoretwo na moimĩrĩro mega mũno. O na kũrĩ ũguo, ahunjia nĩ maabataraga kũmenyerio. Kwa ngerekano, nĩ kũrĩ hĩndĩ ene nyũmba amwe maaregaga gwĩtĩkia maũndũ marĩa mathikĩrĩria kĩnanda-inĩ. Ningĩ nĩ kũrĩ hĩndĩ mwene nyũmba angĩakenirio nĩ ndũmĩrĩri na ende kũmenya makĩria. Ahunjia nĩ maabataraga kũmenya ũrĩa mangĩahũthĩrire ũtaũku gũcokeria arĩa marega ndũmĩrĩri yao, na ningĩ kũmenya ũrĩa mangĩatuĩkire arutani ega. Roho wa Jehova nĩ wateithirie Mũrũ wa Ithe Witũ Knorr kuona bata wa ahunjia kũmenyerio. Nĩ ũndũ ũcio, kwambĩrĩria mwaka wa 1943 Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi nĩ yambĩrĩirio ciũngano-inĩ. Cukuru ĩyo nĩ ĩtũteithĩtie gũtuĩka arutani ega.

15. (a) Andũ amwe magereire maũndũ marĩkũ makĩruta mĩario thĩinĩ wa Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi? (b) Kĩĩranĩro kĩa Jehova kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa Thaburi 32:8 kĩhingĩte atĩa harĩ wee?

¹⁵ Ahunjia aingĩ nĩ mooire ihinda magĩkaamenyera kwaria mbere ya andũ. Mũrũ wa Ithe Witũ Ramu nĩ aririkanaga mĩario ya mbere ĩrĩa aarutire thĩinĩ wa cukuru ĩyo mwaka-inĩ wa 1944. Mĩario ĩyo yaaragĩrĩria ũhoro wa mũndũ ũmwe wetagwo Doegu ũrĩa ũgwetetwo o thĩinĩ wa mĩhari ĩtano  tu Bibilia-inĩ. Ramu oigire ũũ: “Magũrũ, moko, na magego makwa, maainainaga kũinaina.” Aacokire akiuga ũũ: “Rĩu nĩrĩo rĩarĩ riita rĩakwa rĩa mbere kũrũgama mbere ya andũ kũruta mĩario no ndiakuire ngoro.” Ciana o nacio nĩ ciarutaga mĩario thĩinĩ wa cukuru ĩyo o na gũtuĩka ndwakoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ. Mũrũ wa Ithe witũ Manera nĩ aririkanaga kamwana kamwe kanini gakĩruta mĩario yako ya mbere. Oigire ũũ: “Kamwana kau kaarĩ na guoya mũno ũũ atĩ rĩrĩa kaambĩrĩirie kũruta mĩario, kaambĩrĩirie o gũita maithori. O na kũrĩ ũguo, kaamĩrutire o gagĩitaga maithori nginya gakĩmĩrĩkia.” Hihi nĩ ũiguaga guoya wa gũcokia ciũria kana gũkorũo na itemi rĩngĩ o rĩothe mĩcemanio-inĩ nĩ ũndũ wa kũigua thoni kana kuona ta ũtangĩhota? Hoya Jehova agũteithie gũtooria guoya ũcio. Nĩ arĩgũteithagia o ta ũrĩa aateithirie arutwo acio a tene a Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi.—Thoma Thaburi 32:8.

16. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũhingĩtio nĩ Cukuru ya Gileadi (a) mahinda marĩa mahĩtũku na (b) kuuma 2011?

¹⁶ Makĩria ma Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi nĩ gũkoragwo na cukuru ingĩ cia kũmenyeria andũ a Jehova. Cukuru ya Gileadi nĩ ĩteithĩtie mũno amishonarĩ o hamwe na andũ angĩ. Kũringana na mũrutani ũmwe wa cukuru ĩyo, muoroto wayo nĩ “gũteithia arutwo magĩe na wendi mũnene wa kũhunjia.” Cukuru ĩyo yambĩrĩirie mwaka wa 1943, na kuuma hĩndĩ ĩyo arutwo makĩria ma 8,500 nĩ mamenyeretio nĩyo na magatũmwo marĩ amishonarĩ thĩinĩ wa mabũrũri 170. Kuuma 2011 arĩa mathiaga Cukuru ya Gileadi no arĩa tu marĩ ũtungata-inĩ wa mahinda mothe ta mapainia a mwanya, arori a mĩthiũrũrũko, arĩa matungataga Betheli, kana amishonarĩ arĩa matarĩ mathiĩ cukuru ĩyo.

17. Cukuru ya Gileadi ĩkoretwo na moimĩrĩro marĩkũ mega?

¹⁷ Cukuru ĩyo ĩkoretwo na moimĩrĩro marĩkũ mega? Ta wĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩno. Mweri-inĩ wa Agosti 1949, bũrũri-inĩ wa Japan kwarĩ na ahunjia matakĩrĩte ikũmi. Gũkinyĩria mũico-inĩ wa mwaka ũcio amishonarĩ 13 a Cukuru ya Gileadi nĩ maatũmĩtwo bũrũri-inĩ ũcio. Ũmũthĩ ũyũ thĩinĩ wa Japan kũrĩ na ahunjia 216,000 na hakuhĩ nuthu yao nĩ mapainia.

18. Gweta cukuru ingĩ iria iteithĩtie Aira a Jehova gũkũra kĩĩroho.

¹⁸ Nĩ gũkoretwo na cukuru ingĩ ta Cukuru ya Athuri a Kĩũngano, Cukuru ya Ũtungata wa Ũpainia, Cukuru ya Ahunjia a Ũthamaki, Cukuru ya Arori Arĩa Magendaga na Atumia ao, Cukuru ya Arĩa marĩ Kamĩtĩ-inĩ cia Wabici cia Honge na Atumia ao. Cukuru icio nĩ iteithĩtie aarĩ na ariũ a Ithe witũ gũkũra kĩĩroho na igekĩra wĩtĩkio wao hinya. Hatarĩ nganja, Jesu no arathiĩ na mbere kũmenyeria raiya ake!

19. Russell oigire atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ wĩra wa kũhunjia, na ciugo icio nĩ cia ma nĩkĩ?

¹⁹ Kuuma rĩrĩa Ũthamaki wa Ngai wahandirũo rĩu nĩ makĩria ma mĩaka 100 mĩhĩtũku. Jesu Kristo Mũthamaki witũ no arathiĩ na mbere gũtũmenyeria. Mwaka-inĩ wa 1916, nĩ harĩ ciugo Mũrũ wa Ithe Witũ Russell aaririe iria cionanirie atĩ wĩra wa kũhunjia nĩ ũngĩathire na mbere thĩinĩ wa thĩ yothe. Oigire ũũ: “Wĩra ũcio nĩ ũrongerereka na ihenya na no ũgũthiĩ na mbere kuongerereka, tondũ ‘injiri ya ũthamaki’ no mũhaka ĩhunjio thĩinĩ wa thĩ yothe.” (Faith on the March, rĩa A. H. Macmillan, kar. 69) Wĩra ũcio nĩguo ũrathiĩ na mbere mahinda-inĩ maya! Nĩ tũcokagĩria Jehova Ngai mwene thayũ ngatho nĩ ũndũ wa gũtũhe indo iria ciothe tũrabatara nĩguo tũhote gwĩka wendi wake.