1. (a) Nĩ wĩra ũrĩkũ Ngai aaheire Adamu? (b) Kuuma hĩndĩ ĩyo andũ a Ngai makoretwo makĩhũthĩra atĩa ũhoti wao wa kwaranĩria?

JEHOVA NGAI ombire andũ marĩ na ũhoti wa kwaranĩria. Rĩrĩa aaigire Adamu mũgũnda-inĩ wa Edeni nĩ aamũheire wĩra wa kũhe nyamũ ciothe marĩĩtwa. Nĩguo eke ũguo nĩ aabataraga kwaria. Adamu aahũthĩrire ũũgĩ na ũmenyo ũrĩa aarĩ naguo, akĩhe o nyamũ rĩĩtwa rĩrĩa rĩmĩagĩrĩire. (Kĩam. 2:19, 20) Kuuma hĩndĩ ĩyo andũ a Ngai nĩ makoretwo makĩhũthĩra ũhoti wao wa kwaranĩria kũgoocithia Jehova na kũmenyithia arĩa angĩ wendi wake. Mahinda-inĩ maya andũ a Jehova nĩ marahũthĩra ũhoti ũcio gũtaũra Bibilia nĩguo andũ aingĩ merute ũhoro wa Jehova.

2. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ Kamĩtĩ ya Ũtaũri wa Bibilia ya New World yahũthĩrire ĩgĩtaũra Bibilia? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

² Mahinda-inĩ maya kũrĩ na Bibilia nyingĩ itaũrĩtwo. O na kũrĩ ũguo Bibilia icio nĩ itiganĩte harĩ ũrĩa citaũrĩte ũhoro ũrĩa warĩ maandĩko-inĩ marĩa ma tene mũno ma Kiugo kĩa Ngai. Mĩaka-inĩ ya 1940 Kamĩtĩ ya Ũtaũri wa Bibilia ya New World nĩ yathondekire maũndũ matatũ marĩa makoretwo magĩtongoria harĩ gũtaũra Bibilia ĩyo na makĩria ma thiomi 130. Maũndũ macio nĩ: (1) Gũtheria rĩĩtwa rĩa Ngai na njĩra ya kũrĩcokia harĩa hothe rĩagĩrĩirũo gũkorũo thĩinĩ wa Maandĩko. (Thoma  Mathayo 6:9.) (2) Gũtaũra kiugo gwa kiugo ũhoro ũrĩa warĩ thĩinĩ wa maandĩko marĩa ma tene mũno ma Kiugo kĩa Ngai harĩa gũkũhoteka, ĩndĩ kũrĩa gũtangĩhoteka magataũra rĩciria rĩrĩa rĩarĩ ho. (3) Kũhũthĩra ciugo andũ megũthoma na mataũkĩrũo nĩcio. * (Thoma Nehemia 8:8, 12.) Rekei tuone ũrĩa maũndũ macio mahũthĩrĩtwo harĩ gũtaũra Bibilia ya Gĩthũngũ ya New World Translation ya 2013, o hamwe na Bibilia cia New World cia thiomi ingĩ.

3, 4. (a) Nĩ maandĩko marĩkũ ma tene ma Kiugo kĩa Ngai makoragwo na ndemwa iria irũgamĩrĩire rĩĩtwa rĩa Ngai? (b) Ataũri a Bibilia nyingĩ mekĩte atĩa na rĩĩtwa rĩa Ngai?

³ Arĩa mathuthuragia maandĩko marĩa ma tene mũno ma Kĩĩhibirania, ta Ikũnjo cia Iria rĩa Cumbĩ nĩ magegagio mũno nĩ ũrĩa ndemwa iria inya cia Kĩĩhibirania iria irũgamĩrĩire rĩĩtwa rĩa Ngai cionekaga maita maingĩ thĩinĩ wamo. Rĩĩtwa rĩa Ngai rĩtionekaga tu maandĩko-inĩ macio ma tene ma Kĩĩhibirania no nĩ rĩonekaga nginya thĩinĩ wa kobĩ imwe cia Maandĩko ma Kĩngiriki ma Septuagint ma kuuma karine-inĩ ya kerĩ mbere ya Kristo nginya karine ya mbere thutha wa Kristo.

⁴ O na gũtuĩka kũrĩ na ũira mũingĩ wa kuonania atĩ rĩĩtwa rĩa Ngai nĩ rĩagĩrĩirũo gũkorũo Bibilia-inĩ, Bibilia nyingĩ iria itaũrĩtwo nĩ cieheretie rĩĩtwa rĩu biũ. Kwa ngerekano, mwaka-inĩ wa 1950, mĩaka ĩĩrĩ tu thutha wa Bibilia ya New World Translation of the Christian Greek Scriptures kũrutwo, Bibilia ya Revised Standard Version nĩ yacabirũo. Arĩa maataũrire Bibilia ĩyo nĩ meeheririe rĩĩtwa rĩa Ngai, magĩka mũgarũ na ataũri a Bibilia ya American Standard Version ya 1901. Meekire ũguo nĩkĩ? Ataũri a Bibilia ĩyo moigĩte ũũ kohoro-inĩ ga kwambĩrĩria: “Kũhũthĩra rĩĩtwa rĩa Ngai . . . gũtiagĩrĩire o na hanini harĩ wĩtĩkio wa Kanitha wa Gĩkristiano.” Ataũri a Bibilia ingĩ cia Gĩthũngũ na cia thiomi ingĩ nĩ mekĩte o ũguo.

5. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata Bibilia gũkorũo na rĩĩtwa rĩa Ngai?

⁵ Rĩĩtwa rĩa Ngai rĩrĩ na bata ũrĩkũ thĩinĩ wa Bibilia? Jehova nĩwe mũtungi wa Bibilia na nĩ endaga andũ mamenye rĩĩtwa rĩake. Mũtaũri mwega nĩ amenyaga muoroto wa mũtungi wa ũhoro ũrĩa arataũra na nĩ agĩrĩirũo nĩ gwĩciria muoroto ũcio rĩrĩa arataũra. Maandĩko maingĩ monanagia atĩ rĩĩtwa rĩa Ngai nĩ rĩa bata na nĩ rĩagĩrĩirũo nĩ gũtĩo. (Tham. 3:15; Thab. 83:18; 148:13; Isa. 42:8; 43:10; Joh. 17:6, 26; Atũm. 15:14) Jehova nĩwe watongoririe andĩki a Bibilia mahũthĩre rĩĩtwa rĩake maita ngiri nyingĩ thĩinĩ wa Maandĩko marĩa ma tene mũno ma Kiugo gĩake. (Thoma Ezekieli 38:23.) Nĩ ũndũ ũcio, rĩrĩa ataũri meheria rĩĩtwa rĩa Ngai Bibilia-inĩ monanagia atĩ matitĩĩte Mũtungi wayo.

6. Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte rĩĩtwa rĩa Ngai rĩongererũo thĩinĩ wa Bibilia ya New World Translation ya 2013 maita mangĩ matandatũ?

⁶ Ũira wa atĩ rĩĩtwa rĩa Ngai nĩ rĩagĩrĩirũo gũkorũo thĩinĩ wa Bibilia nĩ wongererekete. Thĩinĩ wa Bibilia ya New World Translation ya 2013 rĩĩtwa rĩu rĩroneka thĩinĩ wayo maita 7,216. Ũcio nĩ wongerereku wa maita mangĩ 6 gũkĩra ya 1984. Maita matano harĩ macio nĩ thĩinĩ wa 1 Samueli 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Rĩĩtwa rĩu rĩoongereirũo thĩinĩ wa mĩhari ĩyo tondũ nĩ rĩonekaga thĩinĩ wa Ikũnjo iria cia Iria rĩa Cumbĩ, na ikũnjo icio nĩ cia makĩria ma mĩaka 1,000 mbere ya Maandĩko ma Kĩĩhibirania ma Masoretic marĩa maahũthĩrĩtwo Bibilia ya New World ĩgĩtaũrũo hau kabere. Naho thĩinĩ wa Atiirĩrĩri Bũrũri 19:18 rĩongereirũo  thutha wa gũthuthurangia makĩria maandĩko ma tene mũno ma Kiugo kĩa Ngai.

7, 8. Rĩĩtwa Jehova riugĩte atĩa?

⁷ Akristiano a ma monaga rĩĩtwa rĩa Ngai rĩrĩ rĩa bata mũno. Rĩĩtwa rĩu riugĩte atĩ “Nĩ Atũmaga Maũndũ Mekĩke.” * Tene mabuku maitũ marahũthagĩra rĩandĩko rĩa Thama 3:14 gũtaarĩria ũrĩa rĩĩtwa rĩu riugĩte. Rĩandĩko rĩu riugaga ũũ: “Niĩ ngũtuĩka o kĩrĩa ingĩtuĩka.” Bibilia ya New World ya 1984 yatarĩirie atĩ Jehova atuĩkaga o kĩrĩa angĩenda gũtuĩka nĩguo ahingie ciĩranĩro ciake. * Nayo ya 2013 ĩtaarĩirie ũũ: “O na gũtuĩka rĩĩtwa Jehova no rĩkorũo na rĩĩciria rĩu, rĩtikoragwo rĩkĩonania o kĩrĩa angĩthuura gũtuĩka we mwene. Rĩkoragwo rĩkĩonania nginya ũrĩa atũmaga ũũmbi wake ũtuĩke o kĩrĩa angĩenda nĩguo ahingie muoroto wake.”

⁸ Jehova nĩ atũmaga ũũmbi wake ũtuĩke o kĩrĩa angĩenda ũtuĩke. Kwa ngerekano Jehova nĩ aatũmire Nuhu atuĩke mwaki wa thabina, Bezaleli agĩtuĩka bundi ũrĩ gatũ, Gideoni agĩtuĩka njamba ya ita, na Paulo agĩtuĩka mũmiconarĩ. Ũrĩa rĩĩtwa rĩa Ngai riugĩte nĩ wa bata mũno harĩ andũ ake na nĩkĩo Kamĩtĩ ya Ũtaũri wa Bibilia ya New World yatigĩrĩire atĩ rĩĩtwa rĩu rĩrĩ thĩinĩ wa Bibilia ĩyo.

9. Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia kĩone bata mũnene wa gũtaũra Bibilia na thiomi ingĩ?

⁹ Bibilia ya New World Translation ĩtaũrĩtwo na thiomi makĩria ma 130. Bibilia icio ciothe nĩ iheete rĩĩtwa rĩa Ngai gĩtĩo na njĩra ya gũtigĩrĩra atĩ rĩrĩ harĩa hothe rĩagĩrĩirũo gũkorũo thĩinĩ wa maandĩko matheru. (Thoma Malaki 3:16.) Ngũrani na ũguo, Bibilia ingĩ nyingĩ iria irataũrũo nĩ ireheria rĩĩtwa rĩa Ngai na handũ-inĩ harĩo ikahũthĩra rĩĩtwa rĩa ũnene ta “Mwathani” kana rĩĩtwa rĩngĩ rĩa ngai ingĩ. Ũcio nĩ ũndũ ũmwe ũtũmĩte Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia kĩone ũrĩ ũndũ wa bata mũno gũtigĩrĩra atĩ andũ a thiomi ciothe nĩ magĩa na Bibilia ĩratĩithia rĩĩtwa rĩa Ngai.

10, 11. Nĩkĩ ndũkoretwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũtaũra Bibilia ya New World Translation na thiomi ingĩ?

¹⁰ Ndũkoretwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũtaũra Bibilia ya Gĩthũngũ ya New World Translation na thiomi ingĩ. Kwa ngerekano, Bibilia ya Gĩthũngũ yahũthĩrĩte kiugo gĩa Kĩĩhibirania “Sheol” rĩandĩko-inĩ rĩa Kohelethu 9:10 na mĩhari-inĩ ĩngĩ. Kiugo kĩu ningĩ nĩ kĩahũthagĩrũo mũno nĩ Bibilia ingĩ cia Gĩthũngũ. Ndũrakoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ ataũri a thiomi ingĩ gũtaũra kiugo kĩu tondũ andũ aingĩ arĩa maragia thiomi icio matiũĩ kiugo kĩu gĩa Kĩĩhibirania. Kiugo kĩu gĩtionekaga thĩinĩ wa ndikicanarĩ ciao na andũ amwe meciragia atĩ kiugo kĩu nĩ rĩĩtwa rĩa kũndũ. Nĩ ũndũ wa itũmi icio, ataũri nĩ meetĩkĩririo mataũre kiugo gĩa Kĩĩhibirania “Sheol” kĩrĩa ningĩ na Kĩngiriki gĩtagwo “Hades.” Magĩcitaũra na njĩra igũtaũkĩra andũ wega, magĩgĩta “Mbĩrĩra.”

¹¹ Ningĩ ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gũtaũra na thiomi imwe kiugo gĩa Kĩĩhibirania na gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “muoyo.” Thĩinĩ wa thiomi icio, kiugo “muoyo” kaingĩ kĩhũthagĩrũo kwaria ũhoro wa ndaimono kana kĩndũ kiumaga thĩinĩ wa mũndũ rĩrĩa akua. Nĩ ũndũ wa gwĩthema kũhĩngĩca athomi, ataũri nĩ meetĩkĩririo mataũre kiugo kĩu kũringana na harĩa kĩhũthĩrĩtwo. Kiugo kĩu nĩ gĩatarĩirio na njĩra itiganĩte thĩinĩ wa Bibilia ya New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Nĩguo  andũ mahote gũthoma na gũtaũkĩrũo, Bibilia ya 2013 ĩrĩ na tũũhoro twa magũrũ-inĩ tũrĩa tũtaarĩirie ciugo imwe cia Kĩĩhibirania na cia Kĩngiriki.

12. Nĩ mogarũrũku marĩkũ mangĩ meekirũo thĩinĩ wa Bibilia ya 2013? (Ningĩ rora gĩcunjĩ “Bibilia ya New World Translation ya 2013,” thĩinĩ wa ngathĩti ĩno.)

¹² Ciũria iria ataũri mooragia nĩ cioonanagia atĩ no kũhoteke nĩ kũrĩ maũndũ mangĩ andũ mataataũkagĩrũo nĩmo thĩinĩ wa Bibilia ĩyo. Nĩ ũndũ ũcio, mweri wa Septemba 2007 Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ kĩahĩtũkirie atĩ Bibilia ya Gĩthũngũ ĩkwo mogarũrũku. Hĩndĩ ya gwĩka mogarũrũku macio, kamĩtĩ ya ũtaũri nĩ yathuthuririe ciũria ngiri nyingĩ iria cianatũmwo nĩ ataũri a Bibilia. Ciugo cia Gĩthũngũ iria ciahĩtũkĩtwo nĩ mahinda nĩ cieheririo, na handũ-inĩ ha cio gũkĩhũthĩrũo ciugo iria irahũthĩka mũno mahinda-inĩ maya. Ũndũ ũcio nĩ watũmire ũkorũo arĩ ũndũ mũhũthũ gũthoma na gũtaũkĩrũo nĩ maandĩko hatarĩ gũte rĩciria rĩrĩa rĩarĩ ho thĩinĩ wa maandĩko marĩa ma tene ma Kiugo kĩa Ngai. Kũhũthĩra maũndũ mamwe marĩa ataũri maahũthĩrĩte hau kabere magĩtaũra Bibilia ya New World nĩ gwateithirie kwagagĩria Bibilia ĩyo ya Gĩthũngũ ya 2013.—Thim. 27:17.

13. Andũ aingĩ marĩ na mawoni marĩkũ megiĩ Bibilia ya 2013?

¹³ Andũ aingĩ marĩ na mawoni marĩkũ megiĩ Bibilia ya New World Translation ya 2013? Aarĩ na ariũ a Ithe witũ ngiri nyingĩ nĩ matũmĩte marũa kũrĩ wabici nene ya Aira a Jehova magĩcokia ngatho nĩ ũndũ wa Bibilia ĩyo. Aingĩ ao makoragwo na mawoni ta ma mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũrĩa wandĩkire ũũ: “Bibilia nĩ ta ithandũkũ rĩa mũthithũ rĩrĩa rĩiyũrĩte mathaga ma goro mũno. Gũthoma Kiugo kĩa Jehova ũkĩhũthĩra Bibilia ya 2013 nĩ ta gũthuthuria ithaga rĩmwe rĩmwe, ũgakenio nĩ ũthaka wa rĩo. Bibilia ĩyo ĩhũthĩrĩte rũthiomi rũhũthũ rũrĩa rũndeithĩtie kũmenya Jehova wega makĩria. Njiguaga Jehova atariĩ ta mũciari aanyitĩte agĩthomera ciugo ciake cia kũhooreria.”

14, 15. Andũ marĩ na mawoni marĩkũ megiĩ Bibilia ya New World Translation ya thiomi ingĩ?

¹⁴ Andũ arĩa mataragia Gĩthũngũ o nao nĩ macoketie ngatho nĩ ũndũ wa New World  Translation. Mũthuri ũmwe mũkũrũ kuuma Sofia, bũrũri-inĩ wa Bulgaria oigire ũũ ũhoro-inĩ wa Bibilia ya Kĩbulgaria: “Ngoretwo ngĩthoma Bibilia mĩaka mĩingĩ, no ndirĩ ndathoma Bibilia hũthũ gũtaũkĩrũo na ĩrahutia ngoro ũguo.” Nake mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Albania aandĩkire ũũ: “Njiguaga Kiugo kĩa Ngai kĩrĩ na cama mũno na rũthiomi rwa Kĩalbania! Nĩ gĩtĩo kĩnene mũno kwarĩrio nĩ Jehova na rũthiomi rwitũ!”

¹⁵ Thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ ti ũndũ mũhũthũ kũgĩa Bibilia na nĩ irĩ goro mũno. Kũgĩa na Bibilia nĩ kĩrathimo kĩnene! Riboti ĩmwe kuuma Rwanda yoigĩte ũũ: “Kwa ihinda iraya, arutwo aingĩ a Bibilia matiathiaga na mbere kĩĩroho tondũ matiarĩ na Bibilia. Matingĩahotire kwĩgũrĩra Bibilia iria ciendagio nĩ kanitha cia kũu. Ningĩ matiataũkagĩrũo wega nĩ mĩhari ĩmwe ya Bibilia icio, ũndũ ũrĩa watũmaga mage gũthiĩ na mbere kĩĩroho.” Thutha wa kwamũkĩra Bibilia ya New World Translation ya rũthiomi rwao, famĩlĩ ĩmwe bũrũri-inĩ wa Rwanda ĩrĩa yarĩ na matinĩnja ana yoigire ũũ: “Nĩ tũracokeria Jehova ngatho mũno o hamwe na ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ nĩ ũndũ wa gũtũhe Bibilia ĩno. Tũrĩ athĩni mũno na tũtingĩronire mbeca cia kũgũrĩra o mũndũ Bibilia thĩinĩ wa famĩlĩ. No rĩu tũrĩ na mũndũ Bibilia yake. Nĩguo tuonanie ngatho citũ harĩ Jehova tũthomaga Bibilia o mũthenya tũrĩ famĩlĩ.”

16, 17. (a) Wendi wa Jehova harĩ andũ ake nĩ ũrĩkũ? (b) Twagĩrĩirũo nĩ gũtua itua rĩrĩkũ?

¹⁶ Mahinda marĩa maroka Bibilia ya New World Translation ya 2013 nĩ ĩkũrutwo na thiomi ingĩ nyingĩ. Shaitani nĩ arageria kũrũgamia wĩra ũcio, no nĩ tũĩ atĩ wendi wa Jehova nĩ andũ ake othe mamũthikĩrĩrie akĩmaarĩria na njĩra hũthũ megũtaũkĩrũo nĩyo. (Thoma Isaia 30:21.) Ica ikuhĩ ‘thĩ yothe nĩ ĩkũiyũrũo nĩ ũhoro wa kũmenya Jehova o ta ũrĩa maĩ maiyũrĩte iria-inĩ.’—Isa. 11:9.

¹⁷ Rekei tũtue itua rĩa kũhũthĩra kĩheo o gĩothe kĩrĩa Jehova atũheete, o hamwe na Bibilia ĩno ĩrĩa ĩratĩithia rĩĩtwa rĩake. Thikagĩrĩria Jehova agĩkwarĩria kũgerera Kiugo gĩake o mũthenya. Nĩ athikagĩrĩria mahoya maitũ mothe. Kwaranĩria nake na njĩra icio nĩ kũrĩtũteithagia tũmũmenye wega makĩria, na wendo witũ harĩ we nĩ ũrĩongererekaga.—Joh. 17:3.