1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ arĩ o mũhaka ithuothe twĩke?

HIHI no wende gũkorũo ihenya-inĩ ũramenya atĩ nĩ ũkũritũhĩrũo gũteng’era makĩria angĩkorũo ũrĩ mũrwaru kana ũrĩ mũnogu? No kũhoteke ndũngĩenda. O na kũrĩ ũguo, mũtũmwo Paulo ooigire atĩ Akristiano othe a ma marĩ ihenya-inĩ. (Ahib. 12:1) Na ithuothe, tũrĩ ethĩ kana akũrũ, tũrĩ na hinya kana tũrĩ anogu, no mũhaka tũkirĩrĩrie nginya mũico angĩkorũo nĩ tũrenda kwamũkĩra kĩheo kĩrĩa Jehova atwĩrĩire.—Mat. 24:13.

2. O ta ũrĩa 2 Timotheo 4:7, 8 yonanĩtie-rĩ, Paulo aarĩ na wĩyathi wa kwaria nĩkĩ?

² Paulo aarĩ na wĩyathi wa kwaria tondũ we nĩ aahotete ‘gũteng’era ihenya nginya mũthia.’ (Thoma 2 Timotheo 4:7, 8.) No hihi Paulo aaragĩrĩria ihenya rĩa mũthemba ũrĩkũ?

3. Nĩ ihenya rĩa mũthemba ũrĩkũ Paulo aaragĩrĩria?

³ Paulo rĩmwe nĩ aahũthagĩra maũndũ meekĩkaga mathaako-inĩ hĩndĩ ya Ngiriki ya tene kũrutana maũndũ ma bata. (1 Kor. 9:25-27; 2 Tim. 2:5) Maita maigana ũna nĩ aaringithanirie ũtũũro wa Mũkristiano na gũteng’era ihenya. (1 Kor. 9:24; Gal. 2:2; Afil. 2:16) Mũndũ ambagĩrĩria “ihenya” rĩrĩ rĩrĩa eyamũrĩra Jehova na abatithio. (1 Pet. 3:21) Na ahutagia karũrigi rĩrĩa Jehova amũhe kĩheo kĩa muoyo wa tene na tene.—Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8.

4. Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

⁴ Hihi nĩ maũndũ marĩkũ mamwe mahaanaine gatagatĩ ga gũteng’era ihenya iraihu na ũtũũro wa Mũkristiano? Kũrĩ na maũndũ maigana ũna mahaanaine. Rekei twarĩrĩrie matatũ. Wa mbere, no mũhaka tũrũmĩrĩre njĩra ĩrĩa yagĩrĩire; wa kerĩ, no mũhaka tũige meciria harĩ kũrĩkia ihenya; na wa gatatũ, no  mũhaka tũthiĩ na mbere gũteng’era o na tũrĩ na moritũ.

5. Twagĩrĩirũo kũrũmĩrĩra njĩra ĩrĩkũ, na nĩkĩ?

⁵ Nĩguo ateng’eri magĩrĩre kũheo kĩheo, no mũhaka marũmĩrĩre njĩra ĩrĩa merĩtwo magere. O ũndũ ũmwe na ũcio, angĩkorũo no twende kwamũkĩra kĩheo kĩa muoyo wa tene na tene, no mũhaka tũrũmĩrĩre njĩra ya muoyo. (Atũm. 20:24; 1 Pet. 2:21) O na kũrĩ ũguo, Shaitani na arĩa marũmagĩrĩra kĩonereria gĩake matiendaga tũrũmĩrĩre njĩra ĩyo ya muoyo no mendaga tũthiĩ na mbere “gũteng’era hamwe nao.” (1 Pet. 4:4) Nĩ manyũrũragia njĩra ya muoyo ĩrĩa tũrũmagĩrĩra makoiga atĩ njĩra ĩrĩa o marũmagĩrĩra nĩyo njega na atĩ nĩ ĩrehagĩra andũ wĩyathi. No ũcio ti ũhoro wa ma.—1 Pet. 4:4.

6. Tũreruta atĩa kuumana na ngerekano ya Brian?

⁶ Andũ arĩa mateng’eraga hamwe na arĩa mahĩtithĩtio nĩ thĩ ĩno ya Shaitani nĩ macokaga kũmenya atĩ njĩra ĩrĩa mathuurĩte ndĩrehagĩra mũndũ wĩyathi no ĩtuaga mũndũ ngombo. (Rom. 6:16) Ta wĩcirie ngerekano ya Brian. Aciari ake nĩ maamwĩkĩraga ngoro arũmĩrĩre njĩra ya muoyo. No rĩrĩa aarĩ tinĩnja, nĩ eekĩrĩire nganja kana njĩra ĩyo nĩ ĩgũtũma akorũo na gĩkeno. Brian aatuire itua rĩa gũteng’era hamwe na arĩa maatũũraga kũringana na ithimi cia Shaitani. Ooigire ũũ: “Ndiamenyaga atĩ wĩyathi ũrĩa nderiragĩria nĩ ũngĩandongoririe ũkombo-inĩ wa maũndũ moru. . . . Thuutha wa ihinda, nĩ ndahũthagĩra ndawa cia ũrĩu na njohi na ngaikara mũtũũrĩre wa ũmaramari. Thuutha wa mĩaka ĩigana ũna ĩrĩa yarũmĩrĩire, nĩ ndathiire na mbere kũgeria ndawa cia ũrĩu iria ithũkagia mũndũ makĩria na ngĩtuĩka ngombo ya nyingĩ ciacio. . . . Ngĩambĩrĩria kwendia ndawa icio nĩguo hote gũthiĩ na mbere na mũtũũrĩre ũcio.” Thutha-inĩ, Brian nĩ aatuire itua rĩa gũtũũra kũringana na ithimi cia Jehova. Nĩ aacenjirie mĩthiĩre yake na akĩbatithio mwaka wa 2001. Rĩu nĩ akoragwo na gĩkeno kĩa ma nĩ ũndũ wa kũrũmĩrĩra njĩra ya muoyo. *

7. Kũringana na Mathayo 7:13, 14 nĩ njĩra irĩkũ igĩrĩ tũigĩirũo mbere itũ?

⁷ Nĩ ũndũ wa bata gũthuura njĩra ĩrĩa yagĩrĩire ya kũrũmĩrĩra! Shaitani endaga ithuothe tũtige kũrũmĩrĩra njĩra ngunderu ĩrĩa “ĩkinyagia andũ muoyo-inĩ” nĩguo tũgere njĩra njariĩ ĩrĩa andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ marũmĩrĩire. Njĩra ĩyo njariĩ nĩ yendetwo nĩ andũ aingĩ na nĩ hũthũ kũgerera. No “ĩkinyagia andũ harĩ kũniinwo.” (Thoma Mathayo 7:13, 14.) Nĩguo tũtũũre njĩra-inĩ ĩrĩa yagĩrĩire na tũtikahĩtithio, no mũhaka twĩhoke Jehova na tũmũthikagĩrĩrie.

8. Mũteng’eri angĩhĩngwo ekaga atĩa?

⁸ Arĩa mateng’eraga ihenya iraihu maikaraga marorete harĩa maragerera nĩgetha matikahĩngwo. O na kũrĩ ũguo, no mekore nĩ materethire nĩ ũndũ wa kũhĩngwo nĩ mũteng’eri ũngĩ kana magakinya handũ hena irima matekũmenya. Mangĩgwa thĩ, mokagĩra na magathiĩ na mbere na gũteng’era. Matiigaga meciria mao harĩ ũndũ ũrĩa wamahĩnga, no ũndũ mũnene ũrĩa meciragia ũhoro waguo nĩ kũrĩkia ihenya na kĩheo kĩrĩa mekwamũkĩra.

9. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa tũngĩhĩngwo?

⁹ Thĩinĩ wa ihenya ritũ no tũhĩngwo maita maingĩ nĩ ũndũ wa kũhĩtia kũgerera ciugo na ciĩko citũ. Kana hihi arĩa tũrateng’era nao no mahĩtie na matũtuurithie. Macio nĩ maũndũ mangĩhaanĩka. Ithuothe tũtirĩ akinyanĩru, na ithuothe tũrateng’erera njĩra-inĩ ngunderu ya muoyo. Kwoguo o ũmwe witũ rĩmwe no akore nĩ atuurithirie ũrĩa ũngĩ. Paulo ooigire atĩ rĩmwe no tũtũme andũ arĩa angĩ makorũo na “gĩtũmi gĩa gũteta.” (Kol. 3:13) No handũ ha kũiga meciria harĩ ũndũ ũrĩa ũratũhĩnga, nĩ tũigage meciria maitũ harĩ kĩheo kĩrĩa kĩrĩ mbere itũ. Na tũngĩhĩngwo, nĩ tũkĩrage na tũgathiĩ na mbere na gũteng’era. Tũngĩikara tũrakarĩte na tũrege gũkĩra, tũtikũrĩkia ihenya ritũ na tũtikwamũkĩra kĩheo. Makĩria ma ũguo, no tũtuĩke mũhĩnga harĩ andũ arĩa angĩ marateng’erera njĩra-inĩ ngunderu ya muoyo.

10. Tũngĩka atĩa nĩguo twĩtheme gũtuĩka “mũhĩnga” harĩ andũ arĩa angĩ?

¹⁰ Ũndũ ũngĩ ũngĩtũteithia gwĩthema gũtuĩka “mũhĩnga” harĩ arĩa tũrateng’era hamwe nao, nĩ na njĩra ya gwĩtĩkĩra metuagĩre matua rĩrĩa kwagĩrĩire handũ ha kũmatindĩkĩrĩria marũmĩrĩre mawoni maitũ. (Rom. 14:13, 19-21; 1 Kor. 8:9, 13) Ũndũ-inĩ ũcio wa bata, tũtikoragwo tũtariĩ ta ateng’eri marĩ macindano-inĩ. Ateng’eri makoragwo magĩcindana o ene, na o mũteng’eri erutanagĩria nĩguo egĩre na kĩheo we mwene. Ũndũ ũrĩa mũnene ateng’eri acio makoragwo magĩciria nĩ ũrĩa o megũcinda. Kwoguo no magerie gũtindĩka arĩa angĩ nĩguo o makorũo marĩ mbere. Ngũrani nao, ithuĩ tũtikoragwo tũgĩcindana mũndũ na ũrĩa ũngĩ. (Gal. 5:26; 6:4) Muoroto witũ nĩ gũteithia andũ aingĩ o ũrĩa kwahoteka kũrĩkia ihenya tũrĩ hamwe na tũheo kĩheo kĩa muoyo. Kwoguo nĩ twĩrutanagĩria kũhũthĩra ũtaaro  ũyũ Paulo aandĩkire atongoretio nĩ roho, wa kwaga ‘kũrũmbũiya o maũndũ maitũ oiki no tũkarũmbũyagia nginya maũndũ ma arĩa angĩ.’—Afil. 2:4.

11. Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũteng’eri aigaga meciria-inĩ, na nĩkĩ?

¹¹ Makĩria ma kũrora harĩa maragerera, ateng’eri arĩa makoragwo macindano-inĩ nĩ maigaga meciria mao harĩ kũhutia karũrigi. O na gũtuĩka no makorũo matirona karũrigi kau, nĩ mahũraga mbica makahutĩtie na makĩamũkĩra kĩheo. Gũikara magĩciragia ũhoro wa kĩheo nĩ kũmekĩraga hinya.

12. Jehova atwĩrĩire ũndũ ũrĩkũ?

¹² Thĩinĩ wa ihenya rĩrĩa tũrĩ, Jehova nĩ erĩire andũ arĩa mekũrĩkia kĩheo kĩrĩa arĩ o mũhaka amahe, kĩa muoyo wa tene na tene kũrĩa igũrũ kana thĩinĩ wa paradiso gũkũ thĩ. Maandĩko nĩ mataaragĩria ũrĩa kĩheo kĩu gĩtariĩ nĩguo tũhote kũhũũra mbica ũrĩa ũtũũro ũgaakorũo ũrĩ mwega. O ũrĩa tũgũthiĩ na mbere kũhũũra mbica meciria-inĩ na ngoro-inĩ citũ ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩu, noguo tũtekũreka ũndũ o wothe ũtũhĩnge.

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ mwega tũkoragwo naguo ũtarĩ na ateng’eri arĩa makoragwo macindano-inĩ?

¹³ Andũ arĩa maateng’eraga mathaako-inĩ ma andũ a Ngiriki nĩ maacemanagia na moritũ ta mĩnoga na ruo. No ũndũ ũrĩa ũngĩamateithirie nĩ ũmenyeru na hinya wao. Tũtariĩ ta ateng’eri acio na njĩra ya atĩ nĩ tũmenyeretio ũrĩa tũngĩteng’era ihenya-inĩ rĩrĩa tũrĩ. No tũrĩ na ũndũ ũngĩ mwega gũkĩra ateng’eri acio. No tũgĩe na hinya ũrĩa wothe tũrabatara kuuma kũrĩ Jehova. Tũngĩmwĩhokaga, atwĩrĩire atĩ to gũtũmenyeria arĩtũmenyeragia tu, no ningĩ nĩ arĩtwĩkĩraga hinya.—1 Pet. 5:10.

14. Rĩandĩko rĩa 2 Akorintho 12:9, 10 rĩtũteithagia atĩa kũhiũrania na moritũ?

¹⁴ Paulo nĩ aacemanirie na moritũ maingĩ. Makĩria ma kũnyũrũrio na kũnyarirũo nĩ andũ arĩa angĩ, rĩmwe nĩ aaiguaga atarĩ na hinya na nĩ aabataraga kũhiũrania na ũndũ ũrĩa eetire “mũigua thĩinĩ wa mwĩrĩ.” (2 Kor. 12:7) No handũ ha kuona moritũ macio marĩ gĩtũmi gĩa gũkua ngoro aamonire marĩ mweke wa kwĩhoka Jehova. (Thoma 2 Akorintho 12:9, 10.) Nĩ ũndũ wa Paulo gũkorũo na muonere ũcio, Jehova nĩ aamũteithirie kũhiũrania na magerio make mothe.

15. Twegerekania na Paulo tũkũgĩa na mweke ũrĩkũ?

¹⁵ O na ithuĩ no tũnyũrũrio kana tũnyarirũo nĩ ũndũ wa wĩtĩkio witũ. Ningĩ no tũkorũo tũkĩhiũrania na mũrimũ kana mĩnoga. No tũngĩĩgerekania na Paulo, moritũ macio no matũhe mweke wa kuona Jehova agĩtũteithia.

16. Nĩ atĩa ũngĩka o na angĩkorũo ũrĩ mũrwaru?

¹⁶ Hihi nĩ ũkoretwo na mũrimũ wa ihinda iraihu kana ũkorũo ndũhotaga gwĩtwara? Hihi nĩ ũrĩ mathĩna ma magũrũ kana ma maitho? Angĩkorũo nĩguo-rĩ, hihi no ũhote gũteng’era hamwe na andũ ethĩ na matarĩ na mathĩna ma mwĩrĩ? Hatarĩ nganja no ũhote! Andũ aingĩ akũrũ na marĩ na mĩrimũ nĩ marateng’era njĩra-inĩ ya muoyo. Matingĩhota gwĩka ũguo na hinya wao ene. Handũ ha ũguo, mekagĩrũo hinya nĩ Jehova na njĩra ya gũthikĩrĩria mĩcemanio kũgerera thimũ kana intaneti. Ningĩ nĩ manyitanagĩra wĩra-inĩ wa gũtua andũ arutwo na njĩra ya kũhunjĩria mandagĩtarĩ na andũ a famĩlĩ.

17. Jehova aiguaga atĩa igũrũ rĩgiĩ arĩa marĩ na mathĩna ma mwĩrĩ?

¹⁷ Angĩkorũo ndũngĩhota gwĩka maũndũ mothe ũngĩenda ũtungata-inĩ wa Jehova, ndũgakue ngoro ũgĩciria atĩ ndũngĩhota gũteng’era ihenya-inĩ rĩa muoyo. Jehova nĩ akwendete nĩ ũndũ wa wĩtĩkio waku na maũndũ marĩa ũhingĩtie. Rĩu nĩ ũrabatara hinya wake gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe na ndarĩ hĩndĩ  agaagũtiganĩria. (Thab. 9:10) Handũ ha ũguo, nĩ gũgũkuhĩrĩria egũgũkuhĩrĩria makĩria. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũhiũranagia na mathĩna ma mwĩrĩ ooigire ũũ: “Tondũ mathĩna makwa ma mwĩrĩ mathiaga mongererekete, mĩeke ya kũhunjĩria andũ arĩa angĩ ũhoro wa ma ĩthiaga ĩnyihĩte. No nĩ njũĩ atĩ hau hanini ndĩrahingia nĩ hatũmaga Jehova akene na o na niĩ ngaigua ngenete.” Rĩrĩa waigua ũkuĩte ngoro ririkanaga atĩ ndũrĩ wiki. Wĩcirie ũhoro wa kĩonereria kĩrĩa Paulo atũigĩire, na ũririkanage ciugo ici ciake cia gwĩkĩra ngoro: “Nĩ ngenagĩra kwaga hinya, . . . tondũ hĩndĩ ĩrĩa itarĩ na hinya, nĩrĩo ngoragwo na hinya.”—2 Kor. 12:10.

18. Andũ amwe macemanagia na ũndũ ũrĩkũ mũritũ?

¹⁸ Andũ amwe arĩa mateng’eraga njĩra-inĩ ya muoyo nĩ macemanagia na ũndũ ũngĩ mũritũ. Mahiũranagia na mathĩna matangĩonwo nĩ andũ angĩ. Kwa ngerekano, amwe nĩ mahiũranagia na mũrimũ wa gũthuthĩka ngoro (depression) kana makaigua maritũhĩirũo nĩ mĩtangĩko. Ndungata icio cia Jehova nĩ icemanagia na ũritũ ũtahanaine na wa andũ arĩa angĩ. Na njĩra ĩrĩkũ? Mũndũ unĩkĩte guoko kana ũtarahota gwĩtwara, thĩna wake nĩ wonekaga nĩ andũ othe na no merutĩre kũmũteithia. O na kũrĩ ũguo, arĩa marahiũrania na mũrimũ wa gũthuthĩka ngoro kana wa meciria no mage kuoneka atĩ marĩ na thĩna. Ruo rũrĩa mahĩtũkagĩra no ta rwa mũndũ ũrĩa unĩkĩte kũgũrũ kana guoko, no tondũ andũ arĩa angĩ matirona moritũ marĩa maragerera nĩ magaga kũheo ũteithio ũrĩa marabatara.

19. Tũreruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Mefiboshethu?

¹⁹ Angĩkorũo nĩ ũrĩ na mathĩna ma mwĩrĩ na nĩ ũiguaga ta andũ arĩa angĩ matarataũkĩrũo nĩwe, no wĩkĩrũo hinya nĩ kĩonereria kĩa Mefiboshethu. (2 Sam. 4:4) Nĩ aarĩ na mathĩna ma mwĩrĩ na nĩ aatuĩrĩirũo ũrĩa gũtarĩ nĩ Mũthamaki Daudi. Mefiboshethu tiwe werehereire mathĩna macio. Handũ ha gũtoorio nĩ marakara nĩ ũndũ wa maũndũ macio, we aakenagĩra maũndũ mega marĩa aacemanagia namo. Nĩ aacokagia ngatho nĩ ũndũ wa ũtugi ũrĩa Daudi aamuonetie mbere ĩyo. (2 Sam. 9:6-10) Kwoguo rĩrĩa Daudi aamũtuĩrĩire ũrĩa gũtarĩ, Mefiboshethu ndaarorire o ũndũ ũcio no aarorire maũndũ mothe marĩa maathiũrũrũkĩirie ũndũ ũcio. Ndaarekire mahĩtia ma Daudi matũme akorũo na marũrũ. Na ndaacokereirie Jehova mahĩtia nĩ ũndũ wa ũguo Daudi aamwĩkire. Mefiboshethu aaigire meciria make harĩ ũrĩa angĩka nĩguo anyite mbaru mũthamaki mũitĩrĩrie maguta wa Jehova. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Jehova nĩ aandĩkithirie kĩonereria kĩega kĩa Mefiboshethu Kiugo-inĩ gĩake nĩguo twĩrute kuumana nake.—Rom. 15:4.

20. Mĩtangĩko ĩngĩhutia andũ amwe atĩa, no magĩrĩirũo gũkorũo na ũũma ũrĩkũ?

 ²⁰ Nĩ ũndũ wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe gũkorũo na mĩtangĩko mĩnene ya meciria, nĩ maiguaga mataiganĩire marĩ mbere ya andũ. No maigue maritũhĩirũo gũkorũo marĩ handũ harĩ na andũ aingĩ ĩndĩ no merutanagĩria gũthiĩ mĩcemanio na igomano. O na gũtuĩka nĩ maritũhagĩrũo kwaria na andũ matoĩ, nĩ maragia na andũ marĩ ũtungata-inĩ. Angĩkorũo nĩ ũgeragĩra ũndũ-inĩ ta ũcio, koragwo na ma atĩ ndũrĩ wiki. Andũ aingĩ nĩ mahiũranagia na mathĩna ta macio. Ririkanaga atĩ Jehova nĩ akenagio nĩ kĩyo gĩaku gĩa kuuma ngoro. Gũkorũo atĩ no ũrathiĩ na mbere nĩ kuonania atĩ nĩ arakũrathima na agakũhe hinya ũrĩa ũrabatara. * (Afil. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7) Angĩkorũo nĩ ũratungatĩra Jehova o na ũrĩ na mathĩna ma mwĩrĩ kana mĩtangĩko ya meciria, koragwo na ma atĩ nĩ ũkenagia Jehova.

21. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ithuothe tũkũhota gwĩka tũrĩ na ũteithio wa Jehova?

²¹ Ũndũ mwega nĩ atĩ kũrĩ na ngũrani cigana ũna gatagatĩ ka ihenya rĩrĩa rĩteng’eragwo andũ marĩ macindano-inĩ na ihenya rĩrĩa Paulo aaragĩrĩria. Ihenya rĩrĩa rĩateng’eragwo mahinda-inĩ ma Bibilia, mũndũ ũmwe tu ũrĩa wahootanaga nĩwe waheagwo kĩheo. Ngũrani na ũguo, mũndũ o wothe ũrĩkagia ihenya njĩra-inĩ ya muoyo arĩ mwĩhokeku nĩ amũkagĩra kĩheo kĩa muoyo wa tene na tene. (Joh. 3:16) Thĩinĩ wa ihenya rĩa macindano, ateng’eri othe no mũhaka makorũo na ũgima mwega wa mwĩrĩ, kwaga ũguo mũndũ no age kũhootana. Ngũrani na ũguo, aingĩ aitũ tũrĩ na mathĩna ma mwĩrĩ ĩndĩ no tũrateng’era ihenya-inĩ rĩa muoyo. (2 Kor. 4:16) Tũrĩ na ũteithio wa Jehova, ithuothe nĩ tũgũteng’era ihenya rĩa muoyo nginya mũthia.