1-3. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jehova ende Suleimani, na nĩ irathimo irĩkũ Suleimani aamũkĩrire? (b) Nĩ ciũria irĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

SULEIMANI aatuĩkire mũthamaki wa Isiraeli arĩ o mũndũ mũnyinyi. Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa wathani wake, Jehova nĩ aamumĩrĩire kĩroto-inĩ akĩmwĩra ũũ: “Hoya kĩrĩa ũngĩenda ngũhe.” Nake Suleimani akĩmwĩra: “Niĩ ndĩ o mũndũ mwĩthĩ na ndirĩ na ũmenyeru. . . . Nĩ ũndũ ũcio he ndungata yaku ngoro njathĩki ya gũtuithanagia andũ aku.” (1 Ath. 3:5-10) Kũhoya “ngoro njathĩki” kũronania atĩ aarĩ na wĩnyihia. Nĩkĩo Jehova eendire Suleimani! (2 Sam. 12:24, The Bible in Gikũyũ) Jehova nĩ aakenirio nĩ macokio ma mũthamaki ũcio mwĩthĩ nginya akĩmũhe “ngoro ĩrĩ na ũũgĩ na ũtaũku.”—1 Ath. 3:12.

² Suleimani nĩ aamũkĩrire irathimo nyingĩ rĩrĩa rĩothe aakoragwo arĩ mwĩhokeku. Nĩ aagĩire na gĩtĩo gĩa gwaka hekarũ “nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩa Jehova Ngai wa Isiraeli.” (1 Ath. 8:20) Nĩ aagĩire igweta nĩ ũndũ wa ũũgĩ ũrĩa aahetwo nĩ Ngai. Na maũndũ marĩa ooigire atongoretio nĩ roho wa Ngai, nĩ maandĩke thĩinĩ wa mabuku matatũ ma Bibilia. Rĩmwe rĩa mabuku macio nĩ ibuku rĩa Thimo.

³ Kiugo ngoro kĩgwetetwo maita ta igana rĩmwe thĩinĩ wa ibuku rĩa Thimo. Kwa ngerekano thĩinĩ wa Thimo 4:23 tũthomaga ũũ: “Makĩria ma indo iria ciothe ũgitagĩra, gitagĩra ngoro yaku.” Hihi mũhari-inĩ ũcio kiugo “ngoro” kiugĩte atĩa? Nĩ tũgũcokia kĩũria kĩu thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ. Ningĩ nĩ tũkwarĩrĩria macokio ma ciũria ici igĩrĩ: Shaitani ageragia gũthũkia ngoro itũ atĩa? Na nĩ atĩa tũngĩka nĩguo tũgitĩre ngoro itũ? Nĩguo tũtũũrie wĩhokeku witũ harĩ Ngai, nĩ tũrabatara  gũtaũkĩrũo nĩ macokio ma ciũria icio cia bata.

4-5. (a) Thimo 20:27 ĩratũteithia atĩa gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa kiugo “ngoro” kiugĩte? (b) Ũgima witũ wa mwĩrĩ ũngĩtũteithia atĩa kuona bata wa ũmũndũ witũ wa na thĩinĩ?

⁴ Thĩinĩ wa Thimo 4:23, kiugo “ngoro” kĩhũthĩrĩtwo kuonania ‘ũmũndũ wa thĩinĩ biũ.’ (Thoma Thimo 20:27.) Ningĩ kiugo “ngoro” no gĩkorũo gĩkĩaria ũhoro wa meciria maitũ ma thĩinĩ, ũrĩa tũiguaga, mĩerekera itũ, na merirĩria maitũ. Nĩ ũrĩa tũtariĩ na kũu thĩinĩ no to ũrĩa tũroneka na igũrũ.

⁵ Ta wĩcirie ũrĩa ũgima witũ wa mwĩrĩ ũngĩtũteithia kuona bata wa ũmũndũ witũ wa na thĩinĩ. Wa mbere, nĩgetha tũige mĩĩrĩ itũ ĩrĩ mĩega, no mũhaka tũrĩage irio iria ciagĩrĩire na tũkemenyagĩria kaingĩ. Ũndũ ũmwe na ũcio, nĩguo tũgĩe na ũgima mwega wa kĩĩroho, no mũhaka tũrĩage irio iria ciagĩrĩire cia kĩĩroho na tuonanagie hingo ciothe atĩ tũrĩ na wĩtĩkio harĩ Jehova. Tuonanagia wĩtĩkio harĩ Jehova na njĩra ya kũhũthĩra maũndũ marĩa tũreruta na kwĩra andũ ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio witũ. (Rom. 10:8-10; Jak. 2:26) Wa kerĩ, kũringana na ũrĩa tũhaana na igũrũ, no twĩcirie tũrĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ ĩndĩ tũkorũo tũrĩ arwaru. Na njĩra o ta ĩyo, no tũkorũo tũkĩrũmĩrĩra mũtaratara mũna wa maũndũ ma kĩĩroho, na twĩcirie atĩ wĩtĩkio witũ nĩ mũrũmu ĩndĩ merirĩria moru makorũo magĩkũra thĩinĩ witũ. (1 Kor. 10:12; Jak. 1:14, 15) Nĩ tũbatiĩ kũririkana atĩ Shaitani endaga tũgĩe na mwĩcirĩrie ta wake. Hihi ageragia gwĩka ũguo na njĩra ĩrĩkũ? Na tũngĩĩgitĩra atĩa?

6. Muoroto wa Shaitani nĩ ũrĩkũ, na aũhingagia atĩa?

⁶ Shaitani endaga tũhaane take, tũkorũo tũrĩ aremi mahũthagia ithimi cia Jehova na matindĩkagwo nĩ mwĩyendo. Shaitani ndangĩhota gũtũma twĩciragie na tũgeka take kĩa hinya. Kwoguo ageragia kũhũthĩra njĩra ingĩ kũhingia muoroto wake. Kwa ngerekano, no ahũthĩre andũ arĩa matũthiũrũrũkĩirie arĩa mathũkĩtio nĩwe. (1 Joh. 5:19) Wendi wake nĩ tũhũthagĩre mahinda na andũ  acio, o na angĩkorũo nĩ tũĩ atĩ thiritũ njũru no ‘ithũkie’ mwĩcirĩrie na mwĩkĩre witũ wa maũndũ. (1 Kor. 15:33) Ũguo nĩguo gwathire harĩ Mũthamaki Suleimani. Aahikirie atumia aingĩ mataarĩ athathaiya a Ngai, na mũthia-inĩ magĩkorũo “na ũgucania mũnene harĩ we” na “o kahora . . . makĩgarũra ngoro yake” kuuma harĩ Jehova.—1 Ath. 11:3; kohoro ka magũrũ-inĩ.

7. Nĩ kĩĩ kĩngĩ Shaitani ahũthagĩra gũtheremia mwĩcirĩrie wake? Na twagĩrĩirũo kwĩmenyerera ũndũ ũcio nĩkĩ?

⁷ Shaitani nĩ ahũthagĩra thenema na tabarĩra cia TV gũtheremia mwĩcirĩrie wake. Nĩ amenyaga atĩ ng’ano to gũtũma itũmaga tũkene, no ningĩ nĩ itũrutaga ũrĩa twagĩrĩire gwĩciria, na gwĩka. Jesu nĩ aahũthagĩra ng’ano akĩrutana. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũhoro wa rũgano rwake rwa Mũsamaria ũrĩa mwega na rwa mwanake ũrĩa woimire mũciĩ na agĩthiĩ agĩitanga igai rĩake. (Mat. 13:34; Luk. 10:29-37; 15:11-32) O na kũrĩ ũguo, arĩa mathũkĩtio nĩ mwĩcirĩrie wa Shaitani no mahũthĩre ng’ano gũtũthũkia. Nĩ tũrabatara gũkorũo na ũigananĩru. Nĩ kũrĩ thenema na tabarĩra cia TV ingĩtũkenia na itũrute itegũthũkia mwĩcirĩrie witũ. Ĩndĩ nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera. Rĩrĩa tũrathuura maũndũ ma gwĩkenia, nĩ wega twĩyũragie kĩũria gĩkĩ, ‘Hihi thenema kana tabarĩra ĩno ya TV ĩranduta atĩ ti ũũru kũhingia merirĩria makwa ma mwĩrĩ?’ (Gal. 5:19-21; Ef. 2:1-3) Wagĩrĩirũo gwĩka atĩa ũngĩona atĩ tabarĩra ĩrĩa ũrerorera nĩ ĩratũgĩria mwĩcirĩrie wa Shaitani? Wagĩrĩirũo kũmĩĩthema o ta ũrĩa ũngĩĩthema mũrimũ wa kũgwatanio!

8. Aciari mangĩteithia ciana atĩa kũgitĩra ngoro?

⁸ Aciari, mũrĩ na wĩra wa mwanya wa kũgitĩra ngoro cia ciana cianyu itigathũkio nĩ Shaitani. Hatarĩ nganja nĩ mwĩkaga ũrĩa wothe mũngĩhota gũcigitĩra kuumana na mĩrimũ. Nĩ mwĩrutanagĩria kũiga mĩciĩ yanyu ĩrĩ mĩtheru na mũgate kĩndũ o gĩothe kĩngĩmũrwaria kana kĩrwarie ciana cianyu. O ũndũ ũmwe na ũcio, no mũbatare kũgitĩra  ciana cianyu kuumana na thenema, tabarĩra cia TV, mĩthako ya kompiuta, na website iria ingĩtũma igĩe na mwĩcirĩrie wa Shaitani. Jehova nĩ amũheete wĩra wa gũteithia ciana cianyu igĩe na ũgima mwega wa kĩĩroho. (Thim. 1:8; Ef. 6:1, 4) Nĩ ũndũ ũcio mũtigetigagĩre kũigĩra ciana cianyu mawatho mehocetie harĩ ithimi cia Bibilia. Ciĩragei nĩ maũndũ marĩkũ cingĩĩrorera na nĩ maũndũ marĩkũ citangĩĩrorera na mũgaciteithia gũtaũkĩrũo kĩrĩa kĩratũma mũciĩre ũguo. (Mat. 5:37) O ũrĩa ciana cianyu irakũra, cimenyeragiei gũkũũrana maũndũ marĩa mega na marĩa moru kũringana na ithimi cia Jehova. (Ahib. 5:14) Na mũririkane atĩ o na gũtuĩka ciana cianyu nĩ irĩĩrutaga kuumana na maũndũ marĩa mũraciĩra, nĩ irĩĩrutaga o na makĩria kuumana na maũndũ marĩa inyuĩ ene mũreka.—Gũcok. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. Ũndũ ũmwe Shaitani atheremagia nĩ ũrĩkũ, na nĩkĩ ũndũ ũcio nĩ ũgwati?

⁹ Ningĩ Shaitani nĩ ageragia gũthũkia ngoro itũ na njĩra ya gũtũma twĩhoke ũũgĩ wa andũ handũ ha kwĩhoka mwĩcirĩrie wa Jehova. (Kol. 2:8) Ta wĩcirie ũndũ ũmwe ũtheremagio nĩ Shaitani, atĩ kũgĩa na ũtonga nĩguo ũndũ ũrĩa wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ wa bata makĩria ũtũũro-inĩ. Arĩa makoragwo na mwĩcirĩrie ta ũcio no matonge kana mage. Gũtekũmakania kana nĩ megũtonga kana matigũtonga, makoragwo meingĩrĩtie ũgwati-inĩ. Nĩkĩ? Tondũ maingĩraga ũhoro-inĩ wa gũcaria mbeca nginya magatiga kũrũmbũiya ũgima wao wa mwĩrĩ, famĩlĩ ciao, na magathũkia nginya ũrata wao na Ngai nogetha tu makinyĩre muoroto wao. (1 Tim. 6:10) Nĩ tũkenaga tondũ Ithe witũ wa igũrũ ũrĩ ũũgĩ nĩ atũteithagia kũgĩa na mawoni maigananĩru megiĩ mbeca.—Koh. 7:12; Luk. 12:15.

10-11. (a) Nĩ atĩa tũbatiĩ gwĩka nĩguo twĩgitĩre? (b) Arangĩri meekaga atĩa matukũ-inĩ ma tene? Na thamiri itũ ĩngĩruta wĩra atĩa ta mũrangĩri?

¹⁰ Nĩguo tũhote kũgitĩra ngoro itũ, no mũhaka tũmenye mogwati marĩa mangĩtũkora na tũkoya ikinya rĩa na ihenya kwĩgitĩra. Kiugo kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “gitagĩra” thĩinĩ wa Thimo 4:23 gĩtũririkanagia wĩra ũrĩa warutagwo nĩ mũrangĩri. Matukũ-inĩ ma Mũthamaki Suleimani, arangĩri nĩ maarũgamaga thingo igũrũ cia itũũra na magetana rĩrĩa mona ũgwati ũgĩũka. Kũhũũra mbica ũndũ ũcio meciria-inĩ no gũtũteithie kuona ũrĩa tũbatiĩ gwĩka nĩguo Shaitani ndagathũkie mwĩcirĩrie witũ.

¹¹ Mahinda-inĩ ma tene, arangĩri nĩ maarutithanagia wĩra na arangĩri a ihingo. (2 Sam. 18:24-26) Nĩ maanyitanagĩra kũgitĩra itũũra, na njĩra ya gũtigĩrĩra atĩ ihingo nĩ hinge mangĩonire thũ ĩkuhĩrĩirie. (Neh. 7:1-3) Thamiri itũ ĩmenyeretio nĩ Bibilia * no ĩrute wĩra ta mũrangĩri witũ na njĩra ya gũtũmenyithia rĩrĩa Shaitani arageria gũtharĩkĩra ngoro itũ, na ũguo nĩ kuuga hĩndĩ ĩrĩa arageria gũthũkia meciria maitũ, mĩerekera itũ, kana merirĩria maitũ. Rĩrĩa rĩothe thamiri itũ yatũmenyithia atĩ kũrĩ na ũgwati, twagĩrĩirũo kũmĩthikĩrĩria na tũkahinga ihingo na njĩra ya gwĩthema ũndũ ũcio.

12-13. Nĩ mũtego-inĩ ũrĩkũ tũngĩĩkora tũgwĩte, no nĩ atĩa twagĩrĩirũo gwĩka?

¹² Ta wĩcirie ngerekano ya ũrĩa tũngĩĩgitĩra tũtigathũkio nĩ mwĩcirĩrie wa Shaitani. Jehova nĩ atũrutĩte atĩ ‘ngomanio itagĩrĩire na  mĩthemba o yothe ya maũndũ matarĩ matheru kana ũkoroku itiagĩrĩirũo kũgwetwo gatagatĩ-inĩ gaitũ.’ (Ef. 5:3) No rĩrĩ, andũ arĩa tũrutithanagia wĩra na arĩa tũthomaga nao, mangĩambĩrĩria ndeereti ciĩgiĩ ngomanio itaagĩrĩire-rĩ, twagĩrĩirũo gwĩka atĩa? Nĩ tũĩ atĩ twagĩrĩirũo “kũregana na maũndũ marĩa matakenagia Ngai, na merirĩria ma thĩ.” (Tit. 2:12) Thamiri itũ ĩrĩa ĩkoragwo ĩtariĩ ta mũrangĩri no ĩtũmenyithie atĩ kũrĩ na ũgwati. (Rom. 2:15) No hihi nĩ tũkũmĩthikĩrĩria? No twĩkore tũgwĩte mũtego-inĩ wa gũthikĩrĩria andũ arĩa tũrutithanagia wĩra kana arĩa tũthomaga nao kana kwĩrorera mbica iria mangĩkorũo makĩona handũ ha gũthikĩrĩria thamiri itũ. Hĩndĩ ta ĩyo nĩrĩo mũndũ agĩrĩirũo kũhinga ihingo na ũguo nĩ kuuga gwĩthema ũgwati na njĩra ya gũcenjia ndeereti kana gũthiĩ.

¹³ No nĩ tũkũbatara ũmĩrĩru nĩguo tũhote kũregana na arata aitũ mangĩtũhatĩka twĩcirie kana twĩke ũndũ ũtagĩrĩire. Twagĩrĩirũo gũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ onaga ũrĩa tũrerutanĩria, na nĩ arĩtũheaga hinya na ũũgĩ ũrĩa tũrabatara wa kũregana na mwĩcirĩrie wa Shaitani. (2 Maũ. 16:9; Isa. 40:29; Jak. 1:5) No nĩ atĩa ũngĩ tũngĩka nĩguo tũthiĩ na mbere kũgitĩra ngoro itũ?

14-15. (a) Tũrabatara kũhingũra ngoro citũ harĩ kĩĩ, na tũngĩka ũguo atĩa? (b) Ũtaaro wa Thimo 4:20-22 ũngĩtũteithia atĩa kũgunĩka biũ rĩrĩa tũrathoma Bibilia? (Ningĩ rora gathandũkũ, “ Ũrĩa Tũngĩĩcũrania.”)

¹⁴ Nĩguo tũgitĩre ngoro itũ, tũtirabatara o kũmĩhingaga tu nĩguo ndĩkaingĩrie maũndũ moru, no nĩ tũrabatara nginya kũmĩhingũraga nĩguo ĩkaingĩria maũndũ mega. Ta wĩcirie rĩngĩ ngerekano ya itũũra rĩirigĩre. Mũrangĩri wa kĩhingo nĩ aahingaga ihingo cia itũũra nĩguo thũ itigatonye, no kũrĩ hĩndĩ aacihingũraga nĩguo kũingĩrio irio na indo ingĩ. Korũo ihingo itiahingũragwo, aikari a itũũra nĩ mangĩakuire nĩ ng’aragu. Ũndũ ũmwe na ũcio, nĩ tũbatiĩ kũhingũraga ngoro citũ kaingĩ nĩguo mwĩcirĩrie wa Ngai ũkaingĩra.

¹⁵ Tondũ Bibilia ĩkoragwo na mwĩcirĩrie wa Jehova, rĩrĩa rĩothe twamĩthoma tũkoragwo tũgĩtĩkĩria meciria ma Jehova matongorie mwĩcirĩrie witũ, na mwĩkĩre witũ wa maũndũ. Tũngĩka atĩa nĩguo tũkagunĩka biũ rĩrĩa tũrathoma Bibilia? Mahoya nĩ ma bata. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ooigire: “Itanathoma Bibilia, hoyaga Jehova ngamwĩra andeithie ‘nyone wega maũndũ ma magegania’ marĩa marĩ thĩinĩ wa Kiugo gĩake.” (Thab. 119:18) Ningĩ nĩ tũrabatara gwĩcũranagia maũndũ marĩa tũrathoma. Rĩrĩa twahoya, twathoma, na twecũrania, Kiugo kĩa Ngai nĩ gĩkinyaga “ngoro-inĩ [citũ] thĩinĩ biũ,” na ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga twende mwĩcirĩrie wa Jehova.—Thoma Thimo 4:20-22; Thab. 119:97.

16. Andũ aingĩ magunĩkĩte atĩa nĩ ũndũ wa kwĩrorera JW Broadcasting?

¹⁶ Njĩra ĩngĩ ya kũreka mwĩcirĩrie wa Ngai ũtũtongorie nĩ kwĩrorera indo iria irĩ thĩinĩ wa website ya JW Broadcasting^®. Mũthuri ũmwe na mũtumia wake mooigire ũũ: “Programu iria ciumaga o mweri ikoretwo irĩ macokio ma mahoya maitũ. Nĩ itwĩkĩraga hinya na igatwĩkĩra ngoro rĩrĩa tũraigua tũtarĩ na gĩkeno na tũrĩ na ihooru. Ningĩ kaingĩ nĩ tũthikagĩrĩria nyĩmbo iria ikoragwo programu-inĩ icio tũrĩ mũciĩ. Tũcithikagĩrĩria tũkĩruga, tũgĩka ũtheru, o na kana rĩrĩa tũhurũkĩte.” Programu icio nĩ itũteithagia kũgitĩra ngoro itũ. Nĩ itũrutaga kũgĩa na mwĩcirĩrie ta wa Jehova na kũregana na hatĩka cia kũgĩa na mwĩcirĩrie ta wa Shaitani.

17-18. (a) Gũthiaga atĩa rĩrĩa twahũthĩra maũndũ marĩa tũreruta kuuma kũrĩ Jehova, ta ũrĩa 1 Athamaki 8:61 yonanĩtie? (b) Kĩonereria kĩa Mũthamaki Hezekia gĩtũrutaga ũndũ ũrĩkũ? (c) Kũringana na ihoya rĩa Daudi rĩrĩa rĩrĩ thĩinĩ wa Thaburi 139:23, 24, nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩhoya?

 ¹⁷ Wĩtĩkio witũ nĩ wĩkagĩrũo hinya rĩrĩa rĩothe twagunĩka kuumana na gwĩka maũndũ marĩa magĩrĩire. (Jak. 1:2, 3) Nĩ tũiguaga wega kũmenya atĩ Jehova nĩ akenaga gũtwĩta ciana ciake, na wendi witũ wa kũmũkenia ũkongerereka. (Thim. 27:11) O igerio nĩ rĩtũheaga mweke wa kuonania atĩ tũtiratungatĩra Ithe witũ ũrĩ wendo na ngoro igĩrĩ. (Thab. 119:113) Ithenya rĩa ũguo, tuonanagia atĩ nĩ twendete Jehova na ngoro yothe, ũguo nĩ kuuga, ngoro ĩhotorete gwathĩkĩra maathani make na gwĩka wendi wake.—Thoma 1 Athamaki 8:61.

¹⁸ Hihi nĩ tũrĩhĩtagia? Ĩĩ, tondũ tũtirĩ akinyanĩru. Ũngĩhĩngĩka, ririkanaga kĩonereria kĩa Mũthamaki Hezekia. Nĩ aahĩtagia, no akerira, na agathiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova “na ngoro . . . yothe.” (Isa. 38:3-6; 2 Maũ. 29:1, 2; 32:25, 26) Kĩrekei tũreganage na magerio ma Shaitani ma kwenda tũgĩe na mwĩcirĩrie wake. Rekei tũhoyage nĩguo tũgĩage na “ngoro njathĩki.” (1 Ath. 3:9; thoma Thaburi 139:23, 24.) No tũtũũre tũrĩ ehokeku harĩ Jehova, angĩkorũo nĩ tũrĩgitagĩra ngoro itũ gũkĩra indo iria ingĩ ciothe.