Wĩhoke Jehova Ngai Mwene “Mahinda O na Imera”
Wĩhoke Jehova Ngai Mwene “Mahinda O na Imera”
“Nĩwe ũkũũranagia mahinda o na imera, Na akaruta athamaki itĩ-inĩ ciao cia ũnene, akanenehia athamaki angĩ.”—DAN. 2:21.
ŨNGĨCOKIA ATĨA?
Ũũmbi o hamwe na ũrathi ũrĩa mũhingu wonanagia atĩa atĩ Jehova nĩwe Mũigi Mahinda Ũrĩa Mũnene?
Kũmenya atĩ Jehova nĩwe Ngai mwene “mahinda o na imera” gũtũtindĩkaga twĩke atĩa?
Mũbango wa Jehova wa mahinda wagaga kũrũmĩrĩra maũndũ ma thĩ na mĩbango ya andũ nĩkĩ?
1, 2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wonanagia atĩ Jehova nĩ oĩ ũhoro wĩgiĩ mahinda biũ?
JEHOVA NGAI nĩ aathondekire indo ingĩhũthĩrũo gũthima mahinda o tene atanomba mũndũ. Mũthenya wa kana wa ũũmbi, Ngai oigire atĩrĩ: “Nĩkũgĩe imũrĩ mũtambũrũko-inĩ ũcio wa matu-mairũ ma igũrũ cia kwamũrania mũthenya na ũtukũ; nacio ituĩke imenyithia cia maũndũ, na cia mahinda, na cia matukũ na mĩaka.” (Kĩam. 1:14, 19, 26) Kũringana na muoroto ũcio wa Jehova, ũguo noguo gwekĩkire.
2 Nginyagia ũmũthĩ, athomi a sayansi no marigagwo kũna mahinda nĩ kĩĩ. Encyclopedia ĩmwe yuugaga atĩ, “Mahinda nĩ kĩriga kĩmwe kĩa iria nene makĩria thĩinĩ wa thĩ. Gũtirĩ mũndũ ũngĩhota gũtaarĩria kĩu nĩ kĩĩ.” Ĩndĩ, Jehova nĩ oĩ ũhoro wĩgiĩ mahinda biũ. Ningĩ-rĩ, nowe ‘Wombire matu marĩa mairũ, na agĩthondeka thĩ, agĩtũma ĩgĩe.’ Jehova ningĩ nĩwe ‘umbũranagĩra maũndũ marĩa makoneka ma kũrigĩrĩria kuuma o kĩambĩrĩria, na maũndũ marĩa matarĩ mekwo kuuma hĩndĩ ya agu na agu.’ (Isa. 45:18; 46:10) Nĩguo twĩkĩre hinya wĩtĩkio witũ harĩ we na harĩ Kiugo gĩake, Bibilia, rekei twarĩrĩrie ũrĩa ũũmbi hamwe na ũrathi ũrĩa ũhingĩte cionanĩtie atĩ Jehova nĩwe Mũigi Mahinda Ũrĩa Mũnene.
ŨŨMBI NĨ ŨTŨMAGA TŨGĨE NA WĨTĨKIO HARĨ MŨIGI-MAHINDA ŨRĨA MŨNENE
3. Ithimi nginyanĩru cia mahinda ciĩyonanagia atĩa thĩinĩ wa ũũmbi ũrĩa wonekaga?
3 Ithimi nginyanĩru cia mahinda, nĩ cionekaga thĩinĩ wa ũũmbi ũrĩa wonekaga na maitho. Kwa ngerekano, njata o hamwe na indo iria ingĩ irĩ igũrũ, ithiũrũrũkaga itekũhĩtia mahinda. Tondũ nĩ imenyekaga harĩa igũkorũo ihinda-inĩ rĩna, andũ nĩ macihũthagĩra kũmenya imera, o na njĩra rĩrĩa marĩ ng’endo-inĩ. Jehova—Mũthondeki wa “ithimi icio cia kwĩhokeka cia mahinda”—arĩ “ũhoti” na nĩ agĩrĩire kũgoocwo.—Thoma Isaia 40:26.
4. Ũhoti wa indo iria irĩ muoyo wa gũkũũrana mahinda wonanagia atĩa ũũgĩ wa Ngai?
4 Ningĩ ithimi nginyanĩru cia mahinda no cioneke harĩ indo iria irĩ muoyo. Mĩmera o na nyamũ nyingĩ irũmagĩrĩra mũbango mũna wa mahinda ũrĩa ciũmbĩtwo naguo. Nyoni nyingĩ nĩ imenyaga hĩndĩ yacio ya gũthama. (Jer. 8:7) Andũ o nao nĩ marĩ ũhoti wa na thĩinĩ wa kũmenya mahinda, ũrĩa ũrũmagĩrĩra mũbango wa mathaa 24 ma ũtukũ na mũthenya. Mũndũ angĩthiĩ rũraya na ndege, ahota kũnina thikũ ciigana ũna mwĩrĩ wake ũgĩkamenyerana na mahinda ma kũu. Nĩ ma, ngerekano nyingĩ ciĩgiĩ ũrĩa ũũmbi ũrũmagĩrĩra mahinda, cionanagia hinya na ũũgĩ wa Ngai ũrĩa mwene “mahinda o na imera.” (Thoma Thaburi 104:24.) Ti-itherũ, Mũigi Mahinda Ũrĩa Mũnene, e ũũgĩ na hinya ũtarĩ gĩthimi. No twĩhoke atĩ arĩ na ũhoti wa kũhingia wendi wake!
ŨRATHI ŨRĨA ŨHINGĨTE IHINDA RĨRĨA RĨAGĨRĨIRE NĨ ŨTŨMAGA TŨGĨE NA WĨTĨKIO
5. (a) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ iiki tũngĩmenya ũhoro wĩgiĩ mahinda ma andũ marĩa mokĩte? (b) Nĩkĩ gĩtũmaga Jehova ahote kũratha maũndũ o na ihinda rĩrĩa magekĩka?
5 Indo iria ciũmbĩtwo nĩ Jehova, itũrutaga maũndũ make “marĩa matonekaga,” no harĩ ciũria cia bata itũtigaga nacio, ta gĩkĩ, Mahinda ma andũ marĩa mokĩte matariĩ atĩa? (Rom. 1:20) Nĩguo tuone macokio, no mũhaka tũmacarie ũhoro-inĩ ũrĩa Ngai aguũrĩtie Kiugo-inĩ gĩake, Bibilia. Tũkĩũthuthuria, nĩ tuonaga ũrathi mũingĩ ũrĩa hĩndĩ ciothe ũhingĩte ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire! Jehova no aguũrie maũndũ marĩa matarĩ marekĩka tondũ arĩ na ũhoti wa kũmenya ũrĩa mahinda mokĩte matariĩ atekũhĩtia. Ningĩ-rĩ, maũndũ marĩa marathĩtwo nĩ Maandĩko mahingaga hĩndĩ ĩrĩa yagĩrĩire tondũ Jehova Ngai no atũme maũndũ mekĩke kũringana na muoroto na mũbango wake wa mahinda.
6. Nĩ kĩĩ kĩonanagia atĩ Jehova nĩ endaga tũtaũkĩrũo nĩ kũhinga kwa ũrathi wa Bibilia?
6 Jehova nĩ endaga athathaiya ake mataũkĩrũo na magunĩke nĩ ũrathi wa Kĩĩmandĩko. O na gũtuĩka Ngai ndarũmagĩrĩra ithimi ciitũ cia mahinda, rĩrĩa ekũratha atĩ ũndũ nĩ ũgekĩka ihinda rĩna, ahũthagĩra rũthiomi tũngĩhota gũtaũkĩrũo. (Thoma Thaburi 90:4.) Kwa ngerekano, ibuku rĩa Kũguũrĩrio rĩgwetete “araika arĩa ana” arĩa “maathagathagĩirũo thaa ĩo o na mũthenya ũcio na mweri ũcio o na mwaka o ũcio” —ithimi cia mahinda iria tũngĩmenya wega. (Kũg. 9:14, 15) Kũmenya atĩ ũrathi mũingĩ nĩ wahingire o ihinda rĩrĩa kwarathĩtwo, kwagĩrĩire kuongerere wĩtĩkio witũ harĩ Ngai mwene “mahinda o na imera” na harĩ Kiugo gĩake. Rekei twarĩrĩrie ngerekano cigana ũna.
7. Kũhinga kwa ũrathi wa Jeremia wĩgiĩ Jerusalemu na Juda kuonanĩtie atĩa atĩ Jehova nĩwe Mũigi Mahinda Ũrĩa Mũnene?
7 Rekei twambe tũcokie meciria karine-inĩ ya mũgwanja Mbere ya Mahinda Maitũ (M.M.M.) ‘Mwaka-inĩ wa kana wa Jehoiakimu, mũrũ wa Josia, mũthamaki wa Juda,’ ndũmĩrĩri ya Mũigi Mahinda Ũrĩa Mũnene nĩ “yakinyĩrĩire Jeremia ĩkoniĩ andũ othe a Juda.” (Jer. 25:1) Jehova akĩratha ũhoro wĩgiĩ kwanangwo kwa Jerusalemu na gũthamio kwa Ayahudi kuuma Juda matwarũo Babuloni. Kũu, ‘mangĩatungatĩire mũthamaki wa Babuloni mĩaka mĩrongo mũgwanja.’ Mbũtũ cia Babuloni cianangire Jerusalemu mwaka-inĩ wa 607 M.M.M., na Ayahudi a Juda magĩthamĩrio Babuloni. No nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩekĩkire mũthia-inĩ wa mĩaka ĩyo mĩrongo mũgwanja? Jeremia aarathire ũũ: “Jehova ekuuga atĩrĩ, Mĩaka mĩrongo mũgwanja ĩrĩa ĩtuĩrĩirũo Babuloni yahinga-rĩ, nĩngoka kũmũrora nĩguo ndĩmũhingĩrie ũhoro wakwa mwega ũrĩa ũmũkoniĩ, na ũndũ wa gũtũma mũcoke kũndũ gũkũ.” (Jer. 25:11, 12; 29:10) Ũrathi ũcio wahingire o hĩndĩ ĩrĩa yo yaarathĩtwo—mwaka-inĩ wa 537 M.M.M. thutha wa Amedia na Aperisia gũkũũra Ayahudi moime Babuloni.
8, 9. Ũrathi wa Danieli wĩgiĩ gũũka kwa Mesia na kũhaandwo kwa Ũthamaki wa igũrũ wonanĩtie atĩa atĩ Jehova nĩwe Ngai mwene “mahinda o na imera”?
8 Ningĩ wĩcirie ũrathi ũngĩ ũkoniĩ andũ a Ngai a mahinda ma tene. Mĩaka ta ĩrĩ mbere ya Ayahudi kuuma Babuloni, Ngai nĩ aarathire kũgerera mũnabii Danieli atĩ Mesia nĩ aangĩkoneka mĩaka 483 thutha wa watho wa gwaka Jerusalemu rĩngĩ kũheanwo. Mũthamaki wa Media na Perisia aaheanire watho ũcio mwaka-inĩ wa 455 M.M.M. Mĩaka 483 yahinga—mwaka-inĩ wa 29 M.M.—Jesu wa Nazarethi nĩ aitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru rĩrĩa aabatithirio na kwoguo agĩtuĩka Mesia. a—Neh. 2:1, 5-8; Dan. 9:24, 25; Luk. 3:1, 2, 21, 22.
9 Rĩu rora ũrĩa Maandĩko maarathĩte ũhoro-inĩ wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai. Ũrathi wa Bibilia woigĩte atĩ Ũthamaki wa Kĩĩmesia nĩ ũngĩkahandwo igũrũ mwaka wa 1914. Njĩra ĩmwe ĩrĩa Bibilia yonanĩtie ũndũ ũcio nĩ gũtũhe “kĩmenyithia kĩa rĩrĩa” Jesu angĩgoka, ĩkĩerekeria harĩ ihinda rĩrĩa Shaitani angĩaingatirũo igũrũ, ũndũ ũrĩa ũngĩatũmire thĩ ĩgĩe na haaro nene. (Mat. 24:3-14; Kũg. 12:9, 12) Makĩria ma ũguo, ũrathi wa Bibilia nĩ woonanĩtie ihinda rĩrĩa rĩo—1914—rĩrĩa ‘mahinda marĩa Ndũrĩrĩ ciatuĩrĩirũo mangĩahingire’ naguo Ũthamaki wambĩrĩrie gwathana igũrũ.—Luk. 21:24; Dan. 4:10-17. b
10. Nĩ maũndũ marĩkũ hatarĩ nganja marĩĩkĩka o ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire?
10 Ũndũ ũrĩa ũrĩ mbere rĩũ nĩ ‘thĩna ũrĩa mũnene’ waarathirũo nĩ Jesu. Ũkaarũmĩrĩrũo nĩ Wathani wake wa Mĩaka Ngiri Ĩmwe. Hatirĩ nganja maũndũ macio maagekĩka ihinda rĩrĩa mabangĩirũo. Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, Jehova nĩ aaigĩte “mũthenya o na ithaa” rĩrĩa maũndũ macio maangĩgeekĩka.—Mat. 24:21, 36, New World Translation; Kũg. 20:6.
‘MŨTIGATEAGE IHINDA RĨRĨA RĨAGĨRĨRU’
11. Kũmenya atĩ tũratũũra matukũ ma kũrigĩrĩria kwagĩrĩirũo gũtũma twĩke atĩa?
11 Kũmenya atĩ Ũthamaki nĩ wambĩrĩirie gwathana na atĩ tũratũũra matukũ ma “ithirĩro” kwagĩrĩire gũtũma twĩke atĩa? (Dan. 12:4) Aingĩ nĩ monaga ũrĩa maũndũ marathiĩ mathũkĩte thĩinĩ wa thĩ, no matiĩtĩkagia atĩ maũndũ macio marahingia ũrathi wa Bibilia wĩgiĩ matukũ ma kũrigĩrĩria. Amwe monaga mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ ta ũrĩharagana mũthenya ũmwe nao angĩ hihi magetĩkia atĩ kĩyo kĩa andũ nĩ kĩrĩrehe “thayũ na ũgitĩri.” (1 Thes. 5:3, New World Translation) Ĩ ithuĩ na ithuĩ? Angĩkorũo nĩ twĩtĩkĩtie atĩ tũratũũra matukũ ma kũrigĩrĩria biũ ma thĩ ĩno ya Shaitani-rĩ, githĩ tũtikĩagĩrĩirũo kũhũthĩra ihinda rĩrĩa rĩtigarĩte gũtungatĩra Ngai mwene “mahinda o na imera” na gũteithia andũ angĩ mamũmenye? (2 Tim. 3:1) Nĩ tũrabatara gũtua matua ma ũũgĩ megiĩ ũrĩa tũhũthagĩra mahinda maitũ.—Thoma Aefeso 5:15-17.
12. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ciugo cia Jesu ciĩgiĩ matukũ ma Nuhu?
12 Ti ũndũ mũhũthũ kwaga ‘gũte ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩru’ thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩiyũire ihĩngĩca. Jesu aaheanire mũkaana akiuga, “ta ũrĩa gwatariĩ matukũ ma Nuhu, no taguo gũũka kwa Mũrũ wa mũndũ gũkahaana.” Gwatariĩ atĩa hĩndĩ ya Nuhu? Nĩ kwarathĩtwo atĩ thĩ ya hĩndĩ ĩyo nĩ ĩngĩathirire. Matukũ-inĩ macio, andũ aaganu nĩ maangĩaninirũo nĩ maĩ ma kĩguũ gĩa thĩ yothe. Nuhu e “mũhunjia wa ũhoro wa ũthingu,” nĩ aamenyithirie andũ a hĩndĩ yake ndũmĩrĩri ya Ngai arĩ na wĩhokeku. (Mat. 24:37; 2 Pet. 2:5) Ĩndĩ o nĩ ‘kũrĩa maarĩaga, na makanyua, makĩgũranaga, na makendia airĩtu ao, na matiamenyire kinya rĩrĩa kĩguũ kĩu kĩnene gĩokire gĩkĩmatwara othe.’ Nĩ ũndũ ũcio Jesu akĩhe arũmĩrĩri ake mũkaana akĩmeera: “Inyuĩ ikaragai mwĩhaarĩirie: nĩ gũkorũo Mũrũ wa mũndũ nĩagoka thaa ĩrĩa mũtegereirie.” (Mat. 24:38, 39, 44) No mũhaka twĩke ta Nuhu, no ti ta andũ a hĩndĩ yake. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũikaraga twĩharĩirie?
13, 14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ Jehova twaririkana ũngĩtũteithia kũmũtungatĩra tũrĩ na wĩhokeku o tũgĩetagĩrĩra gũka kwa Mũrũ wa mũndũ?
13 O na gũtuĩka Mũrũ wa mũndũ arĩũka ithaa rĩrĩa tũterĩgĩrĩire-rĩ, tũrabatara kũririkana atĩ Jehova nĩwe Mũigi Mahinda Ũrĩa Mũnene. Mũbango wake wa mahinda ndũtongoragio nĩ maũndũ ma gũkũ thĩ kana mĩbango ya andũ. Jehova nĩwe ũbangaga rĩrĩa maũndũ mageekĩka na moimĩrĩro mamo nĩguo ahingĩe wendi wake. (Thoma Danieli 2:21.) Nĩkĩo, Thimo 21:1 ĩtwĩraga ũũ: “Ngoro ya mũthamaki ĩĩ moko-inĩ ma Jehova ta mĩtaro harĩ mũmiunithia; amĩroragia o na harĩa ekwenda.”
14 Jehova no aingĩrĩre maũndũ nĩguo ahingie muoroto wake na eke ũguo ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire. Mogarũrũku manene thĩinĩ wa thĩ makoretwo makĩhingia ũrathi, na makĩria ũrĩa wĩgiĩ kũhunjia ũhoro mwega wa Ũthamaki wa Ngai thĩ yothe. Ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ kũharagana kwa Ngwatanĩro ya Sovieti na moimĩrĩro makuo. Ti andũ aingĩ mangĩegereirie atĩ ũgarũrũku mũnene ũguo wa gĩũteti nĩ ũngĩekĩkire narua ũguo. O na kũrĩ ũguo, nĩ ũndũ wa ũgarũrũku ũcio, rĩu ũhoro ũyũ mwega ũrahunjio thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ kũrĩa wĩra wa Aira a Jehova ũteetĩkĩrĩtio tene. Kĩrekei twĩrutanĩrie biũ tũtigate ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩa gũtungatĩra na wĩhokeku Ngai mwene “mahinda o na imera.”
ONANIA WĨTĨKIO HARĨ MŨBANGO WA JEHOVA WA MAHINDA
15. Tũngĩonania wĩtĩkio atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ mogarũrũku thĩinĩ wa ithondeka?
15 Gũthiĩ na mbere na wĩra wa kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria kũbataraga wĩtĩkio harĩ mũbango wa Jehova wa mahinda. Kũgarũrũka kwa maũndũ thĩinĩ wa thĩ no gũtũme ũgarũrũku ũbataranie mĩrutĩre-inĩ ya wĩra wa kũhunjia. Ithondeka rĩa Jehova rĩmwe na rĩmwe no rĩĩke ũgarũrũku ũgũtũhotithia kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega na njĩra njega makĩria. Tuonanagia wĩtĩkio harĩ Ngai mwene “mahinda o na imera” tũngĩathĩkĩra biũ ũgarũrũku ũcio o tũgĩtungataga na wĩhokeku rungu rwa Mũriũ wake, o we “mũtwe wa kĩũngano.”—Ef. 5:23.
16. Nĩkĩ kĩngĩtũma twĩtĩkie atĩ Jehova nĩ arĩtũheaga ũteithio ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire?
16 Jehova endaga tũmũhoye twĩna wĩyathi, twĩhokete biũ atĩ nĩ ‘egũtũteithia hĩndĩ ĩrĩa twabatara’ ũteithio wake. (Ahib. 4:16) Githĩ ũndũ ũcio ndũronania nĩ arũmbũiyagia o ũmwe witũ na wendo? (Mat. 6:8; 10:29-31) Tuonanagia wĩtĩkio witũ harĩ Jehova Ngai tũngĩmũhoya ũteithio hĩndĩ ciothe na tũgeka kũringana na mahoya maitũ na ũtongoria wake. Makĩria ma ũguo, tũkaririkanaga kũhoera aarĩ na ariũ a Ithe witũ.
17, 18. (a) Nĩ ikĩnya rĩrĩkũ Jehova arĩoera thũ ciake ica ikuhĩ? (b) Nĩ mũtego ũrĩkũ arĩ o mũhaka twĩtheme?
17 Rĩrĩ ti rĩo ihinda rĩa ‘gũthangania nĩ kwaga wĩtĩkio’; nĩ ihinda rĩa kũgĩa na hinya nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia. (Rom. 4:20) Thũ cia Ngai—Shaitani na arĩa mamũrũmagĩrĩra—marageria kũrũgamia wĩra ũrĩa Jesu aatũheire tũrute. (Mat. 28:19, 20) O na tũgĩtharĩkagĩrũo nĩ Mũcukani, tũĩ Jehova nĩ ‘Ngai ũrĩ muoyo, na nĩwe Mũhonokia wa andũ othe, o na makĩria wa arĩa metĩkĩtie.’ “Nĩoĩ kũhonokia andũ arĩa mamwĩyamũrĩire moime magerio-inĩ.”—1 Tim. 4:10; 2 Pet. 2:9.
18 Ica ikuhĩ, Jehova nĩ arĩniina mũtabarĩre ũyũ mũũru wa maũndũ. O na gũtuĩka tũtiĩrĩtwo maũndũ mothe na ihinda rĩrĩa ũndũ ũcio ũgekĩka-rĩ, nĩ tũĩ atĩ Kristo nĩ arĩeheria thũ cia Ngai ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, naguo ũnene wa Jehova ũtũgĩrio. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, githĩ to rĩkorũo rĩrĩ ihĩtia inene kwaga gũkũũrana “mahinda o na imera” iria tũratũũra matukũ-inĩ maya! Rekei tũtikanagwe mũtego-nĩ wa gwĩciria atĩ “maũndũ mothe matũire o ta ũrĩa maatariĩ kuuma o rĩrĩa thĩ yombirũo.”—1 Thes. 5:1; 2 Pet. 3:3, 4.
ONANIA MWEREKERA WA ‘GWETERERA’
19, 20. Twagĩrĩirũo kuonania mwerekera wa gweterera Jehova nĩkĩ?
19 Kuuma o kĩambĩrĩria, Jehova Ngai endaga tũtũũre ihinda rĩtarĩ mũthia twĩrutaga ũhoro ũmwĩgiĩ hamwe na ũũmbi wake mũthaka. Kohelethu 3:11, yugaga ũũ: “[Jehova] ombire kĩndũ o gĩothe gĩthakare hĩndĩ yakĩo; o na ningĩ agĩĩkĩra kĩriga [hĩndĩ ĩtarĩ mũthia, NW] ngoro-inĩ ciao, matikanamenye wĩra ũrĩa Ngai aanaruta kuuma o kĩambĩrĩria nginya o ithirĩro.”
20 Githĩ ti gĩkeno kĩnene kuona atĩ Jehova ndarĩ acenjia muoroto wake harĩ andũ! (Mal 3:6) Ngai-rĩ, ‘ndagariũkaga, na ndarĩ kĩĩruru gĩa kũgarũrũka.’ (Jak 1:17) Mũbango wake wa mahinda ndũrũmagĩrĩra ithimi cia andũ cia gũthima mahinda, ta gũthiũrũrũka gwa thĩ. Jehova nĩwe “Mũthamaki ũrĩa ũtũũraga tene na tene.” (1 Ti 1:17) Nĩ ũndũ ũcio, rekei tuonanie “mwerekera wa gweterera Ngai wa ũhonokio witũ.” (Mik 7:7, NW) Ĩĩ-ni, “Gĩai na hinya, na mwĩũmĩrĩrie ngoro, inyuothe mwĩrĩgĩrĩire Jehova.”—Thab 31:24.
[Ũhoro wa magũrũ-inĩ]
a Rora ibuku rĩa Sikiliza Unabii wa Danieli! karatathi ka 186-195.
b Rora ibuku rĩa Sikiliza Unabii wa Danieli! karatathi ka 94-97.
[Ciũria cia wĩruti]
[Mbica karatathi ka 21]
Danieli nĩ eetĩkĩtie atĩ ũrathi ũrĩa woimĩte kwĩ Ngai nĩ ũngĩahingire
[Mbica karatathi ka 23]
Hihi nĩ ũhũthagĩra mahinda wega nĩguo wĩke wendi wa Ngai?