KUUMA NGOTHI-INĨ

Ponografĩ Nĩ Njega Kana nĩ Thumu?

Ponografĩ ĩiyũire kũndũ guothe thĩinĩ wa thĩ. * No yoneke imenyithia-inĩ, thenema-inĩ, nyĩmbo-inĩ, magathĩti-inĩ, TV-inĩ, mĩthako-inĩ ya video, thimũ-inĩ, Ciarĩro-inĩ, na mbica iria itũmanagĩrũo Intaneti-inĩ. Kũroneka thikũ ici nĩ ĩtĩkĩrĩkĩte nĩ andũ. Andũ aingĩ kũndũ kũingĩ marerorera, magathoma, kana magathikĩrĩria ponografĩ gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe.—Rora gathandũkũ,  “Ũrĩa Kũrĩ.”

Ũhoro wĩgiĩ ponografĩ ningĩ nĩ ũrathiĩ ũcenjetie. Profesa Gail Dines andĩkĩte ũũ: “Mbica cia ponografĩ mahinda-inĩ maya nĩ ikĩrĩtie njano ũũ atĩ iria tene cionagwo irĩ njũru mũno rĩu nĩ iretĩkĩrĩka.”

Mawoni maku nĩ marĩkũ maũndũ-inĩ macio? Hihi ponografĩ nĩ njega-ĩ, kana nĩ thumu? Jesu oigire ũũ: “Mũtĩ ũrĩa mwega ũciaraga maciaro mega; naguo mũtĩ ũrĩa mũthũku ũciaraga maciaro moru.” (Mathayo 7:17) Maciaro ma ponografĩ nĩ marĩkũ hihi? Nĩguo tuone macokio, rekei twarĩrĩrie ciũria imwe cia bata ciĩgiĩ ponografĩ.

 Ponografĩ ĩkoragwo na moimĩrĩro marĩkũ harĩ mũndũ?

MAWONI MA ATAARAMU: Ponografĩ ĩnyitaga meciria ma mũndũ biũ, na athuthuria amwe na arigitani mamĩhananagia na ndawa cia ũrĩu.

Brian, * ũrĩa wamenyerete kwĩrorera ponografĩ Intaneti-inĩ oigire ũũ: “Ndingĩahotire kwĩgirĩrĩria. Ndaiguaga ta ndĩ mũrĩĩu. Ndainainaga na ngatuurũo nĩ mũtwe. Nĩ ndageragia mũno gũtiga, no nĩ ndaikarire mĩaka mĩingĩ ingĩkahota.”

Andũ arĩa mamenyerete ponografĩ kaingĩ matiendaga kũmenyeka. Mekaga ũguo hitho-inĩ na njĩra ya wara. Nĩkĩo aingĩ ao maiguaga marĩ na ihooru, thoni, mĩtangĩko, makuĩte ngoro, na marakara. O na nĩ kũrĩ hĩndĩ mendaga kwĩyũraga. Serge ũrĩa wekĩraga mbica cia ponografĩ thimũ-inĩ yake hakuhĩ o mũthenya oigire ũũ: “Ndaiguaga nguĩte ngoro, itarĩ kĩene, hĩtĩtie, ndĩna ihooru na hana ngombo. Nĩ ndaconokaga mũno ũndũ itangĩahotire kũhoya ũteithio.”

O na kwĩrorera ponografĩ hanini tu no gũkorũo na moimĩrĩro moru. Mũthuthuria wa maũndũ ma ponografĩ ũrĩ ngumo wĩtagwo Dr. Judith Reisman, akĩruta ũira kamĩtĩ-inĩ ya Maseneta ya Amerika oigire ũũ: “Mbica cia ponografĩ cingĩraga na igacenjia meciria, igatiga mũndũ na maũndũ matangĩriganĩra narua kana matangĩtharũka.” Susan wa ũkũrũ wa mĩaka 19, ũrĩa weroragĩra Ciarĩro cia ponografĩ oigire ũũ: “Mbica icio itirĩ ciatharũka. Rĩmwe nĩ irurumũkaga meciria-inĩ iterĩgĩrĩire. Nyonaga ta gũtarĩ hĩndĩ ngahota gũcitharia biũ.”

MA NĨ ATĨ: Ponografĩ ĩtuaga mũndũ ngombo na ĩgatũma atangĩke mũno.—2 Petero 2:19.

Ponografĩ ĩkoragwo na moimĩrĩro marĩkũ harĩ famĩlĩ?

MAWONI MA ATAARAMU: Kũringana na The Porn Trap ya Wendy na Larry Maltz, “ponografĩ nĩ ĩtũmaga famĩlĩ iharagane.”

Ponografĩ ĩharaganagia ihiko na famĩlĩ na njĩra ya

▪ Gũtũma andũ mahikanĩtie mage kwĩhokana na mage wendo.—Thimo 2:12-17.

▪ Gũtũma andũ meyende, arĩa angĩ makeigua matiganĩirio, na makaga kũiganĩra thĩinĩ wa kĩhiko.—Aefeso 5:28, 29.

▪ Gũtũma andũ merirĩrie na macumĩkĩre ngomanio itagĩrĩire.—2 Petero 2:14.

▪ Gũtũma arĩa mamĩroragĩra mende gwĩka ciĩko itarĩ cia ndũire cia ngomanio hamwe na arĩa mahikanĩtie nao.—Aefeso 5:3, 4.

▪ Gũtũma andũ meke ũtharia nginya ngoro-inĩ ciao.—Mathayo 5:28.

Bibilia ĩraga arĩa mahikanĩtie ũũ: “Ndũkaanage gũtuĩka mwĩhokeku harĩ ũrĩa wahikanirie naake.” (Malaki 2:16, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language) Kwaga wĩhokeku thĩinĩ wa kĩhiko no  gũthũkie kĩhiko na gũtũme andũ meheranĩre kana matigane. Kweheranĩra kana gũtigana ta kũu nĩ gũtũmaga ciana itangĩke.

Ponografĩ ningĩ no ĩhutie ciana na njĩra ya ĩmwe kwa ĩmwe. Brian, ũrĩa ũkũgwetetwo, oigire ũũ: “Hĩndĩ ĩmwe rĩrĩa ndaarĩ na kĩndũ mĩaka 10, nĩ ndonire ngathĩti cia baba cia ponografĩ tũgĩthaaka mũthaako wa kwĩhithanĩra. Ngĩambĩrĩria gũciĩroragĩra ndĩhithĩte, o na gũtuĩka ndiamenyaga kĩrĩa gĩatũmaga ngucĩrĩrio nĩcio. Ũndũ ũcio ũgĩtũma nyambĩrĩrie mũtugo mũru itahotire gũtiga nginya ngĩtuĩka mũndũ mũgima.” Ũthuthuria wonanagia atĩ ponografĩ no ĩtũme andũ ethĩ mambĩrĩrie gwĩka ciĩko cia ngomanio marĩ anini mũno, magĩe thuti njũru mũno cia ngomanio, magaage kĩĩmeciria, na ngoro ciao ciage gũkindĩria.

MA NĨ ATĨ: Ponografĩ nĩ ĩthũkagia ihiko na ĩkarehera andũ ruo rwa ngoro na mĩtangĩko.—Thimo 6:27.

 Bibilia yugaga atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ ponografĩ?

KIUGO KĨA NGAI KIUGAGA: “Tuagai ciĩga cianyu . . . ta ikuĩte; nacio nĩ ici, atĩrĩ, ũmaraya, na meciria mathũku, na thuti njũru, na kwĩrirĩria maũndũ moru, na gũcumĩkĩra, nakuo no ũndũ ũmwe na kũinamĩrĩra mĩhianano na kũmĩhoya.”—Akolosai 3:5.

Hatarĩ nganja, Jehova * Ngai nĩ athũire ponografĩ. Ũguo ti kuuga atĩ ndakoragwo na mawoni mega kwerekera ngomanio. Aatũmbire tũrĩ na hinya wa ũciari nĩgetha arĩa mahikanĩtie makenagĩre ngomanio, magĩe na ũrata wa hakuhĩ, na mahote kũgĩa ciana.—Jakubu 1:17.

Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge tũrĩ na ma biũ atĩ Jehova ndakenagio nĩ ponografĩ? Wĩcirie itũmi cigana ũna.

▪ Nĩ amenyaga atĩ ponografĩ no ĩthũkie ũtũũro wa andũ.—Aefeso 4:17-19.

▪ Nĩ atwendete na nĩ endaga gũtũgitĩra harĩ ũgwati.—Isaia 48:17, 18.

▪ Nĩ endaga kũgitĩra ihiko na famĩlĩ.—Mathayo 19:4-6.

▪ Endaga tũkorũo tũrĩ atheru kĩĩmĩtugo na tũtĩe ihooto cia andũ arĩa angĩ.—1 Athesalonike 4:3-6.

▪ Nĩ endaga tũtĩe hinya witũ wa ũciari na tũũhũthĩre na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire.—Ahibirania 13:4.

▪ Nĩ amenyaga atĩ ponografĩ yonanagia roho mũũru na wa mwĩyendo wĩgiĩ ngomanio ũrĩa umanaga na Shaitani.—Kĩambĩrĩria 6:2; Judasi 6, 7.

MA NĨ ATĨ: Ponografĩ ĩthũkagia ũrata wa mũndũ na Ngai.—Aroma 1:24.

O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ akenagio mũno nĩ andũ arĩa mendaga gũtigana na ponografĩ. Bibilia yugaga ũũ: “Jehova nĩ wa matha maingĩ na nĩ muuma-andũ mũno; ndahiũhaga kũrakara, na e na ũtugi mũingĩ. Nĩ gũkorũo we nĩoĩ ũũmbe ũrĩa twombirũo; nĩaririkanaga atĩ ithuĩ tũrĩ o rũkũngũ.” (Thaburi 103:8, 14) Nĩ etaga andũ arĩa enyihia moke kũrĩ we ‘nĩ getha maiguĩrũo tha, na mone wega wake wa kũmateithagia hĩndĩ ĩrĩa mabataire.’—Ahibirania 4:16; rora gathandũkũ “Ũrĩa Ũngĩtooria Ponografĩ.”

Andũ aingĩ nĩ metĩkĩrĩte gũteithio nĩ Ngai. Hihi nĩ mateithĩkĩte? Ta rora ũrĩa Bibilia yugaga ũhoro-inĩ wĩgiĩ andũ amwe maatooririe mĩtugo ĩtarĩ mĩega: “Nĩ gũthambio mwathambirio, kwamũrũo nĩmwamũrirũo mũtuĩke atheru, nĩ gũtuwo mwatuirũo athingu thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Mwathani Jesu Kristo, o na nĩ ũndũ wa Roho wa Ngai witũ.” (1 Akorintho 6:11) Andũ ta acio no moige ũũ o ta mũtũmwo Paulo: “Nĩ’hotaga gwĩka maũndũ mothe na ũndũ wake we ũrĩa ũ’heaga hinya.”—Afilipi 4:13.

Susan, ũrĩa watooririe mũtugo wa ponografĩ oigaga ũũ: “Jehova no we ũngĩgũteithia ũtigane na mũtugo ũcio. Ũngĩmwĩra agũteithie na akuonie njĩra, no ũgĩe na ũrata wa hakuhĩ hamwe nake. Ndangĩgũtiganĩria.”

[Ũhoro wa magũrũ-inĩ]

[Mbica karatathi ka 2, 3]

[Mbica karatathi ka 4, 5]

[Ithandũkũ Karatathi-ini ka 5]

 ŨRĨA KŨRĨ

O CEKONDI: Hakuhĩ andũ 30,000 nĩ meroragĩra Ciarĩro cia ponografĩ.

O NDAGĨKA: Andũ nĩ matũmanagĩra imĩrũ makĩria ma 1,700,000 cia ponografĩ.

O ITHAA: Hakuhĩ video IGĨRĨ cia ponografĩ nĩ ithondekagwo bũrũri-inĩ wa Amerika nĩguo ciendio.

O MŨTHENYA: Mũigana wa thenema makĩria ma 2,000,000 cia ponografĩ nĩ ikomboragwo bũrũri-inĩ wa Amerika wiki.

O MWERI: Hakuhĩ anake 9 harĩ 10 na airĩtu 3 harĩ 10 nĩ meroragĩra ponografĩ bũrũri-inĩ wa Amerika.

O MWAKA: Biacara ya ponografĩ thĩ yothe ĩthondekaga ta dola BILIONI 100 cia Amerika.

 [Ithandũkũ Karatathi-ini ka 6, 7]

Ũrĩa Ũngĩtooria Ponografĩ

Hihi harĩ mũndũ ũĩ ũkoretwo akĩgeria gũtigana na ponografĩ? Wĩcirie maũndũ maigana ũna marĩa mateithĩtie andũ aingĩ gũtigana na mũtugo ũcio.

1. Hoya Ngai.

Mũndũ ũmwe wĩtagwo Franz oigire ũũ: “Ikinya rĩrĩa rĩa bata makĩria harĩ gũtigana na ponografĩ nĩ kũhoya Jehova ũteithio.”

Jehova no ahe mũndũ roho mũtheru ũmũteithie ‘kwenda maũndũ make, na ũtũme amekage.’ (Afilipi 2:13) Angĩtĩkĩra gũtongorio nĩ roho ũcio, no ũmũteithie gũtooria “thuti . . . na merirĩria” moru.—Agalatia 5:16, 24.

2. Ririkana kĩara kĩmwe gĩtiũragaga ndaa.

Yoshi oigire ũũ: “Mũtugo wa ponografĩ no ũtũme ũconoke nginya ũigue hinya kũhoya ũteithio. Wahota gwĩciria no ũũtorie ũrĩ wiki, no ũguo tiguo kũrĩ. No mũhaka ũteithio nĩguo ũũtorie. Nĩ ũndũ ũcio, ngĩra mũtumia wakwa ũhoro ũcio. Ningĩ ngĩhoya mũrata wakwa ũmwe mwĩhokeku ũteithio. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ o na hanini, no nĩ ndateithĩkire.”

Kũhoya arĩa angĩ ũteithio nĩ kũbataraga ũmĩrĩru mũnene. Ĩndĩ gwĩka ũguo nĩ ikinya rĩa bata harĩ gũtooria mũtugo ũcio na gũcokia ũrata na andũ arĩa angĩ. Susan, ũrĩa ũgwetetwo hau mbere oigire ũũ: “Thutha ũcio ndaiguire ndacokwo nĩ thayũ. O na gũtuĩka kũhoya ũteithio kwarĩ ũndũ mũritũ, nĩ ndagĩire na thamiri theru na thayũ wa meciria.”—Jakubu 5:16.

3. Ririkana mũndũ wanarũmwo nĩ nyoka onaga mũkwa akoora.

Nĩ maũndũ kana meciria ma mũthemba ũrĩkũ matũmaga mũndũ agĩe na merirĩria moru? Hihi nĩ kũhũthĩra Intaneti? Nĩ kwĩrorera TV ũtukũ mũno? Nĩ gũthoma mabuku? Kana nĩ marakara, kũhũta, gũikara ũrĩ wiki kana mĩnoga? Mũndũ ũmwe wĩtagwo Sven oigire ũũ: “Menya wathe waku na ũwĩtheme ta mwaki.” Jesu oigire ũũ: “Kũngĩtuĩka atĩ riitho rĩaku rĩa ũrĩo nĩ rĩa gũkũhĩngithia, rĩkũũre, ũrĩte.”—Mathayo 5:29.

Franz oigire ũũ: “Rĩrĩa ndekora ngĩrorera mũtumia na njĩra ya kũmwĩrirĩria, hoyaga Jehova o rĩo na ngatiga hau hau kũmwĩrorera.” Ayubu, mũthuri warĩ mwĩhokeku ũgwetetwo thĩinĩ wa Bibilia oigire ũũ: “Nĩndĩhĩtĩĩte ngoiga, ndirĩriragĩria mũndũ wa nja.”—Ayubu 31:1, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language.

4. Ĩkĩra hinya ũrata waku na Ngai.

Franz ongereire ũũ: “Wĩciragie maũndũ marĩa ma bata, na hingo ciothe wĩkage maũndũ ma kũgacĩrithia ũrata waku na Ngai.”

Bibilia yugaga ũũ: “Maũndũ o marĩa ma ma, namo marĩa matĩĩku, na ma kĩhooto, na marĩa matheru, na marĩa mangĩendeka, o na marĩa me na ũhoreri-rĩ; ningĩ kũngĩrĩ na ũndũ wĩ mwagĩrĩru, kana ũndũ wa kũgathwo, maũndũ macio-rĩ, wĩciragiei ũhoro wamo . . . , nake Ngai mwene thayũ nĩarĩikaraga na inyuĩ.”—Afilipi 4:8, 9.

[Mbica]

1

[Mbica]

2

[Mbica]

3

[Mbica]

4