Kwaga kũiguana na tinĩnja waku nĩguo ũndũ ũrĩa mũritũ mũno ũrĩcemanagia naguo na kaingĩ nĩ ũrĩbataraga ũkorũo na wetereri. Maria, wa kuuma Brazil ũrĩ na mũirĩtu wa mĩaka 14 oigire ũũ: “Rĩrĩa mũirĩtu wakwa akayakayania na niĩ, njiguaga ta ngũcamũka.” Nake Carmela kuuma Italia oigire ũũ: “Niĩ na mwanake wakwa tũrakaranagĩra nginya tũkagũthũkanĩra. Tũkararanagia nake nginya akoimania na kwĩhingĩra rumu-inĩ yake.”

Nĩ kĩĩ gĩtũmaga tinĩnja aingĩ makararanie na aciari ao? Hihi nĩ tondũ wa mariika mao? No kũhoteke. Bibilia yugaga atĩ arata a mũndũ no mamũthũkie kana mamũtue mũndũ mwega. (Thimo 13:20; 1 Akorintho 15:33) Ningĩ maũndũ maingĩ ma gwĩkenia marĩa marongoreirio andũ ethĩ ũmũthĩ, nĩ maratũma matuĩke aremi na maage gĩtĩo.

O na kũrĩ ũguo, harĩ maũndũ mũciari agĩrĩirũo nĩ kũmenya nĩguo ahote gũikarania na tinĩnja wake na njĩra njega. Wĩcirie ũhoro wa maũndũ maya matatũ.

Mũtũmwo Paulo oigire ũũ: “Rĩrĩa ndaarĩ kaana-rĩ, ndaaragia ta kaana, mũiguĩre wakwa wa ũhoro naguo warĩ o wa kaana, o na gũtarania ndaũtaranagia ta kaana: no rĩu ndanatuĩka mũndũ mũgima-rĩ, nĩndĩkĩtie gũte maũndũ ma wana.” (1 Akorintho 13:11) O ta ũrĩa Paulo onanĩtie,  ciana na andũ agima makoragwo na mwĩcirĩrie ngũrani mũno. Na njĩra ĩrĩkũ?

Ciana ciũĩ ũndũ mũũru nĩ mũũru, na mwega nĩ mwega. Mũgarũ na ũguo, andũ agima kaingĩ nĩ mahotaga gwĩcũrania ũndũ mũna na njĩra ndikĩru mbere ya gũtua itua. Kwa ngerekano, andũ agima nĩ meyũragia ũhoro wa moimĩrĩro ma ũndũ mũna, na ũrĩa matua mao mangĩhutia andũ angĩ. No makorũo nĩ mamenyerete gwĩciragia na njĩra ĩyo. Ĩndĩ, tinĩnja nĩ hĩndĩ areruta gwĩciria na njĩra ĩyo.

Bibilia nĩ ĩkĩraga ngoro andũ ethĩ magĩe na “ũgerereri kana ũhoti wa gwĩciria.” (Thimo 1:4) Ma nĩ atĩ, Bibilia ĩraga Akristiano othe mahũthagĩre “ũhoti wa gwĩciria.” (Aroma 12:1, 2, New World Translation; Ahibirania 5:14) O na kũrĩ ũguo, rĩmwe tinĩnja waku nĩ arĩkararanagia nawe o na tũũndũ-inĩ tũtarĩ na kũrĩa tũrĩ akĩgeria kũhũthĩra ũhoti wake wa gwĩciria. * Kana akwĩre ũndũ ũrona ndwagĩrĩire. (Thimo 14:12) Kũngiumĩra ũndũ ta ũcio-rĩ, mũngĩwarĩrĩria atĩa mũtegũkararania?

Ririkana: Rĩrĩa ũrateithia tinĩnja waku gwĩciria, ndũkae gwĩciria atĩ nĩ arĩtĩkanagia nawe hĩndĩ ciothe. O na angĩaga gũgũthikĩrĩria, nĩ arĩĩrutaga maũndũ maingĩ mũno gũkĩra ũrĩa ũngĩrĩgĩrĩra, o na gũtuĩka ndegũkwĩra. Nĩ ũrĩkenaga kuona thutha wa kahinda akĩgĩa na mwĩcirĩrie ta waku o na agatua mawoni macio nĩ make.

Kenji, wa bũrũri wa Japan oigire ũũ: “Rĩmwe na rĩmwe nĩ twakararanagia na mũriũ wakwa maũndũ-inĩ matarĩ na kũrĩa marĩ, ta ndamwĩra atige kwananga indo kana atige kũũgita mwarĩ wa nyina. No kaingĩ eendaga nĩguo ndĩmũũrie ũrĩa areciria na hihi ndĩmuonie nĩ ndĩretĩkania nake, ndĩmũũrie ũũ: ‘Wona ũguo nĩguo kwagĩrĩire?’ kana ‘Ũguo nĩguo ũreciria?’ Nyonaga atĩ angĩkorũo nĩ ndamũũragia ciũria ta icio tũtingĩakararanagia.”

Wĩra ũrĩa mũnene rĩrĩa ũrarera tinĩnja nĩ wa kũmũteithia kũgimara atuĩke mũndũ ũngĩiikaria. (Kĩambĩrĩria 2:24) Ũndũ ũcio ũkoniĩ kũmũteithia emenye, agĩe na mĩtugo na mwĩcirĩrie mwega o hamwe na ngumo iria ingĩmũkũrithania na arĩa angĩ. Tinĩnja ũremenya angĩhatĩkwo eke ũrĩa gũtagĩrĩire, to gwĩciria eciragia ũhoro wa moimĩrĩro ma ũndũ ũcio arerũo eke. Nĩ eyũragia ũũ: ‘Niĩ-rĩ, ndĩ mũndũ wa mũthemba ũrĩkũ? Mĩikarĩre yakwa ĩtariĩ atĩa? Njagĩrĩirũo gwĩka atĩa ũndũ-inĩ ta ũyũ?’—2 Petero 3:11.

Bibilia nĩ ĩtwĩraga ũhoro wa mwanake ũmwe mwĩthĩ weemenyaga wetagwo Jusufu. Hĩndĩ ĩmwe rĩrĩa mũtumia wa Potifaru aamwĩrire makomanie nake, Jusufu aamũcokeirie ũũ: “Ingĩkĩhota atĩa gwĩka ũndũ ta ũcio mũnene ũguo wa waganu, o na njĩhie Ngai?” (Kĩambĩrĩria 39:9) O na gũtuĩka hĩndĩ ĩyo Aisiraeli matiahetwo watho wĩgiĩ ũtharia, Jusufu nĩ aamenyaga mwĩcirĩrie wa Ngai ũndũ-inĩ ũcio. Makĩria ma ũguo, ciugo “ingĩkĩhota atĩa,” nĩ cionanagia atĩ aarĩ na mwĩcirĩrie ta wa Ngai, ũndũ ũcio ũkonania kũna atĩ nĩ eemenyaga.—Aefeso 5:1.

O na tinĩnja waku nĩ kwĩmenya akoragwo akĩĩmenya. Na ũndũ ũcio nĩ mwega tondũ nĩ ũrĩmũteithagia kwĩhanda rĩrĩa ahatĩkwo nĩ riika rĩake. (Thimo 1:10-15) O na kũrĩ ũguo, ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũmaga agũkararie o nawe. Kũngĩthiĩ ũguo-rĩ, ũngĩka atĩa?

Nĩ harĩ ũguni rĩrĩa tinĩnja emenya na ehanda na magũrũ make. O na Bibilia nĩ ĩkĩraga Akristiano ngoro matikahaane ta ciana ‘matwaragwo nĩ ũrutani o wothe, ta arĩ rũhuho rũramahuruta.’ (Aefeso 4:14) Kwoguo, ĩkĩraga tinĩnja waku ngoro emenye na ehande na magũrũ make.

Ivana, wa bũrũri wa Czech oigire ũũ: “Nĩ nyonaga atĩ rĩrĩa ndathikĩrĩria airĩtu akwa, nĩ magĩaga na mwĩcirĩrie ta wakwa, o na angĩkorũo marĩ na mawoni ngũrani. Nĩ ndĩmenyagĩrĩra mũno ndikamatindĩkĩrĩrie mawoni makwa, ĩndĩ nyendaga o ene metuĩre matua mao.”

Tinĩnja amwe no mahaane ta ciana gũtindĩrĩra aciari ao nĩgetha metĩkĩrio gwĩka ũrĩa marenda. Angĩkorũo tinĩnja waku nĩguo ekaga kaingĩ, nĩ wagĩrĩirũo kwĩmenyerera. O na gũtuĩka rĩrĩa wamwĩtĩkĩria eke ũrĩa arenda nĩ mũrĩniinaga ngarari, tinĩnja waku ahota gwĩciria atĩ nĩ arĩonaga kĩrĩa arenda agũtindĩrĩra. Wagĩrĩirũo gwĩka atĩa? Rũmagĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Jesu: ‘Mũkĩaria-rĩ, rekei Ĩĩ ĩtuĩke Ĩĩ, na Aca, ĩtuĩke Aca.’ (Mathayo 5:37) Tinĩnja waku no age gũkararania nawe angĩkorũo nĩ oĩ ndũcokaga na thutha.

O na kũrĩ ũguo, gĩa na ũigananĩru. Kwa ngerekano, rekaga tinĩnja waku agũtaarĩrie kĩrĩa kĩratũma aigue ta agĩrĩirũo kũheo mathaa mainga-ingĩ ma gũceerera arata ake. Gwĩka ũguo ti kuuga atĩ nĩ arakũhatĩka wĩtĩkanie nake, ĩndĩ ũgũkorũo ũkĩrũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Bibilia: “Tũmagai gũkiranĩrĩria kwanyu kũmenyũo nĩ andũ othe.”—Afilipi 4:5.

Hatarĩ nganja, gũtirĩ mũciari mũkinyanĩru. Bibilia yugaga ũũ: “Ithuothe nĩtũhĩngĩcagwo nĩ maũndũ maingĩ.” (Jakubu 3:2) Ũngĩona atĩ o nawe nĩ ũtũmire mũkararanie, mũcũnge mũhera. Wetĩkĩra atĩ o nawe nĩ ũhĩtirie, nĩ ũkũmũigĩra kĩonereria kĩega kĩa wĩnyihia kĩngĩtũma o nake ekage o ũguo.

Kenji, wa bũrũri wa Japan, oigire ũũ: “Thutha wa gũkararania, na ndaigua nĩ ndahorera, nĩ njũngaga mũrũ wakwa mũhera. Gwĩka ũguo gũtũmaga o nake ahorere na agakorũo ehaarĩirie gũũthikĩrĩria.”