KUUMA NGOTHI-INĨ | NĨKĨ GĨTŨMAGA MAŨNDŨ MORU MAKORE ANDŨ ARĨA EGA?
Maũndũ Moru Makoraga Andũ Arĩa Ega Nĩkĩ?
Andũ aingĩ meciragia atĩ Jehova Ngai * nĩwe ũtũmaga maũndũ mothe, mega kana moru mekĩke thĩinĩ wa thĩ, tondũ nĩwe wombire indo ciothe, na nĩwe mwene hinya wothe. O na kũrĩ ũguo, ta wĩcirie ũrĩa Bibilia yugaga igũrũ rĩgiĩ Ngai ũrĩa ũmwe wa ma:
“Jehova ikĩro-inĩ ciake ciothe no mũthingu.”—Thaburi 145:17.
“Mĩthiĩre yake [Ngai] yothe nĩ ya kĩhooto; Nake nĩwe Mũrungu ũrĩa mwĩhokeku, ũtarĩ ũũru, na ningĩ nĩ wa ma, o na wa kĩhooto.”—Gũcokerithia Maathani 32:4.
‘Mwathani, Jehova nĩ muuma-andũ mũno na mũigua-tha.’—Jakubu 5:11.
Ngai ndatũmaga maũndũ moru mekĩke. O na kũrĩ ũguo-rĩ, hihi nĩwe ũtũmaga andũ meke maũndũ moru? Aca. Maandĩko moigaga ũũ: “Mũndũ o wothe aagerio, nĩatige kuuga, Ndagerio nĩ Ngai.” Nĩkĩ? Tondũ “Ngai ndangĩhota kũgerio nĩ maũũru; nake we mwene ndageragia mũndũ o na ũrĩkũ.” (Jakubu 1:13) Ngai ndageragia mũndũ eke maũndũ moru. Tiwe ũrehaga maũndũ moru o na kana agatũma andũ meke maũndũ moru. Nũũ kana nĩ kĩĩ gĩgĩtũmaga maũndũ moru mekĩke?
GŨKORŨO HARĨA HATAGĨRĨIRE IHINDA RĨRĨA RĨTAGĨRĨIRE
Bibilia nĩ ĩtaarĩirie gĩtũmi kĩmwe kĩrĩa gĩtũmaga andũ manyamarĩke, yugaga atĩ, “ihinda na ũndũ ũterĩgĩrĩirũo ikinyagĩrĩra andũ othe.” (Kohelethu 9:11, New World Translation) Mũndũ no acemanie na ũgwati, angĩkorũo arĩ handũ harĩa hatagĩrĩire ihinda rĩrĩa rĩtagĩrĩire. Mĩaka ta 2,000 ũguo mĩhĩtũku, Jesu nĩ aaririe ũhoro wa gĩcanjama kĩmwe kĩrĩa kĩoragire andũ 18 rĩrĩa maagũĩrĩirũo nĩ nyũmba. (Luka 13:1-5) Matiakuire nĩ ũndũ wa ciĩko iria mekĩte mũtũũrĩre-inĩ wao, ĩndĩ, makuire tondũ marĩ nyũmba-inĩ ĩyo rĩrĩa yagũaga. Janũarĩ mwaka wa 2010, gĩthingithia kĩmwe kĩnene nĩ kĩoragire andũ makĩria ma 300,000 bũrũri-inĩ wa Haiti. Gĩthingithia kĩu kĩoragire andũ acio othe gũtekũmakania nũ kana nũ. Mũrimũ no ũnyite mũndũ o wothe hĩndĩ o yothe.
Ngai agaga kwehereria andũ arĩa ega maũndũ moru nĩkĩ?
Andũ angĩ no meyũrie ũũ: ‘Githĩ Ngai to agirĩrĩrie maũndũ ta macio matigekĩke? Na githĩ to ahote kũgitĩra andũ ega matigakue?’ Ngai angĩka ũguo, angĩkorũo akĩonania atĩ nĩ amenyaga ũhoro wa maũndũ moru matanahanĩka. Nĩ ma Ngai nĩ arĩ ũhoti wa kũmenya maũndũ mbere ya mekĩkĩte, ĩndĩ kĩũria nĩ gĩkĩ: Hihi Ngai nĩ egiragĩrĩria kũhũthĩra ũhoti ũcio wake wa kũmenya maũndũ matanekĩka?—Isaia 42:9.
Bibilia yugaga, “Ngai witũ arĩ o igũrũ; o ũrĩa endaga gwĩka noguo ekaga.” (Thaburi 115:3) Jehova ekaga ũrĩa ona kwagĩrĩire. No ũguo ti kuuga atĩ ekaga maũndũ mothe marĩa angĩhota gwĩka, na ũguo noguo athuuraga maũndũ marĩa angĩenda kũmenya mbere ya mekĩkĩte. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩrĩa waganu waingĩhĩte mũno matũũra-inĩ ma Sodomu na Gomora, Jehova eerire Iburahimu ũũ: “Rĩu nĩngũgĩikũrũka, ngarore kana nĩgwĩkĩtwo maũndũ maringaine ki na mũkayo ũcio ũkaĩtwo nĩ ũndũ wakuo, o ũcio ũnginyĩire, na akorũo tiguo, ‘menye.” (Kĩambĩrĩria 18:20, 21) Ihinda rĩu, Jehova nĩ aathuurĩte kwaga kwenda kũmenya gĩkĩro kĩa waganu ũrĩa warĩ matũũra-inĩ macio. Ũndũ ũmwe na ũguo, Jehova no athuure kwaga kwenda kũmenya maũndũ mothe mbere ya mekĩkĩte. (Kĩambĩrĩria 22:12) No ũguo ti kuuga atĩ Ngai ti mũkinyanĩru, tondũ “wĩra ũrĩa arutaga nĩ mwagĩrĩru.” Ngai ahũthagĩra ũhoti wake wa kwenda kũmenya maũndũ marĩa magekĩka kũringana na muoroto wake; na ndatindĩkagĩrĩria andũ meke ũrĩa we ekwenda. * (Gũcokerithia Maathani 32:4) Ũndũ ũcio ũratũruta atĩa? Atĩ, Ngai ahũthagĩra ũũgĩ gũthuura maũndũ marĩa ekwenda kũmenya matanahaanĩka.
HIHI ANDŨ NĨO MATŨMAGA MAŨNDŨ MORU MEKĨKE?
Hatarĩ nganja o nao nĩ makoragwo na itemi. Bibilia nĩ ĩtaarĩirie maũndũ mangĩtongoria mũndũ maũndũ-inĩ moru. “O mũndũ nĩ kũgerio ageragio hĩndĩ ĩrĩa ekũgucĩrĩrio nĩ merirĩria make moru, akahenererio nĩmo. Namo merirĩria macio maagĩa ihu-rĩ, maciaraga wĩhia: naguo wĩhia wakũra-rĩ, ũgaciara gĩkuũ.” (Jakubu 1:14, 15) Mũndũ angĩrũmĩrĩra merirĩria make moru, no erehere moimĩrĩro moru. (Aroma 7:21-23) Kuuma o tene, andũ maneka ciĩko cia ũnyamũ igatũma arĩa angĩ manyamarĩke mũno. Makĩria ma ũguo, andũ aganu nĩ mahatagĩrĩria arĩa angĩ mahaanane nao, kwoguo ũũru ũkaingĩha.—Thimo 1:10-16.
Andũ maneka ciĩko cia ũnyamũ igatũma arĩa angĩ manyamarĩke mũno
Hihi Ngai nĩ abataire kũingĩrĩra maũndũ nĩguo agirĩrĩrie andũ gwĩka maũndũ moru? Ta wĩcirie ũrĩa mũndũ ombĩtwo. Maandĩko moigĩte atĩ mũndũ ombirũo na mũhianĩre o ta wa Ngai. Kwoguo, andũ nĩ marĩ ũhoti wa kuonania ngumo ta cia Ngai. (Kĩambĩrĩria 1:26) Andũ nĩ maheetwo wĩyathi wa gwĩka ũrĩa mekwenda, na no mathuure kwenda Ngai kana kũmũrũmĩrĩra, na njĩra ya kũhingia wendi wake. (Gũcokerithia Maathani 30:19, 20) Ngai angĩtindĩkĩrĩria andũ mekage o ũrĩa ekwenda-rĩ, na githĩ ndangĩgĩkorũo akĩmatunya wĩyathi ũcio wao? Andũ mangĩkorũo mahaana o ta macini iria ciĩkaga o ũrĩa ibangĩtwo ciĩkage! Ũguo noguo kũngĩhaana angĩkorũo mũtũũrĩre witũ wabangĩtwo ũrĩa ũgaikara tũtanaciarũo. Na githĩ tũtikĩbatie gũkenera gĩtĩo kĩu Ngai atũheete gĩa gwĩthuurĩra ũrĩa tũkwenda gwĩka! O na kũrĩ ũguo, andũ matigũtũũra manyamarĩkaga tene na tene nĩ ũndũ wa maũũru marĩa marehagwo nĩ andũ amwe.
HIHI KARMA NĨ ĨTŨMAGA ANDŨ MANYAMARĨKE?
Ũngĩũria Mũhĩndĩ kana Mũbutha kĩũria kĩrĩa kĩrĩ ngothi-inĩ ya ngathĩti ĩno, angĩgũcokeria ũũ: “Maũndũ moru makoraga andũ arĩa ega nĩ ũndũ wa Karma. Nĩ kũgetha makoragwo makĩgetha moimĩrĩro ma maũndũ marĩa meekire matanaciarũo rĩngĩ.” *
Nĩguo tũmenye kana wĩtĩkio ũcio wa Karma nĩ wa ma, reke tuone ũrĩa Bibilia yugĩte ũhoro-inĩ wĩgiĩ gĩkuũ. Ngai eerire Adamu ũũ: “Mũtĩ o wothe ũrĩa wĩ mũgũnda ũyũ-rĩ, nĩũrekereirio ũũrĩage; no rĩrĩ, mũtĩ ũrĩa wa kũmenyithania wega o na ũũru, ndũkanaũrĩe, nĩ gũkorũo mũthenya ũrĩa ũkaũrĩa, no mũhaka ũgakua.” (Kĩambĩrĩria 2:16, 17) Korũo Adamu ndehirie ndangĩakuire. Gĩkuũ gĩokire tondũ ndaathĩkĩire watho ũcio wa Ngai. Na rĩrĩa ciana ciaciarirũo, “gĩkuũ gĩgĩkĩhunja kũrĩ andũ othe.” (Aroma 5:12) Kwoguo no tuuge atĩ, “mũcara wa wĩhia nĩ gĩkuũ.” (Aroma 6:23) Ningĩ Bibilia nĩ ĩtaarĩirie ũũ: “Mũndũ ũrĩkĩtie gũkua ũguo nĩatuĩtwo mũthingu agatigithanio na wĩhia.” (Aroma 6:7) Ũguo nĩ kuuga atĩ, mũndũ ndatũũraga arĩhagĩra mehia make thutha wa gũkua.
Andũ milioni nyingĩ ũmũthĩ, metĩkĩtie atĩ mathĩna ma andũ moimanaga na Karma. Mũndũ wĩtĩkĩtie ũguo ndathumbũkaga ngoro rĩrĩa arona andũ angĩ magĩthĩnĩka, o kana we mwene akĩnyamarĩka. No ũũma nĩ atĩ, wĩtĩkio ta ũcio ndũngĩhe andũ kĩĩrĩgĩrĩro o gĩothe kĩa atĩ maũndũ moru nĩ magaathira. Tondũ, andũ acio metĩkĩtie atĩ, nĩguo mũndũ atige kũnyamarĩka, no erutanĩirie mũno atige gũciarũo rĩngĩ, na njĩra ya gũikaraga mũtũũrĩre ũrĩa wagĩrĩire na gũkorũo arĩ na ũũgĩ wa mwanya. O na kũrĩ ũguo, mwĩcirĩrie ũcio nĩ ngũrani mũno na ũrĩa Bibilia ĩrutanaga. *
KĨHUMO KĨA MĨNYAMARO
Andũ tio kĩhumo kĩa mĩnyamaro. Kĩambĩrĩria-inĩ, Shaitani ũrĩa Mũcukani aarĩ mũraika mwĩhokeku wa Ngai, ĩndĩ “ndaigana kwĩrũgamania na ũhoro-ũrĩa-wa-ma,” nĩ ũndũ ũcio nĩwe warehire mehia thĩinĩ wa thĩ. (Johana 8:44) Aambĩrĩirie ũkararia mũgũnda-inĩ wa Edeni. (Kĩambĩrĩria 3:1-5) Jesu aamwĩtire “mũnene wa gũkũ thĩ” na “ũrĩa mũũru.” (Johana 14:30; 17:15) Andũ makoragwo makĩrũmĩrĩra Shaitani hĩndĩ ĩrĩa mateanĩria mawatho ma Jehova na marega kũmarũmĩrĩra. (1 Johana 2:15, 16) Rĩandĩko rĩa 1 Johana 5:19 riugaga ũũ: “Kĩrĩndĩ gĩa thĩ gĩothe nĩgĩtũire kĩnyitĩtwo nĩ ũcio mũũru.” Nĩ kũrĩ ciũmbe ingĩ cia kĩĩroho iria ciaremire na ikĩrũmĩrĩra Shaitani. Bibilia yonanĩtie atĩ Shaitani na Ndaimono ciake nĩo ‘mahĩtithagia kĩrĩndĩ gĩa thĩ gĩothe,’ na ũndũ ũcio ũgatũma ‘thĩ ĩgĩe na haaro.’ (Kũguũrĩrio 12:9, 12) Kwoguo kĩhumo kĩrĩa kĩnene kĩa waganu nĩ Shaitani ũrĩa Mũcukani.
Ma nĩ atĩ, Ngai tiwe ũrehagĩra andũ maũndũ moru kana agatũma manyamarĩke. Handũ ha ũguo, eranĩire atĩ nĩ arĩeheria waganu wothe kaimana, ta ũrĩa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire kĩonanĩtie.
^ kib. 3 Jehova nĩrĩo rĩĩtwa rĩa Ngai ta ũrĩa rĩguũrĩtio thĩinĩ wa Bibilia.
^ kib. 11 Nĩguo ũmenye kĩrĩa gĩtũmĩte Ngai etĩkĩrie waganu ũthiĩ na mbere, thoma gĩcunjĩ gĩa 11 kĩa ibuku Bibilia Ĩrutanaga Atĩa Kũna? rĩrĩa rĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.
^ kib. 16 Nĩguo ũmenye ũrĩa wĩtĩkio wa Karma waambĩrĩirie, thoma karatathi ga 8-12 ka broshua ya Gũtuĩkaga Atĩa Kũrĩ Ithuĩ Rĩrĩa Twakua? ĩrĩa ĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.
^ kib. 18 Nĩguo ũmenye ũrĩa Bibilia ĩrutanaga igũrũ rĩgiĩ arĩa akuũ na kĩĩrĩgĩrĩro kĩao, thoma gĩcunjĩ gĩa 6 na kĩa 7 kĩa ibuku rĩa Bibilia Ĩrutanaga Atĩa Kũna?