THIMO ĩyo nĩ yũĩkaine wega nĩ andũ a Afrika ya Irathĩro, na hatarĩ nganja andũ thĩ yothe nĩ makoragwo na mawoni o ta macio. Hihi ũguo nĩguo ũiguaga ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũkomba mbeca kuuma kũrĩ mũrata kana kũndũ kũngĩ? O na gũtuĩka rĩmwe mũndũ ahota kuona arĩ wega gũkomba-rĩ, hihi rĩu nĩrĩo ikinya rĩega? Nĩ ũgwati na mĩtego ĩrĩkũ andũ macemanagia nayo nĩ ũndũ wa gũkomba?

Thimo ĩngĩ ya Gĩthwaĩri nĩ yonanagia ũgwati mũnene ũrĩa umanaga na gũkomba. Yugaga ũũ: “Gũkomba na gũkombithia nĩ gũthũkagia ũrata.” Hatarĩ nganja, mathiirĩ no matũme ũrata na ũkuruhanu wa andũ ũkorũo ũgwati-inĩ. O na ũrĩa ũrakomba angĩkorũo na mĩbango kana mĩoroto mĩega atĩa ya gũkaarĩha, nĩ gũũkaga gĩtaraire. Kwa ngerekano, ihinda rĩngĩthianga mũndũ ũrĩa wakombithanĩtie mbeca atarĩhĩtwo-rĩ, ahota kũrakara. Ũthũ wahota kwambĩrĩria kũgĩa na hihi ũrata wao o hamwe na wa famĩlĩ ciao wambĩrĩrie gũthũka. Tondũ gũkomba kaingĩ nĩ kũrehaga kwaga kũiguithania-rĩ, ti wega gũteng’erera gũkomba nĩguo tũniine mathĩna maitũ ma mbeca.

Gũkomba mbeca ningĩ no gũthũkie ũrata witũ na Ngai. Na njĩra ĩrĩkũ? Ũndũ wa mbere, Bibilia yugaga atĩ mũndũ ũrĩa mwaganu nĩ ũrĩa ũregaga kũrĩha mathiirĩ make. (Thaburi 37:21) Ningĩ nĩ yonanagia wega atĩ, “ũrĩa ũkombaga atũũraga e ngombo ya mũmũkomberi.” (Thimo 22:7, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language) Ũrĩa ũkombete nĩ agĩrĩirũo kũmenya atĩ matingiumanwo na ũrĩa ũmũkombithĩtie nginya rĩrĩa akaamũrĩha thiirĩ wake. Thimo ĩngĩ ya Afrika yugaga ũũ: “Ũngĩkomba mũndũ magũrũ make, ũrĩthiaga kũrĩa guothe ekwenda.” Ũguo nĩ kuuga atĩ, mũndũ ũrĩa wĩ na mathiirĩ manene ndakoragwo na wĩyathi wa gwĩka ũrĩa angĩenda gwĩka.

Nĩ ũndũ ũcio, harĩ bata mũndũ ekĩrĩre kũrĩha kĩrĩa akombete. Kwaga ũguo, mathĩna matirĩagaga kuumĩra. Thiirĩ ũngĩiganĩrĩra no ũrehe mĩtangĩko ya meciria, o hamwe na kwaga toro, kũruta wĩra gũkĩria njano, ngarari gatagatĩ ka mũtumia na mũthuri wake, o hamwe na famĩlĩ kũharagana, o na hihi gũtwarana igooti-inĩ kana kuohwo. Rĩandĩko rĩa Aroma 13:8 rĩrĩ na ũtaaro mwega, ũrĩa ugĩte ũũ: “Mũtikanaikare mwĩ na thirĩ na mũndũ o na ũrĩkũ, tiga o mwendanage.”

Maũndũ macio mothe, maronania atĩ nĩ wega kwĩmenyerera ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũkomba mbia. Nĩ wega kwĩyũria ũũ: Hihi kũna nĩ ndĩrabatara gũkomba? Hihi nĩ kwenda ndĩrenda kũhonokia wĩra wakwa nĩguo ndikaremwo nĩ kũrũmbũiya mabataro ma famĩlĩ? Kana hihi harĩ na kamũkoroko ka mũthemba mũna, ta hihi kwenda maũndũ makĩrĩte ũhoti wakwa? Kaingĩ no ũkorũo ũrĩ ũndũ mwega kũiganĩra na kĩrĩa mũndũ e na kĩo, gũkĩra kwĩigĩrĩra mũrigo wa mathiirĩ.

Ma nĩ atĩ, kũrĩ hĩndĩ mũndũ angĩbatara gũkomba, ta rĩrĩa kuoneka ũndũ wa hi na hi na kwage ũndũ ũngĩ mũndũ angĩka. O na kũrĩ ũguo, mũndũ atua itua rĩa gũkomba, agĩrĩirũo gũkorũo arĩ mwĩhokeku maũndũ-inĩ mothe. Angĩka ũguo na njĩra ĩrĩkũ?

Wa mbere, tũtiagĩrĩirũo kũhũthĩra ũrĩa ũngĩ ũru atĩ tondũ arĩ na indo kana mbeca nyingĩ. Tũtiagĩrĩirũo kwĩĩra atĩ tondũ mũndũ arĩ na indo nyingĩ nĩ agĩrĩirũo gũtũteithia. Ningĩ tũtiagĩrĩirũo gũtua atĩ to mũhaka tũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ mũndũ ta ũcio. Tũtiagĩrĩirũo gũcumĩkĩra mũtũũrĩre wa andũ arĩa maroneka ta magacĩrĩte.—Thimo 28:22.

Wa kerĩ, tigĩrĩra atĩ nĩ warĩha kĩrĩa wakomba, na wĩke ũguo o na ihenya. Angĩkorũo ũrĩa wagũkombithia ndanakwĩra rĩrĩa ũkaamũrĩha, nĩ wagĩrĩirũo gũtua nĩ rĩ, na ũtigĩrĩre nĩ weka ũguo. No akorũo arĩ wega mwandĩkanĩre nĩgetha mwĩtheme gũkagĩa na ngarari thutha-inĩ. (Jeremia 32:9, 10) Kũngĩhoteka, twara arĩ we kĩrĩa wakombete, nĩgetha we mwene ũcokerie ngatho ũrĩa wagũkombithĩtie. Kwĩrutanĩria kũrĩha kĩrĩa mũndũ akombete nĩ gũtũmaga andũ maheane gĩtĩo. Jesu oigire ũũ mahunjio-inĩ make ma Kĩrĩma-inĩ: “Reke ‘Ĩĩ’ yaku ĩtuĩke ‘Ĩĩ,’ na ‘Aca’ yaku ĩtuĩke ‘Aca.’” (Mathayo 5:37, The Holy Bible in Gĩkũyũ, 2013) Makĩria ma ũguo, hingo ciothe ririkanaga ũtaaro ũyũ wa Jesu: “Maũndũ mothe marĩa mũngĩenda andũ mamwĩkage inyuĩ, mekagei o mo o nao.”—Mathayo 7:12.

Bibilia nĩ ĩheanĩte ũtaaro ũngĩtũteithia rĩrĩa twaigua tũkĩenda gũkomba mbeca. Yugĩte ũũ: “Mũndũ kwĩamũrĩra Ngai hamwe na kũiganwo nĩ kĩrĩa arĩ nakĩo, ũguo nĩguo ũtonga mũnene.” (1 Timotheo 6:6) Ũguo nĩ kuuga, njĩra ĩrĩa njega biũ ya gwĩthema mathĩna marĩa mangiumana na gũkomba, nĩ mũndũ kũiganĩra na kĩrĩa arĩ nakĩo. O na kũrĩ ũguo, ti ũndũ mũhũthũ kũiganĩra thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩiyũire andũ mendete indo cia na ihenya. “Kwĩamũrĩra Ngai” nĩ gũteithagia mũndũ kũiganĩra. Na njĩra ĩrĩkũ?

Ta wĩcirie ũhoro wa mũthuri ũmwe Mũkristiano hamwe na mũtumia wake kuuma Asia. Mĩaka-inĩ yao ya mbere kĩhiko-inĩ, nĩ meeriragĩria mũtũũrĩre wa andũ arĩa maahotete kwĩgĩĩra na nyũmba yao ene. Kwoguo magĩtua itua rĩa kũgũra yao na mbeca iria maigĩte na magĩkomba ingĩ bengi na kuuma kũrĩ andũ a famĩlĩ. Thutha wa kahinda, makĩambĩrĩria kũritũhĩrũo nĩ mũrigo wa mbeca iria maagĩrĩirũo kũrĩha o mweri o mweri. Makĩambĩrĩria kũruta mawĩra maingĩ, o hamwe na kũruta wĩra mathaa maingĩ, nginya makĩaga mahinda ma gũkorũo hamwe na ciana ciao. Mũthuri ũcio oigire ũũ: “Mĩtangĩko, ruo na kwaga toro kũrĩa ndaarĩ nakuo gwatũmaga njigue ta njigĩrĩirũo ihiga mũtwe. Nĩ ndaritũhĩirũo mũno.”

Thutha-inĩ, nĩ maaririkanire ciugo cia 1 Timotheo 6:6 na magĩtua atĩ ũndũ ũrĩa mwega nĩ kwendia nyũmba ĩyo. Maaniinire mĩaka ĩrĩ magĩkaarĩkia kũrĩha mathirĩ mao. Hihi meerutire atĩa kuumana na ũndũ ũcio? Moigire ũũ: “Gũkorũo na mawoni ta ma Ngai igũrũ rĩgiĩ indo cia kĩĩmwĩrĩ nĩ ũgitĩri.”

Thimo ya Gĩthwaĩri ĩrĩa ĩgwetirũo kĩambĩrĩria-inĩ nĩ yũĩkaine wega nĩ andũ aingĩ. No ndĩhotete kũgiria andũ matigakombe. Tũngĩĩcũrania ũhoro wa motaaro ma Bibilia marĩa twarĩrĩria-rĩ, na githĩ to ũkorũo ũrĩ ũndũ wa ũũgĩ gwĩciria na njĩra ndikĩru igũrũ rĩgiĩ kĩũria gĩkĩ, Hihi nĩ wega ngombe mbeca?