DEBORA akĩrora thigari iria ciagomanĩte igũrũ rĩa Kĩrĩma gĩa Taboru. No nginya akorũo nĩ aahutirio ngoro mũno aaciona. Rũcinĩ rũu nĩ eecũranirie igũrũ rĩgiĩ ũcamba wa thigari icio, o hamwe na wĩtĩkio wa mũtongoria wacio, Baraka. O na gũtuĩka maarĩ gĩkundi kĩa andũ 10,000, wĩtĩkio na ũcamba wao nĩ ũngĩageririo na njĩra nene mũthenya ũcio. Maathiaga kũhũũrana na thũ ciarĩ njũru mũno, na nĩ ciamakĩrĩte kwa ũingĩ, na matiarĩ na indo njega cia mbaara. O na kũrĩ ũguo, no mokire kĩrĩma-inĩ gĩkĩ, makĩria nĩ tondũ wa ũrĩa meekĩrĩtwo ngoro nĩ mũtumia ũcio.

Ta hũũra mbica Debora marĩ na Baraka makĩĩrorera kũrĩa kwamathiũrũrũkĩirie, nguo ciake ikĩhurutagwo nĩ rũhuho. Kĩrĩma gĩa Taboru kĩarĩ gĩa gĩthiũrũrĩ no kĩarĩ kĩaraganu harĩa igũrũ. Kĩarĩ na ũraihu wa fiti ta 1,300, na mũndũ arĩ hau igũrũ nĩ angĩonire Werũ wa Esdraelon ũrĩa warĩ mwena wa ithũĩro. Rũũĩ rwa Kishoni rwatuĩkanĩirie werũ-inĩ ũcio, rũkahĩtũkĩra kĩrĩma-inĩ gĩa Karimeli rũrorete Iria Rĩrĩa Inene. No kũhoteke rũũĩ rũu rũtiarĩ na maĩ ihinda-inĩ rĩu, no nĩ kũrĩ kĩndũ kĩonekaga gĩkĩhenahenia werũ-inĩ ũcio. Nĩ matharaita ma mbaara ma thigari cia Sisera iria ciakuhagĩrĩria, irĩ na ngaari ta 900 cia mbaara ciĩkĩrĩtwo hiũ cia cuma magũrũ-inĩ. Mũbango wa Sisera warĩ kũniina Aisiraeli na ihenya ta arĩ ngano aragetha!

Debora nĩ aamenyaga atĩ Baraka na thigari ciake nĩ meetereire kwĩrũo ũrĩa megwĩka kuuma kũrĩ we. Hihi nowe warĩ mũtumia gatagatĩ-inĩ ka andũ acio? Aaiguaga atĩa nĩ gũkorũo na itemi inene ũguo handũ-inĩ ta hau? Hihi nĩ aaiguaga ta atarĩ harĩa agĩrĩire? Aca! Jehova, Ngai wake nĩwe wamwĩrĩte ambĩrĩrie mbaara ĩyo, na akamũguũrĩria atĩ angĩahũthĩrire mũtumia gũtooria mbaara ĩyo. (Atiirĩrĩri Bũrũri 4:9) Tũngĩĩruta atĩa igũrũ rĩgiĩ wĩtĩkio kuumana na Debora na arũme acio maarĩ na ũcamba?

Riita rĩa mbere rĩrĩa Bibilia ĩgwetete Debora ĩmwĩtĩte “mũnabii mũndũ-wa-nja.” Ũndũ ũcio ũtũmaga akorũo arĩ mũndũ wa mwanya thĩinĩ wa Bibilia o na gũtuĩka towe wiki wĩtĩtwo ũguo. * Debora aarĩ na wĩra ũngĩ eehokeirũo. Nĩ aatuithanagia maciira na njĩra ya kũheana macokio ma Jehova harĩ mathĩna marĩa mooimĩraga.—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:4, 5.

Debora aatũũraga gĩcigo-inĩ kĩrĩ irĩma kĩa Efiraimu, gatagatĩ ga taũni ya Betheli na Rama. Aaikaraga thĩ gĩtina-inĩ kĩa mũkĩndũ agĩtungatĩra andũ kũringana na ũrĩa Jehova aamũtongoragia. O na gũtuĩka wĩra wake nĩ warĩ mũritũ mũno, Debora ndaigana gwĩtigĩra kũũruta. Ũtungata wake nĩ wabataranagia mũno. O na nĩ aacokire kũnyita itemi harĩ kwandĩka rwĩmbo rũrĩa rũgwetete ũhoro ũyũ wa Aisiraeli kwaga wĩhokeku: “Andũ nĩ gũthuura methurĩire ngai cia mũũkano, Nayo ita ĩgĩkĩmaikarĩrĩra o ihingo-inĩ.” (Atiirĩrĩri Bũrũri 5:8) Tondũ Aisiraeli nĩ maatiganĩirie Jehova na makaambia gũtungatĩra ngai ingĩ, Jehova nĩ aamarekereirie kũrĩ thũ ciao. Makĩambia gwathwo nĩ Mũthamaki Jabini wa Kanaani akĩhũthĩra mũnene wa mbũtũ wetagwo Sisera.

Sisera! Aisiraeli maigua rĩĩtwa rĩu maiyũragwo nĩ maĩ nda. Ũthathaiya na ũndũire wa Akanaani warĩ mũru mũno tondũ nĩ maarutaga ciana magongona na gũgakorũo na ũmaraya hekarũ-inĩ. Gwakoragwo  gũtariĩ atĩa nĩ ũndũ wa gwathwo nĩ mũnene ũcio wa mbũtũ na thigari ciake? Rwĩmbo rũu rwa Debora ruonanagia atĩ gũthiĩ thabarĩ kwarĩ thĩna na andũ matingĩaikarire icagi-inĩ. (Atiirĩrĩri Bũrũri 5:6, 7) Ta hũũra mbica andũ magĩthiĩ kwĩhitha mĩtĩ-inĩ na irĩma-inĩ, magetigĩra kũrĩma kana gũikara icagi-inĩ iria itaarĩ njirigĩre na thingo, ningĩ magetigĩra kũgerera barabara-inĩ matikoneke tondũ gwĩka ũguo nĩ kũngĩatũmire magerũo ngero, ciana ciao itahwo na atumia ao manyitwo kĩa hinya. *

Aisiraeli maatũũrire na guoya ũcio mĩaka 20 nginya hĩndĩ ĩrĩa Jehova onire wega biũ atĩ nĩ meeharĩirie kũgarũrũka, kana ta ũrĩa rwĩmbo rũu rwa Debora na Baraka rugaga, “O nginya hĩndĩ ĩrĩa niĩ, Debora, ndaarahũkire, Ngĩkĩarahũka, ngĩtuĩka nyina wa Isiraeli.” Tũtiũĩ kana Debora, mũtumia wa mũthuri wetagwo Lapidothu, nĩ aarĩ na ciana, no haha eĩtĩte ũguo na njĩra ya ngerekano. Na njĩra ĩngĩ, nĩ ta Jehova aaheire Debora wĩra wa kũgitĩra rũrĩrĩ rũu ta ũrĩa mũtumia agitagĩra ciana ciake. Jehova aamwĩrire ere Mũcirithania wetagwo Baraka, ũrĩa warĩ na wĩtĩkio mũnene, athiĩ akahũrane na Sisera.—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:3, 6, 7; 5:7.

Jehova aathire Baraka kũgerera Debora akĩmwĩra ũũ: “Thiĩ ũrorete kĩrĩma gĩa Taboru.” Baraka aarĩ oe andũ 10,000 kuuma mĩhĩrĩga-inĩ ĩrĩ ya Aisiraeli. Debora ningĩ nĩ aamwĩrire ũhoro wa kĩĩranĩro kĩa Jehova atĩ nĩ mangĩkahoota Sisera o hamwe na ngaari ciake 900 cia mbaara! Kĩĩranĩro kĩu no nginya gĩkorũo nĩ kĩagegirie Baraka. Aisiraeli matiarĩ na mbũtũ ya mbaara o na kana indo njiganu cia mbaara. O na kũrĩ ũguo, Baraka nĩ eetĩkĩrire gũthiĩ, no angĩekire ũguo Debora angĩathiire hamwe nao kĩrĩma-inĩ gĩa Taboru.—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:6-8; 5:6-8.

Andũ amwe meciragia atĩ Baraka ndaarĩ na wĩtĩkio, tondũ oigire no nginya mathiĩ na Debora, no ũcio ti ũhoro wa ma. Ningĩ o na ndaahoire Ngai amũhe indo nyingĩ cia mbaara. Ithenya rĩa ũguo, tondũ aarĩ na wĩtĩkio, Baraka onire arĩ ũndũ wa bata makorũo hamwe na ndungata ĩyo ya Jehova nĩguo ĩmwĩkĩre ngoro hamwe na andũ ake. (Ahibirania 11:32, 33) Jehova agĩtĩkĩra ũndũ ũcio. Agĩtĩkĩria Debora athiĩ, kũringana na wendi wa Baraka. Ĩndĩ Jehova agĩtongoria Debora na roho wake kũratha atĩ ũhootani ndũngĩoimanire na mũndũrũme. (Atiirĩrĩri Bũrũri 4:9) Ngai nĩ aatuĩte atĩ mũtumia nĩwe ũngĩkooraga Sisera!

Thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ, atumia nĩ mageragĩra wagi mũnene wa kĩhooto, ũhinya, na kũhũthĩrũo ũũru. Ti kaingĩ maheagwo gĩtĩo kĩrĩa Ngai endaga maheo. O na kũrĩ ũguo, Ngai onaga athuri na atumia marĩ a bata na gũtirĩ ũtangĩtĩkĩrĩka nĩwe. (Aroma 2:11; Agalatia 3:28) Kĩonereria kĩa Debora kĩratũririkania atĩ  Ngai nĩ arathimaga atumia na njĩra ya kũmehokera mĩeke ya ũtungata. Nĩ ũndũ wa bata twĩmenyerere tũtikagĩe na mũthutũkanio ũrĩa ũkoragwo thĩinĩ wa thĩ.

Baraka agĩthiĩ gũcokanĩrĩria mbũtũ yake. Acokanĩrĩirie andũ 10,000 arĩa maarĩ na ũcamba wa kũhũũrana na mbũtũ ya Sisera. Rĩrĩa Baraka aambataga Kĩrĩma gĩa Taboru marĩ na andũ ake, nĩ aakenaga mũno tondũ aarĩ na ũndũ ũngĩamekĩrire ngoro. Tũthomaga ũũ: “O nake Debora makĩambatania nake.” (Atiirĩrĩri Bũrũri 4:10) Ta hũũra mbica ũrĩa mbũtũ ĩyo ĩngĩkorũo yekĩrirũo ngoro nĩ kuona mũtumia ũcio warĩ na ũcamba akĩambatania nao kĩrĩma-inĩ gĩa Taboru, akeingĩria ũgwati-inĩ hamwe nao nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake harĩ Jehova Ngai!

Rĩrĩa Sisera aamenyire atĩ Aisiraeli nĩ mabangĩte mbũtũ ya kũrũa nake, akĩoya ikinya o na ihenya. Athamaki aigana ũna a Kanaani makĩnyitanĩra na Mũthamaki Jabini, na kwahoteka nĩwe warĩ na hinya kũmakĩra. Ikundi nene cia mbũtũ ya Sisera o hamwe na ngaari ciao igĩthingithia thĩ rĩrĩa ciatuĩkanagĩria werũ-inĩ ũcio. Akanaani marĩ na ma biũ atĩ nĩ mangĩahootire mbũtũ ya Aisiraeli o na ihenya tondũ ndĩarĩ na hinya.—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:12, 13; 5:19.

Baraka na Debora mangĩekire atĩa o ũrĩa thũ ciamakuhagĩrĩria? Korũo maikarire kũu kĩrĩma-inĩ gĩa Taboru, mangĩarĩ na mweke mwega wa gũtooria mbũtũ ya Akanaani, tondũ ngaari ciao cia mbaara ciabataraga kũndũ kwaraganu nĩguo ihote kũrũa mbaara wega. No Baraka eendaga kũrũa kũringana na ũrĩa Jehova angĩameerire, nĩ ũndũ ũcio agĩeterera nginya Debora amwĩre ũrĩa egwĩka. Ihinda nĩ rĩakinyire. Debora oigire ũũ: “Ũkĩra, nĩ ũndũ ũmũthĩ nĩguo mũthenya ũrĩa Jehova arekereirie Sisera akamũneana moko-inĩ maku. Githĩ Jehova ndoimagarĩte agũtongorie?” Tũcokaga tũgathoma ũũ: “Baraka agĩgĩikũrũka oimĩte kĩrĩma gĩa Taboru, arũmĩrĩirũo nĩ andũ acio ngiri ikũmi.”—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:14. *

Mbũtũ ya Isiraeli ĩkĩharũrũka na ihenya kuuma kĩrĩma-inĩ, ĩgĩthiĩ kũndũ kũu kwaraganu, ĩrorete kũrĩ mbũtũ ĩyo yahaarĩirio wega nĩ ũndũ wa mbaara. Hihi Jehova nĩ aamatongoririe o ta ũrĩa Debora oigĩte? Macokio monekire o na ihenya. Tũthomaga ũũ: “Thĩ nĩ gũthingitha yathingithire, o narĩo igũrũ rĩkiura.” Mbũtũ ya Sisera ĩrĩa yonaga ta ĩtangĩtoorio, ĩgĩtukanĩrũo. Mbura ĩkiura! Yarehire kĩguũ kĩnene, ũũ atĩ thĩ yahaanire matomboya o na ihenya. Thutha wa kahinda kanini, ngaari icio nditũ cia cuma ciatuĩkire mũrigo handũ ha kũmateithia. Ciarikĩire ndoro-inĩ nginya igĩkwama.—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:14, 15; 5:4.

Baraka na andũ ake matiagiĩkire nĩ ũndũ wa mbura ĩyo. Nĩ maamenyaga kũrĩa yoimaga. Maateng’erire marorete kũrĩ mbũtũ cia Akanaani. Nĩguo mahingie ituĩro rĩa Ngai kwerekera andũ acio, matiatigire o na ũmwe wa mbũtũ ĩyo ya Sisera arĩ muoyo. Rũũĩ rwa Kishoni rũkĩiyũra, rũgĩkuua mĩĩrĩ ya andũ acio moragĩtwo rũmĩtwarĩte iria-inĩ rĩrĩa inene.—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:16; 5:21.

Ũmũthĩ Jehova nderaga ndungata ciake ikarũe mbaara ta ĩyo. No nĩ eraga andũ ake marũe mbaara ya kĩĩroho. (Mathayo 26:52; 2 Akorintho 10:4) Twerutanĩria gwathĩkĩra Ngai thĩinĩ wa thĩ ĩno, tuonanagia mũrũgamo witũ mbaara-inĩ ĩyo. Nĩ tũbataraga ũcamba tondũ andũ arĩa makoragwo mwena wa Ngai ũmũthĩ no macemanie na ũkararia mũnene. No Jehova ndagarũrũkĩte. No ateithagĩrĩria arĩa makoragwo na wĩtĩkio harĩ we na makamwĩhoka, o ta Debora, Baraka, na thigari icio ciarĩ na ũcamba cia Isiraeli ya tene.

Thũ ĩmwe ya kuuma Kanaani nĩ yorire, na nĩyo yarĩ thũ ĩrĩa njũru mũno. Sisera, ũrĩa wahinyagĩrĩria andũ a Ngai mũno, akĩũra kuuma mbaara-inĩ na magũrũ. Agĩtiga andũ ake makuĩre mbaara-inĩ, akĩũra akĩhĩtũka thigari cia Isiraeli agĩthiĩ kũrĩ andũ arĩa angĩeciririe maarĩ mwena wake arĩa maarĩ hakuhĩ. Agĩteng’era mairo nyingĩ agereire werũ-inĩ, o agĩĩtigagĩra thigari cia Isiraeli itikamuone, agĩthiĩ hema-inĩ ya Heberi, Mũkeni ũrĩa wamũkanĩte na andũ ao agathiĩ mwena wa mũhuro na agathondeka thayũ na Mũthamaki Jabini.—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:11, 17.

Sisera agĩkinya hema-inĩ ya Heberi anogete mũno. Agĩkora Heberi ndaarĩ mũciĩ. No mũtumia wa Heberi  wetagwo Jaeli aarĩ kuo. Sisera agĩciria atĩ Jaeli nĩ angĩatĩire mũbango ũcio wa thayũ gatagatĩ ka mũthuriwe na Mũthamaki Jabini. No kũhoteke onaga ta arĩ ũndũ ũtangĩhoteka atĩ mũtumia eke, o na kana ecirie ũndũ ngũrani na mũthuriwe. Hatarĩ nganja Sisera ndaamenyete Jaeli wega! Jaeli nĩ onete ũrĩa Akanaani maahinyanagĩrĩria; ningĩ no kũhoteke nĩ onire atĩ harĩ na itua aabataraga gũtua. Nĩ angĩathuurire gũteithia mũndũ ũcio mwaganu kana gũkorũo mwena wa Jehova na aniine thũ ĩyo ya andũ a Ngai. No angĩekire atĩa hihi? Mũtumia angĩatooririe atĩa njamba ta ĩyo ya ita yarĩ na hinya na ũmenyeru thĩinĩ wa mbaara?

No mũhaka Jaeli angĩeciririe na ihenya. Akĩhe Sisera handũ ha kũhurũka. Nake Sisera akĩmwĩra ndakamwĩranĩre harĩ mũndũ o na ũrĩkũ ũrĩa ũngĩokire kũmũcaria. Rĩrĩa aakomire Jaeli akĩmũhumbĩra, na etia maĩ, akĩmũhe iria imata. Thutha wa kahinda kanini Sisera agĩkoma toro mũnene. Jaeli agĩcoka akĩoya higĩ ya hema na nyundo, indo iria atumia arĩa maaikaraga hema-inĩ maahũthagĩra kaingĩ na nĩ moĩ gũcihũthĩra wega. Agĩthiĩ akĩinamĩrĩra hakuhĩ na kĩongo gĩa Sisera. Mbere yake aarĩ na wĩra ũngĩamwĩkĩrire guoya wa kũhingia ituĩro rĩa Jehova kwerekera Sisera. Angĩakorirũo atarĩ na ma na ũrĩa arenda gwĩka, kana atithie hanini, angĩakorirũo ũgwati-inĩ. Hihi eeciririe ũhoro wa andũ a Ngai na ũrĩa mũndũ ũcio aamanyarirĩte kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ? Kana hihi eeciririe ũhoro wa mweke ũrĩa aarĩ naguo wa kuonania atĩ aarĩ mwena wa Jehova? Bibilia ndĩtwĩraga. Ũrĩa tũĩ nĩ atĩ, nĩ oire ikinya na akĩũraga Sisera!—Atiirĩrĩri Bũrũri 4:18-21; 5:24-27.

Thutha ũcio, Baraka agĩũka gũcaria thũ ĩyo. Hĩndĩ ĩrĩa Jaeli aamuonirie kĩimba kĩrĩ na higĩ ya hema ĩrĩa aamũthecete kĩongo nayo, akĩmenya atĩ ũrathi wa Debora nĩ wahingĩte. Sisera, njamba ya ita nĩ yoragĩtwo nĩ mũtumia! Ũmũthĩ andũ arĩa mekagĩrĩra nganja ũhoro wa Bibilia nĩ mahũthĩrĩte ciugo nyingĩ njũru kwerekera Jaeli, no Baraka na Debora nĩ maamenyaga ũhoro ũcio wega. Rwĩmbo-inĩ rwao, nĩ maatongoririo na roho kũgaathĩrĩria Jaeli nĩ ũndũ wa ũcamba wake, makiuga atĩ nĩ “mũrathime mũno harĩ atumia.” (Atiirĩrĩri Bũrũri 4:22; 5:24, Holy Bible in Gĩkũyũ) Ta rora wone atĩ Debora ndaarĩ mwĩyendi. Ndaiguĩrĩire Jaeli ũiru; ithenya rĩa ũguo, ũndũ ũrĩa aakenagio mũno nĩguo nĩ kũhinga kwa uuge wa Jehova.

Thutha wa Sisera kũũragwo, Mũthamaki Jabini ndangĩahotire gũtooria Aisiraeli rĩngĩ. Ũhoro wa kũhinyĩrĩrio nĩ Akanaani ũgĩthira. Magĩikara na thayũ kwa ihinda rĩa mĩaka 40. (Atiirĩrĩri Bũrũri 4:24; 5:31) Na githĩ kĩu gĩtiarĩ kĩrathimo kĩnene harĩ Debora, Baraka, na Jaeli nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wao harĩ Jehova Ngai! Tũngĩĩgerekania na wĩtĩkio wa Debora, tũrũgamage mwena wa Jehova tũrĩ na ũcamba na tũgekĩra arĩa angĩ ngoro meke taguo, Jehova nĩ arĩtũrathimaga na ũhootani, o hamwe na thayũ wa gũtũũra.