Thiĩ harĩ ũhoro

Thiĩ harĩ ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ

Ũrĩa Meri Yetagwo Lightbearer Yatwarire Ũtheri wa Kĩĩroho Mwena wa Mũhuro wa Asia

Ũrĩa Meri Yetagwo Lightbearer Yatwarire Ũtheri wa Kĩĩroho Mwena wa Mũhuro wa Asia

 Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa mĩaka ya 1930, Aira a Jehova matiahunjĩtie mabũrũri-inĩ ma Indonesia, Malaysia, na kũrĩa rĩu gwĩtagwo Papua New Guinea. Ũhoro ũrĩa mwega ũngĩakinyire mabũrũri-inĩ macio atĩa? Nĩ ũndũ wa ũbataro ũcio, wabici ya rũhonge ya Australia (ĩrĩa rĩu ĩtagwo wabici ya rũhonge ya Australasia) nĩ yagũrire meri yarĩ na ũraihu wa fiti 52 (mita 16). Yaheirũo rĩĩtwa Lightbearer tondũ arĩa mangĩathiire nayo mangĩamĩhũthĩrire gũtwara ũtheri wa kĩĩroho mabũrũri-inĩ ma kũraihu, na othe maarĩ mapainia. *Mathayo 5:14-16.

Kũhunjia Bũrũri-inĩ wa New Guinea

 Mweri-inĩ wa Februarĩ mwaka wa 1935, andũ mũgwanja arĩa maarĩ meri-inĩ ĩyo maathiire mwena wa rũgongo kuuma Sydney, gĩcũa-inĩ kĩa mwena wa irathiro wa Australia, magĩthiĩ taũni-inĩ ya Port Moresby, New Guinea. Marĩ njĩra-inĩ, nĩ maategaga thamaki cia kũrĩa, na makarũgama icukĩro-inĩ nĩguo mongerere maguta, irio, na mathondekithie meri. Kũrĩ Ĩpuro 10, 1935, nĩ maambĩrĩirie rũgendo rĩngĩ kuuma Cooktown, gĩcigo-inĩ gĩa Queensland. Maahũthĩrire injini ya meri makĩgera njĩra yarĩ ũgwati mũno kũu iria-inĩ. No injini nĩ yaambĩrĩirie kũruta inegene rĩtaarĩ rĩa kawainda na ĩkĩbatara kũhorio. Hihi nĩ gũcoka mangĩacokire, kana mangĩathiire na mbere na rũgendo nginya New Guinea? Eric Ewins, ũrĩa watwarithagia meri ĩyo, aaugire ũũ: “Tũtiendaga gũcoka.” Kwoguo meri ya Lightbearer ĩgĩthiĩ na mbere na rũgendo, na ĩgĩkinya o wega taũni-inĩ ya Port Moresby kũrĩ Ĩpuro 28, 1935.

Arĩa maarĩ meri-inĩ ya Lightbearer, kuuma ũmotho: William Hunter, Charles Harris, Alan Bucknell (mbere), Alfred Rowe, Frank Dewar, Eric Ewins, Richard Nutley

 Rĩrĩa makanika aathondekaga injini, andũ acio angĩ, tiga Frank Dewar, maahunjagia ũhoro ũrĩa mwega kũu Port Moresby. Frank, ũrĩa wataarĩirio nĩ mũndũ ũmwe atĩ aarĩ “painia ũrĩ kĩyo,” aaugire, ‘ndoire mabuku maingĩ ngĩthiĩ kilomita ta 32 kana makĩria kuuma gĩcũa-inĩ ngĩhunjagĩria andũ a kũu.’ Agĩcoka, aagerire njĩra ĩngĩ ĩrĩa aabatarire kũringa karũũĩ kanini kaarĩ na ing’ang’i. No nĩ eemenyereire na akĩhota gũcoka o wega. Kĩyo kĩao ũtungata-inĩ kĩarĩ na maumĩrĩra mega. Andũ amwe arĩa meetĩkĩrire kuoya mabuku hĩndĩ ĩyo nĩ maacokire gũtuĩka Aira a Jehova.

Kũhunjia Gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Java

 Rĩrĩa injini yagĩrire, meri ya Lightbearer yaumire Port Moresby ĩgĩthiĩ gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Java gĩcigo-inĩ kĩa Dutch East Indies (kũrĩa bũrũri wa Indonesia ũkoragwo rĩu). Thutha wa kũrũgama maita maigana ũna nĩguo magũre indo, meri nĩ yarũgamire Batavia (kũrĩa rĩu gwĩtagwo Jakarta) kũrĩ Julaĩ 15, 1935.

 Marĩ kũu, Charles Harris, ũmwe wa arĩa maarĩ meri-inĩ ĩyo, nĩ aatigirũo Java na agĩthiĩ na mbere kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega arĩ na kĩyo. * Aaugire ũũ: “Hĩndĩ ĩyo, kaingĩ wĩra witũ wakoragwo ũrĩ gũtigĩra andũ mabuku tũgacoka tũgathiĩ taũni ĩyo ĩngĩ. Ndaakuuaga mabuku ma Kĩarabu, Gĩchaina, Kĩdutch, Gĩthũngũ, na Kĩindonesia. Andũ nĩ maakenagio nĩ mabuku maitũ, kwoguo nĩ ndaheanaga mabuku 17,000 harĩ mwaka.”

Meri ya Lightbearer ĩrĩ iria-inĩ

 Kĩyo kĩa Charles nĩ kĩonekire nĩ anene a thirikari. Hĩndĩ ĩmwe, mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wahunjagia Java, nĩ ooririo nĩ obithaa ũmwe nĩ Aira a Jehova aigana maahunjagia mwena wa irathĩro wa Java, kũrĩa Charles aarĩ. Mũrũ wa Ithe witũ akĩmwĩra, “No ũmwe.” Obithaa ũcio akĩmũgũthũkĩra akĩmwĩra, “Ũreciria no ngwĩtĩkie? Kũringana na mũigana wa mabuku manyu marĩa maraheanwo kuo, no mũhaka akorũo nĩ andũ aingĩ marahunjia.”

Kũhunjia Bũrũri-inĩ wa Singapore na Malaysia

 Meri ya Lightbearer yauma Indonesia, yathiire Singapore, kũrĩa yakinyire Agosti 7. Harĩa hothe yarũgamaga, ariũ a Ithe witũ maathaakaga mĩario ĩrekondetwo makĩhũthĩra ikeero ciarĩ na hinya iria ciarĩ meri-inĩ ĩyo. Kaingĩ, njĩra ĩyo ya kũhunjia ũhoro mwega nĩ yagucagĩrĩria andũ aingĩ. O na ngathĩti ĩmwe yetagwo Singapore Free Press yaugire atĩ “andũ nĩ maaiguire mũgambo mũnene ũkiuma mwena ũrĩa ũngĩ wa maĩ . . . mũthenya wa Njumatano ũtukũ,” ĩgĩcoka ĩkiuga: “Nĩ mĩario ya mwanya . . . yathaakagwo . . . kuuma meri-inĩ ya ‘Lightbearer,’ ĩrĩa ĩkoretwo ĩgĩthaaka mĩario ya gĩkundi kĩa Watch Tower thĩinĩ wa Singapore kuuma rĩrĩa yakinyire yumĩte Australia.” Ngathĩti ĩyo ningĩ nĩ yaugire atĩ “hĩndĩ ĩrĩa rĩera rĩ rĩega mĩario ĩyo no ĩiguĩke wega kuuma mwena ũrĩa ũngĩ wa maĩ . . . kũndũ kũrĩ na ũraihu wa kilomita 3 nginya 4.”

 Rĩrĩa meri ya Lightbearer yarĩ Singapore, Frank Dewar nĩ aamĩtigire nĩguo athiĩ akambĩrĩrie ũtungata mwerũ. Akĩririkana hĩndĩ ĩyo, aaugire ũũ: “Twaambĩrĩirie ũpainia kũu Singapore o tũgĩikaraga thĩinĩ wa meri ĩyo. Rĩrĩa ihinda rĩakinyire rĩa meri ya Lightbearer gũthiĩ na mbere na rũgendo, Eric Ewins nĩ aanjĩrire ũndũ watũmire make mũno. Aanjĩrire ũũ: ‘Frank, ũraugire atĩ wathuura Siam (kũrĩa rĩu gwĩtagwo Thailand) gũtuĩke gĩcigo gĩaku gĩa kũhunjia. Tũgũgũkinyia haha. Rĩu uma ũthiĩ!’ Ndaahuhirie na hinya makĩte ngĩmwĩra: ‘No itakĩũĩ Siam nĩ kũ kuuma gũkũ!’” Eric aamũcokeirie atĩ nĩguo akinye kuo angĩoire mũgithi kuuma taũni-inĩ ya Kuala Lumpur, bũrũri-inĩ ũrĩa rĩu wĩtagwo Malaysia. Frank nĩ aathĩkire agĩthiĩ Kuala Lumpur, na agĩkinya Thailand mĩeri ĩigana ũna thutha ũcio. *

 Rĩrĩa meri ya Lightbearer yathiaga gĩcũa-inĩ kĩa mwena wa ithũĩro wa Malaysia, yarũgamire Johore Bahru, Muar, Malacca, Klang, Port Swettenham, (kũrĩa rĩu gwĩtagwo Port Klang), na Penang. O gĩcukĩro-inĩ, nĩ maamemerekagia mĩario ya Bibilia ĩrekondetwo makĩhũthĩra gĩkeero kĩarĩ meri-inĩ. Mũira wa Jehova ũmwe watungataga Indonesia hĩndĩ ĩyo wetagwo Jean Deschamp aaugire, “O na ndege nene ndĩngĩagucĩrĩirie andũ ta ũrĩa meri ĩyo yamagucagĩrĩria.” Thutha wa gũthaaka mĩario ĩrekondetwo, arĩa maarĩ meri-inĩ ĩyo maaumaga magathiĩ kũheana mabuku kũrĩ andũ arĩa makenio nĩ ndũmĩrĩri.

Kũhunjia Sumatra

 Kuuma Penang, gĩkundi kĩu kĩagereire njĩra ya iria-inĩ ya Malacca magĩthiĩ taũni-inĩ ya Medan, Sumatra (ĩrĩa ũmũthĩ ĩkoragwo Indonesia). Eric Ewins agĩtaarĩria ũrĩa gwathiire aaugire ũũ: “Twarĩ na ihinda rĩega mũno gĩcigo-inĩ kĩa Medan, na andũ aingĩ nĩ maathikĩrĩirie ũhoro mwega.” Ariũ a Ithe witũ acio maaheanire mabuku ta 3,000 gĩcigo-inĩ kĩu.

 Meri ya Lightbearer nĩ yathiire na mbere na rũgendo mwena wa mũhuro, na gĩkundi kĩu gĩkĩhunjia icukĩro-inĩ nene iria ciarĩ mwena wa irathĩro wa Sumatra. Mweri-inĩ wa Novemba mwaka wa 1936, meri ĩyo nĩ yacokire Singapore, na Eric Ewins ndaacokire gũthiĩ nayo rĩngĩ. Ciumia cigana ũna thutha ũcio, nĩ aahikirie Irene Struys, Mũira wa Jehova waikaraga Singapore. Eric na Irene nĩ maathiire na mbere na ũtungata wao wa ũpainia kũu Sumatra. Kwoguo meri ya Lightbearer nĩ yabataraga mũndũ ũngĩ wa kũmĩtwarithia.

Kũhunjia Borneo

 Ũrĩa wathuurirũo eetagwo Norman Senior, na aarĩ na ũmenyeru wa gũtwarithia meri. Aakinyire kuuma Sydney mweri-inĩ wa Janũarĩ 1937. Gĩkundi kĩu gĩacokire gĩkiuma Singapore gĩgĩthiĩ Borneo na Celebes (kũrĩa rĩu gwĩtagwo Sulawesi), na makĩhunjia kũndũ kũingĩ, nginya magĩthiĩ kũndũ kwarĩ na ũraihu wa kilomita 480 gĩcigo-inĩ gĩa thĩ nyũmũ.

 Rĩrĩa meri ya Lightbearer yakinyire gĩcukĩro-inĩ gĩa Samarinda kũu Borneo, ũrĩa warũgamagĩrĩra gĩcukĩro kĩu nĩ aagiririe gĩkundi kĩu kũhunjĩria andũ a kũu. No rĩrĩa Norman aamũtaarĩirie ũhoro wĩgiĩ wĩra witũ wa kũhunjia, nĩ aametĩkĩririe na nginya akĩoya mabuku maigana ũna.

 Ihinda-inĩ rĩngĩ, mũtongoria ũmwe wa ndini nĩ aanyitire Norman ũgeni athiĩ akahunjie kanitha-inĩ wake. No handũ ha kũruta mĩario we mwene, Norman aathaakire mĩario ĩtano ya Bibilia ĩrekondetwo, na mũtongoria ũcio agĩkenio nĩyo. O na nĩ ooire mabuku maigana ũna nĩguo atwarĩre arata ake. No ũcio nowe tu mũtongoria wa ndini ũrĩa wakenirio nĩ ũhoro mwega. Atongoria acio angĩ a ndini matiakenirio nĩ wĩra wa Aira a Jehova. O na nĩ maarakaririo nĩ gĩkundi kĩu kĩahunjagia na ũmĩrĩru, na magĩtindĩkĩrĩria anene a thirikari magirie meri ya Lightbearer kũingĩra icukĩro-inĩ ingĩ.

Mapu ĩronania kũrĩa meri ya Lightbearer yagereire, ĩrĩ na marĩĩtwa marĩa maahũthagĩrũo hĩndĩ ĩyo

Gũcoka Australia

 Kũrĩ Dicemba 1937, nĩ ũndũ wa atongoria a ndini kũhatĩrĩria anene a thirikari magirĩrĩrie meri ya Lightbearer, nĩ yacokire Australia. Arĩa maarĩ thĩinĩ wayo maakinyire Gĩcukĩro-inĩ gĩa Sydney ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire nĩguo mathiĩ kĩgomano-inĩ kĩa Aira a Jehova kĩrĩa gĩekirũo Ĩpuro 1938. Makĩria ma mĩaka ĩtatũ nĩ yahĩtũkĩte kuuma rĩrĩa meri ya Lightbearer yaumĩte Sydney. Meri ĩyo yendirio kĩambĩrĩria-inĩ kĩa mĩaka ya 1940, kahinda kanini thutha wa wĩra wa Aira a Jehova kũhũũrũo marubuku Australia. Mũrũ wa Ithe witũ Ewins aaugire atĩ “meri ĩyo nĩ yahingĩtie muoroto wayo.” Ningĩ nĩ aataarĩirie ihinda rĩrĩa aatungatire meri-inĩ ĩyo ya Lightbearer akiuga, “nĩyo mĩaka ĩrĩa ndanakenera mũno ũtũũro-inĩ wakwa.”

Wĩra Ũtakaariganĩra wa Meri ya Lightbearer

 Arĩa maarĩ meri-inĩ ya Lightbearer nĩ maahandire mbeũ ya Ũthamaki gĩcigo-inĩ kĩnene kĩarĩ na andũ aingĩ. O na gũtuĩka nĩ mookĩrĩirũo, wĩra wao wathiaga ũkĩgĩaga na maciaro o kahora. (Luka 8:11, 15) Mabũrũri-inĩ marĩa mapainia acio maahunjirie, rĩu gũkoragwo na ahunjia a Ũthamaki makĩria ma 40,000. Hatarĩ nganja, wĩra wa ariũ a Ithe witũ acio maarĩ na ũmĩrĩru, na meri ĩyo yarĩ na rĩĩtwa rĩaringaine na muroto wayo, warĩ na maumĩrĩra mega mũno!

^ Mapainia nĩ Aira a Jehova arĩa mahũthagĩra mahinda mao maingĩ kũhunjia.

^ Rũgano rwa ũtũũro rwa Charles Harris rwĩ ngathĩti-inĩ ya Mnara wa Mlinzi ya Juni 1, 1994.

^ Rora ibuku rĩa Kitabu-Mwaka cha Mashahidi wa Yehova rĩa 1992, karatathi ka 187.