Gĩkũngũĩro kĩa Ista gĩtinyitĩtwo mbaru nĩ Bibilia. O na kũrĩ ũguo, ũngĩtuĩria historĩ ya Ista, no wone atĩ yumanĩte na ũndũire wa tene wa ikũngũĩro cia ũciari. Ta rora maũndũ maya marũmĩrĩire.

1.   Rĩĩtwa: Encyclopædia Britannica yugaga ũũ: “Rĩĩtwa rĩa gĩthũngũ rĩa Ista (Easter) rĩtiũĩkaine wega kũrĩa rĩoimire; mũhunjia ũmwe Mũnjĩrĩmani wĩtagwo Venerable Bede, ũrĩa watũũraga karine-inĩ ya 8, aarutire rĩĩtwa rĩu kuuma kũrĩ ngai ĩmwe ya hĩndĩ ya ũrugarĩ yetagwo Eostre.” Angĩ nao moigaga riumanĩte na ngai ya ũciari ya Phoenicia yetagwo Astarte, ĩrĩa yahanaine na Ishtar, ngai ya Babuloni.

2.   Mbũkũ: Nĩ rũũri ruonanagia hinya wa ũciari “kuuma kũrĩ thigũkũ cia hĩndĩ ya ũrugarĩ cia ngai cia maheeni cia Rũraya na Asia ya Gatagatĩ.”—Encyclopædia Britannica.

3.   Matumbĩ: Kũringana na Funk & Wagnalls Standard Dictionary of Folklore, Mythology and Legend, gũcaria matumbĩ ma Ista, marĩa merĩkanaga atĩ moimanaga na mbũkũ cia Ista, “to mũthako tu wa ciana no kuumanĩte na ikũngũĩro cia hinya wa ũciari.” Andũ amwe meetĩkĩtie atĩ matumbĩ magemie ma Ista “no marehe na njĩra ya kĩama gĩkeno, ũtonga, ũgima wa mwĩrĩ, na ũgitĩri.”—Traditional Festivals.

4.   Nguo Njerũ cia Ista: Ibuku rĩa The Giant Book of Superstitions riugaga atĩ “Mũndũ angĩageithirie Eastre, ngai ya hĩndĩ ya ũrugarĩ ya Scandinavia, atarĩ na nguo njerũ, onekaga atarĩ na gĩtĩo na ũndũ ũcio nĩ ũngĩamũreheire mũtino mũru.”

 Ibuku rĩa The American Book of Days nĩ rĩtaaragĩria wega kĩhumo kĩa Ista tondũ riugaga, “Hatirĩ nganja atĩ, o kĩambĩrĩria-inĩ Kanitha nĩ woire mĩtugo ya tene ya athathaiya a ngai cia maheeni na ũkĩmĩtua ya Gĩkristiano.”

 Bibilia nĩ ĩkaananĩtie gũthathaiya Ngai tũkĩrũmĩrĩra ũndũire kana mĩtugo ĩtamũkenagia. (Mariko 7:6-8) Rĩandĩko rĩa 2 Akorintho 6:17 riugaga ũũ: ‘says Jehova ekuuga atĩrĩ: “‘Mwĩyamũraniei nao, ningĩ mũtige kũhutia kĩndũ gĩtarĩ gĩtheru.”’ Arĩa mangĩenda gũkenia Ngai nĩ magĩrĩirũo gwĩthema gũkũngũĩra Ista tondũ nĩ thigũkũ yumanĩte na ũthathaiya wa ngai cia maheeni.