Kĩhumo kĩa Halloween—Bibilia Yugaga Atĩa Igũrũ rĩa Ũndũ Ũcio?
Macokio ma Bibilia
Bibilia ndĩgwetaga Halloween. O na kũrĩ ũguo, kĩhumo gĩa tene kĩa Halloween na mĩtugo ĩrĩa ĩkagwo hĩndĩ ya gĩkũngũĩro kĩu ũmũthĩ nĩ yonanagia atĩ kiumanĩte na mawĩtĩkio ma maheeni megiĩ andũ arĩa makuĩte, na maroho marĩa matonekaga, kana ndaimono.—Rora “Historĩ ya Halloween na mĩtugo ĩrĩa ĩkagwo hĩndĩ ĩyo.”
Bibilia ĩheanaga mũkaana ũyũ: “Gũtikanoneke mũndũ thĩinĩ wanyu . . . ũrĩ na maroho ma kũragũra, kana mũrogi, o na kana mũndũ ũkũragũra na maroho ma andũ akuũ.” (Gũcokerithia Maathani 18:10-12, Holy Bible in Gĩkũyũ) O na gũtuĩka andũ amwe monaga Halloween ta arĩ o ũndũ wa gwĩkenia ũtarĩ mũũru, Bibilia yonanagia atĩ mĩtugo ĩrĩa ĩkagwo hĩndĩ ĩyo nĩ mĩũru. Bibilia yugaga ũũ thĩinĩ wa 1 Akorintho 10:20, 21: “Ndingĩenda inyuĩ mũgĩe ngwatanĩro na ndaimono. Mũtingĩhota kũnyuĩra gĩkombe kĩa Mwathani o na mũnyuĩre gĩkombe kĩa ndaimono.”
Historĩ ya Halloween na mĩtugo ĩrĩa ĩkagwo hĩndĩ ĩyo
Samhain: The World Book Encyclopedia yugaga atĩ Halloween yoimanĩte na “gĩkũngũĩro kĩa ndini cia maheeni kĩrĩa gĩakũngũyagĩrũo tene nĩ andũ a Celtic mĩaka makĩria ma 2,000 mĩhĩtũku. Andũ acio meetĩkĩtie atĩ hĩndĩ ĩyo ya Samhain andũ arĩa makuĩte nĩ mookaga kũrĩ andũ arĩa marĩ muoyo. Ningĩ hĩndĩ ĩyo, arĩa marĩ muoyo nĩ mangĩaceeranĩire na arĩa makuĩte.” O na kũrĩ ũguo, Bibilia ĩrutanaga wega atĩ arĩa makuĩte “matirĩ ũndũ moĩ.” (Kohelethu 9:5) Kwoguo, matingĩaranĩria na arĩa marĩ muoyo.
Nguo cia Halloween, irio, na maũndũ mangĩ: Kũringana na ibuku rĩtagwo Halloween—An American Holiday, An American History, andũ amwe a Celtic meehumbaga nguo cia ũndaimono nĩguo maroho maacemania nao mone matariĩ o ta ndaimono nĩguo matigane nao. Angĩ nao maaheaga maroho macio thuiti nĩguo mamakenie. Thĩinĩ wa Rũraya, atongoria a ndini ya Gatoreki nĩ mooire mĩtugo ĩrĩa yekagwo nĩ ndini cia maheeni na makĩra arũmĩrĩri ao mambĩrĩrie gũthiĩ nyũmba kwa nyũmba mehumbĩte nguo ta icio na makĩhoyaga iheo nini. No Bibilia ndĩtĩkĩrĩtie gũtukania mĩtugo ya ndini cia maheeni na ũthathaiya wa Ngai.—2 Akorintho 6:17.
Ndaimono na arogi: Ndaimono na arogi nĩ makoretwo magĩkuruhithanio na maroho moru kwa ihinda iraya. (Halloween Trivia) Bibilia yonanagia wega atĩ twagĩrĩirũo kũregana na maroho moru, tũtigakũngũĩre hamwe namo.—Aefeso 6:12.
Marenge ma Halloween: Kũringana na Halloween—From Pagan Ritual to Party Night, thĩinĩ wa Ngeretha, “andũ maathiaga nyũmba kwa nyũmba makĩhoyaga irio nĩguo mahoere andũ arĩa maakuire,” na maakuaga “mĩmera ĩtagwo tanibu yakoragwo ĩthegethetwo thĩinĩ na ĩgekĩrũo mĩcumaa ĩrĩa yarũgamagĩrĩra muoyo ũrĩ thĩinĩ wa pagatorĩ.” Andũ angĩ nao moigaga atĩ matawa macio maahũthagĩrũo kũingata maroho moru. Thĩinĩ wa Amerika ya Rũgongo mĩaka-inĩ ya 1800, marenge nĩmo maambĩrĩirie kũhũthĩrũo ithenya rĩa tanibu tondũ maarĩ maingĩ na warĩ ũndũ mũhũthũ kũmathegetha. Mawĩtĩkio marĩa maatũmaga meke maũndũ macio, atĩ muoyo ndũkuaga, pagatorĩ, na kũhoera andũ akuũ, mothe matiumanĩte na Bibilia.—Ezekieli 18:4.