HIHI NĨ KŨŨMBWO CIOMBIRŨO?
Ũhoti wa Nyoni Ĩtagwo Gannet wa Kũingĩra Maĩ-inĩ
Gannet nĩ nyoni nene ikoragwo iria-inĩ iria ihotaga kũingĩra iria-inĩ kuuma igũrũ na thibindi ya kilomita 190 harĩ ithaa. Nyoni icio cingĩraga maĩ-inĩ na hinya ũkĩrĩte wa gravĩtĩ na maita 20. Nyoni icio ihotaga atĩa gwĩka ũguo maita maingĩ itegũkua?
Ta wĩcirie: Nyoni ĩyo ĩgĩũka kũingĩra maĩ-inĩ, ĩcokagia mathagu thutha wa mwĩrĩ wayo ĩgakorũo ĩcekehete mwena wa mbere ta mũguĩ. Ningĩ nĩ ĩkoragwo na kanyamũ ga kũgitĩra maitho karĩa ĩrutaga hĩndĩ ĩyo, na ĩgacoka ĩkahuhia rĩera rĩingĩ rĩgaikara ciĩga-inĩ ciayo cia ngingo na gĩthũri iria imĩgitagĩra yaringa maĩ.
Ningĩ nyoni ĩyo yaingĩra maĩ-inĩ ĩtambũrũkagia mũkanye, kĩongo, na ngingo nĩguo icekehe mwena wa mbere. Gwĩka ũguo nĩ kũmĩteithagia nĩguo hinya wa maĩ ndũkahũre handũ hamwe tu ngingo-inĩ. Ĩcokaga ĩkahingũra maitho mayo wega rĩngĩ nĩguo ĩhote kuona kũu maĩ-inĩ.
Nyoni ĩyo ĩngĩhota kũingĩra maĩ-inĩ nginya ha? Thibindi ĩrĩa ĩingĩraga nayo maĩ-inĩ no ĩmĩteithie kũingĩra mita ta 11, na no ĩcoke ĩrikĩre makĩria na njĩra ya kũhũra maĩ na mathagu mayo marĩa ĩkoragwo ĩkũnjĩte na magũrũ mayo marĩa makoragwo manyitanĩte ndwara-inĩ. O na nyoni ici cianoneka cingĩrĩte makĩria ma mita 25 maĩ-inĩ. Gannet yarĩkia kũingĩra maĩ-inĩ, ĩreeraga ĩgacoka igũrũ wa iria itekũhũthĩra hinya o wothe, na ĩkombũka rĩngĩ.
Wĩrorere ũrĩa gannet cingĩraga maĩ-inĩ
Athuthuria nĩ maathondekire indo cia kĩĩrĩu ihaana ta nyoni ĩyo cia gũteithĩrĩria kũhonokia andũ arĩa magũa maĩ-inĩ. Meerĩgagĩrĩra atĩ macini icio no ihote kũmbũka, kũingĩra maĩ-inĩ, na igacoka ikauma maĩ-inĩ. No rĩrĩa maageragia ũrĩa irĩrutaga wĩra, macini ĩmwe nĩ yaunĩkangire icunjĩ cigana ũna nĩ ũndũ wa kũringa maĩ na hinya mũno. Ũndũ ũcio watũmire athuthuria acio mauge atĩ macini icio maathondekete “itiarĩ njega harĩ kũingĩra maĩ-inĩ ciumĩte igũrũ ta nyoni ya gannet.”
Ũgwĩciria atĩa? Hihi ũhoti ũcio wa gannet wa kũingĩra maĩ-inĩ nĩ kwĩyumĩria weyumĩririe-ĩ, kana nĩ kũũmbwo?