Otashi dulika u shii kutya okulya oikulya ihe na oitungifi otashi dulu okunyona po oukolele woye. Omunhu oo ha li oikulya ihe na oitungifi eshi munini oha twikile okuninga ngaho naashi ta kulu, onghee owa pumbwa okukala ho li oikulya i na oitungifi paife.

•  Oikulya i na oitungifi oshike?

•  Ongahelipi ndi na okulya oikulya i na oitungifi?

•  Osho oomakula voye tava ti

Ombiibeli oya ti kutya ‘natu kale nondjele,’ naasho osha kwatela mo eenghedi detu dokulya. (1 Timoteus 3:11) Tu na efinamhango olo momadiladilo, oshiwa okushiiva kutya . . .

• Oikulya i na oitungifi oya kwatela mo eengudu adishe doikulya. Eengudu nhano doikulya oda kwatele mo oikwamashini, oikulya i na oitungifi, oiimati, oikwambidi nosho yo oikulya i na eenghono. Ovanhu vamwe ova efa po okulya omaludi amwe oikulya, tava diladila kutya otashi va kwafele va kufe ko koshivixa. Ndele osho otashi ka imba ashike olutu liha mone oitungifi aishe oyo la pumbwa.

  Kendabala okuninga ngaha: Ninga omapekapeko ile u mone ndokotola woye opo u lihonge kutya omolwashike sha fimana okulya omaludi aeshe oikulya. Pashihopaenenwa:

  Oikulya i na okaaboni (Carbohydrates) otai dulu oku ku pa eenghono. Oikulya i na oitungifi ohai kwafele olutu li lwife eembakiteli noli litunge. Eondo la yeleka ohali ku kwafele uha kwatwe koudu womutima nou kale u na eenghono.

  Brenda okwa ti: “Ohandi kendabala okulya oikulya ya yeleka yomaludi aeshe oikulya. Navali, kandi wete sha puka okulya omafimbo amwe otyokolate ile otyepisa. Ashike ino pumbwa okukala ho i li efiku keshe. Oshiwa alushe okukala nondjele.”

• Oikulya i na oitungifi otai ku kwafele u kale nondjele. Osho otashi dulika shi kwatele mo okuhalya sha wana, okulidilika oikulya ove to ka lya oikulya ihapu, ile u kanife ehalo lokulya.

  Kendabala okuninga ngaha: Yandja elitulemo kwaasho ho li oule womwedi. Olungapi ho li oikulya ihe na oitungifi oyo ya tumbulwa pombada? Omalunduluko elipi u na okuninga opo u kale ho li oikulya i na oitungifi?

  Hailey okwa ti: “Onda li handi li sha pitilila oikulya oyo i na oitungifi ihapu nokulya oikulya inini i na oitungifi i li pedu. Ashike lwanima, onda ka efa okukala handi konenene kutya oikulya oi na oitungifi ingapi, opo ndiha lye sha pitilila nondiha twikile okulya ngeenge nda kuta. Osha kwata efimbo opo ndi kale ndi na ondjele ngeenge tashi uya pokulya oikulya oyo i na oitungifi.”

• Diladila komesho yefimbo osho u na okulya. Ombiibeli oya ti: “Eemhangela dovadiinini tadi eta ouwa auke.” (Omayeletumbulo 21:5) Ngeenge owa hala okukala ho li alushe oikulya i na oitungifi, litulila po onghedi yoku shi ninga.

  Thomas okwa ti: “Otashi pula eenghendabala opo u kale ho li oikulya i na oitungifi, noikulya oyo oi na okutelekwa meumbo. Nonande kashipu okuninga ngaho, ohashi eta oidjemo itunhula nohashi xupifa oimaliwa.”

• Henuka okulya oikulya ihe na oitungifi nokulya oyo i na oitungifi. Ombiibeli oya ti: “Diinina eshiivo.” (Omayeletumbulo 3:21) Eshiivo ile ounongo otau ku kwafele u diladile meenghedi da yoolokafana nghee u na okulya oikulya i na oitungifi, nanghee u na oku shi ninga.

  Kia okwa ti: “Efiku keshe ohandi pingene po oikulya ihe na oitungifi naayo i na oitungifi. Pashihopaenenwa, ponhele yokulya otyokolate ohandi li eapula. Moule ashike wefimbo lixupi onda ikilila okuninga ngaho.”

• Kala wa tomhwa kutya oto shi dulu. Ombiibeli oya ti: ‘Lya nehafo omungome woye.’ (Omuudifi 9:7) Okulya oikulya yomaludi oitungifi aishe, itashi ti kutya ito dulu okuhafela oikulya yoye nosho yo kutya ou na okukala to konene oikulya aishe oyo to li. Nonande owa hala okukufa ko koshivixa, dimbuluka kutya elalakano loye okukala u na oukolele. Kala wa tomhwa kutya oto dulu okuhanga elalakano olo.

  Melanie okwa ti: “Fiyo opapa onda kanifa eekilograma 13, ashike inandi lidilika oikulya, nda efa po okulya oikulya imwe ile ndi livele ombedi molwaashi nda lya oikulya ihe na oitungifi. Okwa li nda tomhwa kutya okuninga ngaho otashi pula efimbo nonda li ndi na okuninga omalunduluko e na sha noikulya oyo handi li.”