TIMOTEUS okwa li ta ende e li momunghulo wondjila tadi keumbo, nokwa li te lipula naasho a li ta ka hanga komesho. Ookaume kaye okwa li tava ende ve li komesho eshi tava tavakana momapya oo a li e shii nawa. Eshi a keuka konima okwa li e wete odoolopa yaListra, oyo ya li popepi nolufilu. Timoteus okwa li te limemesha eshi a li ta diladila ina nainakulu ve udite etumba notava fitikinine omahodi eshi va li tave mu tale ta i. Mbela okwa li e na oku va keuka noku va molola lwaxuuninwa?

Omuyapostoli Paulus okwa li a tala kuTimoteus ndele te limemesha. Paulus okwa li e shii kutya Timoteus oku na okufinda eehoni, ashike okwa li a hafa eshi a mona omunyasha oo e na ondjungu. Timoteus okwa li omunyashaelela, tashi dulika a li e li mepupi lokamukondapweyu ile opo a wanifa omido omilongo mbali. Okwa li e hole Paulus nokwe mu fimaneka. Timoteus okwa li a ya molweendo olo la li tali ka pula eekilometa omafele pamwe nomulumenhu omudiinini noku na ondjungu. Okwa li tava ka enda kolupadi, moshikepa nokutaalela oiponga ihapu mondjila. Timoteus ka li eshi ngeenge fiku limwe ona ka shune ngoo vali keumbo.

Oshike sha li tashi ka wilika omulumenhu oo omunyasha a lalakanene onghedi yokukalamwenyo ya tya ngaho? Ondjabi ilipi a li ta ka mona eshi a ninga omaliyambo a tya ngaho? Ongahelipi eitavelo laTimoteus tali dulu oku tu nwefa mo?

Natu diladileni komido mbali ile nhatu odo tashi dulika da pita po eshi Timoteus a dja mo modoolopa yavo. Listra okadoolopa ke li komikunda, kehe na omapiyaano noke na omalufilu taa kunguluka omeva. Ovanhu mokadoolopa oko ohava udu Oshigreka ashike ohava popi yo elaka lomoshitukulwa, Oshilikaonia. Efiku limwe mokadoolopa oko, omwa li mwa holoka embuyaano. Ovatumwa Ovakriste vavali, omuyapostoli Paulus nomweendi pamwe naye, Barnabas, okwa li va fika muIkonio, odoolopa ya kula oyo ya li popepi naListra. Eshi Paulus va li tava udifa moipafi, okwa mona omulumenhu oshingudu oo a li a ulika kutya oku na eitavelo. Paulus okwa li a longa oshikumwifilonga nokwa velula omulumenhu oo. — Oilonga 14:5-10.

Ovanhu vahapu muListra ovo va li va itavela momahokololo opalongelokalunga ova li tava diladila kutya oikalunga oye lifefa ovanhu noye uya moshilongo shavo. Ova li tava diladila papuko kutya Paulus oye Merkurius ofimbo Barnabas oye Jupiter. Ovakriste ovalininipiki ovo vavali ova li va kelela eengudu dovanhu dihe va yambele. — Oilonga 14:11-18.

Ovanhu ashike vanini muListra va li va itavela kutya oshinima osho inashi ningwa koikalunga yovapaani, ndele oshikumwifilonga sholela nosha ningwa kovanhu. Pashihopaenenwa, Eunike, omukainhu Omujuda oo a li a hombolwa komulumenhu Omugreka ehe fi omwiitaveli naina Loide, ova li va tunhukwa eshi va li tava pwilikine kuPaulus naBarnabas. Lwanima, Ovajuda ovaitaveli aveshe ova ka uda kutya Messias okwa li kombada yedu nokwa wanifilwa omaxunganeko mahapu e na sha naye oo a shangwa mOmbibeli.

Diladila nghee etalele po looPaulus la li la kuma Timoteus. Timoteus okwa hangwa a deulwa ‘okudja  kounona’ waye a kale e hole omishangwa diyapuki dOshiheberi. (2 Timoteus 3:15) Timoteus okwa li a mona kutya Paulus naBarnabas otava udifa oshili kombinga yaMessias ngaashi ina nainakulu. Okwa li yo te lipula nomulumenhu oshingudu oo a li a velulwa kuPaulus. Omolwashike mbela? Timoteus okwa kala ha mono omulumenhu oo okudja kounona waye momapandavanda aListra. Ndele okwe ke mu mona ta ende oshikando shotete. Itashi kumwifa eshi Eunike naLoide va ninga tete Ovakriste kuTimoteus. Kunena, ovanamido novadali otava dulu okulihonga shihapu kuLoide naEunike. Mbela oho tulile po ngoo ovanyasha oshihopaenenwa shiwa?

Ovanhu ovo va li va ninga Ovakriste muListra ove na okukala va li va tunhukwa eshi ve lihonga kombinga yeteelelo olo va uda kovashikuli vaKristus. Ashike ova li yo ve lihonga kutya okukala omuhongwa otashi pula shihapu. Ovajuda ovapataneki ovakwanyanya va dja kuAntiokia nokuIkonia ova li ve uya modoolopa ndele tava piyaaneke ovanhu noku va kelela vaha pwilikine kuPaulus naBarnabas. Konima yaasho, ova kupula Paulus nomamanya. Ova kala tave mu denge lwoikando fiyo a wila pedu. Ongudu oyo oye mu kokolola mo moshilando va li ve shii okwa fya. — Oilonga 14:19.

Ovahongwa ova li va dja mo moshilando ndele tava dingilile Paulus. Kasha li tuu tashi hekeleke eshi ve mu pameka, noku mu pendula po ndele tava i naye kuListra ve mu twa omukumo! Efiku la landula, Paulus naBarnabas ova dja mo moshilando ndele tava twikile oku ka udifa kuDerbe. Eshi va mona ko ovahongwa vape ova alukila kuListra nonande okwa li sha nyika oshiponga. Mbela onelalakano lashike? Ombibeli oya ti: ‘Ova pameka eemwenyo dovahongwa ndele tave va kumaida okudiinina eitavelo.’ Kala nee wa fa u wete omunyasha Timoteus, ta pwilikine a mana mo omesho eshi Paulus naBarnabas tava hongo Ovakriste ovo kutya eteelelo lavo likumwifi li na sha nonakwiiwa otali pula shihapu. Paulus naBarnabas ova ti: “Mokuya mouhamba waKalunga otu nokupitila moudjuu uhapu.” — Oilonga 14:20-22.

Timoteus okwa mona nghee Paulus a kala a taalela omaudjuu nouladi opo a udifile ovanhu onghundana iwa. Timoteus okwa li e shii kutya ngeenge okwa shikula oshihopaenenwa shaPaulus, ovanhu vomuListra otave ke mu pataneka, tashi dulika yo naxe. Ashike, Timoteus kali ta ka pitika omafininiko oludi olo a ye moshipala etokolo laye lokulongela Kalunga. Kunena ovanyasha vahapu ohava ningi ngaashi Timoteus. Ohava pange oukaume naavo ve na eitavelo la kola, ovo tava dulu oku va pameka.  Ihava efa omafininiko e va imbe va longele Kalunga kashili.

Ngaashi sha tumbulwa metetekelo, Paulus okwa li e uya okutalela po vali konima yomido mbali ile nhatu. Kala nee ngeno wa fa u wete oukwaneumbo wooTimoteus wa hafa eshi va mona Paulus, ashike oshikando eshi okwa li naSilas. Osha yela kutya Paulus naye oku na okukala a li a hafa. Okwa li a mona oidjemo iwa okudja meembuto doshili odo a li a kuna muListra. Okwa li a mona mo ovakainhu ovadiinini Loide nomonakadona waye Eunike ‘veitavelo lihe noihelele’ olo a li a lenga. (2 Timoteus 1:5) Ongahelipi shi na sha nomunyasha Timoteus?

Petalele po lotete, Paulus okwa li a didilika kutya omunyasha oo okwa kula pamhepo. Timoteus ka li ashike ha “popiwa nawa kovamwatate” vomuListra ndele novomuIkonio yo, osho shi li eekilometa 32 koushilolundume. (Oilonga 16:2) Osha enda ngahelipi opo a kale e na edina liwa?

“Omishangwa diyapuki” odo Timoteus a hongwa ‘okudja kounona’ kuina nainakulu ongaashi okukala ha pwilikine nokutula moilonga omayele e na sha novanyasha. (2 Timoteus 3:15) Pashihopaenenwa, Ombibeli otai ti: “Dimbulukwa Omushiti woye momafiku ounyasha woye.” (Omuudifi 12:1) Eshi Timoteus a ninga Omukriste okwa li ha dilonga moule keityo leendjovo odo. Okwa li a mona kutya onghedi ya denga mbada oyo ta dulu okudimbuluka Omushiti waye omokuudifa onghundana iwa kombinga yOmona waKalunga, Kristus. Timoteus okwa enda ta findi eehoni odo da li hadi mu imbi a lombwele ovanhu nouladi onghundana iwa kombinga yaJesus Kristus.

Ovo va li tava kwatele komesho meongalo okwa li va didilika exumokomesho laTimoteus. Nopehe na omalimbililo, ova li va hafa okumona nghee omunyasha oo ta xumukomesho nokutwa omukumo keshe umwe meongalo. Ndele Jehova naye okwa li a didilika Timoteus nokwa li yo a nwefa mo ovaprofeti vamwe va shange kombinga yaye kutya efiku limwe ota ka kwatela komesho omaongalo mahapu. Paulus okwa li a didilika kutya Timoteus ota dulu okukala ekwafo la kula mokweenda pamwe naye moilonga youtumwa. Ovamwatate muListra ova li va dimina ediladilo laPaulus nova li va tenheka Timoteus omake osho sha li edidiliko tali ulike kutya okwa pewa oufembanghenda we likalekelwa wokulongela Jehova Kalunga. — 1 Timoteus 1:18; 4:14.

Kala nee ngeno wa fa u wete Timoteus a kumwa nokwelininipika eshi elineekelwa oshinakuwanifwa osho sha kwata moiti. Okwa li e lilongekida okuya. * Mbela xe yaTimoteus oo ehe fi omwiitaveli okwa li e linyenga ngahelipi eshi omona a pewa oshinakuwanifwa shipe shokukala omutumwa? Otashi dulika a li e na momadiladilo omalalakano amwe e lili e na sha nonakwiiwa yomona. Ongahelipi shi na sha naina yaTimoteus nainakulu? Mbela ova li ve udite etumba nonande otashi dulika va li tave lipula unene naye molwaashi okwa li omunyasha natango? Oshi li paushitwe okulipula novanyasha.

Oshoshili kutya Timoteus ka li a limbililwa okuya naPaulus. Okwa ya pamwe naye ongula inene ngaashi sha hokololwa pehovelo loshitukulwa eshi. Eshi a fiya po Listra, eenghaku daye oda li di yadi omadu, omwiidi oo a enda ta lyata, tashi ulike kutya okwa li ta katuka lela a finda konhele oko ehe shii nokokule neumbo lavo. Ovalumenhu ovo vatatu ova li va enda efiku alishe opo va fike muIkonia. Timoteus okwa li a mona nghee Paulus naSilas tava yandje ewiliko lipe olo la dja kolutuwiliki muJerusalem nonghee va pameka ovaitaveli muIkonio. (Oilonga 16:4, 5) Osho osha li ashike ehovelo.

Eshi ovatumwa va talela po omaongalo muGalatia, ova li va enda eekilometa omafele meendjila daRoma nova tavakana oikulundudu ihapu yomuFrigia va finda kolundume nokouninginino washo. Omhepo iyapuki yaKalunga oye va wilika va ye muTroas ndele tava i noshikepa kuMakedonia. (Oilonga 16:6-12) Okudja opo, Paulus okwa li a mona kutya Timoteus oku li ekwafo linene kuye. Onghee hano, Paulus okwa li a fiya Timoteus naSilas muBerea. (Oilonga 17:14) Okwa li nokuli a tuma Timoteus oye aeke kuTessaloniki. Omunyasha oo okwa li a hopaenena filufilu osho a li a mona nokwa li a pameka Ovakriste ovadiinini vomuTessaloniki. — 1 Ovatessaloniki 3:1-3.

 Lwanima Paulus okwa ka shanga shi na sha naTimoteus a ti: ‘Ame nghi na umwe handi diladila ngaashi yee, e mu file oshisho shili.’ (Ovafilippi 2:20) Epopilo liwa la tya ngaho inali uya po ashike ombadilila. Timoteus okwe li mona mokulonga noudiinini, moilonga yelininipiko nomokulididimikila omashongo madjuu. Osho kashi fi tuu oshihopaenenwa shididilikwedi kovanyasha kunena! Ovanyasha shiiveni kutya otamu dulu okulikongela edina liwa. Ngeenge ou li omunyasha, ou na omhito ya denga mbada yokuliningila edina liwa mokupitifa tete komesho Jehova Kalunga monghalamwenyo yoye nokuungaunga novanhu nonghenda nonefimaneko.

Timoteus okwa longa pamwe nakaume kaye, omuyapostoli Paulus, oule womido di dule 14 lwaapo. Paulus okwe mu hokololela eenghalo didjuu odo a pita mudo nehafo olo a mona. (2 Ovakorinto 11:24-27) Pomhito imwe, Timoteus okwa li a tulwa modolongo omolweitavelo laye. (Ovaheberi 13:23) Okwa li a ulika kutya oku hole Paulus nohole yomoule nokwa li yo he lipula nOvakriste vakwao. Paulus okwa shanga shi na sha naye a ti: ‘Onda dimbuluka omahodi oye.’ (2 Timoteus 1:4) Ngaashi Paulus, otashi ulike kutya Timoteus okwe lihonga okukala ha ‘lili naava tava lili,’ e va udile olukeno opo a dule oku va pameka noku va hekeleka. (Ovaroma 12:15) Keshe umwe ota dulu okukala ha ningi ngaho.

Inapa pita efimbo, Timoteus okwa li a ninga omupashukili womaongalo. Paulus ka li ashike e mu lineekelela oshinakuwanifwa shokutalela po omaongalo e a pameke ndele nokunangeka po yo ovalumenhu ovo va wana okuninga ovakulunhuongalo novayakuliongalo. — 1 Timoteus 5:22.

Paulus okwa li e hole neenghono Timoteus nomolwaasho a li he mu pe omayele taa tungu e li onga xe omudali. Okwa lombwela Timoteus a diinine oinakuwanifwa yaye yopamhepo nokutwikile okuninga exumokomesho. (1 Timoteus 4:15, 16) Okwa ladipika Timoteus aha dine nande ounyasha waye tashi dulika mokuhapitika eehoni di mu imbe a diinine osho sha yuka. (1 Timoteus 1:3; 4:6, 7, 11, 12) Paulus okwa li yo e mu pa omayele e na sha nanghee ta dulu okuungaunga noudu waye wendjadja nowoshifeta osho hashi mu hange efiku nefiku. — 1 Timoteus 5:23.

Paulus okwa li eshi shii kutya efimbo laye lokufya oli li popepi. Okwa li a tumina Timoteus onhumwafo ya nwefwa mo ya xuuninwa ina eendjovo tadi kumu omutima tadi ti: “Endelela diva u uye kuame.” (2 Timoteus 4:9) Paulus okwa li e hole neenghono Timoteus nokwa li e mu ifana “omumwange omuholike nomudiinini mOmwene.” (1 Ovakorinto 4:17) Itashi kumwifa eshi Paulus a li a halelela kaume kaye e uye fimbo ina fya. Lipula kutya, ‘Mbela ovanhu ova tala nge ngoo ndi li odjo yehekeleko ngeenge ve li moupyakadi?’

Mbela Timoteus okwa li ngoo a hanga Paulus e li momwenyo? Katu shi shii. Otu shii ashike kutya Timoteus okwa li ha ningi ngaashi ta dulu a hekeleke nokupameka Paulus navahapu. Timoteus okwa kala metwokumwe nedina laye olo tali ti, “Ou ha fimaneke Kalunga.” Timoteus okwe tu tulila po oshihopaenenwa sha denga mbada sheitavelo kutya nee otu li ovanyasha ile ovakulunhu.