Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Omapulo a dja kovaleshi

Omapulo a dja kovaleshi

Oshiwana shaKalunga osha li sha ya moukwatwa waBabilon Shinene naini?

Osha li sha hovela okuya mo konima yomudo omuti-100 ndele tashi manguluka mo 1919. Omolwashike eudeko letu li na sha naasho la pumbwa okupupalekwa?

Oumbangi otau ulike kutya Ovakriste ovavaekwa ova li va mangululwa mo muBabilon Shinene nokwoongelwa meongalo la kosholwa mo 1919. Diladila kombinga yaashi, diva eshi Ouhamba waKalunga wa hovela okupangela meulu mo 1914, oshiwana shaKalunga okwa li sha hangwa komayeleko nomokweendela ko kwefimbo okwa li sha kosholwa omahongo omalongelokalunga oipupulu. * (Tala eshangelo lopedu.) (Malakia 3:1-4) Lwanima mo 1919, Jesus okwa li a nangeka po “omupiya omudiinini nomunaendunge” opo a yandje “oikulya pefimbo [layo]” koshiwana shaKalunga osho sha kosholwa. (Mateus 24:45-47) Momudo oo tuu oo, oshiwana shaKalunga okwa li sha mangululwa mo moukwatwa wopafaneko waBabilon Shinene. (Ehololo 18:4) Ndele mbela onaini oshiwana shaKalunga sha li sha ya moukwatwa?

Efimbo la pita, otwa li twa yelifa kutya oshiwana shaKalunga osha li sha ya moukwatwa waBabilon Shinene oule wefimbo lixupi okuhovela mo 1918. Oshungonangelo ye 1 Marsa 1992, oya ti kutya ngaashi Ovaisrael va li va ya moukwatwa waBabilon, ovapiya vaJehova ova li va ya moukwatwa waBabilon Shinene mo 1918. Ashike ouyelele muhapu otau ulike kutya oshiwana shaKalunga osha li sha ya moukwatwa oule womido dihapu odo da tetekela 1918.

Ombiibeli oya xunganeka muHesekiel 37:1-14 kutya oshiwana shaKalunga osha li tashi ka ya moukwatwa, nolwanima osha li tashi ka mangululwa mo. Hesekiel okwa li a mona memoniko efilu li yadi oipongolo. Jehova okwa li e mu lombwela a ti: “Oipongolo ei oyo eumbo alishe laIsrael.” (Ovelishe 11) Emoniko olo ola li la yukifwa koshiwana shaIsrael nolwanima ‘okuIsrael yaKalunga,’ ovo ve li ovavaekwa. (Ovagalati 6:16; Oilonga 3:21) Memoniko olo, oipongolo oya li ya ninga omwenyo noya ninga ongudu inenenene. Emoniko olo ola hokolola onghedi omo oshiwana shaKalunga sha li tashi ka mangululwa moukwatwa waBabilon Shinene mo 1919. Ndele mbela ongahelipi exunganeko olo la ulika kutya osha li tashi ka kala moukwatwa efimbo lile?

Shotete, Hesekiel okwa li a mona kutya oipongolo yoonakufya okwa li ya “kukuta unene.” (Hesekiel 37:2, 11) Osho otashi ulike kutya ovanhu ova kala va fya oule wefimbo lile. Oshitivali, Hesekiel okwa mona memoniko kutya oonakufya ova enda tava nyumuka kanini nakanini. Okwa li a uda ‘elinyengo ndele omakipa a ehenafana, keshe ekipa la ehena kekipa likwao.’ Opo nee okwa li a mona “omifipa nonhumba ye uya kuo.” Konima yaasho, oshipa osha li sha tuvikila eenhumba. Lwanima “omhepo oye uya muvo, ndele vo va ninga ovanamwenyo.” Opo nee xuuninwa eshi ovanhu va ninga ovanamwenyo, Jehova okwe va pa edu lavo lokukala. Oiningwanima aishe oyo okwa li tai ka pula efimbo. — Hesekiel 37:7-10, 14.

Ngaashi sha xunganekwa kuHesekiel, Ovaisrael okwa li va ya moukwatwa efimbo lile. Ova li va ya moukwatwa okudja mo 740 fimbo Kristus ine uya kombada yedu, eshi omapata omulongo aIsrael nosho yo ouhamba wokolundume inaa tewa mo medu lavo. Lwanima, mo 607 fimbo Kristus ine uya kombada yedu, Jerusalem okwa li sha hanaunwa po kOvababilon. Osho osha li sha ningifa omapata avali makwao ile tu tye, ouhamba wokolukadi waJuda, nao a tewe mo medu lao. Opo nee mo 537 fimbo Kristus ine uya kombada yedu, okwa li va mangululwa moukwatwa eshi Ovajuda vanini va li va aluka va ka tungulule otembeli opo va longele vali Jehova muJerusalem.

Nopehe na omalimbililo, ouyelele aushe oo otau ulike kutya Ovakriste ovavaekwa ova li va kala moukwatwa waBabilon Shinene oule wefimbo lile, ndele hakudja ashike mo 1918 fiyo 1919. Jesus naye okwa li a popya kombinga youle wefimbo olo eshi a ti kutya Ovakriste ovanaipupulu, ovo ve li eu, ova li tava ka kulila mumwe ‘novanhu vOuhamba,’ ovo ve li oilya. (Mateus 13:36-43) Pefimbo opo, opa li ashike Ovakriste vashili vanini. Vahapu vomwaavo va li tave liti kutya Ovakriste, ova li va tambula ko omahongo oipupulu ndele tava ningi ovashunimonima. Nomolwaasho hatu dulu okutya eongalo lopaKriste ola li moukwatwa waBabilon Shinene. Oukwatwa wa tya ngaho owa li wa hovela konima yomudo omuti-100, ndele tau twikile fiyo osheshi otembeli yaKalunga yopamhepo ya li ya kosholwa pefimbo lexulilo. — Oilonga 20:29, 30; 2 Ovatessaloniki 2:3, 6; 1 Johannes 2:18, 19.

Momukokomoko womido odo omafele, ovawiliki veengeleka novopapolotika ova li va hala okukala tava pangele ovanhu. Pashihopaenenwa, ovanhu kava li va pitikwa va kale ve na Ombiibeli ile ve i leshe momalaka oo hava udu. Vamwe ovo va li va lesha Ombiibeli ova li va xwikilwa komiti domahepeko. Ovo va li va popya kutya kave li metwokumwe nomahongo ovawiliki veengeleka ova li va hepekwa shinyanyalifa. Kasha li shipu nandenande kovanhu okulihonga oshili ile oku i honga vamwe.

Otwe lihonga yo memoniko laHesekiel kutya oshiwana shaKalunga osha li sha mwenyopala nokumangululwa komahongo omalongelokalunga oipupulu kanini nakanini. Ndele mbela osho osha li sha tameka naini, nongahelipi? Memoniko laHesekiel omwa tumbulwa “elinyengo.” Osho osha li sha hovela okuningwa momukokomoko womido efele daxuuninwa manga efimbo lexulilo la li inali hovela. Moule womido odo, opa li ovanhu ovadiinini ovo va li va hala okushiiva oshili nokulongela Kalunga nonande opa li omahongo oipupulu. Ova li va konakona Ombiibeli nokuninga ngaashi tava dulu opo va lombwele vamwe kombinga yaasho tave lihongo. Vamwe ova li va longa noudiinini opo va toloke Ombiibeli momalaka oo e uditike kovanhu.

Pexulilo lomudo 1800 nasha, oipongolo okwa li ya hovela okutuvikwa keenhumba nokoshipa pafaneko. Charles Taze Russell nosho yo ookaume kaye ova li va longa noudiinini opo va konge oshili yOmbiibeli nokulongela Jehova. Okwa li yo va kwafela vamwe va ude ko oshili tava longifa oshifo Zion’s Watch Tower noishangomwa ikwao. Lwanima, okino yedina “Photo-Drama of Creation” yomo 1914 nosho yo embo The Finished Mystery lomo 1917, oya li ya kwafela nokupameka eitavelo loshiwana shaJehova. Xuuninwa, mo 1919, oshiwana shaKalunga osha li sha pewa omwenyo nedu lipe pafaneko. Okudja opo, ovo ve na eteelelo loku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu ova li va waimina ovavaekwa. Aveshe ova li tava longele Jehova, nova li va ninga “ongudu inene unene.” — Hesekiel 37:10; Sakaria 8:20-23. * — Tala eshangelo lopedu.

Hano osha yela kutya oshiwana shaKalunga osha li sha ya moukwatwa waBabilon Shinene konima yomudo omuti-100. Pefimbo opo ovanhu vahapu ova li va ninga ovashunimonima eshi va li va tambula ko omahongo oipupulu opalongelokalunga ndele tava fiye po oshili. Oule womido dihapu, osha li shidjuu neenghono okulongela Jehova, ngaashi ashike sha li shidjuu kOvaisrael eshi va li moukwatwa. Ashike paife ovanhu aveshe otava udifilwa oshili. Inatu hafa tuu eshi tu li pefimbo opo eshi ‘ovanaendunge tava ka vilima’! Kunena, ovanhu vahapu otava dulu ‘okuyelifwa’ ndele tava tambula ko elongelokalunga lashili. — Daniel 12:3, 10.

Eshi Satana a li ta kendabala okuyeleka Jesus, mbela okwa li a kufa Jesus odikilila a ya naye kotembeli ile okwa li e mu ulikila otembeli memoniko?

Katu shi shii naanaa kutya omonghedi ilipi Satana a li a ulikila Jesus otembeli.

Ovashangi vOmbiibeli Mateus naLukas ova shanga kombinga yaasho sha ningwa po. Mateus okwa popya kutya ‘Satana okwe mu twala’ kuJerusalem “ndee te mu londeke koxulo yotembeli,” sha hala kutya, koxulonyonyo yotembeli. (Mateus 4:5) Lukas okwa popya a ti, Ondiaboli ‘oye mu twala kuJerusalem ndele ye mu londeka koxulo yotembeli.’ — Lukas 4:9.

Nale, oishangomwa yetu oya li ya popya kutya eshi Satana a li ta kendabala okuyeleka Jesus otashi dulika ka li e mu twala odikilila kotembeli. Oshungonangelo yOshiingilisha ye 1 Marsa 1961, oya faafanifa onghalo oyo naashi Satana a li ta kendabala okuyeleka Jesus eshi a li e mu twala komhunda ile unene noku mu ulikila omauhamba aeshe omounyuni. Okwa li ya yelifa kutya kombada yedu kaku na omhunda ile unene oko omunhu ta dulu okulonda ndele ta mono omauhamba aeshe omounyuni. Sha faafana, Oshungonangelo oya ti kutya Satana otashi dulika ka li a twala Jesus komudidi kotembeli yo venevene. Ashike lwanima oitukulwa yOshungonangelo ya ka landula ko oya popya kutya ngeno Jesus okwa nhukile koxulo yotembeli, otashi dulika ngeno a fya.

Vamwe ohava diladila kutya molwaashi Jesus ka li womepata lOvalevi, ngeno ina pitikwa a londe koxulo yotembeli yo venevene. Onghee hano, ova ti kutya Satana otashi dulika ashike a li a kendabala okuyeleka Jesus a longifa emoniko. Omido omafele da tetekela, Hesekiel naye okwa li a twalwa kotembeli memoniko. — Hesekiel 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Ndele ngeenge Jesus okwa li a twalwa kotembeli memoniko, vamwe otashi dulika ve lipule kutya:

  • Mbela Jesus okwa li ngoo e udite lelalela ta yelekwa a nhuke koxulo yotembeli?

  • Oshikando shimwe eshi Satana a li ta yeleke Jesus, okwa li a pula Jesus a shitukife omamanya omingome, nokwa li a hala Jesus e mu twile eengolo. Mbela otashi dulika Satana a li yo a hala Jesus a nhuke koxulo yotembeli yo vene?

Ndele ngeenge Satana ina longifa emoniko nokutwala Jesus kotembeli yo vene, vamwe otashi dulika ve lipule kutya:

  • Mbela Jesus okwa teya Omhango eshi a li koxulo yotembeli yo venevene?

  • Osha enda ngahelipi opo Jesus a dje mombuwa nokuya kotembeli kuJerusalem?

Natu ka kundafaneni ouyelele umwe vali wa wedwa po, oo tau dulu oku tu kwafela tu nyamukule omapulo oo avali axuuninwa.

Omuprofesa D. A. Carson okwa shanga a ti kutya oshitya shOshigreka osho tashi ti “otembeli,” osha longifwa muMateus naLukas sha yukifwa konhele aishe yotembeli ndele hakouyapuki ashike, onhele oyo ya li ashike ya pitikilwa Ovalevi. Oshihale shokoushilolukadi shotembeli osho sha li pombada yetungo sha lalakana osho ashike sha li onhele ile unene motembeli. Otashi dulika Jesus a li a twalwa ponhele oyo yopombada. Okudja pombada fiyo opedu pOlufilu laKidron opa li pe na eemeta 140 lwaapo. Omunandjokonona Josephus okwa ti kutya onhele oyo oya li ile unene, nongeenge omunhu okwa kala ko ofika ndele ta tale pedu, “oha kala e udite a fa ta hale okuwa ko.” Nonande Jesus ka li Omulevi, otashi dulika a li ofika pombada opo, nokapa li pe na oo a li e li omhinge nasho.

Ndele mbela okwa li tashi ka enda ngahelipi opo Jesus a dje mombuwa nokuya kotembeli kuJerusalem? Katu na oushili kombinga yaasho. Ashike, Ombiibeli oya popya kutya Jesus okwa li a twalwa kuJerusalem. Inai popya kutya Jesus okwa enda oshinano shi fike peni eshi a dja kuJerusalem ile kutya okwa yelekwa kuSatana oule wefimbo li fike peni. Onghee hano, oshi na oupu Jesus a li a enda eshi a ya kuJerusalem, nonande otashi dulika sha li she mu pula efimbo lile.

Eshi Satana a li a ulikila Jesus “omauhamba aeshe omounyuni,” otashi dulika a li a longifa emoniko, molwaashi itashi shiiva omunhu a mone omauhamba aeshe oo e li komhunda keshe kombada yedu. Osho otashi dulika sha faafana ashike nonghedi oyo hai longifwa okuulika eemuvi opo u mone omafano ovanhu vonhumba tashi dulika ve li koitukulwa imwe younyuni. Satana otashi dulika a longifa emoniko, ashike paulelalela okwa li a hala Jesus e mu twile eengolo noku mu longela. (Mateus 4:8, 9) Onghee hano, eshi Satana a li a twala Jesus kotembeli, otashi dulika a li a hala Jesus a tule onghalamwenyo yaye moshiponga ngeenge okwa nhuka koxulo yotembeli. Ashike Jesus okwa li e shi anya. Mbela ngeno eyeleko olo ola kala ngoo la kwata moiti ngeno Jesus okwa yelekelwe ashike okupitila memoniko?

Onghee hano, oshi na oupu Jesus a li a ya kuJerusalem ndele ta londo koxuloelela yotembeli. Ngaashi sha yelifwa pehovelo loshitukulwa eshi, katu shi shii naanaa kutya omonghedi ilipi Satana a li a ulikila Jesus otembeli. Ashike ohatu dulu okukala noushili kutya Satana okwa li ta kendabala okupukifa Jesus a longe owii, noikando aishe Jesus okwa li a anya filufilu okupukifwa kuye.

^ okat. 12 Hesekiel 37:1-14 nEhololo 11:7-12 ova popya kombinga yaasho sha ningilwe mo 1919. Exunganeko laHesekiel 37:1-14 otali popi kombinga yoshiwana shaKalunga ashishe tashi alukile kelongelokalunga lashili mo 1919 konima eshi sha kala moukwatwa efimbo lile. Ashike Ehololo 11:7-12 ola popya shi na sha nokumwenyopala kwongudu inini yovamwatate ovavaekwa mo 1919 ovo va li tava kwatele komesho oshiwana shaKalunga. Ovamwatate ovo ova kala oule wefimbo lile inave lipyakidila.