1. Jehova okwa li a hekeleka ngahelipi ovanhu pefimbo lounashibofa womuEden?

JEHOVA okwa ulika kutya oku li Kalunga kehekeleko okudja eshi ovanhu va nyona. Diva konima younashibofa womuEden, okwa li a pa oludalo laAdam lomonakwiiwa eteelelo tali hekeleke. Exunganeko olo li li muGenesis 3:15 ola li tali ka pa ovanhu eteelelo kutya Satana Ondiaboli, oo e li “eyoka likulu,” nosho yo oilonga yaye ii hauxuuninwa otai ka hanaunwa po. — Eh. 12:9; 1 Joh. 3:8.

2. Ongahelipi Jehova a li a hekeleka Noa?

² Noa, omupiya waJehova, okwa li ko mounyuni wovahenakalunga omo oukwaneumbo waye oo ashike wa li hau longele Jehova. Molwaashi Noa okwa li a dingililwa kovanhu ovakolokoshi novahaeli, okwa li ta dulu okuteka omukumo. (Gen. 6:4, 5, 11; Jud. 6) Ashike Jehova okwa li e mu pa ouyelele oo we mu kwafela a kale e na ouladi oo a li a pumbwa opo a ‘ende pamwe  naKalunga.’ (Gen. 6:9) Jehova okwa li a lombwela Noa kutya ota ka xulifa po ounyuni oo wa kolokosha, nokwa li e mu lombwela osho a li e na okuninga opo a shilipaleke kutya oukwaneumbo waye owa amenwa. (Gen. 6:13-18) Jehova okwa li a ulikila Noa kutya oku li Kalunga kehekeleko.

3. Josua okwa li a tuwa omukumo ngahelipi? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

³ Lwanima, Josua okwa ka kala e na oshinakuwanifwa shidjuu shokutwala oshiwana shaKalunga mEdu lEudaneko. Osho osha li sha kwatela mo okufinda etangakwaita linaenghono loshiwana osho sha li sha kwata ko oshitukulwa osho. Josua okwa li a wililwa po neenghono. Molwaashi Jehova okwa li e shii kutya Josua okwa wililwa po, okwa li a lombwela Moses e mu shilipaleke a ti: “Lombwela hano Josua noku mu pameka noku mu nyatipalifa, osheshi ye ota ka kwatela oshiwana eshi komesho, ndele ye ote ke va fyuululifa edu eli. Ove to ke li tala.” (Deut. 3:28) Ofimbo Josua ina katuka onghatu, Jehova okwa li e mu twa omukumo a ti: “Ame inandi shi ku lombwela hamba: kala wa pama ndele nyatipala? Ino tila ndele ino haluka, osheshi Omwene Kalunga koye oku li naave keshe apa to i.” (Jos. 1:1, 9) Olo ka li fi tuu etwomukumo la denga mbada!

4, 5. (a) Jehova okwa li a hekeleka ngahelipi oshiwana shaye shopefimbo lonale? (b) Ongahelipi Jehova a li a twa omukumo Omona waye?

⁴ Jehova ka li a hekeleka ashike ovanhu pauhandimwe, ndele okwa li yo a hekeleka oshiwana shaye shi li ongudu. Okwa li e shii kutya Ovajuda ovo va li moukwatwa waBabilon ova pumbwa ehekeleko, nokwa li e va hekeleka a ti: “Ino tila, osheshi Ame ondi li pamwe naave. Ino [kala] wa limbililwa, osheshi Aame Kalunga koye. Ame ohandi ku pameke ndele handi ku kwafa yo, Ame ohandi ku yambidida yo neke lolulyo louyuki wange.” (Jes. 41:10) Nokunena Jehova oha hekeleke oshiwana shaye ngaashi ashike a li ha hekeleke Ovakriste vonale. — Lesha 2 Ovakorinto 1:3, 4.

⁵ Jesus naye okwa li a tuwa omukumo kuXe. Peninginifo laye, okwa li a uda ondaka ya dja meulu tai ti: “Ou Omona wange omuholike, onde mu hokwa.” (Mat. 3:17) Eendjovo odo kada li tuu da pameka Jesus pefimbo loukalele waye kombada yedu!

6. Efaneko loitalenti otali tu tu omukumo ngahelipi?

⁶ Jesus okwa li a hopaenena oshihopaenenwa shaXe. Efaneko loitalenti, olo la popiwa mexunganeko laJesus li na sha nexulilo longhalelo yoinima, otali tu omukumo ovapiya vaJehova ovadiinini. Omwene okwa li a pandula omupiya keshe omudiinini a ti: “Iyaloo, omupiya ove muwa nomudiinini; ove wa li omudiinini mwaai inini, ohandi ku pe okupangela ihapu. Inda mehafo lOmwene woye.” (Mat. 25:21, 23) Olo kali fi tuu etwomukumo la denga mbada olo tali tu kwafele tu longele Jehova noudiinini!

7. Ongahelipi Jesus a li a twa omukumo ovayapostoli vaye nosho yo Petrus pauhandimwe?

⁷ Luhapu ovayapostoli vaJesus ova li hava tu eemhata kutya olyelye munene mokati kavo, ashike Jesus okwa li he va ladipike ve lininipike nova kale ovapiya, ndele havahona. (Luk. 22:24-26) Petrus okwa li ha nyemateke Jesus lwoikando. (Mat. 16:21-23; 26:31-35, 75) Ponhele Jesus e liteeke po Petrus, okwa li e mu twa omukumo noku mu lombwela a pameke ovamwaxe. — Joh. 21:16.

8. Ongahelipi Hiskia a li a twa omukumo ovakulunhu vomatanga ovakwaita nosho yo ovanhu vomuJuda?

⁸ Ovapiya vaJehova ovadiinini ova li ve shii kutya ova pumbwa okutuwa omukumo ofimbo nokuli Omona waJehova ine uya kombada yedu nokutula po oshihopaenenwa sha denga mbada shokutwa vamwe omukumo. Eshi Hiskia a li ta tilifwa kOvasiria, okwa li a ongela ovakulunhu vomatanga ovakwaita nosho yo ovanhu vomuJuda e va twe omukumo. ‘Ovanhu ova li va pamekwa keendjovo daHiskia.’ — Lesha 2 Omafimbo 32:6-8.

9. Embo laJob otali tu hongo shike kombinga yokutwa vamwe omukumo?

⁹ Nonande Job okwa li a pumbwa okuhekelekwa, okwa li a honga “ovahekeleki vongaho” vatatu oshilihongomwa shanghee tava dulu okutwa vamwe omukumo. Okwe va lombwela kutya ngeno oye a li vo, ngeno okwe va lombwela ‘eendjovo doku va ladipaleka noku va pupaleka nehekeleko lomilungu daye.’ (Job 16:1-5) Xuunina, Job okwa li a tuwa omukumo kuElihu nosho yo kuJehova. — Job 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Omolwashike okamonakadona kaJefta ka li ka pumbwa etwomukumo? (b) Oolyelye kunena va pumbwa etwomukumo?

¹⁰ Oshihopaenenwa shimwe vali shopefimbo lonale shaumwe oo a li a pumbwa etwomukumo oshokamonakadona kaJefta. Ofimbo omutokoli Jefta ina ka lwifa Ovaammoni, okwa li a ana kuJehova kutya ngeenge okwa findana molwoodi olo, omunhu oo te ke mu shakeneka tete eshi taa aluka kolwoodi ote ke mu yandja a ka longele Jehova ketwalihangano. Okamonakadona kaye ewifa oko ka li ka dja mo tete meumbo, taka tanhe eshi xe a findana. Omutima waJefta owa li wa tekauka. Ndele nande ongaho, okwa li a kala metwokumwe neano laye nokwa li a tuma okamonakadona kaye kuSilo ka ka longele ketwalihangano onghalamwenyo yako aishe. — Ovatok. 11:30-35.

¹¹ Nonande osho osha li shidjuu kuJefta, otashi dulika yo sha li shidjuu unene kokamonakadona, oko ka li ka hala okudulika nehalo liwa ketokolo laxe. (Ovatok. 11:36, 37) Okamonakadona ka ka li vali ke na oufemba wokuhombolwa, wokumona ounona nokukaleka po edina lepata nosho yo efyuululo. Oka li ka pumbwa ehekeleko netwomukumo. Ombiibeli oya ti: “MuIsrael mwa li onghedi nokutya oukadona Ovaisraeli tava i ko omudo nomudo okuhambelela nomaimbilo omona okakadona kaJefta, Omugilead, omafiku ane omudo keshe.” (Ovatok. 11:39, 40) Mbela Ovakriste ovo inava hombola ile inava hombolwa nelalakano lokuyandja elitulemo koinima “yOmwene” inava wana okupandulwa nokutuwa omukumo? — 1 Kor. 7:32-35.

12, 13. Ongahelipi Petrus a li a ‘pameka ovamwaxe’?

¹² Jesus okwa li a lombwela omuyapostoli Petrus moufiku oo wa tetekela efyo laye a ti: “Simon, Simon, tala, Satana a indila a pewe oku mu fifa ngaashi oilya, ndele Ame onde ku ilikanena eitavelo loye liha dime mo mwoove. Ndele ove ngeenge wa aluka, pameka oovakweni.” — Luk. 22:31, 32.

¹³ Petrus okwa li shili ongudi meongalo lopaKriste lopefimbo lonale. (Gal. 2:9) Oshihopaenenwa shaye shouladi osha li sha twa omukumo ovamwaxe okudja pOpentekoste. Okwa li a shangela Ovakriste vakwao  lwopexulilo loukalele waye. Okwa shanga a ti: “Onde mu shangifa edi pauxupi noku mu kumaida noku mu hepaululila efilonghenda eli mu li mo, olo tuu efilonghenda lashili laKalunga.” (1 Pet. 5:12) Onhumwafo yaPetrus ya nwefwa mo oya twikila okukala odjo yetwomukumo kOvakriste vonale nosho yo vokunena. Inatu pumbwa tuu etwomukumo eshi twa teelela omaudaneko aJehova a wanifwe po! — 2 Pet. 3:13.

14, 15. Ongahelipi omavaengeli omuyapostoli Johannes a kala odjo yetwomukumo kOvakriste momukokomoko womafelemido?

¹⁴ Omuyapostoli Johannes naye okwa li ongudi meongalo lopaKriste lopefimbo lonale. Evaengeli laye litunhula kombinga youkalele waJesus ola kala odjo yetwomukumo kOvakriste momukokomoko womafelemido nopaife. Mevaengeli laye omo ashike mu na outumbulilo waJesus oo tau ti kutya ohole oyo hai didilikifa mo ovahongwa vashili. — Lesha Johannes 13:34, 35.

¹⁵ Eenhumwafo nhatu daJohannes odi na omamona oshili. Ngeenge twa wililwa po koulunde, mbela ihatu kala tu udite twa pepelelwa okushiiva kutya ‘ohonde yaJesus Kristus otai tu kosho omatimba aeshe’? (1 Joh. 1:7) Ngeenge omitima detu tadi tu hokololifa, mbela ihatu kala twa hafa okushiiva kutya “Kalunga Oye e dule omutima wetu”? (1 Joh. 3:20) Johannes oye aeke a shanga kutya “Kalunga Oye ohole.” (1 Joh. 4:8, 16) Onhumwafo yaye onhivali nonhinhatu otai pandula Ovakriste ovo tava twikile ‘okweenda moshili.’ — 2 Joh. 4; 3 Joh. 3, 4.

16, 17. Omuyapostoli Paulus okwa li a yandja etwomukumo lilipi kOvakriste vopefimbo lonale?

¹⁶ Mefelemudo lotete, otashi dulika omuyapostoli Paulus oye a li unene ha tu ovamwaxe omukumo. Osha fa shi li ngaha kutya  pefimbo lonale lOukriste, ovayapostoli vahapu ova li va fyaala muJerusalem, omo olutuwiliki la kala tali longele. (Oil. 8:14; 15:2) Ovakriste vomuJudea ova li va udifila ovanhu kombinga yaKristus ovo va li va itavela nale muKalunga kashili. Shikwao vali, omhepo iyapuki oya li ya tuma omuyapostoli Paulus a ka udifile ovanhu vomounyuni aushe wOvagreka nOvaroma, ovo va li hava longele oikalunga ihapu. — Gal. 2:7-9; 1 Tim. 2:7.

¹⁷ Paulus okwa li a endaenda moshilongo osho paife hashi ifanwa Turkey, nosho yo muGreka nomuItaly, nokwa li a udifila ovanhu ovo vehe fi Ovajuda nokutota po omaongalo opaKriste. Ovo opo va ningi Ovakriste ova li va pumbwa etwomukumo molwaashi ova li va “hepekwa” kovanhu vomoshilongo shavo. (1 Tes. 2:14) Lwomo 50 O.P., Paulus okwa li a shangela eongalo lomuTessalonika olo opo la li la totwa po, a ti: “Ohatu pandula Kalunga alushe omolweni amushe fiku hatu mu diladila momailikano etu, nokudimbulukwa alushe . . . oshilonga shomeitavelo, nokulihepeka kweni mohole nelididimiko leni.” (1 Tes. 1:2, 3) Okwa li e va ladipika va kale tava pamekafana, a ti: “Hekelekafaneni nye mu tungafane keshe umwe nomukwao.” — 1 Tes. 5:11.

18. Ongahelipi olutuwiliki lomefelemudo lotete la li la twa Filippus omukumo?

¹⁸ Olutuwiliki lomefelemudo lotete ola li odjo yetwomukumo kwaavo va li hava kwatele komesho nosho yo kOvakriste aveshe. Ola li la kwafela omuudifi wevaengeli Filippus eshi a li ta udifile Ovasamaria kombinga yaKristus. Ola li la tuma Petrus naJohannes, ovo va li molutuwiliki, va ka ilikanene ovo opo va ningi ovaitaveli va mone omhepo iyapuki. (Oil. 8:5, 14-17) Osho kasha li tu sha twa omukumo Filippus nosho yo ovaitaveli ovo vape!

19. Onhumwafo oyo ya li ya tumwa kolutuwiliki oya li ya kuma ngahelipi omaongalo opaKriste opefimbo lonale?

¹⁹ Lwanima, olutuwiliki ola li la pulwa li tokole ngeenge ovo va li vehe fi Ovakriste Ovajuda ova pumbwa ngoo okupita etanda, ngaashi Ovajuda va li tava pulwa va ninge kOmhango yaMoses. (Oil. 15:1, 2) Kekwafo lomhepo iyapuki nosho yo konima yokukonakona Omishangwa, ovamwatate ovo va li tava kwatele komesho ova li va tokola kutya osho kasha li vali sha pumbiwa, nova li va shangela onhumwafo komaongalo aeshe oo a li a kumwa. Ovakalelipo volutuwiliki ova li va tumwa va ka yelifile omaongalo onhumwafo oyo. Osho osha li sha eta oshidjemo shilipi? Ombiibeli oya ti: “Ndele ava eshi ve i lesha, ova hafela ehekeleko eli.” — Oil. 15:27-32.

20. (a) Olutuwiliki ohali yandje ngahelipi etwomukumo kovamwatate mounyuni aushe kunena? (b) Epulo lilipi tali ka nyamukulwa moshitukulwa tashi landula ko?

²⁰ Kunena, Olutuwiliki lEendombwedi daJehova ohali yandje etwomukumo koilyo youkwaneumbo waBetel, kovalongi vefimbo li yadi moukalele nosho yo kOvakriste vashili mounyuni aushe. Kape na omalimbililo, navo ohava hafele etwomukumo ngaashi ashike Ovakriste vomefelemudo lotete. Shikwao vali, mo 2015 Olutuwiliki ola li la nyanyangida okambo Alukila kuJehova oko ke li odjo yetwomukumo kuvahapu mounyuni aushe. Mbela ovo ve na oinakuwanifwa ovo ashike ve na okuhopaenena Jehova ngeenge tashi uya pokutwa vamwe omukumo? Enyamukulo kepulo olo otali hangwa moshitukulwa tashi landula ko.