1. Otwa tomhwa kushike?

 TU LI oshiwana shaJehova, otu shii kutya oku tu hole nokwa hala tu hafele onghalamwenyo ya denga mbada ngaashi tashi shiiva. (Rom. 8:35-39) Otwa tomhwa yo kutya ohatu mono alushe ouwa momafinamhango Ombiibeli, ngeenge otwe a tula moilonga. (Jes. 48:17, 18) Ndele ongahelipi ngeenge otwa hangwa komashongo, oo twa li inatu teelela?

2. Omaupyakadi elipi tashi dulika tu shakeneke, notashi dulika e tu lipulife shike?

² Ovapiya aveshe vaJehova ohava ungaunga nomaupyakadi. Pashihopaenenwa, oshilyo shoukwaneumbo otashi dulika shi tu udife nai monghedi yonhumba, ile yongadi. Otashi dulika tu hangwe koupyakadi wopalutu wa kwata moiti, oo tashi dulika u ngabeke osho hatu dulu okulonga moilonga yaJehova. Otashi dulika tu kumwe neenghono koshiponga shopaushitwe. Ile otashi dulika tu hepekwe omolweitavelo letu. Ngeenge otwa hangwa komayeleko a tya ngaho, otashi dulika tu lipule kutya: ‘Omolwashike eshi tashi ningilwa nge? Mbela ondi na osho nda ninga sha puka? Mbela osho otashi ulike kutya Jehova ita nangeke nge noupuna?’ Mbela ou na efiku wa li u udite ngaho? Ngeenge osho, ino teka omukumo. Ovapiya vahapu vaJehova ova kala tava kondjo nomaliudo a tya ngaho. — Eps. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3.

3. Oshike hatu lihongo mEpsalme 34:19?

³ Lesha Epsalme 34:19. Didilika oitwa ivali ya fimana mEpsalme eli: (1) Ovayuki ohava shakeneke omaupyakadi. (2) Jehova ohe tu xupifa momayeleko. Ongahelipi Jehova he tu xupifa? Onghedi imwe omoku tu kwafela tu kale tu na etaleko la yuka li na sha nonghalamwenyo mounyuni ou. Nonande Jehova okwa udaneka kutya ohatu ka mona ehafo  moku mu longela, ine tu shilipaleka kutya ohatu kala tuhe na omaupyakadi monghalamwenyo paife. (Jes. 66:14) Ote tu ladipike tu yandje elitulemo konakwiiwa, efimbo olo hatu ka kala nonghalamwenyo oyo a hala tu hafele fiyo alushe. (2 Kor. 4:16-18) Mopaife, ote tu kwafele tu twikile oku mu longela efiku keshe. — Omaimb.kemo. 3:22-24.

4. Oshike hatu ka kundafaneni moshitukulwa eshi?

⁴ Natu ka kundafaneni osho hatu dulu okulihonga koihopaenenwa yovapiya vaJehova ovadiinini vopefimbo lOmbiibeli nosho yo vopefimbo letu. Ngaashi hatu ke shi mona, ohatu dulu okuhangwa komaupyakadi, oo twa li inatu teelela. Ndele ngeenge otwe lineekele muJehova, ote ke tu kwafela alushe. (Eps. 55:22) Eshi hatu kundafana oihopaenenwa ei, lipula kutya: ‘Mbela ngeno onde linyenga ngahelipi monghalo ya tya ngaho? Ongahelipi oihopaenenwa oyo tai pameke elineekelo lange muJehova? Oilihongomwa ilipi handi dulu okutula moilonga monghalamwenyo yange?’

5. Omashongo elipi Jakob a li a taalela omolwaLaban? (Tala efano kombada yoshifo.)

⁵ Ovapiya vaJehova vopefimbo lOmbiibeli ova li va taalela omashongo, oo va li inava teelela. Diladila shi na sha naJakob. Okwa li a lombwelwa kuxe a konge omukulukadi movanakadona vaLaban, omupambele oo a li ha longele Kalunga, nokwa li e mu shilipaleka kutya Jehova ote ke mu nangeka noupuna neenghono. (Gen. 28:1-4) Onghee Jakob okwa li a ninga osho sha yuka. Okwa li a fiya po Kanaan, ndele ta i keumbo laLaban, oo a li e na ovanakadona vavali, Lea naRakel. Jakob okwa li e hole omonakadona waLaban, ou munini, Rakel, nokwa li a dimina a longele xe yaRakel omido heyali, ofimbo ine mu hombola. (Gen. 29:18) Ashike oinima kaya li ya enda ngaashi Jakob a li a teelela. Laban okwa li e mu kengelela, opo a hombole po omonakadona ou a kula, Lea. Laban okwa li a pitika Jakob a hombole po Rakel oshivike sha landula ko, ndele ongeenge ashike a longo natango omido heyali da wedwa po. (Gen. 29:25-27) Laban ina kala yo omunashili mongeshefa yavo naJakob. Okwa kala ta ungaunga nai naJakob oule womido 20. — Gen. 31:41, 42.

6. Omaupyakadi vali amwe elipi Jakob a li e lididimikila?

⁶ Jakob okwa li e lididimikila vali omaupyakadi amwe. Okwa li e na oukwaneumbo wa kula, ashike ovanamati vaye kava li hava tu va fife. Ova li nokuli va landifa po ondenge yavo, Josef, moupika. Ovanamati vaJakob vavali, Simeon naLevi, ova li va shekifa oukwaneumbo wavo nosho yo edina laJehova. Shikwao vali, omukulukadi waJakob omuholike okwa fya, ofimbo a li ta mono okaana kavo okativali. Jakob okwa li a fininikwa a tembukile kuEgipiti moukulupe waye, omolwondjala inene oyo ya li ya holoka po. — Gen. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Ongahelipi Jehova a li a ulikila Jakob kutya okwe mu hokwa?

⁷ Nonande Jakob okwa li a taalela omaupyakadi mahapu, ka li a efa po eitavelo laye muJehova nosho yo momaudaneko aYe. Jehova okwa li a ulikila Jakob kutya okwe mu hokwa. Pashihopaenenwa, nonande Laban okwa li e mu kengelela, Jehova okwa li a pa Jakob oinima ihapu yopamaliko. Diladila ashike kunghee Jakob a li a pandula Jehova neenghono, eshi a li a hangana vali nomona waye Josef, oo a li ta diladila kutya okwa fya. Oukaume waJakob wopofingo naJehova owe mu kwafela a taalele omayeleko nomupondo. (Gen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Ngeenge otwa pameke oukaume wetu wopofingo naJehova, nafye ohatu ka dula okuungaunga nomupondo nomayeleko, oo twa li inatu teelela.

8. Ohamba David oya li ya hala okuninga shike?

⁸ Ohamba David kaya li ya dula okuninga keshe shimwe osho ya li ya hala okulonga moilonga yaJehova. Pashihopaenenwa, David okwa li a halelela okutungila Kalunga kaye otembeli. Okwa li  a lombwela omuprofeti Natan osho a li a hala okuninga. Natan okwe mu lombwela, a ti: “Ninga ashishe to diladila momutima woye, osheshi Kalunga oku li naave.” (1 Omaf. 17:1, 2) Diladila ashike kunghee eendjovo odo da li da pameka David. Otashi dulika a li a hovela okuninga diva eemhangela di na sha noprojeka oyo inene.

9. David okwa li e linyenga ngahelipi ketumwalaka linyemateka?

⁹ Diva, omuprofeti waJehova okwa li a shuna kuDavid netumwalaka linyemateka. ‘Oufiku tuu oo,’ Jehova okwa li a lombwela Natan kutya David haye a li ta ka tunga otembeli, ndele ponhele yaasho, umwe womovanamati vaye oye te ke i tunga. (1 Omaf. 17:3, 4, 11, 12) David okwa li e linyenga ngahelipi, eshi a uda etumwalaka olo? Okwa li a lundulula elalakano laye. Okwa li a yandja elitulemo kokwoongela oimaliwa nosho yo oitungifo oyo omonamati waye, Salomo, a li ta ka pumbwa omolwoprojeka oyo. — 1 Omaf. 29:1-5.

10. Ongahelipi Jehova a nangeka noupuna David?

¹⁰ Jehova okwa li a ninga ehangano naDavid diva ashike konima eshi e mu lombwela kutya haye ta ka tunga otembeli. Jehova okwa li a udanekela David kutya umwe womoludalo laye ota ka pangela fiyo alushe. (2 Sam. 7:16) Diladila ashike kunghee David ta ka kala a hafa mounyuni mupe, eshi ta ka uda kutya ota hafele onghalamwenyo koshi yOmido Eyovi dOkupangela kwaJesus, e li Ohamba oyo ya dja moludalo laye. Ehokololo olo otali tu kwafele tu mone kutya nokuli nonande itatu dulu okuwanifa po ashishe osho twa hala okulongela Jehova, otashi dulika Kalunga ketu e tu tuvikilila omanangeko noupuna, oo inatu diladila kuo nande onale.

11. Ongahelipi Ovakriste vopefimbo lovayapostoli va nangekwa noupuna, nokuli nonande Ouhamba kawa li wa hovela okupangela, ngaashi va li va teelela? (Oilonga 6:7)

¹¹ Ovakriste vopefimbo lovayapostoli ova li va ungaunga nomaupyakadi, oo va li inava teelela. Pashihopaenenwa, ova li va halelela Ouhamba waKalunga u uye, ashike kava li ve shii kutya osho otashi ka ningwa naini. (Oil. 1:6, 7) Oshike va li va ninga po? Ova twikila okukala ve lipyakidila moilonga yokuudifa. Eshi onghundana iwa ya tandavela, ova li va mona oumbangi wa kola, oo tau ulike kutya Jehova ota nangeke noupuna eenghendabala davo. — Lesha Oilonga 6:7.

12. Ovakriste vopefimbo lovayapostoli ova li va ninga po shike, eshi pa li pa holoka ondjala?

¹² Pomhito imwe, opa li pa holoka ondjala inene “kombada yedu alishe.” (Oil. 11:28) Ondjala oyo oya li yo ya kuma Ovakriste vopefimbo lovayapostoli. Diladila ashike kunghee va li va mona oixuna omolwomhumbwe oyo yoikulya. Kape na omalimbililo, omitwe domaukwaneumbo oda li tadi lipula kutya ongahelipi tadi ka fila oshisho omaukwaneumbo ado. Ongahelipi shi na sha novanyasha ovo va li ve litulila po elalakano lokutamununa mo oukalele wavo? Mbela ova li ve udite kutya ova pumbwa manga okukangheka eemhangela odo? Kashi na nee mbudi kutya onghalo yavo oya li ya tya ngahelipi, Ovakriste ova li va tambula ko onghalo. Ova li va twikila okuudifa monghedi keshe tava dulu, nova li va tukulilafana nehafo oiniwe yavo novaitaveli vakwao vomuJudea. — Oil. 11:29, 30.

13. Omanangeko noupuna elipi Ovakriste va li va mona pefimbo londjala?

¹³ Omanangeko noupuna elipi Ovakriste va li va mona pefimbo londjala? Ovo va li va pewa oikwafa, ova li va mona nghee Jehova te va kwafele. (Mat. 6:31-33) Ove na okukala va li ve udite va ehena popepi elela novaitaveli vakwao, ovo va li ve uya oku va kwafela. Ovo va li va yandja omayambidido, ile ovo va kufa ombinga moilonga yokuyandja oikwafa, ova li va mona ehafo olo hali di mokuyandja. (Oil. 20:35) Jehova okwa li a nangeka aveshe noupuna, eshi va li va tambula ko onghalo oyo ipe.

14. Oshike sha li sha ningilwa Barnabas nosho yo omuyapostoli Paulus, nosha etifa oidjemo ilipi? (Oilonga 14:21, 22)

¹⁴ Ovakriste vopefimbo lovayapostoli ova li hava hepekwa luhapu, nomafimbo amwe kava li  hava kala ve shi teelela. Natu ka kundafaneni osho sha li sha ningilwa Barnabas nomuyapostoli Paulus, ofimbo va li tava udifa moshitukulwa shaListra. Potete, ova li va tambulwa ko nohamu kwaavo va li va pwilikina kuvo. Ashike lwanima, ovapataneki ova li va “xwaxwameka eengudu dovanhu,” novanhu vamwe vomwaavo va li va udifila ova li va denga Paulus nomamanya etata lefyo. (Oil. 14:19) Ashike Barnabas naPaulus ova li va twikila okuudifa pamwe pe li li. Osha li sha eta oidjemo ilipi? Ova li va kwafela “ovanhu vonhumba va ninge ovahongwa,” neendjovo davo nosho yo oshihopaenenwa shavo osha li sha pameka ovaitaveli vakwao. (Lesha Oilonga 14:21, 22.) Vahapu ova li va mona ouwa, molwaashi Barnabas naPaulus kava li va sholola, nonande ova li va taalela omahepeko a kwata moiti. Nafye ohatu ka nangekwa noupuna, ngeenge inatu efa po oshilonga osho Jehova e tu pula tu longe.

15. Oshike hatu lihongo koshihopaenenwa shomumwatate A. H. Macmillan?

¹⁵ Momido odo da tetekela 1914, oshiwana shaJehova osha li sha teelela oinima yonhumba i ningwe. Natu ka kundafaneni oshihopaenenwa shomumwatate A. H. Macmillan. Ngaashi vahapu vopefimbo opo, omumwatate Macmillan okwa li ta diladila kutya ota ka pewa ondjabi yaye yomeulu diva. Moshipopiwa osho a li a yandja muSeptemba 1914, okwa popya, a ti: “Eshi otashi dulika osho oshipopiwa shaxuuninwa shomoipafi osho handi yandje.” Ashike osho kasha li oshipopiwa shaye shaxuuninwa osho a li a yandja. Lwanima, omumwatate Macmillan okwa shanga, a ti: “Otashi dulika vamwe vomufye twa li twa endelela okudiladila kutya ohatu ka pewa diva ondjabi yetu yokuya meulu.” Okwa weda ko, a ti: “Osho twa li twa pumbwa okuyandja elitulemo kusho, okutwikila okukala twe lipyakidila moilonga yOmwene.” Omumwatate Macmillan okwa twikila okukala e lipyakidila. Okwa kala omuladi moilonga yokuudifa. Okwa li e na oufembanghenda wokutwa omukumo ovamwatate vahapu ovo va li modolongo omolwokuhe na ombinga kwavo. Nokwa li ha kala alushe pokwoongala nokuli nomoukulupe waye. Ongahelipi omumwatate Macmillan a li a mona ouwa mokulongifa nawa efimbo laye, ofimbo a teelela ondjabi yaye? Diva ofimbo ina fya mo 1966, okwa shanga, a ti: “Eitavelo lange ola kola paife, ngaashi ashike la li pehovelo.” Osho oshihopaenenwa sha denga mbada kufye atushe, unene tuu ngeenge otwa kala hatu lididimike oule wefimbo lile shi dulife pwaasho twa li twa teelela. — Heb. 13:7.

16. Eyeleko inali teelelika lilipi Herbert Jennings nosho yo omukulukadi waye va li va taalela? (Jakob 4:14)

¹⁶ Ovapiya vaJehova vahapu otava ungaunga nomaupyakadi okuhe na oukolele oo vali inava teelela. Pashihopaenenwa, mondjokonona yaye yonghalamwenyo, omumwatate Herbert Jennings okwa popya nghee ye nosho yo omukulukadi waye va hafela oshinakuwanifwa shavo ve li ovatumwa moGhana. Ashike mokweendela ko kwefimbo, okwa li a kwatwa komukifi wa kwata moiti wepolimano, olo hali etele omunhu oshinyenu. Omumwatate Jennings okwa tofa muJakob 4:14, nokwa yelifa shi na sha nonghalo yaye ipe kutya oya fa “efiku ‘lomongula’ olo inatu teelela.” (Lesha.) Okwa shanga, a ti: “Otwa li twa ninga omalongekido tu fiye po Ghana nosho yo ookaume ketu vopofingo vahapu, nokushuna koCanada, [opo tu ka mone ouhaku].” Jehova okwa kwafela omumwatate Jennings nosho yo omukulukadi waye va twikile oku mu longela noudiinini, nonande ova li va taalela eyeleko olo.

17. Ongahelipi oshihopaenenwa shomumwatate Jennings sha etela ovaitaveli vakwao ouwa?

¹⁷ Omatyekosha omumwatate Jennings e li paushili okwa kwafela ovanhu vakwao neenghono. Omumwameme umwe okwa shanga a ti: “Inandi kumwa nande onale neenghono shi dulife okudja eshi nda lesha oshitukulwa eshi. . . . Okulesha  nghee omumwatate Jennings a li a efa po oshinakuwanifwa shaye, opo a file oshisho oukolele waye, osha kwafela nge ndi tale ko onghalo yange pandjele.” Sha faafana, omumwatate umwe okwa shanga, a ti: “Konima eshi nda kala omukulunhuongalo oule weedula omulongo, onda li ndi na okweefa po oshinakuwanifwa shange omolwouyahame wopamadiladilo. Onda li ndi udite nda dopa neenghono nosha li hashi kala shipolimaneka kwaame okulesha oitukulwa yondjokonona yonghalamwenyo. . . . Ashike okuhasholola komumwatate Jennings okwa twa nge omukumo neenghono.” Osho otashi tu dimbulukifa kutya, ngeenge otwe lididimikile omaupyakadi, oo inaa teelelika, ohatu dulu okutwa vakwetu omukumo. Nokuli nonande oinima inai enda nawa monghalamwenyo ngaashi twa li twa teelela, ohatu dulu okukala natango oshihopaenenwa sheitavelo nelididimiko. — 1 Pet. 5:9.

18. Ngaashi sha ulikwa momafano, oshike hatu lihongo koshihopaenenwa shomufiyekadi womoNigeria?

¹⁸ Oiponga yopaushitwe, ngaashi omukifi wekomba wo-COVID-19, oya kuma ovapiya vaJehova vahapu. Pashihopaenenwa, omufiyekadi umwe womoNigeria okwa li e na oikulya nosho yo oimaliwa inini. Ongula imwe, omonakadona waye okwa li e mu pula kutya otava ka lya shike, ngeenge ova teleke mo okakopi kaxuuninwa kolwishi. Omumwameme oo okwa li a lombwela okamonakadona kutya kave na oimaliwa nandenande, ile oikulya ya xupa po. Ashike otava dulu okuhopaenena omufiyekadi wokuSarefat, tava teleke mo oikulya yavo yaxuuninwa, nokulineekela filufilu muJehova. (1 Eeh. 17:8-16) Ofimbo nokuli va li inava diladila kutya oshike tava ka lya pomusha efiku olo, ova li va yakula omilongelo doikwafa okudja kovamwaxe. Momilongelo odo omwa li oikulya ya wana, tai kwata oivike i dulife puivali. Omumwameme okwa popya kutya ka li a didilika nghee Jehova a li ta pwilikine noukeka osho a li ta lombwele okamonakadona kaye. Ashike ngeenge otwa kala twe lineekela muJehova, omaupyakadi omonghalamwenyo inaa teelelika otaa dulu oku tu ehenifa popepi elela naye. — 1 Pet. 5:6, 7.

19. Omahepeko elipi Aleksey Yershov a li e lididimikila?

 ¹⁹ Omido opo da di ko, ovamwatate novamwameme vahapu ove lididimikila omahepeko oo va li inava teelela. Natu ka kundafaneni kombinga yomumwatate Aleksey Yershov, womoRussia. Ovapiya vaJehova moshitukulwa osho, ova li hava hafele emanguluko linene, eshi omumwatate Yershov a ninginifwa mo 1994. Momido da ka shikula ko, onghalo oya li ya lunduluka moRussia. Mo 2020, eumbo lomumwatate Yershov ola li la ponokelwa nokuhadwa, noinima yaye ihapu oya li ya iwa nayo. Eemwedi donhumba da ka shikula ko, epangelo ola li le mu patululila oshibofa shi na sha nokulonga ominyonena. Naasho sha li shii unene, oshosho kutya oshibofa osha li sha kanghamena kouvidio, ovo va li va kwatwa komunhu, oo a li te liningifa a fa e na ohokwe mekonakonombiibeli oule wodula. Oo kawa li tuu oukengeleledi unyanyalifi!

20. Ongahelipi omumwatate Yershov a pameka ekwatafano laye naJehova?

²⁰ Mbela omahepeko omumwatate Yershov okwa eta ngoo oidjemo iwa? Heeno. Ekwatafano laye naJehova ola pamenena. Okwa popya, a ti: “Ame nomukulukadi wange ohatu ilikana pamwe lwoikando. Onda didilika kutya itandi dulu okulididimikila onghalo ei nopehe na ekwafo laJehova.” Okwa weda ko, a ti: “Ekonakono lopaumwene ola kwafela nge ndi ungaunge netekomukumo. Onda dilonga koihopaenenwa yovapiya ovadiinini vopefimbo la pita. MOmbiibeli omu na omahokololo mahapu a divilika nghee sha fimana okukala twa ngungumana nokulineekela muJehova.”

21. Oshike twe lihonga moshitukulwa eshi?

²¹ Oshike twe lihonga moshitukulwa eshi? Omafimbo amwe, ohatu hangwa komaupyakadi oo inatu teelela mounyuni ou. Ashike nande ongaho, Jehova oha kwafele alushe ovapiya vaye, ngeenge ove lineekela muye. Omushangwa wetu wenenediladilo owa popya kutya “omaudjuu omuyuki oku li mahapu, ndelenee Omwene ote mu xupifa mwaaeshe.” (Eps. 34:19) Natu twikileni okuyandja elitulemo kunghee Jehova e na eenghono doku tu xupifa, ponhele yokuyandja elitulemo komaupyakadi etu. Ngaashi omuyapostoli Paulus, ohatu ka dula okupopya hatu ti: “Ohandi dulu okufinda onghalo keshe omolwaau ta pe nge eenghono.” — Fil. 4:13.