1. Ongahelipi okamati kamwe ka yelifa eteelelo lako li na sha nenyumuko?

 OKAMATI kedina Matthew oka li ke na omukifi wa kwata moiti, oo wa li tau pula omatando mahapu. Eshi ka li ke na omido heyali, oka li taka tale pamwe noukwaneumbo wavo oprograma yokomwedi yo-JW Broadcasting. Lwopexulilo loprograma oyo, ova li va tala omusika i li molupe lokavidio i na sha nokuhambelela ovanyumunwa. b Konima yoprograma oyo, Matthew okwa li a ya povadali vaye, ndele te va kwata meenyala ta ti: “Tate nameme, omu wete, nokuli nonande ondi fye, ohandi ka nyumuka. Otamu dulu okuteelela nge, otashi ka enda NAWA.” Diladila ashike kunghee ovadali ovo va li ve udite, eshi va mona kutya eteelelo lenyumuko oli li oshinima sholela komonamati wavo.

2-3. Omolwashike shiwa kufye okudiladila keudaneko li na sha nenyumuko?

² Omafimbo nomafimbo, ohatu ningi nawa, ngeenge hatu diladila keudaneko lOmbiibeli li na sha nenyumuko lomonakwiiwa. (Joh. 5:28, 29) Omolwashike mbela? Omolwaashi katu shii kutya onaini tashi dulika tu ka kwatwe komukifi wa kwata moiti, ile tu ka filwe umwe oo tu hole. (Omuud. 9:11; Jak. 4:13, 14) Eteelelo letu li na sha nenyumuko otali dulu oku tu kwafela tu lididimikile omashongo a tya ngaho. (1 Tes. 4:13) Omishangwa otadi tu shilipaleke kutya Tate yetu womeulu oku tu shii nawa noku tu hole neenghono. (Luk. 12:7) Jehova Kalunga oku na okukala e tu shii nawa, opo a ka dule oku ke tu nyumuna tu na omaukwatya a faafana naao twa li tu na notu dimbuluke oinima oyo twa li tu shii. Jehova oku tu hole neenghono, nokwe shi ninga tashi shiiva tu dule oku ka kala nomwenyo fiyo alushe, nokuli nonande otu fye, ote ke tu nyumuna.

³ Moshitukulwa eshi, tete ohatu ka kundafana kutya omolwashike hatu dulu okwiitavela meudaneko lenyumuko. Opo nee  ohatu ka kundafana ehokololo lopaMbiibeli olo tali pameke eitavelo letu omo mwa dja omushangwa wetu wenenediladilo, oo tau ti: “Omumwanyoko ota ka nyumuka.” (Joh. 11:23) Xuuninwa, ohatu ke lihonga nghee hatu dulu okukaleka eteelelo lenyumuko lolela kufye.

4. Otu na okukala twa tomhwa kushike, opo tu itavele meudaneko lonhumba? Shi faneka.

⁴ Opo tu itavele meudaneko lonhumba, otu na okukala twa tomhwa kutya oo e li udaneka okwa halelela noku na eenghono, ile ota dulu oku li wanifa po. Oku shi faneka: Diladila nee ngeno eumbo loye la hanaunwa po neenghono koshikungulu. Kaume koye okwe uya kwoove nokwe ku udanekela, ta ti, ‘Ohandi ke ku kwafela u tungulule eumbo loye.’ Okwa halelela nowa tomhwa kutya oku na eenghono nehalo loku ku kwafela. Ngeenge oku na owino wokutunga noku na oilongifo oyo ya pumbiwa, ou shii kutya oku na yo ehalo loku ku kwafela. Onghee owa itavela osho e ku udanekela. Ndele ongahelipi shi na sha neudaneko laKalunga li na sha nenyumuko? Mbela okwa halelela ngoo shili noku na eenghono doku li wanifa po?

5-6. Omolwashike hatu dulu okukala noushili kutya Jehova okwa halelela okunyumuna oonakufya?

⁵ Mbela Jehova okwa halelela ngoo okunyumuna oonakufya? Kape na omalimbililo, okwa halelela. Okwa nwefa mo ovashangi vonhumba vOmbiibeli va shange eudaneko laye li na sha nenyumuko lomonakwiiwa. (Jes. 26:19; Hos. 13:14; Eh. 20:11-13) Ngeenge Jehova a udaneka sha, alushe ohe shi wanifa po. (Jos. 23:14) Jehova okwa halelela okwaalulila ovafi momwenyo. Omolwashike hatu dulu okutya ngaho?

⁶ Diladila keendjovo datatekulululwa Job. Okwa li e shii kutya nokuli nonande oku fye, Jehova okwa hala vali oku ke mu mona e li momwenyo. (Job 14:14, 15) Jehova okwa halelela okuningila sha faafana ovapiya vaye aveshe ovo va fya. Okwa halelela oku va nyumuna ve na oukolele muwa nova hafa. Ongahelipi shi na sha novanhu omabiliyona ovo va fya inava mona omhito yokulihonga oshili kombinga yaJehova? Kalunga ketu omunahole navo okwa hala oku va nyumuna. (Oil. 24:15) Okwa hala va mone omhito va ninge ookaume kaye nova kale fiyo alushe kombada yedu. (Joh. 3:16) Osha yela kutya Jehova okwa halelela okunyumuna oonakufya.

7-8. Omolwashike hatu dulu okukala noushili kutya Jehova oku na eenghono dokunyumuna oonakufya?

⁷ Mbela Jehova oku na yo eenghono dokunyumuna oonakufya? Osho naanaa! Oku li “Omunaenghono adishe.” (Eh. 1:8) Onghee oku na eenghono dinene dokufinda omutondi keshe, nokuli nefyo. (1 Kor. 15:26) Okushiiva kombinga yaasho, otashi tu pameke noku tu hekeleka. Diladila koshimoniwa shomumwameme Emma Arnold. Ye noukwaneumbo waye ova li va taalela omayeleko a kwata moiti e na sha neitavelo pefimbo lOita Itivali yOunyuni. Opo a hekeleke omonakadona waye omolwovaholike vavo, ovo va fila meekamba deenghwate daNazi, Emma okwa ti: “Ngeenge ovanhu ovo va fya itava dulu vali oku ka kala nomwenyo, osha yela kutya omutondi wetu efyo oku na eenghono dinene e dule Kalunga. Ashike osho itashi shiiva.” Kape na osho shi na eenghono shi dule Jehova. Kalunga, omunaenghono adishe, oo a shita omwenyo, oku na eenghono dokwaalulila momwenyo ovo va fya.

⁸ Etomheno limwe kutya omolwashike tu shii kutya Kalunga ota dulu okunyumuna oonakufya ololo kutya iha dimbwa nandenande. Oha ifana onyofi keshe kedina. (Jes. 40:26) Natango, ota dimbuluka ovo va fya. (Job 14:13; Luk. 20:37, 38) Ota dulu okudimbuluka noupu ouyelele keshe u na sha naavo ta ka nyumuna, mwa kwatelwa eholokepo lavo, omaukwatya avo nosho yo oinima oyo va ninga.

9. Omolwashike wa itavela meudaneko laJehova li na sha nenyumuko lomonakwiiwa?

 ⁹ Ohatu dulu filufilu okwiitavela meudaneko laJehova li na sha nenyumuko lomonakwiiwa, molwaashi otu shii kutya okwa halelela noku na eenghono oku li wanifa po. Diladila ketomheno likwao kutya omolwashike twa itavela meudaneko laKalunga li na sha nenyumuko: Jehova okwa li a nyumuna nale ovanhu vamwe. Pefimbo lOmbiibeli, okwa li a pa ovalumenhu ovadiinini eenghono, mwa kwatelwa Jesus, opo va nyumune oonakufya. Paife natu ka kundafaneni ehokololo li na sha nalimwe lomomanyumuko, oo a li a ningwa kuJesus, tali hangwa muJohannes etukulwa 11.

10. Oshike sha li sha ningwa po, eshi Jesus a li ta udifa e li kombinga ikwao yomulonga waJordan, nokwa li a ninga po shike? (Johannes 11:1-3)

¹⁰ Lesha Johannes 11:1-3. Diladila kwaasho sha li sha ningwa po muBetania pexulilo 32 O.P. Jesus okwa li e na ookaume kopofingo momukunda oo, Lasarus nosho yo ovamwainakadona vavali, Maria naMarta. (Luk. 10:38-42) Ashike Lasarus okwa li a hovela okweehama neenghono, novamwainakadona ova li va limbililwa. Ova li va tumina Jesus etumwalaka, oo a li popepi nomulonga waJordan, opo pa li ha pa endwa omafiku avali okudja kuBetania. (Joh. 10:40) Shinyikifa oluhodi, Lasarus okwa li a fya, ofimbo omutumwa a li ina fika kuJesus. Nonande Jesus okwa li e shii kutya kaume kaye okwa fya, okwa kala omafiku avali a wedwa po oko a hangika, opo nee ta i kuBetania. Onghee hano, eshi Jesus a ka fika, Lasarus okwa hangwa a fya pa pita omafiku ane. Jesus okwa li ta ka ninga oshinima osho sha li tashi ka etela ookaume kaye ouwa nokufimanekifa Kalunga. — Joh. 11:4, 6, 11, 17.

11. Oshilihongomwa shi na sha noukaume shilipi hatu lihongo mehokololo olo?

¹¹ Otwe lihonga oshilihongomwa shi na sha noukaume mehokololo olo. Diladila kwaashi: Eshi Maria naMarta va li va tumina Jesus etumwalaka, kava li ve mu pula a ye kuBetania. Ova li ashike va popya kutya kaume kaye omuholike ota vele. (Joh. 11:3) Eshi Lasarus a fya, Jesus okwa li ta dulu oku mu nyumuna e li kokule. Ashike Jesus okwa li a hoolola okuya kuBetania, opo a ka kale pamwe nookaume kaye, Maria naMarta. Mbela ou na kaume oo te ke uya kwoove, opo e ku kwafele, nonande ino mu pula? Ngeenge osho, oto dulu oku mu lineekela e ku kwafele “moluhepo,” ile tu tye pefimbo loudjuu. (Omayel. 17:17) Ngaashi Jesus, natu kale kaume a tya ngaho kuvakwetu. Paife natu shune kehokololo nokutala kutya oshike sha ka ningwa po lwanima.

12. Jesus okwa li a udanekela Marta shike, nomolwashike a li ta dulu okulineekela eudaneko olo? (Johannes 11:23-26)

¹² Lesha Johannes 11:23-26. Marta okwa li a uda kutya Jesus oku li popepi naBetania. Okwa li a endelela e ke mu shakeneke, ndele ta ti kuye: “Omwene, ngeno opo wa li, ngeno omumwameme ina fya.” (Joh. 11:21) Oshoshili kutya okwa li ta dulu okuvelula Lasarus. Ashike Jesus okwa li a hala okuninga oshinima shididilikwedi neenghono. Okwa udaneka a ti: “Omumwanyoko ota ka nyumuka.” Okwa li yo a pa Marta etomheno la wedwa po lokwiitavela meudaneko laye, a ti: “Aame enyumuko nomwenyo.”  Kalunga okwa li a pa Jesus eenghono dokunyumuna oonakufya. Ofimbo osho inashi ningwa, Jesus okwa li a nyumuna diva okakadona kamwe, konima eshi ka fya nokwa li yo a nyumuna omulumenhu omunyasha, mefiku omo a li a fya. (Luk. 7:11-15; 8:49-55) Ndele mbela okwa li ngoo ta dulu okunyumuna umwe, oo a li a fya konima yomafiku ane nolutu laye la li la hovela okwoola?

13. Metwokumwe naJohannes 11:32-35, Jesus okwa li e linyenga ngahelipi, eshi a mona Maria navakwao tava lili? (Tala yo efano.)

¹³ Lesha Johannes 11:32-35. Diladila kwaasho sha ka ningwa po lwanima. Maria, omumwainakadona mukwao waLasarus, okwa li a ka shakeneka Jesus. Okwa li a endulula eendjovo odo da li da popiwa komumwainakadona, a ti: “Omwene, ngeno opo wa li, ngeno omumwameme ina fya.” Maria nosho yo vakwao ovo a li pamwe navo ova li va nyika oluhodi neenghono. Eshi Jesus e va mona nokwa uda tava lili, okwa li a nyika oluhodi neenghono. Molwaashi okwa li a kenukila ookaume kaye, okwa li a lila. Okwa li e shii nghee shiyahameka, ngeenge wa filwa umwe oo u hole. Onghee okwa li a halelela okuxulifa po osho she va etela oluhodi.

14. Oshike hatu dulu okulihonga kombinga yaJehova konghedi omo Jesus a li e linyenga, eshi Maria a li ta lili?

¹⁴ Onghedi omo Jesus a li e linyenga, eshi Maria a li ta lili, otai tu hongo kutya Jehova oKalunga omunalukeno. Omolwashike hatu tile ngaho? Ngaashi twa mona moshitukulwa sha tetekela, Jesus oha hopaenene okudiladila nomaliudo aXe monghedi ya wanenena. (Joh. 12:45) Onghee ngeenge hatu lesha kutya Jesus okwa li a lila, molwaashi a li a kenukila unene ookaume kaye, ovo va li tava lili, ohatu dulu okufika pexulifodiladilo kutya Jehova naye ohe tu kenukile unene, ngeenge twa nyika oluhodi. (Eps. 56:8) Mbela osho itashi ku linyengifa u kale wa hala okweehena popepi elela naKalunga ketu omunalukeno?

15. Ngaashi sha popiwa muJohannes 11:41-44, oshike sha ningwa po pombila yaLasarus? (Tala yo efano.)

¹⁵ Lesha Johannes 11:41-44. Jesus okwa li a fika pombila yaLasarus nokwa li a pula emanya olo la li la idila po li kufwe po. Marta okwa ti kutya olutu laye oli na okukala la nyika nale. Jesus okwa nyamukula, a ti: “Inandi  ku lombwela kutya ngeenge owa itavele oto ka mona efimano laKalunga?” (Joh. 11:39, 40) Opo nee Jesus okwa tala pombada nokwa ilikana moipafi. Okwa li a hala efimano alishe li yukifwe kuJehova omolwaashishe osho sha li tashi ka ningwa po. Opo nee Jesus okwa ingida mokule, a ti: “Lasarus, dja mo!” Lasarus okwa dja mo mombila ta ende. Jesus okwa li a ninga oshinima osho vamwe va li tava diladila kutya itashi shiiva.

16. Ongahelipi ehokololo olo li li muJohannes etukulwa 11, tali pameke eitavelo letu li na sha nenyumuko?

¹⁶ Ehokololo olo li li muJohannes etukulwa 11, otali pameke eitavelo letu li na sha nenyumuko. Ngahelipi mbela? Dimbuluka kutya Jesus okwa udanekela Marta, a ti: “Omumwanyoko ota ka nyumuka.” (Joh. 11:23) Ngaashi Xe, Jesus okwa halelela noku na eenghono dokuwanifa po eudaneko olo. Oluhodi laye otali holola kutya okwa halelela okuxulifa po efyo nosho yo oluhodi olo hali etwa kefyo. Eshi Lasarus a dja mombila ta ende, Jesus okwa ulika natango kutya oku na eenghono dokunyumuna oonakufya. Diladila yo shi na sha naasho Jesus a dimbulukifa Marta, a ti: “Inandi ku lombwela kutya ngeenge owa itavele oto ka mona efimano laKalunga?” (Joh. 11:40) Otu na omatomheno a femba okwiitavela kutya eudaneko laKalunga li na sha nenyumuko otali ka wanifwa shili. Oshike hatu dulu okuninga, opo tu kaleke eteelelo olo lolela kufye?

17. Oshike tu na okukaleka momadiladilo, ngeenge hatu lesha omahokololo opaMbiibeli e na sha nenyumuko?

¹⁷ Lesha nokudilonga komanyumuko oo a ningwa monakudiwa. Ombiibeli oya popya omanyumuko ovanhu vahetatu, ovo va li va nyumukila kombada yedu. c Omolwashike ito konakona noukeka ehokololo keshe? Eshi to ningi ngaho, dimbuluka kutya ovanhu ovo ova li ovanhu volela, ovalumenhu, ovakainhu nounona. Tala oilihongomwa oyo to dulu okulihonga mo. Diladila nghee oshilihongomwa keshe tashi ulike kutya  Kalunga okwa halelela noku na eenghono dokwaalulila oonakufya momwenyo. Komesho yaaishe, diladila kenyumuko olo la fimanenena laJesus. Dimbuluka kutya enyumuko laye ola li la kolekwa keendombwedi omafele notali tu pe ekanghameno la kola li na sha neitavelo letu. — 1 Kor. 15:3-6, 20-22.

18. Ongahelipi to dulu okulongifa nawa omaimbilo etu e na sha neteelelo lenyumuko? (Tala yo eshangelo lopedu.)

¹⁸ Longifa nawa “omaimbilo opamhepo,” oo a tumbula eteelelo lenyumuko. d (Ef. 5:19) Omaimbilo a tya ngaho, okwa ningifa enyumuko li kale lolela kufye notaa pameke eitavelo letu meteelelo olo la denga mbada. Kala ho a pwilikine. Liendifei po nokukala hamu kundafana eendjovo dao pelongelokalunga leni loukwaneumbo. Konekeni eendjovo dao momutwe nokudiladila moule kombinga yao, opo a pameke eitavelo leni nokukuma omitima deni. Opo nee ngeenge owa ka taalela onghalo ya kwata moiti, ile wa filwa umwe oo u hole, omhepo yaJehova otai ke ku kwafela u dimbuluke omaimbilo oo notae ke ku hekeleka noku ku pameka.

19. Oshike hatu dulu okudiladila shi na sha nenyumuko? (Tala oshimhungu “ Oto ke va pula shike?”)

¹⁹ Faneka oinima momadiladilo. Jehova okwe tu shita hatu dulu okulifaneka tu li mounyuni mupe. Omumwameme umwe okwa ti: “Onda kala handi longifa efimbo handi faneke momadiladilo ndi li mounyuni mupe nda fa ngeno handi nyika eengala mOparadisa.” Diladila eshi to ka shakena novalumenhu novakainhu ovadiinini ovo va li ko pefimbo lOmbiibeli. Olyelye wa teelela nodjuulufi oku ka mona? Omapulo elipi to ka pula omunhu oo? Diladila eshi to ka hangana vali novaholike voye ovo va fya, ngeenge ova nyumunwa. Diladila koinima oyo to ke va lombwela tete, nghee to ke va papatela nohamu nanghee to ka kala wa hafa oku va mona.

20. Otu na okukala twa tokola toko okuninga shike?

²⁰ Otwa pandula Jehova neenghono omolweudaneko laye li na sha nenyumuko. Ohatu dulu okukala noushili kutya eudaneko olo otali ka wanifwa shili, molwaashi Jehova okwa halelela noku na eenghono doku li wanifa po. Natu twikileni okukala twa tokola toko okupameka eitavelo letu meteelelo olo la denga mbada. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka ehena popepi elela naKalunga, oo a udanekela keshe umwe womufye kutya, ‘Ovaholike voye otava ka nyumuka!’