1. Josef okwa li a taalela eshongo lilipi, nokwa li e linyenga ngahelipi?

 OMONAMATI waJakob, Josef, okwa li a taalela eshongo la kwata moiti. Omukainhu umwe okwa tya kuye: “Ila u nangale naame.” Omukainhu oo okwa li omukulukadi womwene waye, Potifar. Josef okwe shi anya. Kunena, umwe otashi dulika a tye, ‘Omolwashike Josef a finda eyeleko olo?’ Potifar ka li mo meumbo. Shikwao vali, Josef okwa li omupika meumbo olo, nomukainhu oo okwa li ta dulu okudjuupaleka onghalamwenyo yaJosef, ngeenge okwe mu anye. Ashike Josef okwa kala ta anye okuya naye moluhaelo. Omolwashike mbela? Okwa ti: “Ndi dule ngahelipi okuninga owii u fike opo nokunyona kuKalunga?” — Gen. 39:7-12.

2. Josef okwa li a shiiva ngahelipi kutya okuya moluhaelo oshi li enyono koshipala shaKalunga?

² Josef okwa li e shi shiiva ngahelipi kutya Kalunga kaye okwa tala ko okuya moluhaelo shi li “owii”? Ovaisrael ova li va pewa Omhango yaMoses konima hanga yomido mbali da pita, oyo tai ti: “Ino nyona ohombo.” (Ex. 20:14) Natango, Josef okwa li e shii nawa Jehova, nokwa li e shii kutya ina pitika oluhaelo. Pashihopaenenwa, Josef okwa li e shii filufilu kutya Jehova okwa tota po ohombo i kale pokati komulumenhu umwe nomukainhu umwe. Okwa li yo a uda peemhito dopavali omo Jehova a li a ya mo olunyala, opo a amene inakulululwa Sara a kale omudiinini komushamane waye. Pomhito vali imwe, Kalunga okwa li vali a ya mo olunyala, opo a amene omukulukadi waIsak, Rebeka. (Gen. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Ngaashi Josef a li a tomhafana moinima oyo, okwa li e shii eyooloko pokati kaasho sha yuka naasho sha puka koshipala shaKalunga. Josef okwa li a tokola okudiinina omifikamhango daJehova douyuki, molwaashi okwa li e hole  Kalunga kaye nosho yo omifikamhango daye douyuki.

3. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

³ Mbela ou hole ouyuki? Heeno, ou u hole. Ashike atusheni inatu wanenena, nongeenge inatu lungama ohatu dulu okunwefwa mo ketaleko lounyuni li na sha nouyuki. (Jes. 5:20; Rom. 12:2) Onghee ohatu ka kundafana kutya ouyuki oshike, nonghee hatu dulu okumona ouwa ngeenge otwe u tula moilonga. Opo nee ohatu ka kundafana eenghatu dopatatu odo tu na okukatuka, opo tu kulike ohole yetu yokuhola omifikamhango daJehova.

4. Etaleko la puka li na sha nouyuki lilipi vahapu ve na?

⁴ Ngeenge ovanhu tava diladila omunhu omuyuki, vahapu otashi dulika va diladile kombinga yomunhu oo e na ounhwa, ha tokola vamwe, ile ha diladila kutya oku li xwepo e dule vamwe. Ashike Kalunga ke hole omaukwatya oo nandenande. Eshi Jesus a li kombada yedu, okwa li a tokola filufilu ovawiliki vomalongelokalunga vopefimbo laye, molwaashi ova li ve litulila po omifikamhango davo di na sha nouyuki. (Omuud. 7:16; Luk. 16:15) Omunhu oo ha ningi osho Jehova a hala iha diladila kutya oku li xwepo e dule vamwe.

5. PaMbiibeli ouyuki oshike? Yandja oihopaenenwa.

⁵ Ouyuki oukwatya muwa. Oku shi popya noitya imwe, osha hala kutya okulonga osho sha yuka momesho aJehova Kalunga. MOmbiibeli oshitya “ouyuki” otashi yandje ediladilo lokukala metwokumwe nomifikamhango daJehova da denga mbada. Pashihopaenenwa, Jehova okwa popya kutya ovashingifi nava longife ‘oshiyelekifo sha wana,’ ile tu tye sha yuka. (Deut. 25:15) Oshitya shOshiheberi osho sha tolokwa “sha wana” otashi dulu yo okutolokwa “sha yuka.” Onghee hano, Omukriste oo a hala okukala omuyuki momesho aKalunga oku na okukala omunashili filufilu moinima aishe yopangeshefa. Omunhu oo e hole ouyuki ke hole yo okutala omunhu mukwao ta ungaungiwa naye shihe li pauyuki. Omunhu oo omuyuki shili oha talulula omatokolo oo a ninga, ‘opo a hafife Jehova moinima aishe.’ — Kol. 1:10.

6. Omolwashike tu na okukala twe lineekela momifikamhango daJehova di na sha naasho sha yuka naasho sha puka? (Jesaja 55:8, 9)

⁶ Ombiibeli oya popya Jehova e li Odjo youyuki. Omolwetomheno olo, okwa ifanwa e li “onhele youyuki.” (Jer. 50:7) Jehova e li Omushiti, oye aeke e na oufemba wokutula po omifikamhango daasho shi li mondjila nosho yo osho sha puka. Molwaashi Jehova okwa wanenena, etaleko laye li na sha naasho shi li mondjila nosho yo osho sha puka oli dule letu, olo luhapu hali nwefwa mo kokuhawanenena kwetu nokoulunde. (Omayel. 14:12; lesha Jesaja 55:8, 9.) Ashike molwaashi otwa shitwa oshifeka shaKalunga, ohatu dulu okukala metwokumwe nomifikamhango daye douyuki. (Gen. 1:27) Notu hole okuninga ngaho. Ohole yetu yokuhola Tate yetu ohai tu linyengifa tu ninge ngaashi hatu dulu, opo tu mu hopaenene. — Ef. 5:1.

7. Omolwashike twa pumbwa omifikamhango di shii okulineekelwa? Shi faneka.

⁷ Ohatu mono ouwa, ngeenge hatu shikula omifikamhango daJehova daasho shi li mondjila nosho yo osho sha puka. Mbela ou shi shii kutya omolwashike? Diladila kutya oshike tashi ka ningwa po, ngeenge ombaanga keshe oya shikula omufikamhango wayo wokuufa ongushu yoshimaliwa. Ile ngeenge ehangano keshe lokutunga ola shikula omifikamhango dalo vene dokumeta. Otapa ka kala edundakano. Ngeenge eendokotola novapangi ova dopa okushikula omifikamhango di shii okulineekelwa, eshi tava pange ovanaudu, otashi dulika ovanaudu vamwe va fye. Omifikamhango di shii okulineekelwa odi li eameno. Sha faafana, omifikamhango daKalunga di na sha naasho shi li mondjila naasho sha puka otadi dulu oku tu amena.

8. Ovo hava longo ouyuki otava ka mona omanangeko noupuna elipi?

 ⁸ Jehova oha nangeke noupuna ovo hava kendabala okukala metwokumwe nomifikamhango daye. Okwa udaneka a ti: “Ovayuki, vo otava ka fyuulula oshilongo, ndele tava kala mo alushe.” (Eps. 37:29) Diladila ashike nghee ovanhu ovo hava dulika komifikamhango daJehova tava ka kala va hangana, ve na ombili nova hafa! Jehova okwa hala u hafele onghalamwenyo ya tya ngaho. Oshoshili kutya keshe umwe womufye oku na omatomheno mawa okukala e hole ouyuki. Ongahelipi hatu dulu okukulika ohole yetu yokuhola oukwatya oo? Natu ka kundafaneni eenghatu dopatatu odo hatu dulu okukatuka.

9. Oshike tashi ke tu kwafela tu kale tu hole ouyuki?

⁹ Onghatu 1: Kala u hole Omutoti womifikamhango. Opo tu kale tu hole ouyuki, otwa pumbwa okukala tu hole Omutoti womifikamhango daasho shi li mondjila naasho sha puka. Ngeenge otwa kala tu hole Jehova neenghono, ohatu ka kala twa hala okukala metwokumwe nomifikamhango daye douyuki. Natu shi faneke ngaha: Ngeno Adam naEva ova li ve hole Jehova, ngeno ova dulika komhango yaye. — Gen. 3:1-6, 16-19.

10. Oshike Abraham a li a ninga, opo a shiive nawa Jehova?

¹⁰ Inatu hala nandenande okuninga epuko la faafana naalo la ningwa kuAdam naEva. Ohatu dulu okuhenuka okuninga epuko la tya ngaho, ngeenge otwa twikile okulihonga kombinga yaJehova, okukala twa lenga omaukwatya aye nokukendabala okuuda ko onghedi omo ha diladila. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka kala tu hole Jehova neenghono. Natu ka taleni koshihopaenenwa shaAbraham. Okwa li e hole Jehova neenghono. Nokuli nopomhito opo sha li shidjuu okuuda ko omatokolo aJehova, Abraham ka li a tukula ounashibofa. Ponhele yaasho, okwa kendabala okushiiva nawa Jehova. Pashihopaenenwa, eshi a uda etokolo laJehova li na sha nokuhanauna po Sodom naGomorra, Abraham potete okwa li a tila kutya “Omutokoli wedu alishe” ota ka hanauna po ovayuki pamwe novakolokoshi. Ashike kuAbraham osho osha li itashi shiiva. Onghee okwa pula Jehova nelininipiko omapulo onhumba. Jehova okwa li a pwilikina kuye nelitulemo. Xuuninwa, Abraham okwa ka mona kutya Jehova oha konakona omitima dovanhu aveshe, noiha handukile ovo vehe na ondjo pamwe naavo ve na ondjo. — Gen. 18:20-32.

11. Abraham okwa ulika ngahelipi kutya oku hole Jehova, nokwe mu lineekela?

¹¹ Abraham okwa li a kumwa neenghono keenghundafana odo da li pokati kaye naJehova di na sha noshilando shaSodom naGomorra. Oshoshili kutya okwa li e hole Xe nokwe mu fimaneka shi dulife nale. Konima yomido donhumba, elineekelo laAbraham muJehova ola li la yelekwa neenghono. Jehova okwa li e mu pula a yambe po omonamati waye omuholike Isak. Ashike pomhito ei, Abraham okwa li e shii nawa Kalunga kaye noka li e mu pula omapulo. Abraham okwa li a tokola okuninga keshe osho Jehova e mu pula a ninge. Ndele diladila ashike nghee sha li shi yahameka, eshi a li ta longekida oshinima osho. Abraham oku na okukala a li ta diladila neenghono kombinga yaasho e lihonga shi na sha naJehova. Okwa li e shii kutya Jehova ke na fiku a ninge oshinima shihe li pauyuki, ile shihe li pahole. Ngaashi omuyapostoli Paulus a popya, Abraham okwa tomhafana kutya Jehova ota ka dula okunyumuna omonamati waye omuholike, Isak. (Heb. 11:17-19) Komesho yaaishe, Jehova okwa li a udaneka kutya Isak ota ka ninga xe yoshiwana, ashike pomhito opo Isak ka li e na oludalo. Abraham okwa li e hole Jehova, nokwa li e na elineekelo kutya Xe ota ka katuka  pauyuki. Meitavelo okwa dulika, nonande osha li shidjuu. — Gen. 22:1-12.

12. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Abraham? (Epsalme 73:28)

¹² Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Abraham? Ngaashi Abraham, otwa pumbwa okutwikila okulihonga kombinga yaJehova. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka ehena popepi elela naJehova nohatu ka kala tu mu hole shi dulife nale. (Lesha Epsalme 73:28.) Eliudo letu la deulwa otali ka nwefwa mo konghedi omo Jehova ha diladila. (Heb. 5:14) Oshidjemo? Ngeenge umwe okwa kendabala oku tu yeleka tu ninge sha sha puka, ohatu ka dika eenyala medu. Ohatu ka kala tu tonde oshinima keshe, osho tashi nyemateke Tate yetu notashi nyono po ekwatafano letu naye. Ndele ongahelipi vali hatu dulu okuulika kutya otu hole ouyuki?

13. Ongahelipi hatu dulu okulalakanena ouyuki? (Omayeletumbulo 15:9)

¹³ Onghatu 2: Kendabala okukala u hole ouyuki efiku keshe. Ohatu dulu okukala tu hole omifikamhango daJehova douyuki monghedi ya faafana naamo hatu deula eenhumba detu efiku keshe. Ngeenge otwa hala eenhumba detu di kale da kindja, otu na okukala hatu longo noudiinini tu ninge omadeulo efiku keshe. Sha faafana, otu na okulonga noudiinini, opo tu kulike ohole yokuhola omifikamhango daJehova. Oshinima osho nokuli hatu dulu okuninga efiku keshe. Jehova oku na ondjele noina teelela tu ninge shi dulife pwaasho itatu dulu okuninga. (Eps. 103:14) Okwe tu shilipaleka kutya “oku hole oo ha lalakanene ouyuki.” (Lesha Omayeletumbulo 15:9.) Ngeenge otwe litulile po elalakano lokondadalunde moilonga yaJehova, ohatu ka kendabala tu li hange. Naasho osha faafana nokulalakanena ouyuki. Jehova ote ke tu kwafela nelididimiko tu ninge exumokomesho nokuxwepopala mokweendela ko kwefimbo. — Eps. 84:5, 7.

14. ‘Oshipapa shouyuki shoponhulo’ oshike, nomolwashike twe shi pumbwa?

¹⁴ Jehova okwe tu dimbulukifa pahole kutya okulonga osho sha yuka kashi fi omutengi. (1 Joh. 5:3) Mepingafano naasho, oshi li eameno, oshinima osho twa pumbwa efiku keshe. Dimbuluka oilwifo yopamhepo oyo ya popiwa  komuyapostoli Paulus. (Ef. 6:14-18) Oshitukulwa shilipi hashi amene omutima womukwaita? ‘Oshipapa shouyuki shoponhulo,’ osho shilile po omifikamhango daJehova douyuki. Ngaashi oshipapa shoponhulo hashi amene omutima wo venevene, omifikamhango daJehova otadi dulu okwaamena omutima woye, sha hala kutya ounhu wetu womeni. Onghee natu kendabaleni ngaashi hatu dulu tu djaleni oilwifo, mwa kwatelwa oshipapa shouyuki shoponhulo. — Omayel. 4:23.

15. Ongahelipi to dulu okudjala oshipapa shouyuki shoponhulo?

¹⁵ Ongahelipi to dulu okudjala oshipapa shouyuki shoponhulo? Oto dulu okuninga ngaho, mokutula moilonga omifikamhango daKalunga ngeenge to ningi omatokolo efiku keshe. Ngeenge to tokola kutya oshike to ka popya kombinga yasho, ile eengalo dilipi to ka pwilikina kudo, ile omalihafifo elipi to ka tala, ile omambo elipi to ka lesha, tete lipula kutya: ‘Oshike handi tula momutima wange? Mbela oinima ei oya hokiwa ngoo kuJehova? Ile otai xumifa komesho oluhaelo, elongifo leenghono, olwisho nokuliholamwene, oinima oyo Jehova a tala ko inai yuka?’ (Fil. 4:8) Ngeenge omatokolo oo wa ninga oku li metwokumwe nehalo laJehova, kungaho oto efa omifikamhango daye douyuki di amene omutima woye.

16-17. Ongahelipi Jesaja 48:18 te tu shilipaleke kutya ohatu dulu okukala metwokumwe nomifikamhango daJehova fiyo alushe?

¹⁶ Mbela oho kala to lipula ngeenge oto dulu ngoo okutwikila okukala metwokumwe nomifikamhango daJehova douyuki efiku keshe osho yo omudo keshe? Natu taleni kefaneko olo Jehova a longifa tali hangwa muJesaja 48:18. (Lesha.) Jehova okwa udaneka kutya ouyuki wetu otau dulu okukala “ngaashi omakufikufi omefuta.” Diladila ashike wa fikama komunghulo wefuta, to tale omakufikufi eshi tae lidenge mumwe nopehe na okukanghama. Monghedi ya tya ngaho, mbela oto ke lipula ngoo kutya efiku limwe omakufikufi oo otaa ka kanghama? Hasho nandenande! Ou shii kutya omakufikufi oo okwa kala nokulidenga mumwe oule weedula omayovi notaa twikile okuwilauka.

¹⁷ Ouyuki woye otau dulu okukala ngaashi omakufikufi omefuta. Ngahelipi mbela? Ngeenge to ningi etokolo, tete mona kutya Jehova okwa hala u ninge shike. Opo nee shi ninga. Kashi na nee mbudi kutya etokolo olo to ningi ola kwata moiti shi fike peni, Xo omunahole ota ka kala e lilongekida oku ku kwafela u kale wa pama nokukaleka onghalamwenyo yoye metwokumwe nomifikamhango daye douyuki efiku keshe. — Jes. 40:29-31.

18. Omolwashike tu na okuhenuka okutokola ovanhu vakwetu she likolelela komifikamhango detu vene?

¹⁸ Onghatu 3: Efa Jehova oye a tokole. Eshi hatu kendabala okutula moilonga omifikamhango daJehova douyuki, otu na okuhenuka okutokola vakwetu nokulitala ko tu li ovayuki unene. Ponhele yokukala twe va tala ko nai she likolela komifikamhango detu vene, otu na okukaleka momadiladilo kutya Jehova oye “Omutokoli wedu alishe.” (Gen. 18:25) Jehova ine tu pa oshinakuwanifwa shokutokola vakwetu. Jesus okwa ti: “Inamu tokola vakweni, opo muha tokolwe.” — Mat. 7:1. *

19. Josef okwa ulika ngahelipi kutya okwe lineekela omatokolo aJehova?

¹⁹ Natu ka taleni vali koshihopaenenwa shomulumenhu omuyuki Josef. Okwa henuka okutokola vamwe, nokuli naavo va li va ungaunga naye nai. Ovamwainamati ova li ve mu kwata po  noku mu landifa po, e li omupika, nova li va itavelifa xe kutya Josef okwa fya. Konima yomido donhumba, Josef okwa li vali a hangana noukwaneumbo wavo. Josef, e li omutwe woshilongo pefimbo opo, okwa li ta dulu okutokola ovamwaxe nonyanya noku va kwatela onghone. Ovamwaxe vaJosef ova li va tila tava diladila kutya osho ta ka ninga ngaho, nonande ova li ve livela ombedi mwaasho ve mu ningila. Ashike Josef okwe va shilipaleka a ti: “Inamu tila. Aame ndi li ponhele yaKalunga?” (Gen. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Josef okwa li e shii kutya Jehova oye aeke e na oufemba wokutokola ovamwaxe.

20-21. Ongahelipi hatu dulu okuhenuka okukala tu lishii ouyuki?

²⁰ Ngaashi Josef, otu na okweefa Jehova oye a tokole. Pashihopaenenwa, katu na okukala twa hala okuuda kutya oshike she linyengifa ovamwatate novamwameme va katuke monghedi yonhumba, ile yongadi. Ihatu dulu okutala momitima dovanhu, ashike ‘Omwene oha konakona eemhepo,’ ile tu tye omalinyengotomheno. (Omayel. 16:2) Oku hole ovanhu vomaludi aeshe, vomomaputuko novomomihoko adishe. Jehova okwe tu ladipika yo tu ‘mbwalangadjeke omitima detu.’ (2 Kor. 6:13) Otu na okukala tu hole ovamwatate novamwameme aveshe, ponhele yoku va tokola.

²¹ Osho osha hala yo kutya, katu na okutokola ovo ve li kondje yeongalo. (1 Tim. 2:3, 4) Mbela oto ka tokola omupambele woye, oo ehe fi Ondombwedi to ti, “Omunhu oo ke na fiku e uye moshili”? Hasho, osho otashi ka ulika kutya otu na ounhwa notu lishii ouyuki. Natango, Jehova ota yandje omhito ‘kovanhu keshe pamwe’ ve lidilulule. (Oil. 17:30) Dimbuluka kutya okukala u lishii ouyuki osha faafana ashike nokuhe na ouyuki.

22. Omolwashike wa tokola toko okukala u hole ouyuki?

²² Ohole yetu yokuhola omifikamhango daJehova douyuki ohai xumifa komesho ehafo, nohai linyengifa vamwe va ehene popepi elela nafye nosho yo naKalunga ketu. Natu twikile okukala twa “fya ondjala nenota louyuki.” (Mat. 5:6) Shilipalekwa kutya Jehova oku wete eenghendabala doye adishe noha kala alushe a hafa omolwexumokomesho olo to ningi. Eshi ovanhu mounyuni ou tava ende tava xumu komesho mokulonga okuhenouyuki, otashi tu hekeleke. Dimbuluka alushe kutya ‘Omwene oku hole ovayuki.’ — Eps. 146:8.