1, 2. Omolwashike Ovaroma 5:12 u li omushangwa u hokwifa kEendombwedi daJehova?

Natu tye nee ngeno owa li wa hala okutofa mo Omishangwa odo di shiivike nawa nohadi longifwa luhapu kEendombwedi daJehova. Mbela Ovaroma 5:12, ovo ngoo tava ka kala votete momusholondodo woye? Diladila kutya oikando ingapi wa longifa etumbulo eli: “Ngaashi oulunde wa etwa mounyuni komunhu umwe, nefyo okoulunde, osho nee efyo ole uya movanhu aveshe, shaashi aveshe va nyona.”

² Ovelishe oyo oya endululwa lwoikando membo Oshike hatu lihongo mOmbiibeli? Eshi to konakona embo olo nounona voye ile navamwe, otashi dulika u leshe Ovaroma 5:12 eshi tamu kundafana kombinga yelalakano laKalunga li na sha nedu, ekulilo nosho yo kombinga yonghalo yoonakufya metukulwa 3, 5 neti-6. Ndele mbela oikando ingapi ho diladila kombinga yOvaroma 5:12 ngeenge tashi uya pekwatafano loye naJehova, eenghatu doye nosho yo etimaumbwile loye lomonakwiiwa?

3. Otu na okudimina oushili ulipi kombinga youlunde?

³ Atusheni otu na okudimina oushili oo kutya fye ovalunde nohatu ningi omapuko efiku keshe. Ashike nande ongaho, otwa shilipalekwa  kutya Kalunga oha dimbulukwa nokutya fye ondwi yedu nota dulu oku tu fila onghenda. (Eps. 103:13, 14) Jesus okwa popya moshihopaenenwa sheilikano tu indile Kalunga hatu ti: “Dima po omatimba etu.” (Luk. 11:2-4) Onghee hano, katu na okukala hatu diladila komapuko oo Kalunga a dima po. Natango, ohatu dulu okumona ouwa mokudiladila kutya ongahelipi Jehova ha dulu oku tu dimina po.

4, 5. (a) Oshike tashi yandje ouyelele kombinga yeityo lOvaroma 5:12? (b) “Efilonghenda” olo la popiwa mOvaroma 3:24 oshike?

⁴ MOvaroma 5:12 nomomatukulwa oo a kundukida eendjovo odo, unene tuu metukulwa 6, omu na ouyelele wa fimana oo tau ke tu kwafela tu ude ko nghee Jehova he tu dimine po. Metukulwa 3, otaku ti: “Aveshe ova nyona . . . ndele otava yukipalifwa oshali okefilonghenda laye omolwekulilo eli lomuJesus Kristus.” (Rom. 3:23, 24) Paulus okwa li a hala okutya shike eshi a ti “okefilonghenda”? Okwa li a longifa oshitya shOshigreka osho shi na eityo “lokuningila umwe oshinima nopehena ofuto yasha.” Oshinima sha pewa omunhu ina wana ngeno oku shi pewa ile ine shi longela sha.

⁵ Omuhongwanhu wedina John Parkhurst okwa ti: “Ngeenge taku popiwa kombinga yaKalunga ile yaKristus, [oshitya osho shOshigreka] luhapu ohashi ulike kefilonghenda lavo ile kexupifo lovanhu omolwefilonghenda.” Nomolwaasho outumbulilo oo “efilonghenda” wa longifwa mOmbiibeli yo-New World Translation tau wapalele. Ndele mbela Kalunga okwa ulika ngahelipi efilonghenda? Nosha pambafana ngahelipi neteelelo nekwatafano loye naYe? Natu ka kundafaneni kombinga yaasho.

6. Ouwa ulipi keshe umwe ta dulu okumona mefilonghenda laKalunga?

⁶ Adam oye “omunhu umwe” oo a eta oulunde nefyo ‘mounyuni.’ Onghee hano, “okokutauluka kwomunhu umwe efyo la pangelele.” Paulus okwa weda ko a ti “ouyadi wonghenda nowoshali youyuki” owe uya “omolwaau umwe, Jesus Kristus.” (Rom. 5:12, 15, 17) Efilonghenda olo ola etela ovanhu aveshe ouwa. “Okudulika kwaau umwe [Jesus] ava vahapu tava ningi ovayuki.” Oshoshili kutya efilonghenda laKalunga ota li dulu oku tu ‘etela omwenyo waalushe molwaJesus Kristus.’ — Rom. 5:19, 21.

7. Omolwashike efiloshisho laKalunga lekulilo li li efilonghenda?

⁷ Jehova ka li a hafa eshi omona waye e uya kombada yedu a yandje ekulilo. Ovanhu ovalunde kava li va wana ile ve lilongela ekulilo olo la longekidwa kuKalunga naJesus opo va dule okudiminwa po. Onghee hano, okudiminwa po kwetu neteelelo lokukala nomwenyo fiyo alushe oku li shili efilonghenda lihe fi okuyelekwa. Otu na okukala hatu ulike olupandu li na sha noshali yefilonghenda laKalunga, notu na okweefa li nwefe mo onghalamwenyo yetu.

8. Ovanhu vamwe otashi dulika ve na etaleko la puka lilipi li na sha nomanyono avo?

⁸ Otwa fyuulula okuhawanenena kuAdam, nomolwaasho tu na eamo lokunyona nokulonga osho shii. Otashi ka kala enyono la kwata moiti okudiladila kutya: ‘Nande onda ninga epuko, inandi pumbwa okukala handi lipula nasho. Jehova ota dimine nge po ashike.’ Shinyikifa oluhodi, nopefimbo lovayapostoli, Ovakriste vamwe osho va li hava kala ve udite ngaho. (Lesha Judas 4.) Otashi dulika ihatu popi kombinga yoshinima osho, ashike ombuto oyo otashi dulika i li nale mufye ile ya kunwa mo mufye noya hovela okukula.

9, 10. Ongahelipi Paulus novanhu vopefimbo laye va li va mangululwa ko koulunde nefyo?

⁹ Omuyapostoli Paulus okwa divilika kutya  otu na okuhenuka omupopyo oo kutya: ‘Kalunga okuudite nge nota yukipalifa eenghatu dange ile oilonga yange ii.’ Omolwashike? Paulus okwa popya kutya, Ovakriste ova “fya mo moulunde.” (Lesha Ovaroma 6:1, 2.) Ongahelipi kwa li taku dulu okutiwa kutya ova “fya mo moulunde,” ofimbo va li natango momwenyo kombada yedu?

¹⁰ Kalunga okwa li a dimina po Paulus novanhu vopefimbo laye pakanghameno lekulilo. Onghee hano, Jehova okwa li e va vaeka nomhepo iyapuki, nokwe va ifana va ninge ovana vaye vopamhepo. Opo nee, ova li ve na eteelelo lokuya meulu. Ngeenge ova ulike kutya ove li ovadiinini, ovali tava ka pangela pamwe naKristus meulu. Ashike Paulus okwa li a popya kombinga yavo fimbo va li ve li momwenyo notava longele Kalunga onga va “fya mo moulunde.” Okwa li yo a longifa oshihopaenenwa shaJesus oo a li a fya e li omunhu ndele ta nyumuninwa omwenyo womeulu ihau fi. Jesus ka li vali ta ka fya. Osho osha li sha faafana nOvakriste ovavaekwa, ovo ve li tala ko onga va ‘fya mo moulunde, ndele ove nomwenyo okukalela Kalunga muJesus Kristus.’ (Rom. 6:9, 11) Onghalamwenyo yavo oya li ya lunduluka nokava li vali hava dulika komahalo avo opambelela. Ova fya va fiya po onghalamwenyo yavo yonale.

11. Omeityo lilipi Ovakriste kunena “fya mo moulunde”?

¹¹ Ongahelipi shi na sha nafye? Fimbo inatu ninga Ovakriste, otwa kala hatu nyono luhapu nopehe na okudidilika kutya eenghatu detu oda puka momesho aKalunga. Otwa li twa fa “ovapiya vonyata novoukolokoshi.” Otaku dulu okutiwa kutya otwa li “ovapiya voulunde.” (Rom. 6:19, 20) Eshi twa shiiva oshili yOmbiibeli, otwa ninga omalunduluko monghalamwenyo yetu nokuliyapulila Kalunga, ndele hatu ninginifwa. Okudja opo, otwa kala twa hala ‘okudulika tashi di komitima’ komahongo aKalunga nokomifikamhango daye. Otwa “mangululwa moulunde” notwa ninga “ovapiya vouyuki.” (Rom. 6:17, 18) Nafye otaku dulu okutiwa kutya otwa “fya mo moulunde.”

12. Atusheni otu na ehoololo lokuninga shike?

¹² Diladila keendjovo daPaulus odo tadi ti: “Oulunde inau pangela momalutu eni omafi nye mu dulike ngeno kouhalu wao.” (Rom. 6:12) Ohatu dulu ‘okweefa oulunde u pangele’ mokuninga keshe osho omalutu etu inaa wanenena a hala tu ninge. Molwaashi ohatu dulu ‘okweefa’ oulunde u tu pangele ile uhe tu pangele, epulo oli li apa kutya oshike naanaa hatu kala twa halelela komutima? Lipula kutya: ‘Mbela ohandi efa olutu lange inali wanenena ile omadiladilo ange a ningife nge oshinima shii? Ile onda fya mo moulunde? Mbela onghalamwenyo yange okukalela ngoo Kalunga okupitila muJesus Kristus?’ Otu na okukala alushe hatu ulike olupandu li na sha nefilonghenda laKalunga olo e tu ulikila eshi he tu dimine po.

13. Oumbangi ulipi tau tu pe elineekelo kutya ohatu dulu okweefa po oulunde?

¹³ Ovapiya vaKalunga ova fiya po ‘oiimati oyo va li hava imike’ ofimbo inave lihonga kombinga yohole yokuhola Kalunga noku mu longela. Onakudiwa yavo otashi duka ya kwatela mo oinima oyo ‘ve i fya ohoni paife’ notashi dulika ngeno nokuli va fya nale. (Rom. 6:21) Ndele paife ova lundulula. Vahapu vomuKorinto ovo va shangelwa onhumwafo oyo kuPaulus osho va li ngaho. Vamwe ova li hava longele oikalunga, ovahaeli, omashenge, ovalunga, neengholwe. Ndele nee, ova li va ‘yelifwa’ nova “yapulwa.” (1 Kor. 6:9-11) Navamwe vomeongalo laRoma osho va li ngaho. Paulus okwa li a nwefwa mo e va shangele kutya: “Inamu yandja oinhimbu yeni koulunde i kale oilongifo  youhenouyuki, ndele liyandjeni nye vene kuKalunga ngaashi ava va nyumuka movafi, noinhimbu yeni i kale oilongifo youyuki kuKalunga.” (Rom. 6:13) Okwa li e na oushili kutya otava ka kala va koshoka pamhepo notava ka twikila okumona ouwa mefilonghenda laKalunga.

14, 15. Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya otwa tokola toko okukala hatu ‘dulika tashi di komutima’?

¹⁴ Nokunena, ovamwatate novamwameme vamwe otashi dulika navo va li va fa ovo vomuKorinto. Ndele navo ova lundulula. Ova efa po onakudiwa yavo ya nyata nova ‘yelifwa.’ Otashi dulika naave osho she ku ningilwa, ndele mbela ekwatafano loye naKalunga paife oli li ngahelipi? Paife eshi wa mona ouwa mefilonghenda laKalunga noto dulu okudiminwa po, mbela owa tokola ngoo uha ‘yandje oinhimbu yoye koulunde?’ Ile oto ke liulika kuKalunga onga wa “nyumuka movafi?”

¹⁵ Opo tu dule okuninga ngaho, otu na okuhenuka omanyono a kwata moiti oo vamwe vomuKorinto va li ve lipa oushima omolwao. Naasho osha fimana ngeenge otwa hala okuulika kutya otwa tambula ko efilonghenda laKalunga nonokutya ‘oulunde itau tu pangele.’ Mbela otwa tokola ngoo okukala hatu ‘dulika tashi di komutima’ mokuhenuka omanyono oo vamwe tashi dulika ve a tala ko inaa kwata moiti? — Rom. 6:14, 17.

16. Otu shi shii ngahelipi kutya okukala Omukriste osha kwatela mo shihapu shihe fi ashike okweefa po omanyono a kwata moiti?

¹⁶ Diladila kombinga yomuyapostoli Paulus. Ohatu dulu okukala noushili oo kutya kali ha kufa ombinga momanyono a kwata moiti oo a tumbulwa mo 1 Ovakorinto 6:9-11. Ndele nande ongaho, okwa li a tambula ko kutya ye omulunde. Okwa ti: “Aame owo pambelela, nda landelwa oulunde, ndi kale koshi yawo. Osheshi eshi handi longo kandi shi shii, osheshi eshi nde shi hala, itandi shi wanifa, ndele eshi handi tondo, ohandi shi longo.” (Rom. 7:14, 15) Osho otashi ulike kutya opa li pe na oinima imwe oyo Paulus a li a tala ko i li oulunde, nokwa li ta kondjo aha ninge omapuko oo. (Lesha Ovaroma 7:21-23.) Natu kale yo twa fa omuyapostoli Paulus eshi hatu kondjo tu kale hatu ‘dulika tashi di komutima.’

17. Omolwashike u na okukala omunashili?

¹⁷ Pashihopaenenwa, natu ka kundafaneni kombinga yokukala ovanashili. Ovakriste aveshe ove na okukala hava popi oshili. (Lesha Omayeletumbulo 14:5; Ovaefeso 4:25.) Satana “omunaipupulu naxe yayo.” Ananias nomukulukadi waye ova li va kanifa eemwenyo davo omolwokupopya oipupulu. Inatu hala oku va hopaenena, ndele otu na okuhenuka filufilu okupopya oipupulu. (Joh. 8:44; Oil. 5: 1-11) Mbela okukala tu li ovanashili osha kwata moiti? Okukala tu li ovanashili otashi ulike kutya otu na olupandu omolwefilonghenda laKalunga.

18, 19. Omolwashike okukala omunashili kwa kwatela mo shihapu shihe fi ashike okupopya oshili inai lixwa po?

¹⁸ Okupopya oipupulu okupopya oshinima shihe fi shoshili. Jehova okwa hala ovapiya vaye va kale ihava popi oipupulu. Okwa li a londwela oshiwana shaIsrael a ti: “Mu nokukala ovayapuki, osheshi Aame, Omwene Kalunga keni, omuyapuki.” Nokwa li e va pa oihopaenenwa nghee tava dulu okukala ovayapuki. Pomhito imwe, Kalunga okwa li e va lombwela a ti: “Nye inamu vaka noinamu popya oipupulu, ndele inamu kengelelafana.” (Lev. 19:2, 11) Shinyikifa oluhodi, omunhu ou ha ningi eenghendabala opo aha popye oipupulu otashi dulika a kale ha kengelele vamwe, ile ha ungaunga navamwe noulingilingi.

¹⁹ Pashihopaenenwa, omunhu ota dulu okulombwela omuhona waye ile ovanailonga vakwao kutya mongula ite uya ko koilonga ile oku  na okudimbuka kuyele molwaashi oku na oshilaye “nandokotola.” Ndele eshi ta ti kutya oku na oshilaye “nandokotola” ota ka pita ashike kofaamasi ile a ka fute eendjo daye kundokotola. Otashi dulika ina hala ashike okuya koilonga molwaashi okwa hala okulilongekida aye molweendo ile a hala okutwala oukwaneumbo waye kefudo. Mokupopya kwaye okwa fa a popya oshili eshi a ti kutya oku na oshilaye “nandokotola,” ndele mbela omunhu oo paulelalela okwa popya ngoo oshili? Ile okwa kengelela? Otashi dulika u shii oihopaenenwa yavamwe ovo hava kengelele. Osho ohashi ningwa opo omunhu aha handukilwe ile a likole oiniwe kuvamwe. Ndele nande omunhu oo ina popya oshili ye lixwa po, mbela ongahelipi shi na sha nelondwelo laKalunga olo tali ti: “Inamu popya oipupulu”? Diladila yo kombinga yOvaroma 6:19 ovo tava ti: “Yandjeni oinhimbu yeni ovapiya vouyuki meyapulo.”

20, 21. Efilonghenda laKalunga oli na oku tu linyengifa tu ninge shike?

²⁰ Okuulika olupandu omolwefilonghenda laKalunga osha kwatela mo shihapu shihe fi ashike okuhenuka okukala hatu longele oikalunga, oukolwe, ile omanyono amwe oo ovanhu vomuKorinto va li ve lipa oushima omolwao. Okukala twa tambula ko efilonghenda laKalunga inashi hala ashike kutya otu na okuhenuka oluhaelo ndele osha kwatela mo yo okukondjifa eamo keshe lomalihafifo inaa koshoka. Okuyandja oinhimbu yetu tu li ovapiya vouyuki itashi ke tu kelela ashike tuha kale eengholwe, ndele ohashi tu linyengifa tu henuke okunwa fiyo oposhitwa opo tu li pokukolwa. Otashi pula eenghendabala da mana mo opo tu kondjife omanyono oo a kwata moiti, ashike ohatu dulu okufinda ounghundi oo.

²¹ Elalakano letu nali kale okuhenuka okunyona omanyono a kwata moiti nokuli naao taa monika a fa inaa kwata moiti. Itashi ka kala shipu kufye molwaashi otu li ovanhu inava wanenena. Ndele nande ongaho, otu na okuninga eenghendabala tu hopaenene omuyapostoli Paulus. Okwa li a londwela ovamwaxe a ti: “Oulunde inau pangela momalutu eni omafi nye mu dulike ngeno kouhalu wao.” (Rom. 6:12; 7:18-20) Eshi hatu kondjo noulunde, ohatu ulike kutya otu na shili olupandu li na sha nefilonghenda laKalunga okupitila muKristus.

22. Ovo hava ulike olupandu omolwefilonghenda laKalunga otava ka pewa ondjabi yashike?

²² Omolwefilonghenda laKalunga, omatimba etu okwa dimwa po naJehova ota twikile oku tu dimina po. Natu kendabaleni okukondjifa eamo keshe lokuninga omanyono oo tashi dulika vamwe va kale ve wete a fa inaa kwata moiti. Paulus okwa li a divilika ouwa oo hatu ka mona eshi a ti: “Paife eshi mwa manguluka moulunde, ndele mwa ninga ovapiya vaKalunga omu na oiimati yeni tai twala meyapulo, ndele exulilo olo omwenyo waalushe.” — Rom. 6:22.