Ovalihomboli Ovakriste otava dulu okukonakona omauyelele e na sha noshinima osho nosho yo omafinamhango Ombiibeli, opo nee tava ningi etokolo olo tali va kwafele va kale ve neliudo liwa koshipala shaKalunga.

Eshi kombada yedu kwa li ashike ovanhu vavali (nosho yo konima yEyelu eshi kwa li ovanhu vahetatu), Jehova okwa li e va lombwela a ti: “Dalafaneni nokuhapupala.” (Gen. 1:28; 9:1) Ombiibeli inai tya kutya oshipango osho otashi longo kOvakriste. Nomolwaasho ovalihomboli otava dulu okutokola ngeenge otava ka longifa eenghedi dimwe dokungabeka oludalo ile va tokole kutya onaini tava ka mona ounona novangapi. Mbela oinima ya fimana ilipi ve na okukaleka momadiladilo?

Ovakriste ove na okukonakona onghedi keshe yokungabeka oludalo she likolelela komafinamhango Ombiibeli. Nomolwaasho Ovakriste ihave likufa omateelelo opo va ngabeke oludalo. Okulikufa eteelelo owina oshi li omhinge naasho Ombiibeli tai ti shi na sha nokufimaneka omwenyo. Ovakriste kave na okulikufa eteelelo owina nande olinini molwaashi ei olo la fimbapala otali ka ninga omunhu ye mwenemwene. (Ex. 20:13; 21:22, 23; Eps. 139:16; Jer. 1:5) Ongahelipi shi na sha nokulongifa oka-IUD?

Oshinima osho osha li sha kundafanwa mOshungonangelo yOshiingilisha yo 15 Mei 1979 (epandja 30-31). Uu-IUD ovo va li ko pefimbo olo ova li hava longwa moplastika nova li hava tulwa moidalelo opo paha holoke eteelelo. Oshitukulwa osho osha li sha popya kutya kasha li naanaa sha yela mo nawa kutya ohava longo lela ngahelipi. Ovashiivinawa vahapu ova ti kutya oka-IUD ohaka etifa po omalunduluko onhumba moshidalelo, nokungaho ohashi imbi omaxu oludalo omulumenhu aha kwatafane nomai omukainhu ile ehe  a fimbapaleke. Ngeenge omaxu oludalo inaa kwatafana nomai omukainhu, itapa holoka eteelelo.

Ashike, oumbangi umwe owa ulika kutya omafimbo amwe omai ohaa dulu okufimbapala, ndele osha pumba. Ei olo la fimbapala otashi dulika li kulile meenyapi doshidalelo (oumunino omo hamu endele omai) ile li ye moshidalelo mwo vene. Monghalo ya tya ngaho, oka-IUD otaka dulu okwiimba ei olo la fimbapala li kulile moshidalelo, naasho ohashi imbi eteelelo li kule paushitwe. Okudipaa ei olo la fimbapala nale osha faafana ashike nokulikufa eteelelo. Oshitukulwa osho sha popiwa metetekelo osha xulifa sha ti: “Omukriste omudiinini oo ta diladila okulongifa oka-IUD oku na okukonakona noukeka ouyelele oo nokukaleka momadiladilo kutya Ombiibeli otai ti shike shi na sha nouyapuki womwenyo.” — Eps. 36:9.

Okudja mo 1979 eshi oshitukulwa osho sha nyanyangidwa, mbela opa ningwa ngoo exumokomesho li na sha nounamiti nosho yo ounongononi?

Opa ndulukwa omaludi avali uu-IUD. Oludi limwe luu-IUD, olo hali kala la dingilwa oshikushu ile tu tye oulungula vongopolo, ola li la hovela okukala hali longifwa unene moAmerika mo 1988. Mo 2001, ope uya uu-IUD ovo hava yandje oholomone. Omaludi uu-IUD oo opavali ohaa longo naanaa ngahelipi?

Uu-IUD voshikushu: Ngaashi sha popiwa metetekelo, osha fa shi li ngaha kutya uu-IUD ohave shi ningifa shidjuu komaxu oludalo a pite moshidalelo a ka fike komai. Shikwao vali, otaku tiwa kutya uu-IUD ovo ve na oshikushu ohava yandje oudiyo komaxu oludalo noku a dipaa. * Natango, ohava lundulula omutungilo womeni loshidalelo.

Uu-IUD ovo ve na eeholomone: Uu-IUD ovo ove na eeholomone da faafana naado da longelwa meepela dokungabeka oludalo. Uu-IUD ovo ohava yandje eeholomone moshidalelo. Osha fa shi li ngaha kutya uu-IUD voludi olo ohava imbi ovakainhu vaha dje omai. Ngeenge omai omukainhu ihaa di ko kodjo yao, ita dulu okuninga eteelelo. Okwa itavelwa yo kutya oholomone oyo hai di muu-IUD ohai ningi oshipa shomeni loshidalelo shi kale sha pepuka. * Ohai ningifa yo oshikunguluki osho hashi di moilyo yoludalo, ile tu tye omahiyoyo omukainhu oo haa di poshivelo shoshidalelo a kale a pama, naasho ohashi kelele omaxu oludalo omulumenhu, oo ta ende mendjadja lokupulumuna lomukainhu aha ye moshidalelo. Kakele kaasho sha tumbulwa metetekelo, okukala noka-IUD molutu ohashi kumu omukainhu meenghedi donhumba di lili.

Ngaashi sha tumbulwa nale, omaludi aeshe uu-IUD otaku tiwa kutya ohaa lundulula omutungilo woshidalelo. Ongahelipi ngeenge ei ola di ko keshila ndele tali fimbapala? Otashi dulika li ye moshidalelo, ndele itali ka dula okutwama mo omolwomalunduluko oo a ningwa po. Osho otashi ka ningifa eteelelo olo li pitilile po fimbo inali kula. Ndele oshinima sha tya ngaho osha pumba ngaashi ashike sha pumba kwaavo hava longifa eepela dokungabeka oludalo.

Onghee hano, kape na ou ta dulu lela okutya uu-IUD voshikushu ile veeholomone otava dulu okwiimba filufilu omai aha fimbapale. Ashike ngaashi sha popiwa metetekelo, oumbangi wopaunongononi otau ulike kutya osha pumba okuninga eteelelo ngeenge omunhu oha longifa uu-IUD.

Ovakriste ovalihomboli ovo tava diladila okulongifa uu-IUD otava dulu okukundafana nomushiivinawa wounamiti kombinga yuu-IUD ovo hava longifwa moshitukulwa shavo nosho yo omauwa nomaupyakadi oo taa dulu okuhanga ovakainhu. Ashike ovalihomboli ovo ve na okutokola kutya otava ka ninga po shike, ndele handokotola ile omunhu umwe e lili. (Rom. 14:12; Gal. 6:4, 5) Olo oli li etokolo lopaumwene. Ove na okuninga etokolo ve li ovalihomboli olo tali ulike kutya ova hala okuhafifa Kalunga nokukala ve na eliudo liwa koshipala shaye. — Yelekanifa 1 Timoteus 1:18, 19; 2 Timoteus 1:3.