Onda dalelwa modoolopa inini popepi naChicago, Illinois, sha-U.S.A., mo 1927. Tate nameme ova li ve na ounona vatano: Jetha, Don, ame, Karl nosho yo Joy. Atushe otwa li twa tokola toko okulongela Jehova nomutima wetu aushe. Jetha okwa li mongudu onhivali yofikola yaGilead mo 1943. Don okwa ya kObetel koBrooklyn moNew York, mo 1944. Karl okwa ya ko mo 1947. Opo nee, Joy okwa ka ya ko mo 1951. Oshihopaenenwa shavo shiwa nosho yo shovadali vange, osha li sha kuma nge neenghono.

Tate nameme ova li hava lesha Ombiibeli nove hole Kalunga, nova li ve tu honga nafye tu kale tu mu hole. Ashike tate ina kala vali e na ohokwe momalongelokalunga konima eshi a li omukwaita muEurope, pefimbo lOita yOtete yOunyuni. Meme okwa li a pandula Kalunga, eshi tate a alukila keumbo e na omwenyo, onghee okwa li e mu lombwela a ti: “Karl, natu ye nee kongeleka ngaashi hatu ningi shito.” Tate okwa ti: “Ohandi ku findikile, ashike ame itandi i mo.” Meme okwe mu pula, a ti: “Omolwashike?” Tate okwa nyamukula, a ti: “Pefimbo loita, ovafita, ovo va li melongelokalunga limwe, ova li va nangeka noupuna ovakwaita, ovo va li tava lwifafana. Mbela Kalunga okwa li a yambidida ovakwaita keembinga adishe?”

Efiku limwe ofimbo meme a ya kongeleka, Eendombwedi mbali oda li de uya peumbo letu. Oda li da pa tate omambo avali edina Light, oo a kundafana kombinga yembo lEhololo. Tate okwa li e na ohokwe nokwa li e a tambula ko. Lwanima eshi meme a ka mona omambo oo, okwa li a hovela oku a lesha. Opo nee efiku limwe, okwa li a lesha eshiivifo, olo li li moshifokundaneki shomoshitukulwa, tali shivi ovanhu ovo ve na ohokwe yokukonakona Ombiibeli tava longifa omambo Light. Meme okwa li a tokola okuya. Konima eshi a fika, omukainhu umwe omunamido oye a li e uya kuye poshivelo. Meme okwa li a yelula limwe lomomambo oo, ndele ta pula omukainhu ta ti: “Omu omo ngoo tamu konakonenwa omambo aa?” Omukainhu okwe mu nyamukula a ti: “Heeno kakadona kange, ila mo.” Oshivike sha shikula ko, otwa li twa ya pamwe nameme, nolwanima otwa ka kala hatu i pandjikilile.

Efiku limwe pokwoongala, oo a li ta kwatele komesho okwa li a pula nge ndi leshe Epsalme 144:​15, olo la ti kutya ovo hava longele Jehova ova hafa. Omushangwa oo nosho yo dikwao mbali, oda li da kuma nge neenghono. 1 Timoteus 1:11 oo a ti kutya Jehova ‘oKalunga oo ha kala alushe a hafa’ nosho yo Ovaefeso 5:1 ovo tave tu ladipike tu ninge “ovahopaeneni vaKalunga.” Onda li nda mona  kutya ondi na okulongela Omushiti wange, noku mu pandula eshi ndi na oufembanghenda woku shi ninga. Oinima oyo ivali oyo nda kendabala okuninga monghalamwenyo yange aishe.

Eongalo olo twa li hatu i kulo moChicago, ola li kokule nafye neekilometa 32. Ashike nonande ongaho, otwa li hatu kala pokwoongala, neshiivo lange lOmbiibeli ola li la hapupala. Ohandi dimbuluka pomhito imwe eshi oo a li ta kwatele komesho a tumbula Jetha a yandje etyekosha. Eshi nda li handi pwilikine ketyekosha laye, onde lipopila handi ti: ‘Osho onda li ndi shi shii. Onda li ashike nda pumbwa okuulika, ndi yandje etyekosha.’ Onda li nda hovela okukala handi lilongekida nokukala handi yandje omatyekosha. Naasho sha fimanenena, ngaashi ovamwaina vange, naame onda li nda ehena popepi naJehova. Onda ninginifwa mo 1941.

Ohandi dimbuluka oshoongalele shomo 1942, osho sha li sha ningilwa moCleveland, Ohio. Ovamwatate vomoitukulwa imwe, i dulife po 50 moUnited States, ova li tava pwilikine okupitila mongodi. Oukwaneumbo wetu nosho yo omaukwaneumbo amwe, otwa li hatu di meetenda, ponhele i li popepi naapo pwa li tapa ningilwa oshoongalele. Oita Itivali yOunyuni oya li metifa, nEendombwedi daJehova oda li hadi patanekwa shi dulife nale. Konguloshi, onda li nda mona ovamwatate tava paakinga eetuwa davo, da pilamena opo twa li hatu nangala. Ova li va twa kumwe, opo motuwa keshe mu nangale umwe oufiku aushe. Ngeenge ovamwatate ovo ova mono omalinyengo a limbililika, ova li ve na okutema omalamba eetuwa, opo va twiye ovaponokeli nova li ve na okushika eembeda, opo vamwe va ye va ka kwafele. Onde lipopila nda ti: ‘Oshiwana shaJehova ohashi kala she lilongekidila keshe shimwe.’ Kapa li pa ningwa sha shii, onghee onda li nda dula okukofa, molwaashi onda li ndi shii kutya onda amenwa.

Konima yomido, eshi nda diladila koshoongalele osho, onda li nda mona kutya meme ka li e na nandenande oshisho sha pitilila, ile oumbada. Okwa li e lineekela filufilu muJehova nosho yo mehangano laye. Kandi na efiku ndi dimbwe oshihopaenenwa shaye shiwa.

Meme okwa li a ninga omukokolindjila wondjikilile, ofimbo oshoongalele osho inashi fika. Onghee pefimbo loshoongalele okwa li a ninga omadidilikoshango e na sha noipopiwa oyo ya kundafana kombinga yoilonga yefimbo liyadi. Eshi twa li tu li mondjila hatu i keumbo, meme okwa ti: “Onda hala okutwikila noukokolindjila, ashike itandi dulu okukala omukokolindjila nopefimbo opo tuu opo ohandi file oshisho eumbo letu.” Opo nee okwa li e tu pula ngeenge ohatu dulu okukwafela. Otwa li twa dimina. Onghee okwa li e tu lombwela, opo keshe umwe a kale ta wapaleke onduda, imwe ile mbali, ofimbo inatu lya oshuumbululwa. Konima ngeenge twa i kofikola, okwa li ha shilipaleke ngeenge otwa wapaleka ngoo nawa, opo nee ta i moukalele. Meme okwa li omukainhu e lipyakidila, ashike ke na efiku a kale ina ulikila ovana vaye ohole. Okwa li alushe he tu file oshisho ngeenge twe uya komusha nosho yo konima yofikola. Omafiku amwe, ngeenge twa dja kofikola, otwa li hatu i naye moukalele, naasho osha li she tu kwafela tu ude ko oilonga oyo ovakokolindjila hava longo.

Onda hovela okukokola ondjila eshi nda li ndi na omido 16. Nonande tate ka li ondombwedi pefimbo opo, okwa li e na ohokwe okuuda kutya ohandi shi endifa ngahelipi moukalele. Onguloshi imwe, onda li nde mu lombwela kutya nonande ohandi kendabala, kanda li ndi na omukonakonimbiibeli. Opo nee, onde mu pula nda ti: “Mbela ino hala okukonakona Ombiibeli naame?” Okwa mwena po kashona, ndele ta ti: “Onda hala.” Onghee tate oye a  li omukonakonimbiibeli wange wotete. Osho osha li oufembanghenda munene.

Otwa li hatu konakona membo “The Truth Shall Make You Free.” Eshi ekonakonombiibeli letu la enda tali xumu komesho, onda li nda didilika kutya tate okwa li ta kwafele nge ndi kale omuhongi muwa nondi xwepopaleke onghedi omo handi konakona Ombiibeli. Pashihopaenenwa, oufiku umwe konima eshi twa lesha okatendo, okwa ti: “Ondi udite ko osho embo tali popi. Ndele mbela ou shi shii ngahelipi kutya osho embo tali popi oshi li mondjila?” Kanda li nde lilongekida okunyamukula epulo laye, onghee onda ti: “Itandi dulu oku ku pa enyamukulo paife, ashike ohandi ke ku pa enyamukulo pekonakonombiibeli letu tali shikula ko.” Naasho osho nda li nda ninga. Onda li nda mona eevelishe odo da li tadi yambidida oitwa oyo twa li hatu kundafana. Konima yaasho, onda li nde lihonga okuninga omapekapeko naasho osha li sha kwafela nge ndi lilongekidile nawa ekonakonombiibeli letu. Osho osha li sha kwafela nge ndi kule pamhepo nosha li yo sha kwafela tate. Okwa li a tula moilonga osho a li te lihongo nokwa ninginifwa mo 1952.

Onda li nda tembuka mo meumbo, eshi nda li ndi na omido 17. Jetha a okwa li a ninga omutumwa, na Don okwa li Omubetel. Aveshe ova li ve hole oinakuwanifwa yavo, naasho osha li sha twa nge omukumo neenghono. Onghee onda li nda ninga eindilo lokuya kObetel nosho yo kofikola yaGliead, ndele handi efele oinima momake aJehova. Oshidjemo? Onda li nda shivwa ndi ka longele kObetel mo 1946.

Oule womido, onda kala ndi na oinakuwanifwa ya yoolokafana mObetel, onghee onda li nda dula okulihonga oinima ihapu ipe. Onda kala mObetel oule womido 75, nomomukokomoko wefimbo olo, onde lihonga nghee ndi na okupilinda omambo nanghee ndi na okuninga omavalulo e na sha noimaliwa. Onde lihonga yo nghee ndi na okulanda oinima oyo ya pumbiwa mObetel, nanghee ndi na okutuma oinima ya fimana keenhele dimwe. Naasho sha fimanenena oshosho kutya, ohandi hafele ehongo lopaMbiibeli olo Betel ha yandje okupitila meenghundafana domushangwa wefiku nosho yo moipopiwa ya kanghamena kOmbiibeli.

Onde lihonga yo kokandenge kange, Karl, oko ke uya kObetel mo 1947. Okwa li ha konakona Ombiibeli moule nokwa li omuhongi a denga mbada. Efiku limwe, onda li nde mu pula a kwafele nge noshipopiwa osho nda li nda pewa. Onda li nde mu yelifila kutya onda konga ouyelele muhapu nokanda li ndi shi nghee ndi na oku u longifa. Okwa li a kwafela nge eshi a li a pula nge epulo limwe, a ti: “Joel, enenediladilo loshipopiwa shoye otali ti ngahelipi?” Diva onda li nda uda ko oshitwa shaye. Onda li nda pumbwa okulongifa ouyelele oo tau kwafele nge ndi yelife enenediladilo loshipopiwa shange nopehe na okukwatela mo ouyelele aushe. Kandi na efiku ndi dimbwe oshilihongomwa osho.

 Opo tu kale twa hafa mObetel, otwa pumbwa okuninga ngaashi hatu dulu moilonga yokuudifa. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka kala tu na oimoniwa tai tu omukumo. Oshimoniwa shimwe osho handi dimbuluka, oshosho sha li sha ningwa oufiku umwe moBronx moNew York City. Ame nomumwatate, otwa li twa ka talela po omukainhu umwe oo a li a tambula ko Oshungonangelo nosho yo o-Awake! Otwa li twa ninga etwalemo hatu ti: “Oufiku wonena ohatu kwafele ovanhu ve lihonge oinima tai tu omukumo okudja mOmbiibeli.” Omukainhu okwa li a nyamukula a ti: “Ngeenge oshi na sha nOmbiibeli, otamu dulu okuuya mo.” Otwa li twa lesha nokukundafana omishangwa di na sha nOuhamba waKalunga nosho yo ounyuni mupe. Osho osha li sha kuma omukainhu oo neenghono, nomolwaashi a li a shiva vamwe vomookaume kaye ve tu waimine moshivike sha ka shikula ko. Lwanima, ye nomushamane waye ova ka ninga ovapiya vaJehova ovadiinini.

Onda li nda hala okuhombola. Konima yomido 10, onda li nda mona omumwameme ta wapalele nge. Oshike sha li sha kwafela nge ndi mone omukulukadi ta wapalele nge? Onda li nda ilikana kuJehova nokudiladila kombinga yaasho nda hala okuninga pamwe nomukulukadi wange, konima eshi twa hombola.

Konima yoshoongalele shomo 1953, osho sha li pokapale kaYankee, onda li nda shakena nomumwameme wedina Mary Aniol. Ye naJetha ova li mongudu onhivali yofikola yaGilead, nova li hava longo ve li ovatumwa moshitukulwa shimwe. Mary okwa li a lombwela nge kombinga yoshinakuwanifwa shaye e li omutumwa moCaribbean nosho yo omakonakonombiibeli oo a ninga oule womido. Otwa li twa shiivafana notwa li twa didilika kutya ohatu lalakanene omalalakano opamhepo a faafana. Ohole yetu oya enda tai kulu, notwa li twa hombola muAprili 1955. Mary okwa ulika kutya oku li oshali ya dja kuJehova meenghedi dihapu noku li oshihopaenenwa sha denga mbada. Okwa li ha kala a hafela oshinakuwanifwa keshe osho a li ta pewa. Okwa li ha longo noudiinini, e na ko nasha navamwe nokwa li a pitifa komesho Ouhamba waKalunga monghalamwenyo yaye. (Mat. 6:33) Otwa longa moilonga youpashukilishikandjo oule womido nhatu, nomo 1958, otwa li twa shivwa kObetel.

Onde lihonga shihapu kuMary. Pashihopaenenwa, eshi opo twa hombola, otwa li twa tokola tu kale hatu ningile pamwe elesho lOmbiibeli, hatu lesha eevelishe 15 lwaapo mefiku. Konima ngeenge umwe a lesha, otwa li hatu ningi omatyekosha nokukundafana nghee hatu dulu okutula moilonga osho twa lesha. Mary luhapu okwa li ha lombwele nge oinima oyo e lihonga koGilead, ile moilonga yaye youtumwa. Osho nda li nde lihonga kuye osha li sha kwafela nge ndi xwepopaleke onghedi yange yokuyandja oipopiwa nondi shiive nghee ndi na okutwa ovamwameme omukumo. — Omayel. 25:11.

Omuholike wange, Mary, okwa fya mo 2013. Onda teelela nodjuulufi oku ke mu mona vali mounyuni mupe. Ashike paife, onda tokola toko okutwikila okulihonga nokulineekela muJehova nomutima wange aushe. (Omayel. 3:​5, 6) Ohandi kala nda hekelekwa nonda hafa, ngeenge handi diladila kombinga yaasho oshiwana shaJehova tashi ka ninga mounyuni mupe. Osho osha kwatela mo okuhongwa oinima ipe kOmuhongi wetu Munenenene nosho yo okulihonga kombinga yaye. Kandi na oitya nomatumbulo oku mu pandula shi na sha noinima oyo a honga nge fiyo opapa nosho yo eshi a ulikila nge efilonghenda meenghedi dihapu.