1-2. Ovadali ove na okulinyenga ngahelipi, ngeenge ovana vavo tava pula omapulo e na sha naKalunga nosho yo Ombiibeli?

 VAHAPU otava dimine kutya, okutekula ounona osha kwatela mo oilonga ihapu. Ngeenge ou li omudali, oo e na ounona vanini, ohatu ku pandula eshi ho longo noudiinini, opo u kwafele ovana voye va kale ve na eitavelo la kola muJehova. (Deut. 6:​6, 7) Eshi ounona tava ende tava kulu, otashi dulika va hovele okupula omapulo omoule e na sha neitavelo letu, mwa kwatelwa omifikamhango dOmbiibeli dopaenghedi.

² Potete, otashi dulika u kale wa kumwa eshi ovana voye tava pula omapulo. Otashi dulika nokuli u diladile kutya eitavelo lavo otali ende tali nghundipala. Ashike eshi ounona tave ende tava kulu ova pumbwa okupula omapulo, opo va pameke eitavelo lavo. (1 Kor. 13:11) Onghee ino pumbwa okukala wa tila ngeenge tava pula omapulo. Ngeenge tava pula omapulo, oto dulu okulongifa omhito oyo, u va kwafele, opo ve lihonge okudiladila moule, naasho otashi ka pameka eitavelo lavo muKalunga nomOmbiibeli.

3. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

³ Moshitukulwa eshi, ohatu ka kundafana nghee ovadali tava dulu okukwafela ovana vavo (1) va kale ve na eitavelo la kola muKalunga nosho yo mOmbiibeli, (2) va kale ve na olupandu li na sha nomifikamhango dOmbiibeli dopaenghedi nosho yo (3) nghee tava dulu okupopila eitavelo lavo. Ohatu ka kundafana yo kutya omolwashike sha fimana kounona okupula omapulo nosho yo oinima imwe oyo ovadali tava dulu okuninga pamwe novana vavo, opo va mone omhito yokupopya kombinga yeitavelo letu.

KWAFELA OVANA VOYE VA KALE VE NA EITAVELO LA KOLA MUKALUNGA NOSHO YO MOMBIIBELI

4. Ounona otashi dulika va pule omapulo elipi, nomolwashike?

⁴ Ounona veni itava ka kala ve na eitavelo muKalunga, molwaashi ashike mu na eitavelo. Ngaashi ashike nye inamu dalwa neitavelo  muJehova, ovana veni navo inava dalwa nalo. Mokweendela ko kwefimbo, otashi dulika ounona ve lipule omapulo ngaashi: ‘Ongahelipi handi dulu okushiiva kutya oku na Kalunga? Mbela ohandi dulu ngoo okwiitavela osho Ombiibeli ya popya?’ Ombiibeli otai tu ladipike tu kale hatu diladila “pandunge” ‘nokukonakona oinima aishe.’ (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Ongahelipi ovadali tava dulu okukwafela ovana vavo va pameke eitavelo lavo?

5. Ovadali otava dulu okuninga shike, opo va kwafele ovana vavo va kale ve na eitavelo mOmbiibeli? (Ovaroma 12:2)

⁵ Ladipika ounona voye va mone oushili waasho Ombiibeli ya popya. (Lesha Ovaroma 12:2.) Ngeenge ounona voye tava pula omapulo, longifa omhito oyo u va ulikile nghee tava dulu okumona omanyamukulo tava longifa oshilongifo shokuninga omapekapeko, Elongifwambo lokukonga Omauyelele mOishangomwa yEendombwedi daJehova. Ounona otava dulu okuya membo olo, koshi yoshipalanyole “Ombiibeli,” ndele tava tale koshi yokapalanyole “oya nwefwa mo kuKalunga,” opo va mone oumbangi kutya Ombiibeli kai fi ashike embo la shangwa kovanhu. Ponhele yaasho, oi li “eendjovo daKalunga.” (1 Tes. 2:13) Pashihopaenenwa, otava dulu okuninga omapekapeko moishangomwa yetu, ve lihonge shihapu shi na sha noshilando shaAsiria shedina Ninive. Monakudiwa, ovahongwanhu vamwe ova li va popya kutya oshilando Ninive kasha li ko. Ashike mo 1850 nasha, ovashiivi nawa ova li ve litwa oikulukuma yoshilando Ninive, naasho otashi ulike kutya Ombiibeli oya popya oshili. (Sef. 2:​13-15) Opo va mone ouyelele muhapu, u na sha nanghee ehanauno laNinive la wanifa po exunganeko lopaMbiibeli, otava dulu okutala oshitukulwa “Owe shi shiiva tuu?” mOshungonangelo yaNovemba 2021. Ngeenge ova yelekanifa osho ve lihonga moishangomwa yetu naasho ve lihonga mee-encyclopedia nosho yo meedjo dimwe di shii okulineekelwa, otava ka kala ve na eitavelo la kola mwaasho Ombiibeli ya popya.

6. Ongahelipi ovadali tava dulu okukwafela ovana vavo, va mone kutya Ombiibeli oya popya oshili? Yandja oshihopaenenwa. (Tala yo efano.)

⁶ Kwafela ovana voye va mone kutya Ombiibeli oi li paushili. Ovadali, kongeni eemhito da yoolokafana, opo mu dule okupopya novana veni shi na sha nOmbiibeli, ile kombinga yokukala neitavelo muKalunga. Eemhito da tya ngaho, otashi dulika di holoke po pefimbo olo tamu talele po omisiuma, oshikunino, ile oshitaimbelewa shEendombwedi daJehova. Pashihopaenenwa, ngeenge tamu talele po omisiuma, kutya nee okomudidi, ile opaintaneta, oto dulu okuulikila ovana voye nghee oinima oyo ya ningwa mondjokonona, ya pambafana naimwe oyo ya popiwa mOmbiibeli, opo va mone kutya Ombiibeli oi li paushili. Mbela ovana voye ove shii ngoo kutya edina laKalunga ola shangwa kEmanya lOvamoab, olo li na omido 3 000? Emanya lOvamoab otali hangwa  momisiuma yedina Louvre moParis, France. Natango, emanya la ndulukwa po la fa Emanya lOvamoab, oli li momisiuma i li kEembelewa da kula dEendombwedi daJehova koWarwick, New York. Momisiuma oyo, omu na eshangelo tali ti: “Ombiibeli nEdina laKalunga.” Emanya lOvamoab ola ti kutya ohamba yOvamoab, Mesa, oya li ya pilukila po Ovaisrael. Naasho osho Ombiibeli ya popya. (2 Eeh. 3:​4, 5) Ngeenge ounona voye ova mono oumbangi kutya osho Ombiibeli ya popya oshoshili, otashi ka pameka eitavelo lavo. — Yelekanifa 2 Omafimbo 9:6.

7-8. (a) Oshike hatu dulu okulihonga komitungilo diwa odo di li meshito? Yandja oshihopaenenwa. (Tala yo efano.) (b) Omapulo elipi to dulu okupula ovana voye, opo va pameke eitavelo lavo mOmushiti?

⁷ Ladipika ounona voye va diladile kombinga yoinima oyo Jehova a shita. Ngeenge tamu ende mofuka, moparka, ile tamu longo moshikunino, kwafela ovana voye va konenene omitungilo di hokwifa doinima oyo i li meshito. Omolwashike? Omolwaashi omitungilo odo otadi yandje oumbangi kutya ope na umwe omunaendunge a shita oinima oyo. Pashihopaenenwa, oinima ihapu meshito oya shitwa ya fa ye lidingila. Ovanongononi ova kala noku i konakona oule womido dihapu. Omunongononi wedina Nicola Fameli okwa yelifa kutya, ngeenge owa valula omalila oinima imwe oyo ye lidingila, oto ka mona omusholondodo weenomola donhumba da faafana. Eenomola odo ohadi ifanwa Fibonacci sequence. Oinima oyo ya shitwa ya fa ye lidingila oihapu, ngaashi omihalavili, eengholokofya, omafo oimeno nosho yo eengala detango. a

⁸ Ounona voye otashi dulika ve lihonge shi na sha neemhango deshito kofikola. Pashihopaenenwa, ngaashi omhango i na sha neenghono dedu. Omhango yopaushitwe oyo tai wilike eenghono dedu oi kwetele po ewangadjomhepo olo le tu dingilila, ohai lotifa omakufikufi efuta, ohai kwafele oinima oyo i li kombada yedu i kale tai longo palandulafano noi kale nomwenyo. Ndele mbela olyelye a tula po omhango oyo i kwetele kumwe oinima? Olyelye a unganeka nawa oinima meshito? Ngeenge ounona voye ova kala tava diladila koinima oyo Jehova a shita, otashi ke va kwafela va pameke eitavelo lavo. (Heb. 3:4) Eshi ounona tava ende tava kulu, oto dulu oku va pula kutya: “Ngeenge Kalunga oye e tu shita, mbela ke shii osho twa pumbwa okuninga, opo tu kale twa hafa?” Opo nee oto dulu oku va yelifila kutya Kalunga okwe tu pa Ombiibeli, omo e tu lombwela nghee hatu dulu okukala twa hafa.

KWAFELA OVANA VOYE VA KALE VE NA OLUPANDU LI NA SHA NOMIFIKAMHANGO DOMBIIBELI DOPAENGHEDI

9. Oshike tashi dulu okuningifa ounona va kale ve na omapulo e na sha nomifikamhango dOmbiibeli dopaenghedi?

⁹ Ngeenge ounona voye ova kala ve na omapulo e na sha nomifikamhango dOmbiibeli dopaenghedi,  kendabala okumona kutya omolwashike tava pulile omapulo oo. Mbela inava itavela osho Ombiibeli ya popya, ile kave shii nghee ve na okuyelifila vamwe eitavelo lavo? Kashi na nee mbudi kutya oshike, oto dulu okukwafela ovana voye va kale ve na olupandu li na sha nomifikamhango dOmbiibeli dopaenghedi mokukonakona navo embo Nghee to dulu okuhafela onghalamwenyo fiyo alushe! b

10. Ongahelipi to dulu okukwafela ovana voye va kale ve na ekwatafano lopofingo naJehova?

¹⁰ Ladipika ovana voye va kale va lenga ekwatafano lavo naJehova. Eshi to konakona Ombiibeli novana voye, kendabala okulongifa omapulo nosho yo omafaneko oo taa hangwa membo Nghee to dulu okuhafela onghalamwenyo fiyo alushe! (Omayel. 20:5) Pashihopaenenwa, oshileshwa oshiti-8 osha yelekanifa Jehova nakaume oo e na ko nasha nafye, nohe tu pe omalondwelo oo tae tu amene noku tu etela ouwa. Konima eshi mwa kundafana 1 Johannes 5:​3, oto dulu oku va pula kutya: “Okushiiva kutya Jehova oku li kaume muwa, otashi tu linyengifa tu tale ko ngahelipi osho te tu lombwele tu ninge?” Epulo olo, otashi dulika li kale lanafangwa, ashike ngeenge owe li pula, otali ka kwafela ovana voye va mone kutya Jehova ohe tu pe eemhango, molwaashi oku tu hole. — Jes. 48:​17, 18.

11. Ongahelipi tamu dulu okukwafela ovana veni va kale ve na olupandu li na sha nomafinamhango Ombiibeli? (Omayeletumbulo 2:​10, 11)

¹¹ Kundafaneni nghee okutula moilonga omafinamhango Ombiibeli haku tu etele ouwa. Eshi tamu lesha pamwe Ombiibeli, ile omushangwa wefiku, kundafaneni nghee omafinamhango Ombiibeli a kwafela oukwaneumbo weni. Pashihopaenenwa, mbela ounona veni ova mona ouwa mokukala hava longo noudiinini nokukala ovanashili? (Heb. 13:18) Oto dulu yo okudivilika nghee okutula moilonga omafinamhango Ombiibeli haku tu amene palutu nosho yo pamaliudo. (Omayel. 14:​29, 30) Okukundafana omafinamhango a tya ngaho, otashi dulika shi ka kwafele ovana veni va kale ve na olupandu li na sha nomayele Ombiibeli shi dulife nale. — Lesha Omayeletumbulo 2:​10, 11.

12. Xe umwe omudali okwa kwafela ngahelipi omonamati waye a kale e na olupandu li na sha nomafinamhango Ombiibeli?

¹² Steve nomukulukadi waye, vokoFrance, ova kwafela omonamati wavo, Ethan, a mone kutya Jehova okwe tu pa eemhango, molwaashi oku tu ohole. Steve okwa ti: “Ohatu mu pula omapulo ngaashi: ‘Omolwashike Jehova a hala tu dulike kefinamhango eli? Osho otashi ulike ngahelipi kutya Jehova oku tu hole? Oshike tashi dulu okuningwa po, ngeenge owa kala ino dulika kefinamhango olo?’” Eenghundafana da tya ngaho, oda li da kwafela Ethan a kale e na eitavelo la kola mwaasho Jehova a popya kutya oshi li mondjila. Steve okwa weda ko vali a ti: “Elalakano letu okukwafela Ethan a mone kutya mOmbiibeli omu na ounongo wa denga mbada u dule ounongo wopanhu.”

13. Ongahelipi ovadali tava dulu okudeula ovana vavo va tule moilonga omafinamhango Ombiibeli? Yandja oshihopaenenewa.

¹³ Deula ovana voye va tule moilonga omafinamhango Ombiibeli. Pashihopaenenwa, otashi dulika ounona voye va pulwa va leshe embo lonhumba kofikola. Membo olo otashi dulika mu na ovanhu ovo va ninga oinima oyo Jehova a popya kutya oya puka, ngaashi okukufa ombinga moluhaelo nelongifo leenghono. Embo olo otashi dulika la shangwa monghedi omo oinima tai monika ya fa inai puka. Oto dulu oku va pula va diladile kutya Jehova oha kala e udite ngahelipi, ngeenge ovanhu tava ningi, ile tava popi oinima oyo. (Omayel. 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Fil. 4:8) Naasho otashi ke va kwafela va yandje oundombwedi komuhongi wavo nokovanafikola vakwao, eshi tava ka kundafana embo olo.

 HONGA OVANA VOYE VA DULE OKUPOPILA EITAVELO LAVO

14. Ovanyasha Ovakriste otashi dulika va mone shidjuu okukundafana navamwe kombinga yashike, nomolwashike?

¹⁴ Omafimbo amwe, Ovakriste ovanyasha otashi dulika va kale va tila okulombwela vamwe kombinga yaasho va itavela. Pashihopaenenwa, otashi dulika va kale va tila, ngeenge tava yelifile vamwe kutya omolwashike inava itavela mehongo loevolusi. Omolwashike mbela? Omolwaashi kutya ovahongi vavo otashi dulika va popye kutya ehongo loevolusi oli li paushili. Ngeenge ou li omudali, ongahelipi to dulu okukwafela ovana voye va kale va tomhwa filufilu kutya osho va itavela oshoshili?

15. Oshike tashi dulu okukwafela omunyasha Omukriste a kale a tomhwa filufilu kutya osho a itavela oshoshili?

¹⁵ Kwafela ovana voye va kale va tomhwa mwaasho va itavela. Ounona voye inava pumbwa okukala va fya ohoni, molwaashi va itavela mOmushiti. (2 Tim. 1:8) Omolwashike mbela? Oushili oyoo kutya, ovanongononi vahapu ove udite ko kutya oinima i na omwenyo inai uya po ashike ngahenya. Ovanongononi ova mona oumbangi kutya ope na omunhu omunaendunge oo a shita oinima ya kitakana i na omwenyo. Oshidjemo, inava itavela mehongo loevolusi, olo hali hongwa meefikola dihapu mounyuni aushe. Ounona voye otava dulu okupameka eitavelo lavo, nokukala ve na ouladi, mokutala kutya oshike sha tomha ovamwatate novamwameme va itavele kutya oinima oya shitwa. c

16. Ongahelipi ovadali tava dulu okukwafela ovana vavo va yelifile vamwe kutya omolwashike va itavela mOmushiti? (1 Petrus 3:15) (Tala yo efano.)

¹⁶ Kwafela ovana voye va dule okuyelifila vamwe kutya omolwashike va itavela mOmushiti. (Lesha 1 Petrus 3:15.) Otamu dulu okukonga ko-jw.org oitukulwa oyo ya kundafana kombinga yeshito nosho yo oevolusi. Opo nee, ovana voye otava dulu okuninga eetepo langhee tava ka yelifila vamwe kombinga yOmushiti. Kundafaneni kombinga yeetepo olo. Va dimbulukifa kutya inava pumbwa okukala tava tu eemhata novanafikola vakwao. Va ladipika va kale tava yelifa oinima paunafangwa, ngeenge tava yelifile vamwe oshinima shonhumba. Pashihopaenenwa, omunafikola umwe otashi dulika a tye: “Onda itavela ashike moinima oyo ndi wete, Kalunga inandi mu mona nande onale.” Omunyasha Omukriste ota dulu okunyamukula ta ti: “Diladila nee ngeno to ende momufitu, oo u li kokule nodoolopa, ndele to litu  mo ondungu. Mbela oto ka fika pexulifodiladilo lilipi? Ngeenge ondungu otai yandje oumbangi wa yela kutya ope na umwe oo ei xupa, ongahelipi shi na sha noinima oyo i li meshito?”

17. Ongahelipi ovadali tava dulu okuladipika ovana vavo, va konge eemhito, opo va lombwele vamwe kombinga yOmbiibeli? Shi faneka.

¹⁷ Ladipika ovana voye va konge eemhito va kale tava lombwele vamwe kombinga yOmbiibeli. (Rom. 10:10) Oto dulu okuyelekanifa okuhonga vamwe Ombiibeli nokulihonga okushika oshishikomwa. Potete, omuhongwa ohe lideula ta longifa eengovela odo dipu okushikwa. Nomokweendela ko kwefimbo, ohashi kala shipu okushika omusika. Sha faafana, Omukriste omunyasha otashi dulika a hovele okuudifila vamwe monghedi i li paunafangwa. Pashihopaenenwa, otashi dulika a pule omunafikola mukwao epulo eli kutya: “Mbela ou shii ngoo kutya eeindjinia luhapu ohadi hopaenene oinima oyo i li meshito, ngeenge tadi nduluka po oshinima? Nandi ku ulikile okavidio ke li apa ka tunhula.” Konima eshi e mu ulikila okavidio oko ke li koshi yoshitukulwa Mbela oinima oya shitwa? ota dulu oku mu pula kutya: “Ngeenge ovanongononi ohava pandulwa omolwoinima oyo va nduluka po, va hopaenena meshito, mbela olyelye naanaa a wana okupandulwa?” Okulongifa onghedi ya tya ngaho i li paunafwangwa otashi ka kwafela vamwe va kale va hala okulihonga shihapu kombinga yaKalunga.

TWIKILA OKUKWAFELA OVANA VOYE VA PAMEKE EITAVELO LAVO

18. Ongahelipi ovadali tava dulu okutwikila okukwafela ovana vavo va pameke eitavelo lavo muKalunga?

¹⁸ Otu li mounyuni omo ovanhu vahapu vehe na eitavelo muJehova. (2 Pet. 3:3) Onghee, ovadali, eshi tamu konakona Ombiibeli pamwe novana veni, va ladipikeni va konakone oitukulwa oyo tai ke va kwafela va fimaneke Eendjovo daKalunga nosho yo omifikamhango daye dopaenghedi. Va kwafeleni va kale hava diladila moule nokupameka eitavelo lavo muJehova, mokukala hamu kundafana pamwe kombinga yeshito laJehova. Va kwafeleni va ude ko omaxunganeko Ombiibeli oo a wanifwa nale. Naasho sha fimanenena oshosho kutya, ilikaneni pamwe navo noku va ilikanena. Ngeenge omwa ningi ngaho, otamu ka kala mu na oushili kutya Jehova ota ka nangeka noupuna eenghendabala deni, eshi tamu kwafele ovana veni va pameke eitavelo lavo. — 2 Omaf. 15:7.