Tate nameme ova li Ovakatolika. Ashike eshi ve lihonga mOmbiibeli kutya edina laKalunga oJehova, aveshe ova li va ninga Eendombwedi daJehova diladi. Tate okwa li a efa po okuhonga oihongwafano yaJesus. Ponhele yaasho, okwa li a longifa ounghulungu waye, eshi a lundululila onduda yetu imwe yopedu mOlupale lOuhamba lotete, moSan Juan del Monte moManila, oshilandopangelo shaPhilippines.

Konima eshi nda dalwa mo 1952, ovadali vange ova li va hovela okuhonga nge kombinga yaJehova, ngaashi ashike va li va honga ovakulu vange, ovamati vane noukadona vatatu. Eshi handi kulu, tate okwa li a ladipika nge ndi kale handi lesha etukulwa limwe efiku keshe mOmbiibeli nokwa li ha konakona naame moishangomwa yetu ya yoolokafana. Omafimbo amwe, ovadali vange ova li hava shivi keumbo letu ovapashukili ovaendi nosho yo ovakalelipo voitaimbelewa. Osho osha li hashi hafifa oukwaneumbo wetu neenghono nohatu tuwa omukumo, eshi ovamwatate ovo tave tu lombwele oimoniwa yavo, nosha li she tu linyengifa atushe tu pitife komesho oukalele monghalamwenyo yetu.

Ovadali vange ova tulila nge po oshihopaenenwa shiwa sheitavelo. Konima eshi meme a xulifa, ame natate otwa li twa ninga ovakokolindjila mo 1971. Opo nee, mo 1973, eshi nda li ndi na omido 20, tate naye okwa fya. Eshi nda filwa ovadali vange aveshe, osha li sha ningifa nge ndi kale ndi udite ndi li aame andike. Ashike okuhakala ‘nomalimbililo nosho yo eteelelo la pama,’ olo tali hangwa mOmbiibeli, ola kwafela nge ndi kale ndi na etaleko liwa, ponhele yokukala nda wililwa po neenghono, nola kwafela nge ndi kale popepi naJehova. (Heb. 6:19) Diva konima eshi tate a fya, onda li nda ninga omukokolindjila e likalekelwa, kokanhunhu ke likalela kaCoron, moshitukulwa shaPalawan.

Onda li ndi na omido 21, eshi nda ya koCoron. Molwaashi onda kulila modoolopa, onda li nda kumwa eshi nda mona kutya kokanhunhu oko havanhu aveshe va li ve na olusheno, ile omeva okopomba nokakwa  li ku na oyeendifo ihapu. Nonande okwa li ku na ovamwatate vanini, kanda li ndi na oo handi longo pamwe naye pandjikilile, nomafimbo amwe onda li handi udifa aame andike. Momwedi wotete wopehovelo, onda li nda djuulukwa neenghono ovapambele vange nookaume kange. Konguloshi, onda li handi tale eenyofi odo di li keulu, handi lili. Onda li nda hala okweefa po oshinakuwanifwa shange, ndele handi shuna keumbo.

Pomafimbo a tya ngaho, onda li handi mbubulile Jehova omutima wange. Onda li handi dimbuluka eendjovo tadi tu omukumo odo nda lesha mOmbiibeli nomoishangomwa yetu. Luhapu, onda li handi diladila kEpsalme 19:14. Onda li nda mona kutya Jehova ota ka kala “Emanya lange nOmukulili wange,” ngeenge onda kala handi dilonga koinima oyo tai mu hafifa, ngaashi koilonga nokomaukwatya aye. Oshitukulwa shi li mOshungonangelo yoshiingilisha shi na oshipalanyole “You Are Never Alone” a osha kwafela nge neenghono. Onda kala handi shi leshulula lwoikando. Eshi nda li aame andike, onda li handi kala ndi wete nda fa ndi li naJehova, naasho osha li hashi pe nge omhito yokwiilikana, yokukonakona nokudilonga.

Diva konima eshi nda fika moCoron, onda li nda nangekwa po ndi li omukulunhuongalo. Molwaashi onda li aame andike omukulunhuongalo, onda li nda hovela okukwatela komesho Ofikola yOkudeula Ovaudifi, Okwoongala kwoPailonga, Ekonakono lEmbo lEongalo nosho yo Ekonakono lOshungonangelo. Onda li yo handi yandje oipopiwa yomoipafi oshivike keshe. Molwaashi onda li alushe handi kala nde lipyakidila, kanda li vali handi kala ndi udite owike.

Onda li handi hafele oukalele moCoron nonda li nda mona oidjemo iwa. Ovakonakonimbiibeli vange vamwe ova li va ninginifwa. Ashike opa li yo pe na omashongo. Omafimbo amwe, onda li ndi na okweenda oule wetata fiku, opo ndi fike koshitukulwa, nokanda li handi kala ndi shii kutya ohandi ka nangala peni ngeenge nda fiki. Eongalo ola li yo hali udifile ounhunhu vashona vahapu. Luhapu onda li handi i ko nokambautu, handi ende mefuta la pindjala, nokuli nonande kandi shii okuyowa. Jehova okwa amena nge nokwa pameka nge momashongo aeshe oo nda pita. Lwanima, onda ka didilika kutya Jehova okwa li ta longekida nge, opo ndi lilongekidile omashongo oo handi ka shakeneka moshinakuwanifwa shange sha shikula ko.

Mo 1978, onda li nda tuminwa koPapua New Guinea, kolundume laAustralia. Papua New Guinea oshilongo shi yadi eemhunda, hanga shi fike puSpain. Onda li nda kumwa eshi nda mona kutya ovanhu hanga ve fike peemiliyona nhatu moshilongo osho, ohava popi omalaka e dulife po 800. Lao linene, ovanhu vahapu ova li hava popi elaka lOshimelanesian Pidgin, olo li shiivike nawa Tok Pisin.

Onda li nda tuminwa oule wefimbo lixupi keongalo lOshiingilisha moshilandopangelo, Port Moresby. Opo nee, onda tembukila keongalo lOshitok Pisin nonda li handi i keetundi, opo ndi hongwe elaka olo. Onda li handi popi elaka olo moukalele. Osho osha li sha kwafela nge, opo ndi lihonge elaka olo diva. Meni ashike lefimbo lixupi, onda li nda dula okuyandja oshipopiwa shomoipafi mOshitok Pisin. Onda li nda kumwa neenghono, molwaashi meni ashike lodula oyo nda kala moPapua New Guinea, onda li nda nangekwa po ndi li omupashukilishikandjo womaongalo Oshitok Pisin, oo e li moitukulwa ya kula.

Molwaashi omaongalo okwa li e lyaafane kokule, onda li ndi na okuunganeka oyoongalele ihapu yoshikandjo nonda li handi i momalweendo mahapu. Potete, onda li handi kala ndi udite ndi li aame andike, molwaashi onda li moshilongo osho oshikando shotete,  hamu popiwa elaka olo ihandi popi nomu na eenghedindjikilile da yooloka ko kwaado ndi shii. Ngeenge nda li handi ka talela po omaongalo kanda li handi dulu okulongifa oyeendifo yopedu, molwaashi moshilongo omu yadi eemhunda. Onda li handi i molweendo nodila, konyala oshivike keshe. Omafimbo amwe, ohandi lihange ashike ndi li aame andike omutwaalelwa modila inini nokai li monghalo i li nawa. Omalweendo a tya ngaho okwa li haa etele nge oshisho, ngaashi ashike ngeenge nda li handi longifa ombautu.

Ovanhu ashike vanini va li ve na eengodi, onghee onda li handi kwatafana nomaongalo okupitila meenhumwafo. Luhapu, onda li handi fiki tete keenhumwafo odo, nonda li ndi na okupula ovanhu vomoshitukulwa va ulikile nge opo pe na Eendombwedi. Ashike nonande ongaho, efimbo keshe nda shakena novamwatate ohava tambula nge ko nomutima aushe, naasho osha li hashi dimbulukifa nge kutya omolwashike handi ningile eenghendabala adishe odo. Jehova okwa kwafela nge meenghedi dihapu nonda dula okweehena popepi naye.

Eshi nda li pokwoongala oshikando shotete kokanhunhu kedina Bougainville, ovalihomboli vamwe ova li ve uya kwaame tave limemesha, ndele tava pula nge tava ti: “Oto tu dimbuluka?” Ohandi dimbuluka nda li nda udifila ovalihomboli ovo, eshi opo nda li nda fiki moPort Moresby. Onda li nda hovela okukonakona Ombiibeli navo, ndele handi va yandje po komumwatate womoshitukulwa. Paife aveshe ova ninginifwa. Olo olimwe lomomanangeko noupuna mahapu oo nda mona eshi nda kala moPapua New Guinea, oule womido nhatu.

Ofimbo inandi dja mo moCoron mo 1978, onda li nda shakena nomumwameme muwa noha ningi omaliyambo, wedina Adel. Okwa li omukokolindjila wondjikilile nokwa li ta tekula ounona vaye vavali, Samuel naShirley. Pefimbo opo tuu opo, okwa li ta file oshisho ina oo a li omunamido. MuMei 1981, onda li nda alukila koPhilippines, opo ndi hombole Adel. Konima eshi twa hombola, otwa kokola ondjila pamwe nokufila oshisho oukwaneumbo.

Nonande onda li ndi na oukwaneumbo, mo 1983, onda li nda nangekwa po vali ndi li omukokolindjila e likalekelwa nonda tuminwa kokanhunhu kaLinapacan, moshitukulwa shaPalawan. Oukwaneumbo wetu aushe owa li wa tembukila konhele oyo ye likalela, oko kuhe na Eendombwedi. Ina yaAdel okwa ka xulifa konima yomudo lwaapo. Ashike nonande ongaho, otwa kala twe lipyakidila moukalele nowe tu kwafela tu lididimikile oluhodi. Otwa li twa hovela omakonakonombiibeli mahapu taa xumu komesho moLinapacan, notwa li twa pumbwa Olupale lOuhamba. Onghee otwa li twa tunga limwe fye vene. Konima ashike yomido nhatu odo twa kala moLinapacan, otwa li twa hafa eshi twa mona ovanhu 110 va li pEdimbuluko, navahapu vomuvo ova ka ninga exumokomesho fiyo osheshi va ninginifwa konima eshi twa dja mo moLinapacan.

Mo 1986, onda li nda tuminwa kokanhunhu kaCulion, oko kwa li ku na ovanhu vahapu ve na omukifi woshilundu. Konima yaasho, Adel naye okwa li a nangekwa po e li omukokolindjila e likalekelwa. Potete, otwa li hatu kala twa tila okuudifila ovanhu ovo va li ve na omukifi woshilundu. Ashike ovamwatate vomoshitukulwa ova li ve tu lombwela kutya ovo va li ve na omukifi woshilundu ova mona ouhaku, nokasha li shipu komukifi u tandavele. Vamwe vomovanaudu ovo ova li have uya kokwoongala keumbo lomumwameme. Otwa li twa tambula ko diva onghalo, notwa li twa hafela okulombwela  ovanhu ovo va li ve udite inava hokiwa kuKalunga nokovanhu, eteelelo olo li li mOmbiibeli. Osha li shitunhula neenghono okumona ovanhu, ovo va li tava vele neenghono, va hafa eshi ve shii kutya efiku limwe otava ka kala ve na oukolele. — Luk. 5:​12, 13.

Ounona vetu ova li ve uditile ngahelipi okukala muCulion? Ame naAdel otwa li twa shiva ovamwameme vavali ovanyasha okudja koCoron, opo ounona vetu va kale ve na eendafano liwa. Samuel, Shirley nosho yo ovamwameme ovo vavali ovanyasha, ova li hava hafele oukalele, hava konakona nounona vahapu, ofimbo ame naAdel twa li hatu konakona novadali vounona ovo. Nokuli pomhito imwe, otwa li twe lihanga hatu konakona nomaukwaneumbo 11. Lwanima, otwa ka kala hatu konakona novanhu vahapu ovo tava ningi exumokomesho, notwa li nokuli twa tota po eongalo lipe.

Potete, aame andike nda li omukulunhuongalo moshitukulwa osho. Onghee oshitaimbelewa osha li sha pula nge ndi kwafele ovaudifi vahetatu vomoCulion nosho yo ovaudifi ve li omuwoi vomomukunda Marily mokukwatela komesho okwoongala kwavo kwomokati koshivike, pokati keenhele odo opa li hapa endwa eevili nhatu nombautu. Konima yokwoongala, ame noukwaneumbo wange ohatu ende moitukulwa omo mu na eemhunda oule weevili dihapu, opo tu ka konakone novanhu Ombiibeli komukunda wedina Halsey.

Mokweendela ko kwefimbo, ovanhu vahapu ova li ve uya moshili moMarily nosho yo moHalsey, notwa li twa tunga Omalupale Ouhamba moitukulwa aishe yopavali. Ovamwatate vomoLinapacan nosho yo ovo va li ve na ohokwe ova li va yandja oitungifi, nova kufa ombinga moilonga yokutunga. MOlupale olo la li muMarily omwa li hamu wana ovanhu 200 nohali dulu okutamununwa mo, onghee otwa li hatu dulu okuningila mo oyoongalele.

Mo 1993 eshi ounona vetu va kula, ame naAdel otwa li twa hovela oilonga youpashukilishikandjo moPhilippines. Opo nee, mo 2000, onda li nda ya kOfikola yOkudeula mOukalele, opo ndi ka deulwe ndi ninge omuhongi wofikola oyo. Onda li ndi udite inandi wana okuninga omuhongi, ashike Adel okwa kala alushe ha tu nge omukumo. Okwa li ha dimbulukifa nge kutya Jehova ota ka pa nge eenghono, opo ndi wanife po oshinakuwanifwa shange shipe. (Fil. 4:13) Adel okwa li e na oushili mwaasho, molwaashi okwa kala alushe ha pondola moshinakuwanifwa shaye, ofimbo a li ta ungaunga nouyehame.

 Mo 2006, ofimbo nda li nde lipyakidila nokuhonga ofikola, Adel okwa li a monika omukifi oo hau ifanwa Parkinson’s. Osha li she tu kuma neenghono. Eshi nda li nda lombwela Adel tu efe po oshinakuwanifwa shetu, opo ndi ke mu file oshisho, okwa ti: “Kwafele nge u kongele nge ndokotola oo ta ka kwafela nge nomukifi wange, ondi shii kutya Jehova ote ke tu kwafela tu pule komesho.” Oule womido hamano, Adel okwa li a twikila okulongela Jehova. Eshi a li ita dulu okweenda, okwa li ha udifa e li kokatemba. Ngeenge sha li shidjuu kuye okupopya, okwa li ha nyamukula noshitya shimwe, ile ivali pokwoongala. Ovamwatate novamwameme vahapu ova li hava tumine Adel omatumwalaka, tave mu pandula omolwoudiinini waye fiyo osheshi a fya mo 2013. Onda kala pamwe naAdel, kaume kange omudiinini nomunahole, oule womido di dulife po 30, onghee eshi a fya onda hovela vali okunyika oluhodi nokuuda owike.

Adel okwa kala alushe a hala ndi twikile noshinakuwanifwa shange, naasho osho nda ninga. Onda kala nde lipyakidila, naasho osha kwafela nge ndiha kale ndi udite owike unene. Okudja mo 2014 fiyo omo 2017, onda li nda tuminwa ndi ka talele po omaongalo oko haku popiwa elaka lOshitagalog moilongo omo oilonga yetu ya li ya shilikwa. Opo nee, konima yaasho, onda li nda talela po omaongalo Oshitagalog moTaiwan, moUnited States nosho yo moCanada. Mo 2019, onda li omuhongi kOfikola yOvaudifi vOuhamba oyo ya li mOshiingilisha moIndia nosho yo moThailand. Onda mona ehafo linene moinakuwanifwa aishe oyo. Ohandi kala alushe nda hafa, ngeenge nde lipyakidila moilonga yaJehova.

Moshinakuwanifwa keshe shipe, onda kala ndi hole ovamwatate novamwameme, onghee osha kala alushe shidjuu oku va fiya po. Pomafimbo a tya ngaho, onde lihonga okukala nde lineekela filufilu muJehova. Onda mona alushe eshi ha yambidida nge, naasho osha kwafela nge ndi tambule ko nomutima aushe elunduluko keshe. Paife ondi li omukokolindjila e likalekelwa moPhilippines. Ohandi hafele okukala meongalo omo nda tembukila, olo la ninga oukwaneumbo wange hau yambidida nokufila nge oshisho. Onda hafa yo okumona Samuel naShirley tava hopaenene eitavelo laina. — 3 Joh. 4.

Oshoshili kutya onda shakeneka omashongo mahapu monghalamwenyo, mwa kwatelwa okumona omukulukadi wange ta mono oixuna nokufya kouyahame wa kwata moiti. Onda li yo ndi na okutambula ko omalunduluko mahapu. Ashike onda mona kutya Jehova “ke li kokule nakeshe umwe womufye.” (Oil. 17:27) Eke laJehova “inali xupipala” okuyambidida nokupameka ovapiya vaye, nokuli nongeenge ve li keenhele de likalela. (Jes. 59:​1, KB-13) Jehova, Emanya lange, okwa kala pamwe naame monghalamwenyo yange aishe, nonde mu pandula neenghono. Kandi na efiku nda kalele aame andike.