1-3. (a) Omolwashike Jehova a li e hole Salomo, na Salomo okwa li a mona omanangeko noupuna elipi? (b) Omapulo elipi hatu ka nyamukula moshitukulwa eshi?

SALOMO okwa li a ninga ohamba yaIsrael eshi a li omunyasha. Pehovelo lokupangela kwaye, Jehova okwa li e mu lihololela mondjodi ndele ta ti: “Indila osho we shi hala ndi shi ku pe!” Salomo okwa nyamukula a ti: “Aame omunyasha, inandi shiiva okupita mo ile okuuya mo. . . . Pa hano omupiya woye omutima u neduliko ndi shiive okupangela pauyuki ovanhu voye.” (1 Eeh. 3:5-10) Mbela ka li tuu e na elininipiko eshi a ti “omutima u neduliko”? Paife otu shii kutya omolwashike Jehova a li e hole Salomo. (2 Sam. 12:24) Kalunga okwa li a hafela enyamukulo lohamba inyasha Salomo nomolwaasho a li e mu pa “omutima u nomayele, neendunge.” — 1 Eeh. 3:12.

² Eshi Salomo a li omudiinini kuKalunga okwa li a mona omanangeko noupuna mahapu. Okwa li e na oufembanghenda wokutungila “edina lOmwene Kalunga kaIsrael” ongulu. (1 Eeh. 8:20) Okwa li a shiivika apeshe omolwounongo oo a li a pewa kuKalunga. Noinima oyo a li a popya eshi a li a nwefwa mo kuKalunga oya shangwa momambo atatu Ombiibeli. Limwe lomomambo oo embo lOmayeletumbulo.

³ Oshitya omutima osha tumbulwa lwoikando 47 lwaapo membo lOmayeletumbulo. Pashihopaenenwa, Omayeletumbulo 4:23, okwa ti: “Omutima woye u amena komesho yoinima aishe oyo i nokwaamenwa.” Movelise oyo, oshitya “omutima” otashi ulike kushike? Epulo olo otali ka nyamukulwa  moshitukulwa eshi. Ohatu ka kundafana yo omanyamukulo omapulo akwao avali: Satana oha kendabala ngahelipi okunwefa mo ile okunyona po omutima wetu? Noshike hatu dulu okuninga po opo tu amene omutima wetu? Opo tu kale ovadiinini kuKalunga otwa pumbwa okushiiva omanyamukulo omapulo oo a fimana.

4-5. (a) Epsalme 51:6 otali tu kwafele ngahelipi tu ude ko oshitya “omutima”? (b) Okufila oshisho oukolele wetu wopalutu otaku tu kwafele ngahelipi tu ude ko nghee sha fimana okufila oshisho ounhu wetu womeni?

⁴ MOmayeletumbulo 4:23, oshitya “omutima” osha longifwa tashi ulike “meni momutima” ile ‘moule womwenyo.’ (Lesha Epsalme 51:6.) Noitya imwe, “omutima” otau ulike komadiladilo, komaliudo, komalinyengotomheno nosho yo komahalo etu. Itau ulike keholokepo letu lokombada, ndele okounhu wetu womeni kutya owa tya naanaa ngahelipi.

⁵ Okufila oshisho oukolele wetu wopalutu otaku tu kwafele tu ude ko nghee sha fimana okufila oshisho ounhu wetu womeni. Shotete, opo tu kale tu na oukolele muwa, otu na okukala hatu li oikulya i na oitungifi nokuninga omalideulo pandjikilile. Sha faafana, opo tu kale tu na ekwatafano liwa naKalunga, otu na okukala hatu konakona noukeka omauyelele a kanghamena kOmbiibeli nokupameka eitavelo letu. Ohatu ulike eitavelo letu muJehova mokutula moilonga osho twe lihonga nokupopya kombinga yeitavelo letu. (Rom. 10:8-10; Jak. 2:26) Oshitivali, otashi dulika tu diladile kutya otu na oukolele muwa mokutala ashike keholokepo letu lokombada, ndele otashi dulika tu na omukifi wonhumba. Sha faafana, mokutala komalipyakidilo etu meongalo nomoilonga yetu yokuudifa, otashi dulika tu diladile kutya otwa pama meitavelo, ndele mboli ohatu kulike omahalo mai. (1 Kor. 10:12; Jak. 1:14, 15) Natu dimbuluke kutya Satana okwa hala oku tu nwefa mo nokudiladila kwaye. Ongahelipi tashi dulika a kendabale okuninga ngaho kondadalunde? Nongahelipi hatu dulu okuliamena?

6. Elalakano laSatana olashike, noha kendabala ngahelipi oku li wanifa po?

⁶ Satana, omunashibofa oo a anya okudulika komifikamhango daJehova nohe linyengifwa kokuliholamwene, okwa hala tu kale twe  mu fa. Satana ita dulu oku tu fininika tu tomhafane notu katuke ngaashi ye. Onghee oha kendabala okuhanga elalakano laye meenghedi vali dimwe. Pashihopaenenwa, ye novanhu ovo a nwefa mo nale ove tu dingilila. (1 Joh. 5:19) Oku na elineekelo kutya ohatu ka hoolola okukala navo, nokuli nonande otu shii kutya ookaume vai ohava “nyono po” onghedi omo hatu diladila nohatu ka tuka. (1 Kor. 15:33) Omwiyo oo owa li wa yula ohamba Salomo. Okwa li a hombola ovakulukadi ovapaani nova li va “hongaula omutima waye” noku mu amuna ko kuJehova. — 1 Eeh. 11:3.

7. Oshike vali Satana ha longifa mokuxumifa komesho onghedi yaye yokudiladila, nomolwashike twa pumbwa okukala twa lungama?

⁷ Satana oha longifa eemuvi nosho yo eeprograma doko-TV opo a xumife komesho onghedi yaye yokudiladila. Oku shii kutya omahokololo ihae tu hafifa ashike, ndele ohaa nwefa mo omadiladilo, omaliudo nosho yo eenghatu detu. Jesus naye okwa li ha longifa omahokololo opo a honge vamwe. Pashihopaenenwa, diladila keyele laye li na sha nOmusamaria nosho yo lomumati a kanene. (Mat. 13:34; Luk. 10:29-37; 15:11-32) Eemuvi nosho yo eeprograma doko-TV otadi dulu oku tu hafifa noku tu honga nopehe na oku tu nwefa mo nai. Ashike ovo va nwefwa mo komadiladilo aSatana otava dulu oku di longifa opo ve tu nwefe mo. Onghee otwa pumbwa okukala twa lungama. Otwa pumbwa okukala hatu hoolola noukeka osho hatu tale molwaashi eemuvi neeprograma dimwe otadi dulu oku tu ningifa tu liyandje komahalo opambelela. (Gal. 5:19-21; Ef. 2:1-3) Oshike u na okuninga po ngeenge owa didilike kutya oprograma otai xumifa komesho omadiladilo aSatana? I henuka ngaashi to henuka omukifi wolutapo.

8. Ongahelipi ovadali tava dulu okukwafela ovana va amene omitima davo?

⁸ Ovadali, omu na oshinakuwanifwa she likalekelwa shokwaamena ovana veni opo Satana aha nwefe mo omitima davo. Oshoshili  kutya ohamu ningi ngaashi tamu dulu opo mu amene ovana veni komikifi. Ohamu kaleke omaumbo eni a yela, nohamu ekeleshi keshe osho tashi dulu oku mu etela ouyahame nosho yo ounona veni. Sha faafana, omwa pumbwa okwaamena ovana veni vaha tale eemuvi, eeprograma doko-TV, uu-game vokoikwaelektronika nosho yo ee-website odo tadi dulu oku va nwefa mo nokudiladila kwaSatana. Jehova okwe mu pa oshinakuwanifwa shokukwafela ovana veni va kale ve na ekwatafano liwa naye. (Omayel. 1:8; Ef. 6:1, 4) Onghee inamu kala mwa tila oku va tulila po eemhango da kanghamena komifikamhango dOmbiibeli. Lombwela ovana voye kutya oshike ve na okutala naasho vehe na okutala, ndele to va kwafele va ude ko kutya omolwashike wa ningila omatokolo oo. (Mat. 5:37) Eshi tava ende tava kulu, va deula va kale ve shii okuyoolola pokati kaasho shili mondjila naasho shapuka she likolelela komifikamhango daJehova. (Heb. 5:14) Ashike dimbuluka kutya ovana voye otave ke lihonga shihapu kwaasho ho popi naunene tuu kwaasho ho ningi. — Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. Ediladilo lilipi Satana ta xumifa komesho, nomolwashike la nyika oshiponga?

⁹ Satana oha kendabala okunwefa mo omitima detu moku tu ningifa tu kale twe lineekela mounongo wovanhu ponhele younongo waJehova. (Kol. 2:8) Diladila kediladilo olo Satana ta xumifa komesho kutya osha fimana okukala oshipuna monghalamwenyo. Ovo hava diladila ngaho otashi dulika va ninge ile vaha ninge oipuna. Natango, ohava yandje elitulemo mokulikongela oimaliwa mokuyamba po oukolele wavo, ekwatafano novapambele nosho yo nokuli naKalunga opo va hange elalakano lavo. (1 Tim. 6:10) Ohatu dulu okukala nolupandu molwaashi Tate wetu womeulu omunaendunge okwe tu kwafela tu kale tu na etaleko liwa li na sha noimaliwa. — Omuud. 7:12; Luk. 12:15.

10-11. (a) Otu na okuninga shike opo tu liamene? (b) Ovanangeli ova li hava longo shike pefimbo lonale, nongahelipi eliudo letu tali dulu okulonga ngaashi omunangeli wetu?

¹⁰ Ngeenge otwa hala okupondola mokwaamena omutima wetu, otu na okudidilika mo oinima oyo ya nyika oshiponga nokukatuka diva opo tu liamene. Oshitya osho sha tolokwa “amena” mOmayeletumbulo 4:23 otashi tu dimbulukifa oilonga oyo ya li hai longwa komunangeli. Pefimbo lohamba Salomo, ovanangeli ova li hava kala va nangela ohotekuma yoshilando nokulondwela ngeenge otaku di ovatondi. Okukaleka oshinima sha tya ngaho momadiladilo otashi ke tu kwafela tu mone kutya oshike tu na okuninga opo tuha efe Satana a nwefe mo omadiladilo etu.

¹¹ Pefimbo lonale, ovanangeli ova li hava longele kumwe novanangeli voposhivelo. (2 Sam. 18:24-26) Aveshe ova li hava kwafele mokwaamena oshilando mokushilipaleka kutya omivelo oda idila alushe ngeenge omutondi ta ehene popepi. (Neh. 7:1-3) Eliudo letu la deulwa kOmbiibeli * otali dulu okulonga ngaashi omunangeli wetu noku tu londwela ngeenge Satana ta kendabala okulivakela momutima wetu, ile tu tye ngeenge ta kendabala okunwefa mo omadiladilo, omaliudo, omalinyengotomheno nosho yo omahalo etu. Alushe ngeenge eliudo letu tali tu londwele, otwa pumbwa okwiidila omivelo, oku shi popya pafaneko.

12-13. Otashi dulika tu yelekwe tu ninge shike, notu na okulinyenga ngahelipi?

¹² Diladila koshihopaenenwa shi na sha  nanghee hatu dulu okuliamena tuha nwefwe mo kokudiladila kwaSatana. Jehova okwe tu honga kutya ‘oluhaelo nakeshe tuu onyata youlunde inai tumbulwa nande vali mokati ketu.’ (Eph. 5:3) Mbela ohatu ka ninga po shike ngeenge oomakula vetu koilonga ile kofikola ova hovele okupopya shi na sha noluhaelo? Otu shii kutya otwa pumbwa ‘okweefa okudina Kalunga nouhalu wopaunyuni.’ (Titus 2:12) Omunangeli, oo e li eliudo letu, otashi dulika e tu londwele shi na sha noshiponga. (Rom. 2:15) Ndele mbela ohatu ka pwilikina ngoo kuye? Otashi dulika tu yelekwe tu pwilikine koomakula vetu ile tu tale omafano oo tashi dulika tava tale. Ashike otwa pumbwa okuhenuka oshiponga mokulundulula eenghundafana ile tu dje po puvo.

¹³ Otashi pula ouladi okukondjifa omafininiko oomakula vetu e na sha nokudiladila ile okuninga oinima ii. Ohatu dulu okukala noushili kutya Jehova oku wete eenghendabala odo hatu ningi, note ke tu pa eenghono nounongo oo twa pumbwa opo tu kondjife okudiladila kwaSatana. (2 Omaf. 16:9; Jes. 40:29; Jak. 1:5) Oshike vali hatu dulu okuninga po opo tu amene omutima wetu?

14-15. (a) Otwa pumbwa okweefa omutima wetu u nwefwe mo kushike, nongahelipi hatu dulu oku shi ninga? (b) Ongahelipi Omayeletumbulo 4:20-22 tae tu kwafele tu mone ouwa mokukonakona Ombiibeli? (Tala oshimhungu “ Nghee to dulu okudilonga.”)

¹⁴ Opo tu amene omutima wetu, katu na ashike okuhenuka okunwefwa mo komanwefemo mai, ndele otu na yo okweefa okunwefwa mo komanwefemo oo mawa. Diladila vali kombinga yefaneko loshilando shi nohotekuma. Omunangeli woposhivelo okwa li ha idile omivelo doshilando opo a kelele ovatondi vehe va ponokele, ashike omafimbo amwe okwa li ha patulula omivelo ngeenge tamu etwa oikulya nosho yo oinima imwe vali. Ngeno omivelo kada li hadi patululwa, ngeno ovanhu ohava fi kunakaidi kahalwenya, ile tu tye kondjala. Sha faafana, otwa pumbwa okweefa omadiladilo aKalunga e tu nwefe mo pandjikilile.

¹⁵ Ombiibeli oi na omadiladilo aJehova, efimbo keshe hatu i lesha ohatu efa omadiladilo aJehova a nwefe mo omadiladilo, omaliudo nosho yo eenghatu detu. Ongahelipi hatu dulu okumona ouwa ngeenge hatu lesha Ombiibeli? Osha fimana okwiilikana. Omumwameme umwe okwa ti: “Fimbo inandi lesha Ombiibeli, ohandi ilikana kuJehova, handi mu pula a kwafele nge ndi ‘mone oikumwifa’ mEendjovo daye.” (Eps. 119:18) Otwa pumbwa yo okudilonga kwaasho twa lesha. Ngeenge hatu ilikana, hatu lesha nosho yo hatu dilonga, Eendjovo daKalunga ohadi i ‘meni lomutima wetu’ nohatu kala tu hole omadiladilo aYe. — Lesha Omayeletumbulo 4:20-22; Eps. 119:97.

16. Ongahelipi vahapu va mona ouwa mokutala o-JW Broadcasting?

¹⁶ Onghedi imwe hatu dulu okweefa omadiladilo aKalunga e tu nwefe mo omokutala oinima oyo i li ko-JW Broadcasting^®. Ovalihomboli vamwe ova ti: “O-JW Broadcasting yokomwedi oi li shili enyamukulo komailikano etu. Ohai tu pameke nohai tu tu omukumo ngeenge twa wililwa po ile tu udite owike. Naluhapu ohatu pwilikine komaimbilo oko-Broadcasting meumbo. Ohatu a dana ngeenge hatu teleke, hatu wapaleke ile hatu nu otee.” Eeprograma odo ohadi tu kwafele tu amene omutima wetu. Ohadi tu hongo tu kale metwokumwe nomadiladilo aJehova nokukondjifa omafininiko okunwefwa mo komadiladilo aSatana.

17-18. (a) Ngaashi sha ulikwa me 1 Eehamba 8:61, oshike tashi ka ningwa po ngeenge otwa tula moilonga osho twe lihonga kuJehova? (b) Oshike hatu lihongo koshihopaenenwa shohamba Hiskia? (c) Metwokumwe neilikano laDavid olo li li mEpsalme 139:23, 24, oshike hatu dulu okwiilikana kombinga yasho?

¹⁷ Efimbo keshe hatu mono ouwa wokulonga osho shi li mondjila, eitavelo letu ohali pame.  (Jak. 1:2, 3) Otwa hafa molwaashi Jehova okuudite etumba eshi he tu ifana ovana vaye, nehalo letu loku mu hafifa ola kola. (Omayel. 27:11) Eyeleko keshe ohali kala omhito yokuulika kutya ihatu longele Tate wetu omunahole netatamutima. (Eps. 119:113) Ndele ponhele yaasho, ohatu ulike kutya otu hole Jehova nomutima aushe, twa tokola okudulika koipango yaye nokulonga ehalo laye. — Lesha 1 Eehamba 8:61.

¹⁸ Mbela ohatu ka ninga omapuko? Heeno; inatu wanenena. Ngeenge otwa punduka, natu dimbulukwe oshihopaenenwa shohamba Hiskia. Okwa li a ninga omapuko. Okwa li e lialuluka nokwa twikila okulongela Jehova ‘nomutima waye aushe.’ (Jes. 38:3-6; 2 Omaf. 29:1, 2; 32:25, 26) Onghee hano, natu henuke eenghendabala daSatana doku tu nwefa mo nomadiladilo aye. Natu ilikaneni opo tu kulike “omutima u neduliko.” (1 Eeh. 3:9; lesha Epsalme 139:23, 24.) Komesho yaaishe, ohatu dulu ashike okukala ovadiinini kuJehova ngeenge otwa amene omutima wetu.