1-3. Eenghalo dilipi hadi ningifa ovapiya vaJehova va lile?

ONAINI we lixula okulila? Omafimbo amwe ohatu lili kehafo. Ashike luhapu ohatu lili, ngeenge twa nyika oluhodi. Pashihopaenenwa, otashi dulika tu lile, ngeenge twa filwa umwe oo tu hole. Lorilei, omumwameme wokoUnited States, okwa ti: “Onda li nda wililwa po neenghono, eshi nda filwa okamonakadona kange nonda li ndi udite kutya kape na vali oshinima tashi dulu okuhekeleka nge. Pefimbo opo onda li ndi udite kutya omutima wange owa teyauka nowa alamekwa.” *

² Omafimbo amwe ohatu lili omolwomatomheno amwe vali. Hiromi, omumwameme omukokolindjila wokoJapan, okwa ti: “Omafimbo amwe ohandi kala nda teka omukumo, molwaashi ovanhu ovo handi shakeneke moukalele kave na ohokwe mOmbiibeli. Omafimbo amwe ohandi pula Jehova handi lili, a kwafele nge ndi mone umwe, oo ta kongo oshili.”

³ Mbela ope na omafimbo amwe ho kala u udite ngaashi ovamwameme ovo? Vahapu osho hatu kala tu udite ngaho. (1 Pet. 5:9) Otwa hala ‘okulongela Omwene nehafo,’ ashike omafimbo amwe ohatu mu longele hatu lili omolwoluhodi, etekomukumo, ile onghalo idjuu oyo tai yeleke oudiinini wetu kuye. (Eps. 6:6; 100:2) Ndele ongahelipi hatu dulu okuungaunga nonghalo ya tya ngaho, ngeenge otwa wililwa po?

4. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

⁴ Ohatu dulu okulihonga koshihopaenenwa shaJesus. Omafimbo amwe okwa li ha shakeneke eenghalo didjuu odo de mu ningifa  ‘a lile.’ (Joh. 11:35; Luk. 19:41; 22:44; Heb. 5:7) Natu ka taleni koiningwanima oyo. Eshi hatu i konakona, ohatu ka tala koilihongomwa oyo hatu lihongo mo. Ohatu ka tala yo keenghedi tadi longo di na sha nanghee tu na okuungaunga nomashongo oo hae tu ningifa tu lile.

5. Oshike hatu lihongo shi na sha naJesus mehokololo olo tali hangwa muJohannes 11:32-36?

⁵ Osha li pokufu mo 32 O.P., eshi kaume kaJesus kopofingo Lasarus a hovela okuvela, ndele ta fi. (Joh. 11:3, 14) Okwa li e na ovamwainakadona vavali, Maria naMarta. Jesus okwa li e hole oukwaneumbo oo neenghono. Ovakainhu ovo ova li va wililwa po neenghono, eshi va kanifa omumwainamati, oo va li ve hole. Konima eshi Lasarus a fya, Jesus okwa li e li mondjila a finda komukunda waBetania, oko haku di Maria naMarta. Eshi Marta a uda kutya Jesus oku li mondjila a finda komukunda wavo, okwa ya e ke mu shakeneke. Diladila nghee Marta a li a nyika oluhodi, eshi a ti: “Omwene, ngeno opo wa li, ngeno omumwameme ina fya.” (Joh. 11:21) Diva konima eshi Jesus a mona Maria nosho yo vamwe tava lili, naye “okwa lila.” — Lesha Johannes 11:32-36.

6. Omolwashike Jesus a lila pomhito oyo?

⁶ Omolwashike Jesus a lila pomhito oyo? O-Insight on the Scriptures oya ti: “Efyo lakaume kaye, Lasarus, nosho yo eshi a mona ovamwainakadona vaLasarus tava lili, oshe mu ‘kuma komutima nokwa a lila.’” * Jesus otashi dulika a li te lipula shi na sha nouyehame, oo kaume kaye Lasarus a li e udite, eshi a li ta vele naashi a li e wete kutya onghalo yaye otai ende ashike nokunaipala. Jesus otashi dulika yo a li a lila, eshi a mona nghee Maria naMarta va li va kumwa kefyo lamumwaina. Ngeenge naave owa filwa kaume kopofingo elela, ile omupambele, kape na omalimbililo naave ou na okukala u udite omaliudo a fa avo. Natu ka taleni koilihongomwa itatu, oyo hatu lihongo moshiningwanima osho.

7. Eshi Jesus a lila omolwookaume kaye otashi tu hongo shike kombinga yaJehova?

⁷ Jehova oku wete nghee tu udite. Jesus oku na “omaukwatya a fa aKalunga filufilu.” (Heb. 1:3)  Eshi Jesus a lila, okwa li ta ulike nghee Xe ha kala e udite. (Joh. 14:9) Ngeenge oto lididimikile efyo laumwe oo u hole, kala u na oushili kutya Jehova ke wete ashike oluhodi loye, ndele oku ku uditile yo oukwao wananghali. Okwa hala okuvelula omutima woye oo wa teyauka. — Eps. 34:18; 147:3.

8. Omolwashike tu na oushili kutya Jesus ota ka nyumuna ovaholike vetu?

⁸ Jesus okwa hala oku ka nyumuna ovaholike vetu. Diva fimbo ina lila, Jesus okwa shilipaleka Marta a ti: “Omumwanyoko ota ka nyumuka.” Marta okwa li a itavela eendjovo daJesus. (Joh. 11:23-27) Molwaashi Marta okwa li omupiya waJehova omudiinini, okwa li e shii kutya omuprofeti Elia nosho yo Elisha ova li va nyumuna ovanhu monakudiwa. (1 Eeh. 17:17-24; 2 Eeh. 4:32-37) Otashi dulika yo a li a uda omanyumuko oo a li a ningwa kuJesus. (Luk. 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Naave oto dulu okukala wa tomhwa kutya oto ka mona vali ovaholike voye ovo va fya. Eshi Jesus a lila e shi a li ta hekeleke ookaume kaye, otashi ulike kutya okwa halelela oku ka nyumuna oonakufya.

9. Ngaashi Jesus, ongahelipi to dulu okuyambidida ovo va nyika oluhodi? Yandja oshihopaenenwa.

⁹ Yambidida ovo va nyika oluhodi. Jesus ka li ashike a lila pamwe naMarta naMaria, ndele okwa li yo a pwilikina kuvo noku va hekeleka. Ohatu dulu okuningila sha faafana ovo va nyika oluhodi. Dan, omukulunhuongalo wokoAustralia, okwa ti: “Eshi nda filwa omukulukadi wange, onda li nda pumbwa okuyambididwa. Ovalihomboli vahapu ova li ve lilongekida okupwilikina kwaame. Ova li va pitika nge ndi popye omaliudo ange, nokava li hava kala va fya ohoni, ngeenge handi lili. Ova li yo hava pe nge ekwafo tali longo ngaashi okukosha otuwa yange, okulandela nge oipumbiwa, okutelekela nge oikulya, oinima oyo nda li itandi dulu okuninga kwaame mwene. Ova li yo hava ilikana luhapu pamwe naame. Ova ulika lela kutya ove li ookaume kashili ‘ovo va dalwa va kwafe moluhepo.’” — Omayel. 17:17.

10. Hokolola oshiningwanima osho tashi hangwa muLukas 19:36-40.

¹⁰ Jesus okwa li e uya kuJerusalem momafiku 9 Nisan 33 O.P. Eshi ta ende a finda moshilando, ongudu yovanhu oya li tai yale oikutu yavo, opo ve mu tambule ko e li Ohamba yavo. Oshiningwanima osho osha li shitunhula. (Lesha Lukas 19:36-40.) Otashi dulika ovahongwa vaJesus kava li va teelela osho sha ka ningwa po. “Eshi [Jesus] a ehena popepi naJerusalem, okwe shi tala nokwe shi nyikila oluhodi,” ile okwa lila. Jesus okwa lila, molwaashi okwa li ta popi kombinga yoinima ii oyo ya li tai ka hanga diva Jerusalem. — Luk. 19:41-44.

11. Omolwashike Jesus a lila omolwovakalimo vomuJerusalem?

¹¹ Jesus okwa lila, molwaashi okwa li e shii kutya Ovajuda vahapu kava li tava ka tambula ko etumwalaka lOuhamba. Kungaho, Jerusalem osha li tashi ka hanaunwa po, nOmujuda keshe, oo a li ta ka xupa mehanauno olo, okwa li ta ka twalwa moukwatwa. (Luk. 21:20-24) Shinyikifa oluhodi, ovanhu vahapu kava li va tambula ko Jesus ngaashi a popya. Mbela ovanhu moshitukulwa sheni ohave linyenge ngahelipi ketumwalaka lOuhamba? Ngeenge ovanini ashike ve na ohokwe moshili, eshi Jesus a lila otashi ku hongo shike? Natu ka taleni koilihongomwa itatu ya wedwa po.

12. Eshi Jesus a lila omolwovanhu, otashi tu hongo shike kombinga yaJehova?

¹² Jehova oku na ko nasha novanhu. Eshi Jesus a lila, otashi ulike kutya Jehova oku na ko nasha novanhu neenghono. “Ina hala nande oumwe a hanaunwe po, ndele okwa hala ovanhu aveshe ve lidilulule.” (2 Pet. 3:9) Kunena, ohatu ulike kutya otu na ko nasha novanhu vakwetu ngeenge hatu ningi omaliyambo neenghendabala,  opo tu hange omitima davo nonghundana iwa yOuhamba. — Mat. 22:39. *

13-14. Jesus okwa ulikila ngahelipi ovanhu olukeno, nongahelipi hatu dulu okukulika oukwatya oo?

¹³ Jesus okwa li ha longo noudiinini moukalele. Okwa li a ulika kutya oku hole ovanhu, eshi a kala noku va honga pomhito keshe. (Luk. 19:47, 48) Oshike she mu linyengifa a ninge ngaho? Okwa li e va etela onghenda. Omafimbo nomafimbo, vahapu ova li hava kala va hala okupwilikina keendjovo daJesus, na Jesus nosho yo ovahongwa vaye “kava li va mona omhito yokulya.” (Mark. 3:20) Nokuli pomhito imwe, eshi omulumenhu umwe a li a hala okupopya naJesus oufiku, Jesus okwa li a halelela okupopya naye. (Joh. 3:1, 2) Vahapu ovo va li hava pwilikine kuJesus, pehovelo kava li va ninga ovahongwa vaye. Ashike aveshe ovo okwe va pa oundombwedi nawanawa. Kunena, otwa hala okuudifila keshe umwe onghundana iwa. (Oil. 10:42) Opo tu dule okuninga ngaho, otashi dulika twa pumbwa okulundulula onghedi yetu yokuudifa moukalele.

¹⁴ Kala u na ehalo lokuninga omalunduluko apa sha pumbiwa. Ngeenge ohatu udifa ashike efimbo la faafana moukalele, otashi dulika itatu ka shakeneka ovanhu ovo tashi dulika ve na ohokwe monghundana iwa. Omukokolindjila wedina Matilda okwa ti: “Fye nomushamane wange ohatu kendabala oku ka udifila ovanhu pomafimbo a yoolokafana. Ongula inene, ohatu ka udifila meenhele domangeshefelo. Pefimbo lomutenya, eshi ovanhu tava ka lya omusha, ohatu udifile pokatemba koishangomwa. Lwokeematango kwinya, ohatu ka udifila komaumbo.” Ponhele yokukala twa kanyatela kefimbo lonhumba, olo tali tu wapalele, ohatu dulu okuninga omalunduluko nehalo liwa tu udifile peenhele opo hapa kala ovanhu. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka kala noushili kutya ohatu hafifa Jehova.

15. Metwokumwe naLukas 22:39-44, oshike sha ningwa po moufiku waxuuninwa wokukalamwenyo kwaJesus?

¹⁵ Lwanima, konguloshi momafiku 14 Nisan 33  O.P., Jesus okwa li a ya koshikunino  shaGetsemane. Okwa li a ka mbubulila Jehova omutima waye. (Lesha Lukas 22:39-44.) Eevili odo oda li didjuu kuJesus nokwa “indila nokwiilikana a mana mo, nokwiingida pombada a nyika oluhodi,” ile ta lili. (Heb. 5:7) Jesus okwa ilikana kombinga yashike oufiku waxuuninwa ofimbo ina fya? Okwa ilikana a pewe eenghono, opo a kale omudiinini kuJehova noku longe ehalo laYe. Jehova okwa li a uda eilikano lOmona tali di komutima nokwa li e mu tumina omweengeli e ke mu pameke.

16. Omolwashike Jesus a li a nyika oluhodi, eshi a li ta ilikana moshikunino shaGetsemane?

¹⁶ Jesus okwa li a nyika oluhodi, eshi a li ta ilikana moshikunino shaGetsemane, molwaashi ovanhu ova li ve mu tala ko a dina Kalunga. Okwa li yo te lipula shi na sha nanghee sha fimana okukala omudiinini kuJehova nokuyapulifa edina laYe. Ngeenge owa taalela onghalo ya kwata moiti, oyo tai yeleke oudiinini woye kuJehova, oshike to lihongo, eshi Jesus a lila? Natu ka kundafaneni oilihongomwa itatu ya wedwa po.

17. Oshike hatu lihongo kuJehova, eshi a nyamukula omailikano aJesus taa di komutima?

¹⁷ Jehova oha pwilikine komailikano oye. Jehova okwa li a pwilikina komailikano aJesus taa di komutima. Omolwashike mbela? Omolwaashi Jesus okwa li te lipula unene shi na sha nokukala omudiinini kuXe nokuyapulifa edina laYe. Jehova ota ka nyamukula omailikano etu noku tu kwafela, ngeenge ohatu lipula unene shi na sha nokukala ovadiinini kuye nokuyapulifa edina laye. — Eps. 145:18, 19.

18. Omeenghedi dilipi Jesus e li kaume muwa?

¹⁸ Jesus okuudite ko omaliudo oye. Ngeenge tu na oisho, ile twa uda nai, ohatu kala twa hafa okulombwela kaume ketu muwa nghee tu udite, unene tuu oo a pita monghalo ya fa oyo tu li. Jesus okwa fa naanaa kaume oo. Oku shii nghee omunhu ho kala u udite, ngeenge wa wililwa po nosho yo ekwafo olo ho kala wa pumbwa. Oku shii omaunghundi etu noha shilipaleke kutya otwa mona ekwafo olo twa pumbwa “pefimbo la wapala.” (Heb. 4:15, 16) Ngaashi ashike Jesus a li a tambula ko ekwafo lomweengeli moshikunino shaGetsemane, nafye natu kale twa halelela okutambula ko ekwafo olo hatu pewa kuJehova. Ohatu dulu okuninga ngaho, kutya nee otali dilile moishangomwa, mokavidio, moshipopiwa, metalelepo tali tu omukumo lomukulunhongalo, ile lakaume a pyokoka.

19. Ongahelipi to dulu okumona eenghono vali, ngeenge owa taalela onghalo idjuu, oyo tai yeleke oudiinini woye kuKalunga? Yandja oshihopaenenwa.

 ¹⁹ Jehova ote ke tu pa ‘ombili yaye.’ Jehova ohe tu pameke ngahelipi? Ngeenge hatu ilikana, ohatu mono “ombili yaKalunga oyo i dule eendunge adishe.” (Fil. 4:6, 7) Ombili oyo Jehova he tu pe ohai ngungumaneke omutima nosho yo omadiladilo etu. Osho osha li sha ningilwa omumwameme wedina Luz. Okwa ti: “Luhapu ohandi kala ndi udite ndi li aame andike. Omafimbo amwe, omadiladilo a tya ngaho ohaa ningifa nge ndi diladile kutya Jehova ke hole nge. Ashike shimha nda hovele okudiladila ngaho, ohandi endelele diva okulombwela Jehova nghee ndi udite. Eilikano ohali kwafele nge ndi lundulule omadiladilo ange.” Okutala koshimoniwa shaye, eilikano ohali tu kwafele tu kale tu na ombili.

20. Eshi Jesus a lila otashi tu hongo oilihongomwa ilipi?

²⁰ Otwe lihonga oilihongomwa tai hekeleke notai longo, eshi Jesus a lila. Otwa dimbulukifwa tu kale hatu yambidida ookaume, ovo va nyika oluhodi, nokukala tu na elineekelo kutya Jehova naJesus otave ke tu yambidida, ngeenge twa filwa umwe oo tu hole. Onghenda otai ke tu linyengifa tu udifile nokuhonga ovanhu, molwaashi Jehova Kalunga naJesus Kristus ova ulika oukwatya oo muwa. Otashi tu hekeleke yo okushiiva kutya Jehova nosho yo Omona waye omuholike ove udite ko omaliudo etu, have tu udile oukwao wananghali omolwomaunghundi etu nova hala oku tu kwafela tu lididimike. Natu twikileni okutula moilonga osho twe lihonga fiyo okefiku olo Jehova ta ka wanifa po eudaneko laye litunhula, eshi “ta ka feta po omahodi aeshe momesho [etu]”! — Eh. 21:4.