ATUSHENI otu shi shii kutya Jehova ota wilike oshiwana shaye noku shi pa ewiliko olo sha pumbwa ‘momafiku aa axuuninwa.’ (2 Tim. 3:1) Ashike atusheni otwa pumbwa okukala hatu dulika kuJehova. Ohatu dulu okufaafanifa onghalo yetu nonghalo yOvaisrael eshi va li mombuwa. Ova li hava katuka onghatu ngeenge ova udu enghuma tali shikwa.

Jehova okwa li a lombwela Moses a hambule omanghuma avali oshisilveri, opo e a ‘longife mokushiva eongalo lovanhu nokufikamifa eenhanda.’ (Num. 10:2) Ovapristeri ova li hava shiki omanghuma meenghedi da yoolokafana opo va lombwele ovanhu osho ve na okuninga. (Num. 10:3-8) Kunena, oshiwana shaKalunga ohashi mono ewiliko meenghedi dihapu. Natu ka taleni keenghedi nhatu odo tadi tu dimbulukifa enghuma olo la li hali shikilwa Ovaisrael. Eenghedi odo dopatatu oda kwatela mo okwoongala kwongudu ya kula, ovakulunhuongalo ovo hava mono edeulo nosho yo ewiliko olo hatu mono momaongalo aeshe li na sha nomalunduluko oo haa pepalekwa.

Ngeenge Jehova a li a hala “eongalo alishe” li ongale pamwe koshivelo shokoushilo shetwali, ovapristeri ova li hava shiki omanghuma oshita. (Num. 10:3) Omapata aeshe oo a li a dingilila etwali leongalo, oo a li a tukulwa paengudu nhee, okwa li haa udu omanghuma oo eshi taa shikwa. Ovo va li hava kala popepi noshivelo shetwali ova li hava fiki diva. Ndele ovo va li hava kala kokule otashi dulika sha li hashi va pula efimbo lihapu neenghendabala opo va fike. Kashi na nee mbudi kutya ova li popepi ile okokule, Jehova okwa li a hala aveshe va ongale nokupwilikina komalombwelo aye.

Kunena ihatu ongala petwali leongalo, ndele ohatu shivwa tu ongale tu li oshiwana shaKalunga. Osho osha kwatela mo oyoongalele yoitukulwa nosho yo oiningwanima imwe ye likalekelwa, opo hatu mono ouyelele newiliko la fimana. Mounyuni aushe, oshiwana shaJehova ohashi tyapula eendja dopamhepo da faafana. Aveshe ovo hava tambula ko eshivo lokwoongala pamwe ove li oshitukulwa shongudu ya kula nohava kala va hafa. Vamwe ohava ende oinano ile. Onghee hano, aveshe ovo hava tambula ko eshivo olo ohava mono ouwa omolweenghendabala odo hava ningi.

Ongahelipi shi na sha naavo ve li koitukulwa ye likalela noihava dulu okwoongala pamwe nongudu oyo ya kula? Omolwoutekinologi oo wa xuma komesho, vahapu ovo ve li koitukulwa ye likalela navo ohava mono ouwa meeprograma da faafana nove udite ve li oshitukulwa shongudu ya kula oyo ya ongala. Pashihopaenenwa, eshi omukalelipo umwe wokeembelewa detu da kula, a li ta talele po oshitaimbelewa shaBenin, oprograma oya li ya kwatakanifwa nokadoolopa kanini oko ke li mombuwa yaSahara, haka ifanwa Arlit moNiger. Kokadoolopa oko  okwa li kwa ongala ovanhu omilongo mbali naumwe, mwa kwatelwa ovamwatate novamwameme nosho yo ovo ve na ohokwe. Nonande ove li koshitukulwa shokokule ova li ve udite va hanganifwa novanhu 44 131 ovo va li va ongala. Omumwatate umwe okwa shanga a ti: “Otwa pandula unene eshi twa kwatakanifwa opo tu dule okutala oshiningwanima eshi. Osho otashi ulike kutya omu tu hole neenghono.”

Ngeenge ovapristeri Ovaisrael va shiki enghuma limwe, “ovakulunhu vomapata” ovo ashike va li ve na okuya ketwali leongalo. (Num. 10:4) Ova li hava mono ouyelele nosho yo edeulo kuMoses. Osho osha li hashi va kwafele va wanife po oinakuwanifwa yavo i na sha nomapata avo. Ngeno owa li umwe womovakulunhu vomapata ovo, mbela ngeno ino ninga eenghendabala opo u kale po nou mone ouwa?

Kunena, ovakulunhuongalo kave fi “ovakulunhu vomapata,” noihava pangele oufita waKalunga oo u li mepashukilo lavo. (1 Pet. 5:1-3) Ashike ohava ningi eenghendabala mokulifa oufita. Onghee, ohava kala ve lilongekida va ka mone edeulo la wedwa po kOfikola yOukalele wOuhamba. Peetundi da tya ngaho, ovakulunhuongalo ohave lihongo nghee tava dulu okupondola mokufila oshisho eongalo. Omolwedeulo olo, ovakulunhuongalo nosho yo aveshe ovo hava file oshisho ohava ehene popepi elela naJehova. Nonande ino ya kuimwe yomeefikola odo, oho mono ouwa kwaavo va li ko.

Omafimbo amwe, ovapristeri Ovaisrael ova li hava shiki omanghuma onghuwo. Neshiivifo olo ola li hali ulike kutya Jehova okwa hala onhanda aishe i tembuke. (Num. 10:5, 6) Ngeenge onhanda ya li tai tembuka, ovanhu ova li hava kala va unganekwa nawa, naasho osha li hashi pula oilonga ihapu. Omafimbo amwe Ovaisrael ova li hava kala tava ongaonga okutembuka. Omolwashike mbela?

Omolwaashi vamwe ova li hava kala ve udite kutya ohava tembuka luhapu ile ombadilila. ‘Omafimbo amwe oshilemo osha li hashi kala kombada yetwali liyapuki okudja komatango fiyo ongula.’ Omafimbo vali amwe, ‘oshilemo osha li hashi kala po omafiku avali ile ohani imwe ile efimbo lile li dule olo’ opo va tembuke po. (Num. 9:21, 22) Onhanda oya li hai tembuka lwoikando ingapi lelalela? Numeri etukulwa 33 okwa tumbula eenhele 40 omo Ovaisrael va li va onga onhanda.

Omafimbo amwe Ovaisrael ova li hava ongo onhanda peenhele odo di na omudile. Okuonga onhanda meenhele da tya ngaho otashi dulika sha li eshongo ‘okutauluka ombuwa inene noitilifa.’ (Deut. 1:19) Ashike otashi dulika va li hava diladila kutya etembu la tya ngaho otali naipike onghalo.

Ngeenge omapata amwe a tembuka, omapata makwao otashi dulika a li haa mono shidjuu okulididimika a teelele olufo lao lokutembuka. Ngeenge aeshe okwa udu enghuma longhuwo la shikwa, hamapata aeshe a li e na okuya oshita. Ngeenge enghuma longhuwo la shikwa ola li hali londwele omapata oo a ama koushilo wonhanda a tembuke ngaashi laJuda, laIsaskar naSebulon. (Num. 2:3-7; 10:5, 6) Konima ngeenge ova i, ovapristeri ova li hava shiki omanghuma avo onghuwo oshikando oshitivali opo va londwele omapata atatu oo a onga onhanda koumbuwanhu. Ovapristeri ohava twikile okuninga ngaho fiyo osheshi onhanda aishe ya tembuka.

Otashi dulika naave iho kala wa hafela omalunduluko amwe oo taa ningwa mehangano. Otashi dulika ho kala u wete omalunduluko oo mahapu neenghono. Ile otashi dulika wa kala to hafele elunduluko lonhumba, ndele ino hala vali li lundululwe. Kashi na nee mbudi kutya ou na etomheno lilipi, otashi dulika u mone shidjuu notashi pula efimbo opo u tambule ko elunduluko olo. Kakele kaasho, otashi dulika tu ka mone kutya elunduluko olo oli na sha nouwa wetu, na Jehova ote ke tu nangeka noupuna.

Pefimbo laMoses, Jehova okwa li a wilika ovalumenhu, ovakainhu nounona omamiliyona moku va pitifa mombuwa. Ngeno kava li va shikula ewiliko laye, ngeno inava xupa. Kunena, Jehova ohe tu wilike tu pite momafiku aa axuuninwa a nyika oshiponga. Naasho ohashi tu kwafele tu ehene popepi elela naye nokukala neitavelo la kola. Onghee hano, atusheni natu kaleni twa tokola opo tu kale hatu dulika ngaashi Ovaisrael ovadiinini ovo va li hava pwilikine keshiko lomanghuma.