1-2. Ngaashi Lot, eshongo lilipi Ovakriste va taalela kunena?

 NGEENGE hatu tale kelihumbato la xutuka lovanhu kunena, ohatu kala tu udite ngaashi omuyuki Lot. Okwa li “ha nyematekwa neenghono koikala yovakolokoshi yokunyona nopehe na ouxwenge,” molwaashi okwa li e shii kutya Tate yetu womeulu oku tonde elihumbato lii. (2 Pet. 2:7, 8) Etilokalunga nosho yo ohole yoku mu hola, oya li ye linyengifa Lot a henuke elihumbato la xutuka lovanhu ovo ve mu dingilila. Nafye otwa dingililwa kovanhu ovo va lenga kanini, ile inava lenga omifikamhango daJehova dopaenghedi. Kakele kaasho, ohatu dulu okukala twa koshoka paenghedi, ngeenge otwa kala tu hole Kalunga nokukulika oumbada wa yuka woku mu tila. — Omayel. 14:2.

² Jehova okwe tu kwafela tu ninge ngaho okupitila metwomukumo olo hatu hange membo lOmayeletumbulo. Ovakriste aveshe, ovalumenhu novakainhu, ovanyasha novakulunhu, otava dulu okumona ouwa momayele opandunge oo e li mo.

3. Metwokumwe nOmayeletumbulo 17:3, omolwetomheno limwe lilipi tu na okwaamena omitima detu? (Tala yo efano.)

³ Etomheno la fimana lokwaamena omutima wetu wopafaneko ololo kutya Jehova oha konakona omitima detu. Osho osha hala kutya oha kala e wete shihapu shi dulife osho ovanhu vakwetu ve wete, noku shii kutya fye ovanhu naanaa va tya ngahelipi. (Lesha Omayeletumbulo 17:3.) Ota ka kala e tu hole, ngeenge otwa kala hatu yadifa omadiladilo etu nounongo waye, oo tau yandje omwenyo. (Joh. 4:14) Opo nee itatu ka yahamekwa nandenande kelihumbato la xutuka nosho yo koipupulu yaSatana noyovanhu vomounyuni waye. (1 Joh. 5:18, 19)  Ngeenge otwa ehene popepi elela naJehova, ohole yetu yoku mu hola otai ka kula nohatu ka kala twe mu fimaneka. Molwaashi inatu hala okuudifa nai Tate yetu, ohatu ka tonda nokuli ediladilo keshe lokunyona. Ngeenge hatu yelekwa tu nyone, ohatu ke lipula kutya, ‘Ongahelipi handi dulu okuudifa nai owina Omunhu oo e hole nge neenghono?’ — 1 Joh. 4:9, 10.

4. Ongahelipi oumbada wokutila Jehova wa amena omumwameme umwe ehe liyandje keyeleko?

⁴ Marta, omumwameme wokoCroatia, oo a li a yelekwa a ye moluhaelo, okwa ti: “Onda li nda mona shidjuu okudiladila pandunge nokufinda omahalo okulonga osho sha puka. Ashike oumbada wokutila Jehova owa amena nge.” b Ongahelipi oumbada wokutila Kalunga wa ninga ngaho? Marta okwa ti kutya okwa dilonga koilanduliko oyo hai etifwa kokuninga omatokolo ehe li pandunge. Nafye ohatu dulu okuninga sha faafana. Oshilanduliko sha kwata moiti oshosho kutya ohatu ka nyemateka Jehova noitatu ke mu longela fiyo alushe. — Gen. 6:5, 6.

5. Oshike hatu lihongo koshimoniwa shaLeo?

⁵ Ngeenge ohatu tila Jehova, itatu ka panga oukaume novanhu ovo hava longo owii. Leo, oo hadi moCongo, okwe lihonga oshilihongomwa osho. Eedula nhee okudja eshi a ninginifwa, okwa li a hovela okweendafana nookaume vai. Okwa li ta diladila kutya, molwaashi iha kufa ombinga melihumbato inali koshoka, ita nyono kuJehova. Ashike diva, ookaume kaye vai ova li ve mu nwefa mo a longife oikunwa yoalkoholi sha pitilila nokuya moluhaelo. Opo nee okwa ka diladila kwaasho ovadali vaye Ovakriste va li ve mu honga nosho yo kehafo olo a li ha mono, eshi ta longele Jehova. Oshidjemo? Okwa li a hovela vali okulonga osho sha yuka. Kekwafo lovakulunhuongalo, okwa li a alukila kuJehova. Kunena, ota longo a hafa e li omukulunhuongalo nomukokolindjila e likalekelwa.

6. Ovakainhu vavali vopafaneko velipi hatu ka kundafana paife?

 ⁶ Natu ka kundafaneni Omayeletumbulo etukulwa 9, omo mwa popiwa ovakainhu vavali, umwe womuvo oku lile po ounongo, ofimbo umwe e lile po oulai. (Yelekanifa Ovaroma 5:14; Ovagalati 4:24.) Eshi hatu ningi ngaho, dimbuluka kutya ounyuni waSatana owa duvila omilele nosho yo omafano oipala. (Ef. 4:19) Onghee osha fimana okutwikila okukulika etilokalunga nokuhenuka okulonga owii. (Omayel. 16:6) Atusheni, kutya nee ovalumenhu, ile ovakainhu, ohatu dulu okumona ouwa mwaasho shi li metukulwa olo. Keshe umwe womovakainhu ovo vavali okwa popi ta shivi umwe oo ehe na owino, ile tu tye “ou ehe neendunge.” Omukainhu keshe okwa ti, ‘Ila meumbo lange tu lyeni.’ (Omayel. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Ndele osho sha ningilwa keshe oo a tambula ko eshivo olo osha yoolokafana.

7. Metwokumwe nOmayeletumbulo 9:13-18, oshike sha ningwa po shi na sha naavo va tambula ko eshivo lomukainhu ehe na eendunge? (Tala yo efano.)

⁷ Natu ka kundafaneni eshivo ‘lomukainhu ehe netulumuko,’ ile tu tye ehe na eendunge. (Lesha Omayeletumbulo 9:13-18.) Okwa shiva nouladi ovo vehe na eendunge ‘ve uye kuye’ nova lye pamwe naye. Oshike she va ningilwa? ‘Ovashivwa vakwao ve li mokule moshovafi.’ Otashi dulika to dimbuluka omupopyofano wa faafana, oo wa tumbulwa metetekelo mOmayeletumbulo. Otwa londwelwa kombinga ‘yomukainhu wovanhu,’ ile tu tye oshondolo nosho yo “omuholi woipala.” Otwa lombwelwa taku ti: “Eumbo laye tali endamene kefyo.” (Omayel. 2:11-19) Omayeletumbulo 5:3-10 otae tu londwele shi na sha ‘nomukainhu wovanhu,’ ile tu tye oshondolo, oo “eemhadi daye tadi kulukile mefyo.”

8. Ohatu ka ninga etokolo lilipi?

⁸ Ovo tava pwilikine ‘komukainhu ehe netulumuko,’ ile tu tye ehe na eendunge, otava ka ninga etokolo, ngeenge otava ka tambula ko eshivo laye, ile hasho. Nafye otashi dulika tu lihange monghalo ya faafana. Ohatu ka ninga po shike, ngeenge umwe ote tu kondjifa tu ye momilele, ile ngeenge otwa mono omafano oipala ombadilila, oo haa kala kointaneta?

9-10. Otu na okuhenuka elihumbato lopamilele inali koshoka omolwomatomheno amwe elipi?

⁹ Ope na omatomheno a femba kutya omolwashike tu na okuhenuka elihumbato olo tali twala moluhaelo. “Omukainhu ehe netulumuko” okwa ti: “Omeva oulunga omanyenye.” “Omeva oulunga” oshike? Ombiibeli oya yelekanifa omilele pokati kovalihomboli nomeva taa tulumukifa. (Omayel. 5:15-18) Omushamane  nomukulukadi, ovo va hombola paveta, ova pitikwa va hafele omilele pamwe. Osho inashi yooloka ko tuu ‘komeva oulunga.’ Osho otashi dulika tashi ulike komilele inadi pitikwa, ile oluhaelo. Luhapu ohali ningwa meholeko, ngaashi ashike ombudi hai vake meholeko. “Omeva oulunga” otashi dulika taa monika manyenye, ngeenge ovo va kwatelwa mo otava diladila kutya kape na oo e wete osho tava ningi. Oko kaku fi tuu okulifufya kwa kwata moiti! Otave lipukifa vo vene, molwaashi Jehova oku wete keshe shimwe. Ngeenge okwa kala ine tu hokwa vali, otashi ka kala oshinima shii neenghono, oshinima osho tashi dulu oku tu ningilwa, ndele kashi ‘nyenye,’ ile shiwa. (1 Kor. 6:9, 10) Ashike ope na natango shihapu.

¹⁰ Oluhaelo otali dulu okuningifa omunhu a kale a fya ohoni, e udite ehe na oshilonga, okuninga omateelelo inaa teelelika nokuteya po omaukwaneumbo. Oshi li pandunge okuhenuka eshivo lokuya ‘keumbo’ lomukainhu ehe na eendunge nokulya pamwe naye. Kakele kokukanifa ekwatafano letu naJehova, ovanhu vahapu ovo hava i moluhaelo ohava kwatwa komikifi, odo tadi twala mefyo lo venevene. (Omayel. 7:23, 26) Etukulwa 9 ovelishe 18, oya ti: ‘Ovashivwa vakwao ve li mokule moshovafi.’ Omolwashike ovanhu vahapu hava tambula ko eshivo lomukainhu oo, olo tali twala moupyakadi? — Omayel. 9:13-18.

11. Omolwashike sha nyika oshiponga neenghono okutala omafano oipala?

¹¹ Oshinima osho shi li keshe pamwe, osho tu na okuhenuka, omafano oipala. Vamwe ohava diladila kutya inashi nyika oshiponga okutala omafano oipala. Mepingafano naasho, okutala omafano oipala osha nyika oshiponga, haku ningifa omunhu a kale ine lifimaneka nohaa piki ovanhu. Ngeenge ovanhu ova tale omafano inaa koshoka, ohashi kala shidjuu okudja mo momadiladilo avo. Shikwao vali, omafano oipala ihaa dipaa omahalo a puka, ndele ponhele yaasho, ohae a xwaxwameke. (Kol. 3:5; Jak. 1:14, 15) Vahapu ovo hava tale omafano oipala, ohashi va ningifa va ye moluhaelo.

12. Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya ohatu henuka okutala omafano oo taa dulu okupendula omahalo omilele?

¹² Tu li Ovakriste, oshike tu na okuninga po, ngeenge otwa mono efano loipala koikwaelektronika yetu? Otu na oku li henuka diva. Otashi ka kala shipu okuninga ngaho, ngeenge otwa dimbuluka kutya ekwatafano letu naJehova olo oshinima shi na ondilo elela. Omafano oo tashi dulika inaa talika ko oipala, otashi dulika a pendule mufye omahalo omilele. Omolwashike tu na oku a henuka? Omolwaashi inatu hala okukatuka nokuli nonghatu inini, opo tu nyone momitima detu. (Mat. 5:28, 29) Omukulunhuongalo wokoThailand wedina David okwa ti: “Ohandi lipula kutya: ‘Nokuli nonande omafano kae fi oipala, mbela ohandi ka hafifa ngoo Jehova, ngeenge onda twikile oku a tala?’ Okutomhafana kwa tya ngaho, okwa kwafela nge ndi katuke pandunge.”

13. Oshike tashi tu kwafele tu katuke pandunge?

¹³ Okukala twa tila okulonga keshe osho tashi nyemateke Jehova otaku tu kwafele tu katuke pandunge. Okutila Kalunga oko “efina,” ile ekanghameno “lounongo.” (Omayel. 9:10) Osho otu shi liwetele pehovelo letukulwa 9 lOmayeletumbulo, omo ‘ounongo washili’ wa yelekanifwa nomukainhu mukwao wopafaneko.

14. Eshivo limwe li lili lilipi hatu lesha kombinga yalo mOmayeletumbulo 9:1-6?

¹⁴ Lesha Omayeletumbulo 9:1-6. Omu ohatu lesha mo kombinga yeshivo olo la dja kOdjo younongo washili, Omushiti wetu omunaendunge a shiya ko. (Omayel. 2:6; Rom. 16:27) Pomhito ei, ohatu lesha kombinga yeumbo la kula li na eengudi heyali. Osho otashi ulike kutya Jehova oha yandje nehalo liwa noha tambula ko  aveshe ovo va hala okutula moilonga ounongo waye monghalamwenyo yavo.

15. Kalunga ote tu shivi tu ninge shike?

¹⁵ Jehova oha yandje nehalo liwa noha yandje shihapu. Omaukwatya oo otaa ulike ‘ounongo washili,’ oo tau fanekwa komukainhu, oo a popiwa mOmayeletumbulo etukulwa 9. Ehokololo eli ola tumbula omukainhu wopafaneko, oo a longekida nawa ombelela, omaviinyu nokwa unganeka oshitaafula meumbo laye. (Omayel. 9:2) Shikwao vali, metwokumwe novelishe 4 no 5: “Ou ehe neendunge, ta lombwelwa kuo [ounongo washili]: ‘Ileni, lyeni momungome wange.’” Omolwashike tu na okuya keumbo lounongo washili nokulya oikulya oyo ya longekidwa komukainhu oo? Jehova okwa hala ovana va kale ovanaendunge nove li meameno. Ina hala tu ninge omapuko oo tae ke tu ehameka, nomolwaasho “ovanashili Ye ote va tuvikilile ekwafo.” (Omayel. 2:7) Ngeenge otwa kala tu na oumbada wokutila Jehova wa yuka, ohatu ka kala twa hala oku mu hafifa. Ohatu pwilikine komayele aye opandunge nohatu a tula moilonga nehafo. — Jak. 1:25.

16. Ongahelipi etilokalunga la kwafela Alain a ninge etokolo li li pandunge, nosha etifa oidjemo ilipi?

¹⁶ Natu ka taleni kunghee etilokalunga la kwafela Alain a ninge etokolo lopandunge. Alain, oo e li omukulunhuongalo meongalo lopaKriste noku li omuhongifikola, okwa ti: “Ovanailonga pamwe naame vahapu ova tala ko okutala eefilima di na sha nomafano oipala di li onghedi yokuhonga kombinga yomilele.” Ndele Alain oku shii kutya osho kashi fi shoshili. Okwa ti: “Molwaashi ondi hole nonda fimaneka Jehova, onda li nda dika eenyala medu, opo ndiha tale eefilima da tya ngaho. Onda li yo nda yelifila ovanailonga pamwe naame kutya omolwashike.” Okwa li a tula moilonga omayele ‘ounongo washili’ nokwa ‘enda mondjila yeendunge.’ (Omayel. 9:6) Vamwe vomovahongi vakwao ova li va kumwa neenghono, nopaife ohava konakona Ombiibeli nokukala pokwoongala kwopaKriste.

17-18. Omanangeko noupuna elipi taa hafelwa kwaavo va tambula ko eshivo okudja ‘kounongo washili,’ nova teelela nodjuulufi oku ka ninga shike? (Tala yo efano.)

¹⁷ Jehova okwa longifa oihopaenenwa yovakainhu ovo vavali a ulike nghee hatu dulu okukala nonakwiiwa ihafifa. Ovo hava tambula ko eshivo “lomukainhu ehe netulumuko,” ile ehe na eendunge, ohava kendabala okumona ‘ouwa’ momilele inadi koshoka. Ashike inava didilika kutya osho tava ningi otashi ka kuma osho tava ka ningilwa monakwiiwa. Eenghatu davo otadi va twala “mokule moshovafi.” — Omayel. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Ovo hava tambula ko eshivo lomukainhu oo e lile po ‘ounongo washili,’ otava ka kala  ve na onakwiiwa i lili. Ova hafa, molwaashi ove na keshe shimwe osho va pumbwa, opo va kale popepi naJehova. (Jes. 65:13) Jehova okwa popya okupitila momuprofeti Jesaja, a ti: “Pwilikinei nge hano, nye mu lye ounyenye, neemwenyo deni nadi hepuluke pomaadi.” (Jes. 55:1, 2) Ohatu lihongo okukala tu hole osho Jehova e hole nokukala tu tonde osho e tonde. (Eps. 97:10) Ohatu kala twa hafa, ngeenge hatu shivi vamwe va mone ouwa okudja ‘mounongo washili.’ Ohatu kala twa fa ovapiya ovo ‘hava shivi kominghulo doikulundudu yoshilando: “Omushima ne uye oku.”’ Omauwa oo hatu mono nosho yo ovo hava tambula ko eshivo letu kae fi opakafimbo, ndele otaa kalelele. Otae tu kwafele tu kale “nomwenyo” waalushe, eshi hatu ende ‘mondjila yeendunge.’ — Omayel. 9:3, 4, 6.

19. Metwokumwe nOmuudifi 12:13, 14, otu na okukala twa tokola toko okuninga shike? (Tala yo oshimhungu “E tilokalunga ohali tu etele ouwa.”)

¹⁹ Lesha Omuudifi 12:13, 14. Etilokalunga nali twikile okwaamena omitima detu noku tu kwafela tu kale twa koshoka paenghedi nokweehena popepi naJehova momafiku aa a kolokosha. Ohatu ka twikila okushiva ovanhu vahapu ngaashi tashi dulika va konge ‘ounongo washili’ nove lihonge kuo, molwaashi otu hole Jehova notwe mu fimaneka nomutima wetu aushe.