1-2. (a) Paulus okwa li e li monghalo ilipi, eshi a shangela Ovaefeso, nomolwashike a li e va shangela? (b) Omapulo elipi hatu ka kundafana?

 ESHI omuyapostoli Paulus a li modolongo yomeumbo muRoma, okwa li a hala okutwa omukumo ovaitaveli vakwao. Ka li ta dulu oku va talela po komudidi, onghee okwa li e va shangela eenhumwafo. Onhumwafo imwe oyo a li a shangela Ovaefeso olwomo 60, ile 61 O.P. lwaapo. — Ef. 1:1; 4:1.

² Omido omulongo lwaapo da tetekela, Paulus okwa kala efimbo lonhumba muEfeso, ta udifa nokuhonga onghundana iwa. (Oil. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Okwa li e hole neenghono ovamwaxe nokwa li a hala oku va kwafela va kale ovadiinini kuJehova. Ndele omolwashike a li a shangela Ovakriste ovavaekwa kombinga yomilaulu nosho yo ouyelele? Noilihongomwa ilipi Ovakriste aveshe tava dulu okulihonga momayele oo? Natu ka kundafaneni omanyamukulo omapulo oo.

OKUDJA MOMILAULU VA FINDA MOUYELELE

3. Omifefifo dilipi Paulus a longifa monhumwafo yaye oyo a shangela Ovaefeso?

³ Paulus okwa li a shangela Ovakriste Ovaefeso, a ti: “Nale omwa li momilaulu, ndele paife omu li mouyelele.” (Ef. 5:8) Apa Paulus okwa longifa omifefifo, omilaulu nosho yo ouyelele, opo a yelife nghee Ovaefeso va li va lunduluka neenghono. Natu ka kundafaneni kutya omolwashike Paulus a li a popya kutya Ovaefeso ‘ova li nale momilaulu.’

4. Omeityo lilipi Ovaefeso va li momilaulu dopalongelokalunga?

⁴ Omilaulu dopalongelokalunga. Ovaefeso, ovo Paulus a li a shangela, ova li va pikwa kelongelokalunga loipupulu nosho yo  koumhulile, fimbo va li inave lihonga oshili nokuninga Ovakriste. MuEfeso omwa li otembeli yoshikalungakainhu shOvagreka, Artemis, oyo ovanhu vahapu vopefimbo opo va li va tala ko i na omatungo a denga mbada kuhe na vali. Ovanhu ova li hava i kotembeli oko, opo va ka longele oikalunga. Ovahambuli ova li hava likola oimaliwa ihapu mokuninga oikalunga noku i landifa po. (Oil. 19:​23-27) Kakele kaasho, ovanhu vahapu muEfeso ova li yo hava kufa ombinga moumhulile. — Oil. 19:19.

5. Omeityo lilipi Ovaefeso va li momilaulu dopaenghedi?

⁵ Omilaulu dopaenghedi. Ovanhu vomuEfeso ova li ve na elihumbato la xutuka neenghono, nokava li hava fi ohoni elihumbato lavo lii. Omashendjo oulai okwa li haa udika alushe meenhele domaudano moshilando, nokuli nopoivilo yomalongelokalunga. (Ef. 5:3) Vahapu muEfeso ova li va “dina omifikamhango dopaenghedi.” (Ef. 4:​17-19) Ofimbo Ovaefeso inave lihonga kombinga yomifikamhango daJehova daasho sha yuka nosho yo osho sha puka, eliudo lavo kala li ha li va nyenyetele, ngeenge va ninga sha sha puka. Kava li yo hava kala ve na ko nasha kombinga yanghee Jehova ha kala e uditile elihumbato lavo. Omolwomatomheno oo, Paulus okwa li a popya kutya “ove li momilaulu pamadiladilo noitava ka mona omwenyo oo Kalunga te tu pe.”

6. Omolwashike Paulus a popya kutya Ovaefeso ‘paife ove li mouyelele’?

⁶ Ovaefeso vamwe ova li va dja mo momulaulu. Paulus okwa shanga, a ti: “Paife omu li mouyelele eshi mu na ekwatafano nOmwene.” (Ef. 5:8) Paife ova li metwokumwe nEendjovo daJehova, odo da faafanifwa nouyelele, oo tau va wilike. (Eps. 119:105) Ovaefeso ovo ova li va efa po eenghedindjikilile delongelokalunga loipupulu nosho yo elihumbato la xutuka. Ova li va ninga “ovahopaeneni vaKalunga,” nova li va ninga ngaashi tava dulu, opo va longele Jehova noku mu hafifa. — Ef. 5:1.

7. Omonghedi ilipi onghalo yetu ya faafana naayo yOvakriste vahapu vomuEfeso?

⁷ Monghedi ya faafana, fimbo inatu shiiva oshili, otwa li momilaulu domalongelokalunga nosho yo dopaenghedi. Vamwe vomufye, otwa li hatu dana oivilo yomalongelokalunga oipupulu, ofimbo vamwe vomufye twa li tu na  onghalamwenyo inai koshoka. Ashike eshi twe lihonga kombinga yomifikamhango daJehova douyuki nosho yo osho sha puka, otwa ninga omalunduluko. Otwa hovela okukaleka onghalamwenyo yetu metwokumwe noiteelelwa yaye youyuki. Oshidjemo, ohatu hafele omauwa mahapu. (Jes. 48:17) Ndele nande ongaho, otwa taalela yo omashongo taa twikile. Otwa pumbwa okukala kokule nomilaulu odo twa fiya po, nokukala hatu “ende ngaashi ovana vouyelele.” Ongahelipi hatu dulu okuninga ngaho?

HENUKA OMILAULU

8. Metwokumwe nOvaefeso 5:​3-5, Ovaefeso ova li va pumbwa okuhenuka shike?

⁸ Lesha Ovaefeso 5:​3-5. Opo Ovakriste Ovaefeso va kale kokule nomilaulu dopaenghedi, ova li ve na okutwikila okuhenuka eenghedindjikilile odo itadi hafifa Jehova. Naasho inashi kwatela mo ashike oluhaelo, ndele osha kwatela mo yo omashendjo oulai. Paulus okwa li a dimbulukifa Ovaefeso kutya ova li ve na okuhenuka oinima oyo, ngeenge ova hala oku ka “fyuulula Ouhamba waKristus naKalunga.”

9. Omolwashike tu na okulungama tuha kufe ombinga moinima oyo tai dulu oku tu twala moluhaelo?

⁹ Nafye otwa pumbwa okutwikila okukondja, opo tuha dingatelwe ‘koilonga yongaho yomilaulu.’ (Ef. 5:11) Oshoshili kutya, ngeenge omunhu ota tale, ile ta pwilikine, ile ta popi kombinga yoinima inai koshoka, ota dulu okulonga noupu osho sha puka. (Gen. 3:6; Jak. 1:​14, 15) Moshilongo shimwe, ongudu yovamwatate oya li ya panga oukaume komakwatafano opaintaneta. Vahapu vomuvo ova li va hovela okupopya kombinga yoinima yopamhepo. Ashike mokweendela ko kwefimbo, ova li va hovela okupopya kombinga yoinima oyo itai hafifa Jehova. Ova li hava kundafana unene kombinga yomilele. Lwanima, vahapu vomuvo ova ka popya kutya eendjovo inadi koshoka ode va twala moluhaelo.

10. Satana oha kendabala oku tu pukifa ngahelipi? (Ovaefeso 5:6)

¹⁰ Ounyuni waSatana otau kendabala oku tu pukifa, noku tu itavelifa kutya osho Jehova a tala ko inashi koshoka, inashi puka nandenande. (2 Pet. 2:19) Osho itashi tu kumwifa. Omwiyo umwe oo Ondiaboli ya kala nokulongifa efimbo lile, oo okupukifa ovanhu, opo vaha dule okudidilika mo osho sha yuka nosho yo osho sha puka. (Jes. 5:20; 2 Kor. 4:4) Nomolwaasho itashi kumwifa, eshi eemuvi, oinima oyo hai ulikwa ko-TV nosho yo keenhele dokointaneta, hai xumifa komesho oinima oyo i li omhinge nomifikamhango daJehova douyuki. Satana ota kendabala oku tu pukifa, opo tu diladile kutya eenghedindjikilile nosho yo elihumbato inali koshoka, inali tambulwa ko ashike, ndele olihafifa noinali nyika oshiponga. — Lesha Ovaefeso 5:6.

11. Ongahelipi oshimoniwa shaAngela sha divilika omhumbwe yokutula moilonga omayele opandunge oo taa hangwa mOvaefeso 5:7? (Tala yo efano.)

¹¹ Satana okwa hala tu kale hatu endafana novanhu ovo tave ke shi ningifa shidjuu kufye okudiinina omifikamhango daJehova. Nomolwaasho Paulus a ladipika Ovaefeso, a ti: ‘Inamu hopaenena’ ovo hava longo osho shii koshipala shaKalunga. (Ef. 5:7) Ashike otwa pumbwa yo okukala twa lungama tu dule Ovaefeso vonale, molwaashi kunena ohatu dulu okukala efimbo novanhu, hakomudidi ashike, ndele nokomakwatafano okointaneta. Angela, a oo ha kala moAsia, okwa mona nghee omakwatafano opaintaneta a nyika oshiponga. Okwa ti: “Omadiladilo ange okwa li a lunduluka kanini nakanini. Diva konima yaasho, kasha li vali hashi piyaaneke nge okukala ndi na ookaume ovo inava lenga omafinamhango  Ombiibeli. Mokweendela ko kwefimbo, onda li nda hovela okukala handi diladila kutya oshi li ashike nawa okukala nonghedi yokukalamwenyo oyo itai hafifa Jehova.” Ashike ovakulunhuongalo vamwe ovanahole ova li va kwafela Angela a ninge omalunduluko a pumbiwa. Okwa ti: “Paife ohandi yandje elitulemo kuJehova nosho yo komadiladilo aye, ponhele yokuyandja elitulemo komakwatafano opaintaneta.”

12. Oshike tashi ke tu kwafela tu diinine omifikamhango daJehova daasho sha yuka nosho yo osho sha puka?

¹² Otwa pumbwa okukondjifa omadiladilo ounyuni, oo kutya elihumbato inali koshoka ola tambulwa ko. Otu shi shii kutya ola puka. (Ef. 4:​19, 20) Oshiwa okulipula kutya: ‘Mbela ohandi henuka ngoo eendafano keshe inali pumbiwa novanailonga vakwetu, novanafikola vakwetu, ile navamwe ovo inava lenga omifikamhango daJehova douyuki? Mbela ohandi yambidida ngoo nouladi omifikamhango daJehova, nokuli nonande vamwe ohava ula nge kutya ondi li konima yefiya, eshi handi ningi ngaho?’ Ngaashi sha ulikwa mu 2 Timoteus 2:​20-22, otashi dulika yo twa pumbwa okukala twa lungama, ngeenge hatu hoolola ookaume kopofingo meongalo lopaKriste. Otwa pumbwa okukaleka momadiladilo kutya vamwe otashi dulika vehe tu kwafele tu kale ovadiinini, eshi hatu longele Jehova.

KALENI HAMU LIHUMBATA “NGAASHI OVANA VOUYELELE”

13. Osha hala okutya ngahelipi okukala hatu “ende ngaashi ovana vouyelele”? (Ovaefeso 5:​7-9)

¹³ Paulus okwa ladipika Ovakriste Ovaefeso vaha twikile ashike okuhenuka omilaulu, ndele ova kale hava “ende ngaashi ovana vouyelele.” (Lesha Ovaefeso 5:​7-9.) Osho osha hala okutya ngahelipi? Oku shi popya paunafangwa, osha hala okutya okulihumbata ngaashi Ovakriste vashili efimbo keshe. Onghedi imwe omo to dulu okuninga ngaho, omokulesha noukeka nosho yo okukonakona Ombiibeli pamwe noishangomwa oyo ya kanghamena kOmbiibeli. Osha fimana yo okuyandja elitulemo koshihopaenenwa nosho yo komahongo aJesus Kristus, “ouyelele wounyuni.” — Joh. 8:12; Omayel. 6:23.

14. Ongahelipi omhepo iyapuki tai dulu oku tu kwafela?

¹⁴ Otwa pumbwa yo ekwafo lomhepo iyapuki  yaKalunga, opo tu twikile okulihumbata ngaashi “ovana vouyelele.” Omolwashike? Omolwaashi kashipu okukala twa koshoka mounyuni ou u na elihumbato inali koshoka. (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8) Omhepo iyapuki otai dulu oku tu kwafela tu finde omadiladilo ounyuni, mwa kwatelwa omahongo opanhu nosho yo etaleko lavo, olo tali kondjifafana nomadiladilo aKalunga. Omhepo iyapuki otai dulu yo oku tu kwafela tu kale hatu ‘longo ouwa nokukala ovayuki.’ — Ef. 5:9.

15. Omeenghedi dilipi omo hatu dulu okumona omhepo iyapuki? (Ovaefeso 5:​19, 20)

¹⁵ Onghedi imwe omo hatu dulu okumona omhepo iyapuki omokwiilikana tu i pewe. Jesus okwa popya kutya Jehova ota ka ‘yandja omhepo iyapuki kwaavo tave mu indile.’ (Luk. 11:13) Ngeenge hatu tange Jehova pamwe pokwoongala kwopaKriste, ohatu pewa yo omhepo iyapuki. (Lesha Ovaefeso 5:​19, 20.) Omhepo iyapuki yaKalunga ohai tu nwefa mo nawa, opo tu kale metwokumwe nonghedi oyo tai hafifa Kalunga.

16. Oshike tashi ke tu kwafela tu ninge omatokolo opandunge? (Ovaefeso 5:​10, 17)

¹⁶ Ngeenge hatu ningi omatokolo a fimana, otwa pumbwa okukonakona tu tale kutya “ehalo laJehova olilipi” nokukatuka metwokumwe nalo. (Lesha Ovaefeso 5:​10, 17.) Ngeenge otwa mono omafinamhango Ombiibeli oo taa longo monghalo yetu, kungaho ohatu kongo omadiladilo aKalunga moshinima osho. Opo nee eshi hatu tula moilonga omafinamhango aye, ohatu ka dula okuninga omatokolo opandunge.

17. Oshike sha kwatelwa mo mokulongifa nawa efimbo letu? (Ovaefeso 5:​15, 16) (Tala yo efano.)

¹⁷ Paulus okwa li yo a yandja omayele kOvakriste vomuEfeso va longife nawa efimbo lavo. (Lesha Ovaefeso 5:​15, 16.) ‘Omunawii,’ omutondi wetu Satana, okwa hala tu kale twe lipyakidila neenghono noinima younyuni, opo tuha mone efimbo lokulongela Kalunga. (1 Joh. 5:19) Omukriste ota dulu okuhovela okuyandja elitulemo koimaliwa, kehongo, ile koilonga, ponhele yokuyandja elitulemo keenghedi  dihapu omo ta dulu okulongela Jehova. Ngeenge okwa ningi ngaho, ota ka ulika kutya ota diladila ngaashi ovanhu mounyuni. Oshoshili kutya oinima ya tya ngaho inai puka muyo vene, ashike katu na oku i tula pondodo yotete monghalamwenyo yetu. Opo tu ende ngaashi “ovana vouyelele,” otwa pumbwa ‘okulongifa nawa efimbo letu,’ sha hala okutya, okuyandja elitulemo koinima oyo ya fimana shili.

18. Eenghatu dilipi Donald a li a katuka, opo a longife nawa efimbo laye?

¹⁸ Konga eemhito omo to dulu okulongela Jehova pauyadi. Osho osho Donald, wokoSouth Africa, a li a ninga. Okwa ti: “Onda li nda diladila konghalamwenyo yange nokwiilikana nda mana mo kuJehova a kwafele nge, opo ndi longe shihapu moukalele. Onda li nda ilikana, opo ndi mone oilonga oyo tai pitike nge ndi mone efimbo lihapu mokuudifa. Kekwafo laJehova, onda li nda mona oilonga oyo tai wapalele. Ame nomukulukadi wange, otwa li twa hovela okulongela Jehova efimbo li yadi.”

19. Ongahelipi hatu dulu okutwikila okweenda “ngaashi ovana vouyelele”?

¹⁹ Onhumwafo oyo Paulus a shangela Ovaefeso oi na okukala ye va kwafela va kale ovadiinini kuJehova. Omayele oo a nwefwa mo, nafye otaa dulu oku tu kwafela. Ngaashi twe lihonga, otaa dulu oku tu kwafela tu hoolole omalihafifo nosho yo eendafano li li pandunge. Otaa dulu yo oku tu linyengifa tu twikile okukonakona Ombiibeli pandjikilile, opo ouyelele woshili u dule okutwikila oku tu wilika mukeshe osho hatu ningi. Omayele oo okwa divilika yo nghee omhepo iyapuki ya fimana, oyo tai dulu okwiimika omaukwatya mawa mufye. Ngeenge otwa tula moilonga osho Paulus a shanga, otashi dulu oku tu kwafela tu ninge omatokolo opandunge, oo e li metwokumwe nomadiladilo aJehova. Ngeenge otwa ningi oinima oyo, ohatu ka dula okuhenuka omilaulu dounyuni ou nokukala mouyelele.