Sara * okwa ti: “Ondi na eehoni noihandi kala ndi na elineekelo. Ihandi kala nda mangulukila ovanhu ovo ve na oukwatya wonyati nove na omukumo. Ohandi kala nda manguluka ngeenge ndi li novanhu ovo ve na elininipiko nomwenyo muwa. Ohandi kala nda manguluka okupopya novanhu va tya ngaho kombinga yomaliudo ange noku va lombwela omaupyakadi ange. Ookaume kange kopofingo navo osho ve li ngaho.”

Eendjovo daSara oda ulika kutya ngeenge otu na omwenyo muwa, ovanhu otava ka kala va hala okukala ookaume ketu. Omunhu oo e na omwenyo muwa oha hafifa yo Jehova. Ombiibeli oya ti: ‘Djaleni omwenyo muwa.’ (Kol. 3:12) Omwenyo muwa oshike? Ongahelipi Jesus a ulika omwenyo muwa? Ongahelipi oukwatya oo tau dulu oku tu kwafela tu kale twa hafa?

Omwenyo muwa oukwatya oo hau ulikwa komunhu oo e na ombili momutima. Omunhu oo e na omwenyo muwa oha ungaunga navakwao nawa, nonghenda noha kala a ngungumana ngeenge ta ningwa nai noku na elipangelo.

Nonande ovanhu ohava diladila kutya omunhu oo e na omwenyo muwa evaya, hasho nandenande. Oshitya shOshigreka “omwenyo muwa” osha li hashi longifwa kokupopya onghambe yomoixwa oyo ya kala nokudeulwa. Ashike onghambe oyo ohai kala natango i na eenghono noya deulwa okupangela eenghono dayo. Sha faafana, ngeenge otwa kala tu na omwenyo muwa ohatu ka dula okupangela okuhawanenena kwetu nokukala nombili novanhu vakwetu.

Otashi dulika tu diladile kutya ‘katu na oukwatya womwenyo muwa.’ Molwaashi otu li mounyuni mu na ovanhu ovakwanyanya nokave na elididimiko, otashi dulika shi kale eshongo kufye okukulika oukwatya womwenyo muwa. (Rom. 7:19) Onghee hano, ohashi pula eenghendabala okukulika oukwatya womwenyo muwa, ashike omhepo iyapuki yaJehova otai dulu oku tu kwafela tu kale tu na omwenyo muwa. (Gal. 5:22, 23) Omolwashike tu na okuninga eenghendabala tu kulike oukwatya womwenyo muwa?

Omwenyo muwa oukwatya oo hau nane ovanhu. Ngaashi Sara, oo a popiwa metetekelo, nafye ohatu kala twa manguluka ngeenge tu li novanhu ovo ve na omwenyo muwa. Jesus oye e li oshihopaenenwa sha denga mbada molwaashi okwa li e na omwenyo muwa nomunanghenda. (2 Kor. 10:1) Nokuli nounona ovo va li hava mono shidjuu okukala novanhu ovo vehe shii, ova li hava kala va halelela okukala popepi naye. — Mark. 10:13-16.

Omwenyo muwa ohau tu etele ouwa nosho yo ovanhu ovo hatu endafana navo. Ngeenge otu na  omwenyo muwa, itatu ka uda nai diva ile tu handuke diva. (Omayel. 16:32) Ohatu ka henuka omaliudo okukala tu udite ondjo konima eshi twa udifa omunhu wonhumba nai, unene tuu oo tu hole. Ovanhu ovo hatu endafana navo otava ka mona mo yo ouwa molwaashi ohatu ka pangela omaliudo etu, eenghedi detu noitatu ke va udifa nai.

Jesus okwa li a ulikila ovanhu aveshe kutya oku na omwenyo muwa nonande okwa li e na oinakuwanifwa ya kwata moiti nokukala e lipyakidila neenghono. Ovanhu vahapu vopefimbo laye ova li hava kala tava mono oixuna, va wililwa po nova li va pumbwa etulumuko. Kava li tuu va hekelekwa eshi Jesus e va shiva a ti: “Ileni kwaame . . . osheshi ame ondi na omwenyo muwa, nomomutima onde lininipika.” — Mat. 11:28, 29.

Ongahelipi hatu dulu okukala nomwenyo muwa ngaashi Jesus? Ngeenge otwa konakona Eendjovo daKalunga, ohatu ka mona nghee Jesus a li ha ungaunga novanhu, naashi a li ha ningi po ngeenge a taalela eenghalo didjuu. Opo nee ngeenge otwa ka shakeneka eenghalo odo tadi yeleke oukwatya wetu wokukala nomwenyo muwa, ohatu ka katuka ngaashi Jesus. (1 Pet. 2:21) Natu ka taleni koinima itatu oyo ya li ya kwafela Jesus a kale nomwenyo muwa.

Jesus okwa li e lininipika momutima. Jesus okwa ti kutya ‘oku na omwenyo muwa, nomomutima okwe lininipika.’ (Mat. 11:29) Ombiibeli oya popya omaukwatya oo avali pamwe molwaashi omwenyo muwa owa pambafana nelininipiko. (Ef. 4:1-3) Omolwashike hatu tile ngaho?

Elininipiko ohali tu kwafele tuha kale hatu handuka diva kwaasho ovanhu va popya kombinga yetu. Jesus okwa li e linyenga ngahelipi eshi ovanhu vamwe va li tave mu ulula kutya “omufukenhu nongholwe”? Jesus okwa li a ulika kutya osho kashi fi shoshili okutala konghedi omo a katuka. Molwaashi okwa li e lininipika, okwa li a ulika kutya “ounongo ohau hololwa koilonga yao ya yuka.” — Mat. 11:19.

Ngeenge umwe okwa popi sha shii omolwomuhoko woye, oukashike kookanhu ile eputuko loye, oto dulu oku mu nyamukula nengungumano. Peter oo e li omukulunhuongalo wokoSouth Africa okwa ti: “Ngeenge handi ningilwa nai kuumwe oo ta popi sha, ohandi lipula handi ti, ‘Ngeno okwa li oJesus, ngeno okwa ninga po ngahelipi?’” Okwa weda ko a ti: “Onde lihonga okukala ihandi handuka diva.”

Jesus okwa li e shii kutya ovanhu ovalunde. Ovahongwa vaJesus ova li hava kala va halelela okulonga osho sha yuka, ndele molwaashi ova li ovalunde, haalushe sha li shipu kuvo okulonga osho sha yuka. Pashihopaenenwa, oufiku oo Jesus a dipawa okwa li a pula Petrus, Jakob naJohannes va kale oupafi pamwe naye, ashike ova li va nyengwa. Jesus okwa li a didilika kutya “omhepo oya halelela, ndele ombelela oi na ounghundi.” (Mat. 26:40, 41) Molwaashi okwa li e shii kutya ovayapostoli vaye ovalunde, ka li a uda nai.

Mandy omumwameme oo a li e hole okukembaula vakwao, ashike paife oha kendabala ngaashi ta dulu opo a shikule oshihopaenenwa shaJesus shokukala nomwenyo muwa. Okwa ti: “Ohandi kendabala okudimbuluka kutya ovanhu aveshe inava wanenena nohandi kendabala okuyandja elitulemo komaukwatya avo mawa ngaashi Jehova ha ningi.” Mbela onghedi omo Jesus a li a tala ko ovanhu kutya ovanghundi otai ku kwafele u kale ho ungaunga navo nomwenyo muwa?

Jesus okwa li ha efele oinima momake aKalunga. Eshi Jesus a li kombada yedu, okwa li ha ungaungiwa naye shihe li pauyuki. Okwa li ha udiwa ko pambabo, e tondike nokuhepekwa. Ashike nande ongaho, okwa kala nomwenyo muwa molwaashi okwa li e “lineekela filufilu Kalunga oo ha tokola pauyuki.” (1 Pet. 2:23) Okwa li e shii kutya Xe womeulu oku na ko nasha naye nota ka ungaunga nonghalo oyo yokuhenouyuki pefimbo la wapala.

Ngeenge otwa kala twa handuka nokukendabala okushunifila owii omunhu oo a ungaunga nafye shihe li pauyuki, otashi dulika tuha ka katuke pandunge nohatu ka naipika onghalo. Nomolwaasho Omishangwa de tu lombwela da ti: “Omunhu oo ha handuka diva iha katuka metwokumwe nouyuki waKalunga.” (Jak. 1:20) Nonande otashi dulika ehandu letu li kale li li pauyuki, otashi dulika tuha katuke pandunge molwaashi otu li ovalunde.

Omumwameme wokoGermany wedina Cathy okwa li ha ningi ‘lipopila to lika.’ Ashike eshi e lihonga okulineekela muJehova, okwa li a lundulula okudiladila kwaye. Okwa ti: “Paife ihandi ningi vali lipopila to lika. Ohandi kala nda ngungumana ndi shii kutya Jehova ota ka katuka onghatu pefimbo la wapala.” Ngeenge ou li oshihakanwa  shokuningilwa okuhenouyuki, shikula oshihopaenenwa shaJesus shokukala we lineekela muKalunga, naasho otashi ke ku kwafela u kale nomwenyo muwa.

Jesus okwa popya kutya ngeenge otwa hala okukala twa hafa otu na okukala tu na omwenyo muwa. Okwa ti: “Ovo ve na omwenyo muwa otava kala va hafa.” (Mat. 5:5) Didilika nghee okukala nomwenyo muwa haku tu kwafele meenghalo tadi shikula.

Okukala nomwenyo muwa ohaku ninipike omaupyakadi mohombo. Robert, omumwatate wokoAustralia, okwa ti: “Ohandi popi oinima oyo hai udifa nai omukulukadi wange shihe li pahalo lange. Eendjovo dii da popiwa komunhu a handuka ihadi dulu okwaalulwa. Onda li nda uda nai eshi nda mona kutya eendjovo odo nda popya oda udifa nai omukulukadi wange.”

“Atusheni ohatu ningi omapuko luhapu” mokupopya kwetu, neendjovo inadi diladilwa nawa ohandi dulu okweeta omaupyakadi mohombo. (Jak. 3:2) Meenghalo da tya ngaho, okukala nomwenyo muwa otaku ke tu kwafela tu kale twa ngungumana notu pangele elaka letu. — Omayel. 17:27.

Robert okwa li a longa noudiinini opo a kulike engungumano nelipangelo. Osho osha li sha eta oidjemo ilipi? Okwa ti: “Ame nomukulukadi wange ngeenge pa holoka okuhaudafana, ohandi kendabala okupwilikina kuye nelitulemo, okupopya nombili nokupangela ehandu lange. Paife ekwatafano lange nomukulukadi wange ola xwepopala.”

Okukala nomwenyo muwa ohaku tu kwafele tu ungaunge navamwe nawa. Ovanhu ovo hava handuka diva ohave ke lihanga ve na ookaume vanini. Ashike, omwenyo muwa ohau tu kwafele tu ‘kale nombili nokukaleka po oukumwe.’ (Ef. 4:2, 3) Cathy, oo a popiwa pehovelo, okwa ti: “Omwenyo muwa ohau kwafele nge ndi hafele eendafano navamwe, nokuli novanhu ovo ihatu tu tu fife navo.”

Omunhu oo e na omwenyo muwa oha kala nombili yokomutima. Ombiibeli oya kwatakanifa “ounongo wopombada” nomwenyo muwa nombili. (Jak. 3:13, 17) Omunhu oo e na omwenyo muwa oku na “omutima u nombili.” (Omayel. 14:30) Martin, oo a ninga eenghendabala da mana mo opo a kale e na omwenyo muwa, okwa ti: “Paife ohandi tifuka noihandi handuka diva. Ondi na ombili yokomutima nonda hafa.”

Oshoshili kutya otu na okulonga noudiinini opo tu kale nomwenyo muwa. Omumwatate umwe okwa ti: “Ohandi kala nda handuka neenghono omafimbo amwe.” Ashike Jehova, oo he tu ladipike tu kale nomwenyo muwa, ote ke tu kwafela tu u kulike. (Jes. 41:10; 1 Tim. 6:11) Jehova ‘ota ka manifa oku tu deula noku tu pa eenghono.’ (1 Pet. 5:10) Mokweendela ko kwefimbo, ngaashi omuyapostoli Paulus, nafye ohatu dulu okuhopaenena ‘elininipiko nefilonghenda laKristus.’ — 2 Kor. 10:1.