Paul: Otwa li twa tunhukwa neenghono. Osha li muNovemba mo 1985, eshi twa li tu li mondjila twa finda koLiberia, kOuninginino waAfrica, koshinakuwanifwa shetu shotete tu li ovatumwa. Odila yetu oya li ya kanghama muSenegal. Anne okwa ti: “Oku na ashike ovili imwe tu fike moLiberia.” Opo nee lwanima, otwa ka uda eshiivifo tali ti: “Aveshe ovo tava i koLiberia nava dje mo modila. Ovanhu vamwe otava kendabala okuumba ko oo ta pangele koshipundi, onghee itatu dulu vali okuya ko.” Momukokomoko womafiku omulongo, otwa kala pamwe novatumwa moSenegal, hatu pwilikine keenghundana notwa uda kutya ovanhu vahapu moLiberia ova li va dipawa, nepangelo kala li la pitika ovanhu va dje mo momaumbo avo, ngeenge ove shi ningi, otava ka dipawa.

Anne: Otwa li hatu kala twa lungamena keshe shimwe osho twa li hatu ningi. Okudja ashike kounona wange, onda li nda lukwa oshilukadina omolwoumbada. Ohandi kala nda tila, nokuli nokutauluka opate. Ashike otwa li twa tokola toko okuya koLiberia, nonande osha li sha nyika oshiponga.

Paul: Ame naAnne otwa kulila moshitukulwa shimwe kouninginino waEngland. Atushe otwa hovela okukokola ondjila konima eshi twa mana ofikola. Ovadali vange nosho yo meme waAnne ova li alushe have tu ladipike tu kokole ondjila. Ova li va hafa neenghono, eshi twa li twa hala okulongifa onghalamwenyo yetu moilonga yefimbo li yadi. Eshi nda li ndi na omido 19, onda li nda ya koBetel, na Anne okwa ka waimina nge, konima eshi twa hombola mo 1982.

Anne: Otwa li tu hole oilonga yetu yaBetel neenghono, ashike otwa kala alushe twa hala oku ka longela, oko ku na omhumbwe inene. Eshi twa longa pamwe novamwatate novamwameme moBetel, ovo va li ovatumwa nale, oshe tu ningifa nafye tu kale twa hala okuninga ovatumwa. Otwa kala nokwiilikana kondadalunde shi na sha naasho oufiku keshe, oule womido nhatu, onghee mo 1985 otwa li twa tunhukwa neenghono, eshi twa shivwa kofikola yaGilead ongudu onhi-79. Otwa li twa tuminwa koLiberia, kOuninginino waAfrica.

Paul: Otwa li twa ya nodila yotete, oyo ya li ya pitikwa okuya koLiberia. Ovanhu ova li hava kala va tila neenghono, molwaashi kava li va pitikwa va dje mo momaumbo avo oufiku. Ova li hava kala va tila neenghono fiyo opo shitwa opo hava faduka po, ngeenge ova udu otuwa tai ningi omaweelelo a fa omutopelo wondjebo. Opo tu kale twa ngungumana, otwa li hatu lesha  embo lOmapsalme oufiku keshe. Otwa li tu hole oshinakuwanifwa shetu neenghono. Anne okwa li omutumwa, ofimbo ame nda li handi longo koBetel pamwe naJohn Charuk. a Onda li nde lihonga shihapu kuye, molwaashi okwa kala moLiberia efimbo lile noku shii omashongo, oo ovamwatate novamwameme va taalela.

Anne: Omolwashike twa li tu hole oshinakuwanifwa shetu moLiberia? Omolwovamwatate novamwameme. Ova li ve tu ulikila ohole nova li ovadiinini. Ova li va ninga ookaume ketu nova li va ninga oilyo ipe youkwaneumbo wetu. Ova li have tu pe omayele mawa noku tu twa omukumo. Oilonga yokuudifa oya li itunhula. Ovaneumbo ova li hava udu nai, ngeenge otwa kala mo efimbo lixupi meumbo lavo. Ovanhu ova li hava kundafana kombinga yOmbiibeli keshe pamwe, nosha li shipu kufye okuhovela eenghundafana navo. Molwaashi otwa li tu na ovakonakonimbiibeli vahapu, osha li shidjuu okukonakona navo aveshe. Otwa li twa hafela okulongela koshitukulwa oko.

Paul: Moshilongo omwa li mu na ombili oule womido nhee, ashike mo 1989 omwa li mwa hovela oita yopashiwana. Ovo va li ve li omhinge nepangelo ova li va kwata ko oitukulwa oyo ya li popepi naBetel mo 2 Juli 1990. Oule weemwedi di li nhatu, katwa li hatu dulu okukwatafana novanhu, ovo ve li kondje yoshilongo mwa kwatelwa nokuli novapambele nosho yo ovo ve li keembelewa detu da kula. Elongifo leenghono ola li keshe pamwe moshilongo, oikulya kaya li ya wana, novakainhu vahapu ova li va kwatwa keenghono. Onghalo oyo idjuu oya li ya kuma oshilongo ashishe oule womido 14.

Anne: Ovanhu vomihoko dimwe ova li hava lwifa nokudipaa ovanhu vomihoko dimwe. Ovakwaita ova li hava kala keshe pamwe momapandavanda ve na oilwifo ihapu, va djala monghedi itilifa nohava i meumbo keshe nokukufa mo osho va hala. Vamwe vomuvo ova li hava dipaa ovanhu va fa ashike tava dipaa eexuxwa. Ovakwaita ova li hava kala va kondeka opate, naluhapu ova li hava dipaa ovanhu, ovo va li va hala okupita po. Ngeenge ove va dipaa ova li have va londeke kumwe, naasho osha li yo sha ningilwa popepi naBetel. Eendombwedi didiinini oda li da dipawa, mwa kwatelwa ovatumwa vavali.

Eendombwedi oda li da tula eemwenyo dado moshiponga, opo di holeke ovamwatate novamwameme vomihoko odo da li tadi kongwa nokudipawa. Ovatumwa nosho yo Ovabetel ova li va ninga sha faafana. Ovamwatate vamwe, ovo va li va faduka po, ova li ve uya kObetel nova li hava nangala peenduda dopedu, navamwe ova li hava di pamwe nafye meenduda detu dopombada. Oukwaneumbo wovanhu vaheyali owa li hau di pamwe nafye monduda yetu.

 Paul: Efiku keshe, ovakwaita ova li hava kendabala okuya mObetel, opo va tale ngeenge otwa holeka mo ovanhu. Efimbo keshe osho tashi ningwa, vavali vomufye ohatu i komuvelo wa kula waBetel, noku ka popya navo, ofimbo vavali ova li hava kala pekende tava tale. Ovo va ya komuvelo, ngeenge ova tula eenyala davo komesho, otashi ulike kutya ope na ombili. Ashike ngeenge ove di tula konima, otashi ulike kutya ovakwaita ova handuka neenghono, onghee ovo tava talele mekende ohava holeke diva ovamwatate.

Anne: Efiku limwe, ovamwatate kava li va dula okukelela ongudu yovakwaita ihe uye mo mObetel. Ame nomumwameme umwe otwa li twe lipatela mokandjuwo, omo mwa li mu na oshikopa i na okakololo kokuhondama. Omumwameme okwa li a hondama mokakololo oko. Ovakwaita ova li va shikula nge peenduda dopombada, ve na eendjebo davo. Ova li va denga pomuvelo wetu va handuka. Paul okwe va lombwela a ti: “Omukulukadi wange ota longifa okandjuwo.” Eshi nda li handi idile oshikopa, omo mwa li mwa hondama omumwameme, onda li handi ningi omaweelelo nosha li sha pula efimbo, opo ndi shune oinima moshikopa. Onda li handi diladila kutya ovakwaita ova li tave lipula kutya onda li handi ningi shike, onghee onda li nda tila neenghono, nolutu lange ola li tali kakama. Oshike nda li ndi na okuninga po? Onda li nda ilikana momutima handi pula Jehova a kwafele nge. Opo nee, onda li nda patulula omuvelo nonda li nda dula oku va popifa nda ngungumana. Umwe womuvo okwa li a undulila nge penya, nokwa ya a yukilila koshikopa nokuyeulula ko nokuhada mo. Ashike ka li a mona mo omunhu. Ye nongudu yaye ova li va hada meenduda dikwao nosho yo meembuli. Ashike natango, kava li va mona mo omunhu.

Paul: Oule weemwedi, otwa kala tuhe na oikulya ya wana. Ashike eendja dopamhepo odo da li hadi tu kaleke nomwenyo. Omushangwa wefiku, oo ashike wa li “oshuumbululwa” shetu, nosha li hashi tu pe eenghono.

Otwa li tu shii kutya, ngeenge otwa di mo moshitaimbelewa tu ka konge omeva nosho yo oikulya, ovo va li ve uya okuhondama otashi dulika va dipawe. Luhapu, Jehova okwa li he tu pe osho twa pumbwa, te shi ningi monghedi omo inatu shi teelela. Jehova okwa li he tu file oshisho, nokwa li he tu kwafele tu kale twa ngungumana.

Onghalo moshilongo oya enda nokunaipala, ashike oshili oya li ye tu pa eteelelo. Ovamwatate novamwameme ova li hava i onhapo lwoikando, opo va ka xupife eemwenyo davo. Ashike ova kaleka eitavelo lavo la pama nokukala va ngungumana, nonande otava piti meenghalo didjuu. Vamwe ova ti kutya, nonande ova pita meenghalo didjuu, oshe va kwafela ve lilongekidile “oudjuu munene.” Ovakulunhuongalo nosho yo ovamwatate ovanyasha ova li va ninga keshe osho tava dulu, opo va kwafele ovamwatate novamwameme. Ovamwatate novamwameme, ovo va tembuka, ova li hava kwafelafana. Ova li va hovela okuudifila koitukulwa oko va tembukila, nova li va ninga Olupale lOuhamba li li paunafangwa momufitu. Pefimbo olo la li lidjuu neenghono, okuya kokwoongala nosho yo okuudifa okwa li kwa kwafela ovamwatate va kale ve na eteelelo nosha li she va twa omukumo neenghono. Eshi twa li hatu tukula oikulya,  oikutu nosho yo oinima imwe, ovamwatate vahapu ova li tava pula eendjato dokuya moukalele, ponhele yoikutu, naasho osha li she tu kuma neenghono. Ovanhu vahapu, ovo va mona oixuna omolwoita, ova li va hala okuuda onghundana iwa. Ova li va kumwa eshi va mona kutya Eendombwedi oda hafa nodi na etaleko liwa, nonande otadi piti meenghalo didjuu. (Mat. 5:​14-16) Ouladi wovamwatate novamwameme, owa li we linyengifa ovakwaita vamwe va ninge Eendombwedi.

Paul: Peemhito dimwe, otwa li tu na okufiya po oshilongo. Otwa li twe shi fiya po lwoikando itatu oule wefimbo lixupi, nolwoikando ivali, otwa li twa ya oule wodula aishe. Omumwameme umwe omutumwa, okwa ngonga nawa nghee hatu kala tu udite. Okwa ti: “Ko-Gilead, otwa hongwa okukala tu hole ovamwatate novamwameme, onghee eshi twa li twa fiya po ovamwatate monghalo oyo ya li idjuu, osha li she tu udifa nai neenghono.” Ashike otwa li twa hafa neenghono eshi twa dula okukwafela ovamwatate novamwameme moLiberia, nonande otu li koilongo imwe.

Anne: MuMei 1996, vane vomufye otwa li twa hala okushinga eekilometa 16, tu ye konhele ya amenwa. Otwa li hatu longifa otuwa yehangano, omo mwa li mu na eembapila da fimana di na sha noshitaimbelewa shaLiberia. Opo nee, oshitukulwa shetu osha li sha ponokelwa. Ovakwaita ovanamapove, va handuka, ova li va umba eendjebo mombada, nova li ve tu kangheka. Vatatu vomufye otwa li twa kufwa mo motuwa nova li va shinga po otuwa, omo Paul a li. Otwa li ashike twa fikama twa kumwa neenghono. Diva konima yaasho, otwa li twa mona Paul ta di mongudu yovanhu nokwa li ta di eehonde momupolo. Omolwengwangwano, otwa li hatu diladila kutya okwa yashwa, ashike otwa ka mona kutya ngeno okwa li a yashwa, ngeno ita dulu okweenda. Omukwaita umwe okwa li e mu ehameka, eshi a li te mu undula mo motuwa, lao linene, ka li a mona oshiponga unene.

Popepi nafye opa li pe na otuwa yovakwaita vepangelo, nomwa li mu na ovanhu va tila. Otwa li twa tokola okulonda mo, ashike molwaashi kamwa li mu na onhele, otwa li twe likwatelela kondje yotuwa. Otuwa oya li tai shingililwa neenghono, hanga twa wa ko. Otwa li twa pula omushingi a kanghame, ndele okwa li a tila oku shi ninga. Otwa dula okufika konhele oko twa li twa hala, ashike otwa li twa loloka neenghono kokukwatelela notwa li hatu kakama koumbada.

Paul: Otwa li tu na oikutu ya kaka noya pombauka. Otwe litala hatu lipula kutya osha enda ngahelipi tu kale nomwenyo. Otwa li twa nangala poluhaela popepi nedakadaka olo la li la ululwa eembululu keeholo, olo la li le tu twala koSierra Leone mefiku la shikula ko. Otwa li twa hafa neenghono eshi twa fika, ashike otwa li hatu lipula novamwatate koLiberia.

Anne: Eshi twa fika moBetel moFreetown, Sierra Leone, ovamwatate novamwameme ova li have tu file oshisho nawa. Ashike onda li nda hovela okudiladila koinima ii oyo nda li nda mona. Efimbo lomutenya, onda li handi kala ndi li oupafi nonda tila, onda li ashike nda fa handi tu ondjodi. Oufiku, ohandi penduka nda pusha, handi kakama nondi na oumbada. Onda li handi fuda noudjuu. Paul okwa li ha papatele nge nokwiilikana pamwe naame. Otwa li hatu imbi omaimbilo Ouhamba fiyo osheshi itandi kakama vali. Onda li handi diladila kutya ohandi ka kwatwa koudu wa kwata moiti, noitatu ka kala vali ovatumwa.

Kandi na efiku ndi dimbwe osho sha ka ningwa po lwanima. Moshivike osho tuu osho, opa li pa pita oifo ivali. Shimwe osha li o-Awake! 8 Juni 1996. Omwa li mu na oshitukulwa “Coping With Panic Attacks.” Onda ka uda ko onghalo yange. Shimwe osha li Oshungonangelo 15 Mei 1996 yOshiingilisha, omo mwa li mu na oshitukulwa “Where Do They Get Their Strength?” MOshungonangelo omo, omwa li mu na efano longhanga i na evava la teka. Oshitukulwa osho osha popya kutya, ngaashi ashike onghanga hai twikile oku ka nyanga nokutuka, nonande oya teka evava, nafye ohatu dulu okutwikila okukwafela vamwe kekwafo lomhepo iyapuki yaJehova, nonande otwa ehamekwa pamaliudo. Jehova okwa li a pa nge eendja tadi pameke pefimbo la wapala. (Mat. 24:45) Onda li handi ningi omapekapeko nokwoongela oitukulwa oyo ya kundafana oupyakadi oo, nosha li sha kwafela nge neenghono. Mokweendela ko kwefimbo, kanda li vali handi kala nda tila ngaashi nale.

Paul: Otwa li hatu kala twa hafa neenghono, ngeenge hatu shuna koLiberia. Otwa li twa wanifa hanga omido 20 moshinakuwanifwa shetu pexulilo lo 2004. Oita oya li ya xula. Opa li pa ningwa omalongekido, opo oshitaimbelewa shi tungululwe. Ashike otwa li twa pewa oshinakuwanifwa shipe inatu shi teelela.

 Osha li shidjuu neenghono okufiya po ovamwatate novamwameme moLiberia, molwaashi otwa li tu va hole neenghono. Molwaashi otwa li twa mona nghee Jehova a li e tu nangeka noupuna, eshi twa li twa ya koGilead twa fiya po ovapambele, otwa li twa tambula ko oshinakuwanifwa shetu shipe. Otwa li twa tuminwa koGhana.

Anne: Otwa li twa lila neenghono, eshi twa fiya po Liberia. Otwa li twa kumwa eshi Frank, omumwatate omunamido, e tu lombwela a ti: “Inamu pumbwa okukala tamu diladila kombinga yetu.” Okwa weda ko vali a ti: “Otu shii kutya kamu na efiku mu tu dimbwe, ashike yandjeni elitulemo nomutima aushe koshinakuwanifwa sheni shipe. Oshi li enangeko noupuna la dja kuJehova, onghee fileni oshisho ovamwatate novamwameme.” Osho omumwatate a popya osha li she tu kwafela tu kale twe lilongekida oku ka panga oukaume novanhu vape, koshilongo oko tuhe shiivike ko naanaa. Keshe shimwe otashi ka kala shipe kufye.

Paul: Ashike nonande ongaho, inatu kalela po okwiikilila ovamwatate novamwameme moGhana. Omwa li mu na Eendombwedi dihapu neenghono. Otwe lihonga shihapu kuvo omolwoudiinini wavo nosho yo eitavelo lavo la pama. Opo nee, konima eshi twa kala moGhana omido 13, otwa li vali twa pewa oshinakuwanifwa shipe. Otwa li twa pulwa tu ka longele kOushilo waAfrica koshitaimbelewa shaKenya. Nonande otwa li twa djuulukwa ookaume ketu vokoilongo oko twa longela, otwa li twa panga diva oukaume novamwatate novamwameme moKenya. Ngaashi moGhana naLiberia, moKenya namo omu na oilonga ihapu yokuudifa.

Anne: Onda pita meenghalo didjuu omido da ka lupuka, noda li hadi etele nge oumbada omafimbo amwe. Eenghalo da nyika oshiponga, ile didjuu otadi dulu oku tu kuma palutu nopamaliudo. Ndele inatu teelela Jehova e tu xupife pashikumwifilonga meenghalo da tya ngaho. Nokuli nopaife, ngeenge nda uda omutopelo wondjebo, ohandi kala nda tila neenghono, neenyala dange ohadi kala da fya. Ashike onde lihonga okukala nde lineekela mekwafo alishe olo Jehova he tu pe, opo e tu pameke, mwa kwatelwa eyambidido lovamwatate novamwameme. Onda mona nghee a kwafela nge, eshi nda kala handi konakona, handi ilikana, handi i kokwoongala nomoukalele.

Paul: Vamwe otashi dulika va pule tava ti: “Omu hole ngoo oshinakuwanifwa sheni?” Oilongo otai dulu okukala iwa, ashike otamu dulu yo okuholoka omakuyunguto. Onghee, ponhele yokukala tu hole unene oshilongo, otu hole neenghono ovamwatate novamwameme, ovo ve li oukwaneumbo wetu. Nonande otwa dja momaputuko a yoolokafana, otu na ediladilo limwe, eshi hatu longele Jehova. Otwa li hatu diladila kutya otwa tumwa tu ke va twe omukumo, ndele oushili oyoo kutya, ova li ve tu pameka.

Oumwainafana wetu womounyuni aushe ou li enangeko noupuna la dja kuJehova. Shimha ashike tu li oshitukulwa sheongalo, ohatu ka kala twa amenwa. Ohatu dulu okukala tu na oushili kutya, ngeenge otwa twikile okukala twe lineekela muJehova, ote ke tu pa eenghono, opo tu dule okulididimika. — Fil. 4:13.