1924 — Omido efele da pita
OSHIFO shoBulletin shaJanuali 1924 osha ti: “Molwaashi otu li pehovelo lomudo, Ovakriste aveshe va ninginifwa, otashi ka kala shiwa ngeenge ova kongo eenghedi omo tava dulu okulonga shihapu moilonga yaJehova.” a Momukokomoko wodula, Ovakonakoni vOmbiibeli ova li va tula moilonga omayele oo, mokukala ovaladi nokuudifa meenghedi dipe.
OVA LI VA UDIFA OKUPITILA MORADIO
Osha pula efimbo opo ovamwatate mObetel va tote po oradio yo-WBBR moStaten Island, New York City. Konima eshi va wapaleka onhele, ova tunga eumbo la kula lovanailonga nosho yo etungo lokutuvikila oilongifo. Konima eshi oilonga oyo ya pwa, ovamwatate ova li va hovela okukonga oshilongifo osho sha pumbiwa, opo va dule okupopya “moradio.” Ashike ova li ve na okufinda omaupyakadi onhumba.
Ovamwatate ova li va mona kutya oshidjuu neenghono okutula mo owayela oyo ya kula yoradio. Owayela, oyo ya li i na oule weemeta 91, oya li i na okutulikwa pokati koiti ivali, osho keshe shimwe sha li shi na oule weemeta 61. Onghendabala yotete, kaya li ya pondola. Konima eshi va li ve lineekela muJehova, ova ka pondola. Calvin Prosser, oo naye a longa moprojeka oyo, okwa ti: “Ngeno otwa pondolele monghendabala yetu yotete, ngeno otwa kala twa hafa neenghono.” Ovamwatate ova li va pandula Jehova eshi va pondola, ashike ova ka kala natango ve na oupyakadi.
Onghedi yokulongifa oradio oya li ipe, nosha li shidjuu okulanda oshilongifo osho sha li sha pumbiwa. Ashike ovamwatate ova li va dula okumona moshitukulwa oshilongifo osho sha longa nale. Ponhele va lande embako, ova li ashike va longifa otelefona yovenevene. Oufiku umwe, muFebruali, ovamwatate ova li va tokola va ninge omalolelo oilongifo aishe oyo i li paunafangwa. Ova li va pumbwa oradio, opo ovamwatate va dule okupwilikina komaimbilo Ouhamba. Umwe womovamwatate ovo, Ernest Lowe, ota dimbuluka oshinima shi yolifa osho sha li sha ningwa mefiku olo. Okwa ti kutya ofimbo va li tava imbi, ova dengelwa ongodi b oo a li a uda eshi tava imbi okupitila moradio yaye, ofimbo e li koBrooklyn, osho shi li kokule navo eekilometa 25.
kOmutokoli Rutherford,Omumwatate Rutherford okwa ti: “Ina mu imba vali. Otamu imbi ashike mwa fa tamu kwena!” Ovamwatate ova li va fya ohoni, nova efa po diva okwiimba, ashike ova li ve shii kutya oradio otai longo notava dulu okuhovela diva oku i longifa.
Mo 24 Februali 1924, eshi va popya moradio oshikando shotete, omumwatate Rutherford okwa ti kutya oradio otai longifwa moilonga oyo va lombwelwa va longe kOhamba Kristus.” Okwa ti kutya elalakano loradio ola li “okukwafela ovanhu va ude ko Ombiibeli nosho yo efimbo olo tu li mulo.”
Osha li sha enda nawa oshikando shotete va longifa oradio. O-WBBR oya longifwa mokwaandjakaneka ouyelele u na sha nehangano loshiwana shaJehova oule womido 33.
OVA NYANEKA POMUTENYA OIHELELE YOVAWILIKI VOMALONGELOKALUNGA
MuJuli 1924, Ovakonakoni vOmbiibeli ova li ve na oshoongalele moColumbus, Ohio. Ova li va dja moitukulwa i lili noku lili mounyuni aushe, noipopiwa oya li ya yandjwa momalaka ngaashi, mOshiarabia, mOshinglisha, mOshifrench, mOshigerman, mOshigreka, mOshihungaria, mOshiitalia, mOshilithuania, mOshipolish, mOshirussia, omalaka Oshiscandinavia nosho yo mOshiukrain. Ovanhu ova li tava dulu okupwilikina koipopiwa imwe okupitila moradio. Ovamwatate ova li va pula oshifokundaneki shomoshitukulwa shi shange oitukulwa yefiku keshe i na sha noprograma yoshoongalele.
Metine 24 Juli, ovamwatate ve dulife 5 000 ova li va ya moukalele moshilando omo mwa li mwa ningilwa oshoongalele. Ova li va yandja omambo hanga 30 000 nova li va hovela omakonakonombiibeli mahapu. Eendombwedi daJehova oda tala ko efiku olo li li “oshitukulwa shitunhula shoshoongalele.”
Metitano 25 Juli, omwa li mwa ningwa oshinima shididilikwedi, eshi omumwatate Rutherford a lesha nopehe na oumbada washa onhumwafo oyo ya tokola ovawiliki vomalongelokalunga. Okwa ti kutya ovawiliki vopolitika, vomalongelokalunga nosho yo veengeshefa ova li tava “kelele ovanhu vehe lihonge oshili kombinga yOuhamba waKalunga, oo Kalunga ta ka longifa eshi ta ka nangeka ovanhu noupuna.” Okwa ti yo kutya, ovalumenhu ovo ova li va puka, “molwaashi ova li
tava yambidida Oshipandi shOiwana, nova popya kutya oyo oyo ‘onghedi Kalunga ta longifa eshi ta pangele kombada yedu.’” Ovakonakoni vOmbiibeli ova li va pumbwa ouladi, opo va udifile ovanhu etumwalaka olo.Lwanima, oshitukulwa shimwe mOshungonangelo osha ti kutya: “Oshoongalele osho, sha li sha ningilwa moColumbus, osha li sha pameka eitavelo lovamwatate novamwameme . . . , nosha li she va kwafela va kale ve na ouladi wokuudifa, kashi na nee mbudi kutya ova li va taalela omapataneko elipi.” Leo Claus, oo naye a li poshoongalele osho, okwa ti: “Konima yoshoongalele, otwa li tu na exwamo lokuudifa moshitukulwa shetu.”
MuOktoba, Ovakonakoni vOmbiibeli ova li va hovela okuyandja oufo ovo va kwatela mo etumwalaka, olo omumwatate Rutherford a li a shangela ovawiliki vomalongelokalunga. Frank Johnson okwa li a mana diva okuyandja oufo moshitukulwa shi li modolopa inini moCleveland, Oklahoma, nokwa li e na okuteelela oule wominute 20 ovaudifi vakwao ve mu pitule po. Osha li sha nyika oshiponga komumwatate a teelele ovamwaxe ponhele opo a li ta dulu okumonika noupu, molwaashi ovalumenhu vomoshitukulwa osho a li ta udifile kava li va hafela osho a li ta udifa. Omumwatate Johnson okwa li a tokola okuhondama mongeleka oyo ya li popepi naye. Molwaashi ka li a hanga mo ovanhu, okwa li a tula oufo koipundi aishe, naasho okwa li e shi ninga diva ngaashi tashi dulika. Molwaashi okwa li natango e na efimbo, okwa li a ninga oshinima sha faafana meengeleka dopavali.
Frank okwa li a ya diva konhele oko a li e na okupitulwa. Okwa li a hondama konima yoshitaashi shomahooli nokwa li okamutwevandu ta tale ngeenge ovalumenhu ovo va li tave mu shikula ove uya. Ovalumenhu ova li va shinga popepi naye, ashike kava li ve mu mona. Diva konima eshi va pita po, ovamwatate novamwameme, ovo va li tava udifile popepi, ova li ve uya oku mu pitula po.
Omumwatate umwe okwa ti: “Eshi twa li hatu di moshitukulwa, otwa pita peengeleka nhatu. Opa li hanga ovanhu 50, va fikama pondje pongeleka keshe. Vamwe vomuvo ova li tava lesha oufo, navamwe ova li tave va ulikile omufita. Ashike otwa li twa dja po diva, opo tu henuke omaupyakadi. Ohatu pandula Jehova Kalunga ketu eshi e tu kwafela, opo tu dule okuudifa etumwalaka lOuhamba nopehe na okukwatwa po.”
OVAKONAKONI VOMBIIBELI OVA LI VA UDIFILA NOULADI KOILONGO IMWE
Ovakonakoni vOmbiibeli moilongo imwe, navo ova li va udifa nouladi. Kolundume laFrance, Józef Krett okwa li a udifila ovanailonga vokomina ovo va dja koPoland. Okwa li a pewa a yandje oshipopiwa shi na oshipalanyole: “Mafiku ovafi otava ka nyumunwa.” Eshi ovamwatate va li tava shivi ovanhu ve uye va pwilikine, omupristeli womoshitukulwa okwa li a lombwela oilyo yaye ihe uye. Ashike osho osha li sha eta oidjemo iwa. Ovanhu ve dulife 5 000 ova li ve uya okupwilikina, mwa kwatelwa nomupristeli. Omumwatate Krett okwa li a shiva omupristeli opo a popile eitavelo laye, ashike omupristeli okwa anya. Omumwatate Krett okwa li a yandja oishangomwa yaye aishe, molwaashi okwa li e shii kutya ovanhu ove na enota lEendjovo daKalunga. — Amos 8:11.
Claude Brown okwa li a ya a ka udifile kuAfrica moGhana. Oipopiwa yaye nosho yo oifo oyo a yandja oya kwafela ovanhu va shiive oshili moshilongo osho. John Blankson, oo a li te lihongele ounamiti, okwa li poshipopiwa shimwe shomoipopiwa yomumwatate Brown. Okwa li a didilika diva kutya okwa mona oshili. Okwa ti: “Oshili oya kwafela
nge ndi kale nda hafa nohandi lombwele ovanhu kofikola kombinga yaasho nde lihonga.”Efiku limwe, John okwa li a talela po ongeleka yaAngelikana opo a ka pule omupristeli kombinga yOukwatatu, oo John a li e shii kutya kau li pamishangwa. Omupristeli okwa li a handuka neenghono, ndele ta lombwele John a ti: “Ove ku shi Omukriste noto longifwa kOndiaboli. Dja po nokuli apa!”
Eshi John a ya keumbo okwa li a shangela omupristeli onhumwafo te mu shivi e uye a popile moipafi ehongo lOukwatatu. Omupristeli okwa li a lombwela John a ye kombelewa yakula yofikola, oko omuhongi a li e mu pula ngeenge okwa shangela omupristeli onhumwafo.
John okwa nyamukula a ti: “Heeno, onde mu shangela.”
Omuhongi okwa li a pula John a shangele omupristeli onhumwafo e mu pe ombili. John okwa shanga a ti:
“Omufimanekwa, omuhongi wange okwa pula nge ndi ku shangele onhumwafo handi ku pe ombili, ndele ohandi ke ku pa ashike ombili, ngeenge owa dimine kutya oho hongo omalongo oipupulu.”
Omuhongi okwa pula a kumwa a ti: “Blankson, osho ashike wa hala okushanga eshi?”
“Heeno. Osho ashike handi dulu okushanga.”
“Oto ka tatawa mo mofikola. Ito dulu okukala pofikola ei, ngeenge oto twikile okupopila mowii omupristeli wongeleka oyo hai yambididwa kepangelo.”
“Muhongi, . . . ngeenge to tu hongo, ndele ope na oitwa imwe oyo tuhe udite, mbela ihatu pula omapulo?”
“Heeno, ohamu pula.”
“Shi na sha nomupristeli, nasho osho ashike sha enda ngaho. Okwa li te tu hongo Ombiibeli, ndele handi mu pula epulo. Ngeenge ina dula okunyamukula epulo lange, omolwashike ndi na oku mu shangela handi mu pe ombili?”
Blankson ka li a tatawa mo mofikola. Noka li a yandja ombili.
OVAKONAKONI VOMBIIBELI OVA KALA VA TEELELA NODJUULUFI ONAKWIIWA
Oshungonangelo oya popya shi na sha noilonga oyo ya longwa momudo omo ya ti: “Ohatu dulu okupopya ngaashi David, hatu ti: ‘Okwa dika nge eenghono dolwoodi.’ (Epsalme 18:39) Momudo oo otwa tuwa omukumo neenghono, molwaashi otwa mona nghee Jehova e tu kwafela moilonga yaye . . . Ovapiya vaye ovadiinini . . . ova kala nokuhafela okuudifa onghundana iwa.”
Momudo oo tuu oo, ovamwatate ova li va ninga eenghendabala va kale vali ve na oshitaashi shimwe shoradio. Oshitaashi osho osha li sha tungwa moChicago. Oshitaashi osho shipe osha li hashi ifanwa ONDJOVO. Ovamwatate ova li va longifa oilongifo ya kola oyo ya li tai dulu okukwafela ovanhu, nokuli naavo ve li kokule, va ude etumwalaka lOuhamba.
Mo 1925, Jehova okwa li a kwafela ovamwatate va ude ko ouyelele mupe u tunhula u na sha nEhololo etukulwa 12. Omolweudeko olo lipe, vamwe kava li va twikila okulongela Jehova. Ashike vahapu ova li va hafa, eshi va uda ko oiningwanima oyo ya ningwa meulu, nanghee sha kuma oshiwana shaKalunga kombada yedu.
a Paife oha ka ifanwa Onghalamwenyo yopaKriste noilonga yokuudifa — Okafo kokulongifwa pokwoongala.
b J. F. Rutherford, oo a li ha kwatele komesho Ovakonakoni vOmbiibeli pefimbo opo, okwa li yo ha ifanwa Omutokoli Rutherford. Ofimbo ina ka longa kObetel, okwa longele e li omupanguli e likalekelwa momhangu yaMissouri.