1-2. (a) Onghalo oya li ya tya ngahelipi, eshi omuyapostoli Paulus a li a shangela Ovaheberi onhumwafo? (b) Omolwashike onhumwafo oyo ya li pefimbo?

 OVAKRISTE Ovaheberi, ovo va li muJerusalem nomuJudea, ova li va taalela eenghalo didjuu konima yefyo laJesus. Diva konima eshi eongalo lopaKriste la totwa po, Ovakriste ova li va hepekwa neenghono. (Oil. 8:1) Opo nee konima yomido 20 lwaapo, ovashikuli vaKristus ova li va taalela oupyakadi wa kwata moiti wopashimaliwa, tashi dulika wa li wa etifwa po kondjala oyo ya li ya holoka moshilongo. (Oil. 11:​27-30) Ashike lwomo 61 O.P., Ovakriste kava li vali tava hepekwa ngaashi va li tave ke shi ningilwa. Momukokomoko wefimbo olo, ova li va shangelwa onhumwafo komuyapostoli Paulus. Omayele oo a li monhumwafo oyo, oo va li va pumbwa, opo ve lilongekidile osho sha li pokuningwa.

² Onhumwafo oyo ya li ya shangelwa Ovaheberi oya li pefimbo, molwaashi ombili oyo va li ve na kaya li tai ka kalelela. Paulus okwa li a yandja omayele taa longo, oo a li taa ka kwafela Ovakriste ve lididimikile oudjuu oo wa li pokuhovela. Ehanauno longhalelo yoinima yOshijuda, olo Jesus a li a xunganeka, ola li la ehena popepi. (Luk. 21:20) Oshoshili kutya Paulus nOvakriste vomuJudea kava li ve shii kondadalunde kutya ehanauno otali uya naini. Kakele kaasho, Ovakriste ova li ve na okulongifa efimbo olo la xupa ko ve lilongekide, mokukulika  omaukwatya ngaashi eitavelo nelididimiko. — Heb. 10:25; 12:​1, 2.

3. Omolwashike Ovakriste kunena ve na okuyandja elitulemo konhumwafo oyo ya li ya shangelwa Ovaheberi?

³ Nafye otu li pokutaalela oudjuu munene oo u dulife oo wa li wa taalelwa kOvakriste Ovaheberi. (Mat. 24:21; Eh. 16:​14, 16) Natu ka taleni komayele amwe, oo taa dulu yo oku tu kwafela, oo Jehova a li a yandja, opo a kwafele Ovakriste ovo.

“LALAKANENENI OUKULUNHU WOPAMHEPO”

4. Ovajuda Ovakriste ova li va taalela omashongo elipi? (Tala yo efano.)

⁴ Ovajuda, ovo va li va ninga Ovakriste, ova li ve na okuninga omalunduluko manene, naasho kasha li shipu. Pomhito imwe, Ovajuda ova li va hoololwa ve li oshiwana shaJehova. Jerusalem osha li onhele ya fimanenena, omo ohamba, oyo ya li i lile po Jehova, ya li tai pangele. Novanhu ovo va li va hala okulongela Jehova ova li have ke shi ninga kotembeli yomuJerusalem. Ovajuda aveshe ovadiinini ova li hava shikula Omhango yaMoses, ngaashi va li va lombwelwa kovawiliki vomalongelokalunga avo. Omahongo oo okwa li a kwatela mo oikulya, epitotanda nanghee ve na okuungaunga novanhu ovo va dja moiwana imwe. Ashike konima eshi Jesus a fya, Jehova ka li vali ha tambula ko omayambo Ovajuda. Osho osha li eshongo kOvakriste Ovajuda, molwaashi ova li va ikilila okushikula Omhango. (Heb. 10:​1, 4, 10) Nokuli nOvakriste, ovo va li ve na eitavelo la kola, ngaashi omuyapostoli Petrus, osha li shidjuu kuvo okuninga omalunduluko oo. (Oil. 10:​9-14; Gal. 2:​11-14) Molwaashi Ovakriste ova li ve na eitavelo lipe, ova li va hepekwa kovawiliki vomalongelokalunga Oshijuda.

5. Ovakriste ova li ve na okukala va lungamena shike?

⁵ Ovakriste Ovaheberi ova li tava patanekwa keengudu dopavali. Natango, opa li ovawiliki vomalongelokalunga Oshijuda ovo va li tava ungaunga navo va fa ovashunimonima. Shikwao vali, vamwe meongalo ova ti kutya Ovakriste ove na okutwikila okushikula  Omhango yaMoses, molwaashi tashi dulika va li tava henuka okuhepekwa. (Gal. 6:12) Oshike sha li tashi dulu okukwafela Ovakriste va kale ovadiinini kuJehova?

6. Paulus okwa li a ladipika ovaitaveli vakwao va ninge shike? (Ovaheberi 5:14–6:1)

⁶ Monhumwafo oyo Paulus a li a shangela Ovaheberi, okwa ladipika ovaitaveli vakwao va konakone Eendjovo daKalunga moule. (Lesha Ovaheberi 5:14–6:1.) Paulus okwa li a tofa mOmishangwa dOshiheberi, nokwa yelifa kutya omolwashike onghedi omo Ovakriste hava longele Jehova ya yooloka ko filufilu konghedi omo Ovajuda va li have mu longele. a Paulus okwa li a ladipika Ovakriste va shiive nova ude ko oshili oyo i li mOmbiibeli, opo va dule okudidilika mo omahongo oipupulu, noku a henuka.

7. Omashongo elipi twa taalela kunena?

⁷ Ngaashi Ovakriste Ovaheberi, nafye ohatu udu omahokololo oo e li omhinge momifikamhango daJehova douyuki. Ovanhu vamwe ohava ti kutya Eendombwedi daJehova oda puka, molwaashi ohadi dulika koipango yOmbiibeli i na sha nomilele. Onghedi omo ovanhu vaha diladila oi li kokule nomadiladilo aJehova. (Omayel. 17:15) Onghee hano, natu ninge ngaashi hatu dulu, opo tu didilike nokuhenuka oinima oyo ovapataneki hava longifa, opo ve tu teye omukumo, ile ve tu ningife tu efe po okulongela Jehova. — Heb. 13:9.

8. Oshike tashi ke tu kwafela tu lalakanene oukulunhu wopamhepo?

⁸ Paulus okwa li a lombwela Ovaheberi va twikile okulalakanena oukulunhu wopamhepo; nafye osho tu na okuninga. Osho osha kwatela mo okukonakona noukeka Ombiibeli, opo tu dule okushiiva onghedi omo Jehova ha diladila. Otwa pumbwa okutwikila okuninga ngaho, nokuli nokonima eshi twa ninginifwa. Kashi na nee mbudi kutya otwa kala moshili efimbo li fike peni, atusheni otwa pumbwa okukala hatu lesha nokukonakona Eendjovo daKalunga pandjikilile. (Eps. 1:2) Okuninga ekonakono lopaumwene pandjikilile otaku ke tu kwafela tu kulike oukwatya weitavelo, oo Paulus a li a divilika monhumwafo, oyo a li a shangela Ovaheberi. — Heb. 11:​1, 6.

“NATU KALENI TU NA EITAVELO OLO TALI KA XUPIFIFA EEMWENYO DETU”

9. Omolwashike Ovakriste Ovaheberi va li va pumbwa eitavelo la kola?

⁹ Ovakriste Ovaheberi ova li tava ka pumbwa eitavelo la kola, opo va dule okuxupa poudjuu, oo wa li tau ka hanga Judea. (Heb. 10:​37-39) Jesus okwa li a lombwela ovashikuli vaye kutya ngeenge ova mono Jerusalem sha kondekwa ketangakwaita, ove na okuya onhapo keemhunda. Omayele aye okwa li taa longo kOvakriste aveshe, kutya nee ovovo hava di moshilando, ile okomikunda. (Luk. 21:​20-24) Monale, ovanhu ngeenge va li va ponokelwa ketangakwaita, ova li hava ka konga eameno koshilando osho sha tungwa ngaashi Jerusalem. Onghee osha li tashi pula eitavelo va dulike kuJesus, molwaashi okuya onhapo keemhunda ova li ve wete sha shimhapala.

10. Eitavelo la kola otali ke linyengifa Ovakriste va ninge shike? (Ovaheberi 13:17)

¹⁰ Ovakriste Ovaheberi ova li yo va pumbwa okulineekela ovo Jesus ta longifa va yandje ewiliko meongalo. Ovo tava kwatele komesho ova li va yandja omalombwelo okondadalunde, opo va kwafele eongalo li shikule ewiliko laJesus pefimbo la wapala nopalandulafano. (Lesha Ovaheberi 13:17.) Oshitya  shOshigreka, osho sha longifwa mOvaheberi 13:​17, “dulikeni” otashi ulike kutya omunhu oku na okudulika, molwaashi okwe lineekela oo ta yandje ewiliko. Osho osha kwatela mo shihapu shihe fi ashike okudulika kovakulunhuongalo, ndele omolwaashi ve ve lineekela. Onghee Ovakriste Ovaheberi ova li ve na okukala ve lineekela ovo tava kwatele komesho, ofimbo oudjuu inau hovela. Ngeenge Ovakriste ohava dulika kwaavo tava kwatele komesho pefimbo opo vehe li moudjuu, otashi ka kala shipu kuvo okudulika nopefimbo loudjuu.

11. Omolwashike Ovakriste va pumbwa okukala neitavelo la kola kunena?

¹¹ Kunena, otwa pumbwa okukala tu na eitavelo la kola ngaashi Ovakriste Ovaheberi, ovo va li va shangelwa onhumwafo kuPaulus. Otu li pefimbo opo ovanhu inava itavela kutya exulilo lounyuni ou otali uya, nohave tu sheke nokuli. (2 Pet. 3:​3, 4) Shikwao vali, nonande Ombiibeli oye tu hololela ouyelele muhapu u na sha naasho tashi ka ningwa poudjuu munene, ope na oinima ihapu natango oyo tuhe shii. Otwa pumbwa okukala tu na eitavelo la kola kutya exulilo lounyuni ou otali ke uya pefimbo, na Jehova ote ke tu fila oshisho. — Hab. 2:3.

12. Oshike tashi ke tu kwafela tu xupe poudjuu munene?

¹² Otwa pumbwa yo okukala tu na eitavelo la kola ‘momupiya omudiinini nomunaendunge,’ oo Jehova ta longifa kunena oku tu wilika. (Mat. 24:45) Ngeenge oudjuu munene owa hovele, otashi dulika tu ka pewe omalombwelo, oo taa ka xupifa eemwenyo detu, ngaashi ashike oo a li a pewa Ovakriste Ovaheberi, eshi etangakwaita laRoma la li la dingilila Jerusalem. Paife olo efimbo lokukala twe lineekela ovo tava kwatele komesho mehangano laJehova. Inatu teelela tu ka shikule ewiliko olo hatu ka pewa poudjuu munene, ngeenge ihatu shi ningi paife.

13. Omolwashike omayele, oo e li mOvaheberi 13:​5, taa wapalele?

¹³ Eshi Ovakriste Ovaheberi va li va teelela okuya onhapo, ova li yo ve na okukaleka onghalamwenyo yavo paunafangwa, mokuhenuka okukala ve “hole oimaliwa.” (Lesha Ovaheberi 13:5.) Vamwe vomuvo ova li va pita moluhepo nomondjala. (Heb. 10:​32-34) Nonande monakudiwa ova li ve lididimikila oudjuu omolwonghundana iwa, otashi dulika vamwe va li va hovela okulikongela omaliko, opo ve liamene. Ashike oimaliwa kaya li tai ka dula okuxupifa eemwenyo davo, eshi Jerusalem tashi ka hanaunwa po. (Jak. 5:3) Osha li tashi ka kala shidjuu kwaavo ve hole oinima yopamaliko okufiya po omaumbo nosho yo oinima yavo.

14. Ongahelipi eitavelo la kola tali dulu okukuma paife omatokolo etu e na sha noinima yopamaliko?

¹⁴ Ohatu ka dula okuhenuka ohole yokuhola omaliko, ngeenge otu na eitavelo la kola kutya exulilo lounyuni ou oli li popepi. Ombiibeli oya ti “oshisiliveli shavo otave ke shi ekelashi meendjila,” molwaashi otava ka mona kutya “oshisiliveli noshingoldo shavo itashi dulu oku va xupifa mefiku lehandu lOmwene.” (Hes. 7:19) Ponhele yokulikongela oimaliwa ihapu, otwa pumbwa okuninga omatokolo oo tae tu kwafele tu kale nonghalamwenyo i li paunafangwa, ashike oi li pandjele. Osho osha kwatela mo okuhenuka okulya eendjo inashi pumbiwa, ile mokulongifa efimbo lihapu mokufila oshisho oinima yetu ihapu yopamaliko. Otwa pumbwa yo okukala twa lungama tuha efe oinima yopamaliko oyo i kale ya fimanenena monghalamwenyo yetu. (Mat. 6:​19, 24) Eitavelo letu otashi dulika li yelekwe ngeenge tashi uya poinima  yopamaliko, ile moinima imwe, ofimbo twa teelela exulilo lounyuni ou.

“OMWA PUMBWA ELIDIDIMIKO”

15. Omolwashike Ovakriste Ovaheberi va li va pumbwa elididimiko?

¹⁵ Ovakriste Ovaheberi ova li va pumbwa okulididimikila omayeleko omolweitavelo lavo, eshi omaupyakadi a li poku ka holoka. (Heb. 10:36) Nonande Ovakriste vamwe Ovaheberi ova li va taalela omapataneko, vahapu ova li va ninga Ovakriste pefimbo opo va li ve na ombili yoshiyeleke. Paulus okwa popya kutya nonande ova li ve lididimikila omayeleko omolweitavelo lavo, kava li va mona oixuna ngaashi Jesus, fiyo oposhitwa shokufya. (Heb. 12:4) Ovajuda vahapu ova li va handuka neenghono, molwaashi ovanhu vahapu ova li va ninga Ovakriste. Diva ashike konima yomido donhumba, eshi Paulus a li muJerusalem, okwa li a ponokelwa kongudu yovanhu. Ovajuda ve dulife po 40, ova li va “ana kutya, tashi ya nashi uye, itatu li sha fimbo inatu dipaa Paulus.” (Oil. 22:22; 23:​12-14) Nonande Ovakriste ovo ova li ve tondike nokuhepekwa, ova li va twikila okuudifa onghundana iwa, nokukaleka eitavelo lavo la kola.

16. Ongahelipi onhumwafo oyo ya li ya shangelwa Ovaheberi tai dulu oku tu kwafela tu kale tu na etaleko liwa li na sha nokuhepekwa? (Ovaheberi 12:7)

¹⁶ Oshike sha li tashi dulu okukwafela Ovakriste Ovaheberi ve lididimikile omahepeko, oo va li va taalela? Paulus okwa li e shii kutya ova pumbwa okukala ve na etaleko liwa li na sha nomashongo. Okwa popya yo kutya ngeenge Ovakriste tava yelekwa, Kalunga otashi dulika a longife omhito oyo, opo e va deule. (Lesha Ovaheberi 12:7.) Edeulo la tya ngaho otali dulu okukwafela umwe a kulike omaukwatya a fimana opaKriste. Ovakriste Ovaheberi ova li tava dulu okulididimika noupu, ngeenge ova yandje elitulemo koidjemo oyo hai di mokulididimikila omashongo. — Heb. 12:11.

17. Paulus okwe lihonga shike shi na sha nokulididimikila omahepeko?

 ¹⁷ Paulus okwa li a ladipika Ovakriste Ovaheberi ve lididimikile omayeleko nouladi. Okwa li yo ta dulu okuyandja omayele mawa e na sha nanghee tava dulu okulididimikila omahepeko. Fimbo i na ninga Omukriste, okwa li a hepeka Ovakriste, nokwa li a mona nghee tava ungaungiwa navo nonyanya. Okwa li yo e shii nghee ovanhu tava dulu okulididimikila omahepeko. Konima eshi Paulus a ninga Omukriste, okwa li a shakeneka omapataneko a yoolokafana. (2 Kor. 11:​23-25) Onghee okwa li ta dulu okupopya a tomhwa kutya ohashi pula ouladi okulididimika. Okwa li a dimbulukifa Ovakriste ovo kutya ngeenge tave lididimikile omashongo ove na okulineekela muJehova ponhele yokulineekela muvo vene. Paulus okwa li ta dulu okupopya nouladi ta ti: “Jehova oye omukwafi wange; itandi tila sha.” — Heb. 13:6.

18. Okukala tu shii kombinga yonakwiiwa otaku tu kwafele ngahelipi tu lididimikile omahepeko?

¹⁸ Ovamwatate vamwe otave lididimikile omahepeko paife. Ohatu dulu oku va yambidida moku va ilikanena, noku va kwafela moinima oyo va pumbwa. (Heb. 10:33) Ashike Ombiibeli oya popya sha yela kutya “aveshe ovo va hala okulongela Kalunga ve li ovahongwa vaKristus Jesus navo otava ka hepekwa.” (2 Tim. 3:12) Omolwetomheno olo, atusheni otwa pumbwa okulilongekidila omahepeko. Natu twikileni okukala twe lineekela filufilu muJehova, tu na elineekelo kutya ote ke tu kwafela tu lididimikile eshongo keshe hatu shakeneke. Pefimbo la wapala, ota ka xupifa ovapiya vaye aveshe ovo ve li ovadiinini kuye. — 2 Tes. 1:​7, 8.

19. Eenghatu dilipi twa pumbwa okukatuka, odo tadi dulu oku tu kwafela tu lilongekidile oudjuu munene? (Tala yo efano.)

¹⁹ Kape na omalimbililo kutya onhumwafo, oyo Paulus a li a shangela Ovaheberi, oya kwafela Ovakriste vopefimbo lovayapostoli ve lilongekidile oudjuu, oo va li tava ka shakeneka. Paulus okwa li a ladipika ovamwaxe va konakone moule, nova ude ko nawa Eendjovo daKalunga. Okuninga ngaho okwa li taku va kwafele va didilike, nova henuke omahongo oo taa dulu okunghundipaleka eitavelo lavo. Okwe va ladipika va pameke eitavelo lavo, opo va dule okushikula diva ewiliko laJesus nosho yo laavo tava kwatele komesho meongalo. Nokwa kwafela Ovakriste va kale tave lididimike mokukala ve na etaleko liwa li na sha nomashongo oo va taalela, moku a tala ko e li omhito yokudeulwa kuXe yavo omunahole. Nafye natu tuleni moilonga omayele oo Ombiibeli. Opo nee ohatu ka dula okulididimika fiyo okexulilo. — Heb. 3:14.